Jasperina de Jong: 'De kick is terug'
Londen krijgt museum
voor moderne kunst
Cultuur Kunst
Restauratie Zonnestraal kan beginnen ^PPe' brengt wereldpremière
van Zweedse auteur Lars Noren
Symboliek bij Griekse kunstenaars
Verdrag moet
Europese film
stimuleren
Documentaire filmfestival wijzigt reglement
Kommil Foo
wint CJP
Podiumprijs
DINSDAG 3 MEI 1994
21
chef annemiek ruygrok. 071 -356472, plv -chef
nrijsdam. 071-356472
Open Podium bij Imperium
leiden Het derde Korte-Stukkenfestival is op zaterdagavond 11
juni in Theater Imperium, Oude Vest 33e. Het festival biedt een
open podium aan artiesten uit het amateurcircuit die zich bezig
houden met muziek, cabaret, poëzie, dans en theater. Geïnte
resseerden kunnen zich tot 22 mei opgeven bij Leo van Zanen,
Ververstraat 27d, 2312 LR Leiden, tel. 071-216572.
Kleden, objecten en landschappen
leiden In de Oude Vestkerk is tot en met 15 mei een expositie
van handgeweven kleden en stenen objecten van Astrid Kok. Zij
ontwerpt wandkleden van wol, linnen en stof en ze maakt een
voudige sculpturen uit steen. In de gereformeerde kerk in
Noordwijk hangen vier Kanselkleden die door Kok zijn ontwor
pen. De expositie in de Oude Vestkerk is dagelijks te bezichtigen
van 12.00-18.00 uur. In restaurant Bernsen aan de Breestraat 157
is tot 20 juni een tentoonstelling van het werk van Cees van de
Berg uit Noordwijk. Hij maakt afbeeldingen van bloemen en
landschappen in pastel, vetkrijt en aquarel. Restaurant Bernsen
is maandag tot en met zaterdag geopend van 9.30-20.30 uur.
Literaire salon bij Trix
den haag De Libanese schrijfster Hanaan as-Sjaikh komt op 11
mei naar Den Haag. Vrouwenboekwinkel Trix organiseert dan
een literaire salon in Theater Pepijn, Nieuwe Schhoolstraat 21 in
Den Haag. Hanaan as-Sjaikh wordt daar geïnterviewd door Anja
Meulenbelt. Onlangs is de Nederlandse vertaling verschenen
van het boek 'Misk al-Ghazaal' onder de titel 'Vrouwen tussen
hemel en zand'. Hanaan as-Sjaikh schrijft over de waanzin van
de burgeroorlog in Libanon en de verveling van vrouwen in Ara
bische landen. Haar boeken veroorzaakten opschudding in de
Arabische wereld door de onverbloemd erotische passages. De
aanvang van de literaire salon is 20.00 uur, toegang 10 gulden,
7,50 gulden voor houders van een CJP, uitpas of ooievaarspas.
Voor reserveringen: 070-3645014.
Latijns-Amerikaanse kunst
den haag Sculpturen en schilderijen van Latijns-Amerikaanse
kunstenaars zijn van 11 mei tot 3 juni te bezichtigen in het Pro
vinciehuis van Zuid-Holland in Den Haag: In de expositieruimte
van het Provinciehuis zijn 100 hedendaagse kunstwerken van 35
Latijns-Amerikaanse kunstenaars tentoongesteld. Openingstij
den zijn op maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.30 uur,
toegang is vrij.
Franse schrijver Calaferte overleden
duon» De Italiaans-Franse schrijver Louis Calaferte is gisteren
op 65-jarige leeftijd in zijn woonplaats Dijon overleden. Calafer
te, die zich als een christen-anarchist betitelde, ontving in 1992
de Grand Prix des Lettres. Zijn debuut, Requiem des Innocents
(Requiem der onschuldigen) was in 1952 een groot succes. Hij
schreef een dertigtal boeken: romans, dichtbundels, toneelstuk-
en en essays.
'Een vrouw van nietsin Leidse schouwburg
Jasperina de Jong staat weer in de theaters. Met haar
door Lodewijk de Boer geregisseerde solovoorstelling Een
vrouw van Niets, van de Britse toneel- en scenarioschrij
ver Alan Bennet reist ze op dit moment door het land.
Daarnaast is ze bij de KRO-televisie wekelijks te zien in
de door Eli Asser geschreven comedy Alle kinderen de
deur uit. Voor volgend jaar heeft ze bovendien weer een
liedjesprogramma met een wat groter orkest in gedach
ten, „maar dat idee ga ik over een paar maanden verder
uitwerken."
gorssel monique brandt
Het had maar een haar ge
scheeld of we hadden Jasperina
de Jong nooit meer op het podi
um teruggezien. Drie jaar gele
den zette ze 'voor een tijdje' een
streep onder haar carrière. Ge
noeg had ze van het reizen, ge
noeg had ze van het verstikken
de systeem waarbij ze een dag
na de première alweer moest
beslissen over de voorstellingen
van het volgend jaar. „Ik wilde
even uit die tredmolen. En ik
vond dat ik het verdiende, ik
heb immers al die jaren onafge
broken en keihard gewerkt."
„Ik ben erg vaak erg moe ge
weest, voöral in de tijd dat mijn
zoon Pelle nog klein was. Dan
heb je zoveel dingen te doen
overdag, en dan moét je 's
avonds weer. Moe zijn, ik dacht
dat het zo hoorde. Ik miste
daarom ook het 'andere leven'
niet zo erg."
Dat andere leven bleek bij na
der inzien toch ook niet bevre
digend genoeg. Theaterbloed
kruipt waar het niet gaan kan,
en De Jong besloot de draad
weer op te pakken. Zij het dat
de tijd dat ze acht maanden per
jaar, vijf of zes dagen per week
met één produktie bezig was,
voorgoed voorbij is.
Publiek
De Jong is trots op Een vrouw
van Niets. Het idee voor deze
voorstelling ontstond toen ze op
de BBC een stuk van Alan Ben
net zag. Zijn teksten intrigeer
den haar, en ze besloot zich in
zijn werk te verdiepen. „Bennet
schrijft heel helder, heel subtiel.
Ik dacht 'dit kan weieens wat
voor mij zijn'. Het zijn twee mo
nologen over twee totaal ver
schillende vrouwen, heel gees
tig, maar tegelijkertijd ook tra
gisch. De ene is een typisch
burgervrouwtje dat wat babbelt
over haar leven, de andere
vrouw is veel jonger, een domi
neesvrouw. Het moet voor het
publiek heel vreemd zijn om me
daar zo te zien zitten, met die
pruiken, en die halve kousjes.
Het is niet de Jasperina de Jong
die ze gewend zijn, het is toneel,
geen zang en dans."
Het werken met regisseur Lo
dewijk de Boer was volgens De
Jong 'fantastisch', en ze ver
wacht dat de samenwerking in
de toekomst wel een vervolg
krijgt. „Ik had nog nooit met
hem gewerkt, maar we voelden
elkaar verassend goed aan, het
is erg fijn om weer eens iemand
te treffen met dezelfde smaak
en dezelfde opvattingen. We
vinden allebei de tekst van een
stuk erg belangrijk. 'Lo' lette er
goed op dat ik me daaraan
hield, dat ik er geen andere
woorden tussen frommelde.
Ook hield hij de melodie van de
Jasperina de jong speelt 'Een vrouw van niets': „Het publiek heeft van mij in die dertig jaar nooit rotzooi voorgeschoteld gekregen."
tekst goed in de gaten. Als een
tekst goed is geschreven moet
deze gaan zingen, dat moet je
voor elkaar zien te krijgen."
Een vrouw van Niets is door
de theaters op voorhand al heel
goed gekocht. De Jong heeft er
een eenvoudige verklaring voor:
„Het publiek heeft van mij in
die dertig jaar nooit rotzooi
voorgeschoteld gekregen. Ze
weten dat ik altijd hard heb ge
werkt en altijd met kwaliteit ben
gekomen. Ik ben dan ook heel
blij dat de voorstelling zo goed
gaat. Ik zie het als een 'belo
ning' voor mijn werk."
Subsidie
Jasperina de Jong is altijd haar
eigen, grillige weg gegaan. Mu
sical, toneel, film, cabaret, tour
de chant, vrijwel onveranderlijk
geproduceerd door haar pro-
duktiebedrijf Lurelei BV. Nooit
heeft ze een cent subsidie ge
kregen, en hoewel ze er niet erg
mee zit, steekt het haar stiekem
toch wel eens, dat achteloze
Nederlandse cultuurbeleid. Al
die jaren heeft ze immers vrij
wel uitsluitend Nederlands re
pertoire gedaan, gewerkt met
Nederlandse schrijvers en com
ponisten. Het zou daarom wei
eens mooi zijn als er eens ie
mand van wvc met een subsidie
over de brug zou komen, zo
vindt ze. „Maar dat gebeurt na-
foto jan swinkels
tuurlijk niet. Als je subsidie aan
vraagt moet die aanvraag eerst
worden beoordeeld door allerlei
kunstraden en werkgroepjes en
commissies. Dan denk ik, laat
ze de pest krijgen."
'Een vrouw van niets' is don
derdag 5 mei in de Leidse
schouwburg te zien, daarna:
vrijdag 6 mei, Rotterdam,
Zuidpleintheater; zaterdag 14
mei, stadsschouwburg, Zoeter-
den haag anp
Toneelgroep De Appel in Den
Haag brengt komend seizoen
de wereldpremière van 'Zo een
voudig is de liefde', het nieuw
ste stuk van de Zweedse auteur
Lars Norèn. De première is in
het vooijaar 1995. Karst Woud
stra heeft het stuk vertaald en
voert ook de regie. Het wordt
gespeeld door Sacha Bulthuis,
Christine Ewert, Carol Linssen
en Hugo Maerten.
'Het weerzien', een trilogie
van Botho Strauss, en 'Dantons
Dood' van Georg Büchner zijn
de twee andere nieuwe produk-
ties die De Appel in het seizoen
1994-1995 op het repertoire
neemt. Aus Greidanus regisseert
'Het Weerzien', dat in oktober
in première gaat en waarin het
volledige Appel-gezelschap
meespeelt. Botho Strauss is vol
gend seizoen goed in Den Haag
vertegenwoordigd. Het Natio
nale Toneel heeft dan 'Het
Evenwicht' op zijn repertoire.
Antoine Uitdehaag voert de
regie bij de toneelklassieker
'Dantons Dood', dat wordt ge
speeld door Carline Brouwer,
Hubert Firmin, Aus Greidanuus,
Lou Landré, Robert Prager,
Henk Votel, Dirk Zeelenberg en
René van Zinnicq Bergman.
'True West' (Stadscoyotes)
van Sam Shepard gaat nog dit
seizoen, op 3 juni in première
en wordt in augustus de ope
ning van het Appel-seizoen. De
voorstelling staat onder regie
van Antoine Uitdehaag en
wordt gespeeld door Hubert
Firmin, Hugo Maerten, Guusje
van Tilborgh en René van Zin
nicq Bergman.
De serie voorstellingen van
'Het Weerzien' wordt in novem
ber en december een aantal we
ken onderbroken voor de repri
se van Carlo Goldoni's 'Trilogie
van een Zomerverblijf. Van 26
november tot en met 15 decem
ber zal dit stuk in Theater Carré
in Amsterdam te zien zijn.
beeldende kunst
den haag anp
Nederland steunt het verdrag
voor de Europese cinematogra
fie dat tot doel heeft co-produc-
ties op het gebied van de Eu
ropese film te stimuleren.
De Europese film staat onder
zware druk sinds de markt
wordt overspoeld door Ameri
kaanse films. Frankrijk gaat
voor in het verzet daartegen. In
Nederland geldt voor Ameri
kaanse films geen quotum-re-
geling.
Samenwerking tussen produ
centen uit verschillende Eu
ropese landen wordt gezien als
een middel om de positie van
de Europese cinematografie te
versterken. Samenwerking kan
tevens de problemen van de
stijgende productiekosten en de
relatief kleine nationale afzetge
bieden het hoofd bieden.
De bestaande onderlinge ver
dragen laten ruimte voor ver
schillen met het gevaar dat
sommige co-producenten min
der gunstige voorwaarden
wordt geboden dan anderen.
Het verdrag stelt Nederlandse
filmfondsen in staat makkelijker
bij te dragen aan Europese co-
produkties. Het verdrag wordt
in opdracht van de Nederlandse
regering ondertekend door de
permanente vertegenwoordiger
in de Raad van Europa, Gual-
thérie van Weezel.
londen rtr/anp
Londen krijgt tegen het jaar
2000 een nieuw museum voor
moderne kunst. Het wordt als
een dependance van de Tate
Gallery op de zuidoever van
de Theems in de voormalige
elektriciteitscentrale Bankside
gevestigd.
De verbouwing van het uit
de jaren veertig stammende
gebouw zal naar schatting 250
miljoen gulden kosten. Bank
side ligt aan de Theems recht
tegenover de Londense City
en St.Paul's Cathedral.
Anders dan bij voorbeeld
Parijs (Centre Pompidou) of
New York (Museum of Mo
dern Art, Guggenheim) heeft
Londen geen museum voor
twintigste-eeuwse kunst.
Hoewel de Tate aan de Mill-
bank één van Londens trek
pleisters is, hoopt de directie
met het nieuwe museum nog
aanzienlijk meer kunstlief
hebbers en toeristen te trek
ken.
In de Tate Gallery vormt de
kunst van deze eeuw een deel
van de collectie, naast Britse
kunst vanaf de zestiende
eeuw. Volgens de plannen
wordt de collectie langs deze
lijnen gesplitst. De bestaande
Tate Gallery wordt dan omge
doopt tot Tate Gallery of Bri
tish Art en het nieuwe muse
um gaat Tate Gallery of Mo
dern Art heten. Binnenkort
wordt een prijsvraag onder
architecten uitgeschreven
voor de verbouwing, inclusief
een eventuele voetbrug over
de Theems.
amsterdam anp
Het International Documentary Filmfestival Am
sterdam (IDFA) wijzigt met ingang van het ko
mende festival het réglement van het competitie
programma.
Daardoor kunnen Nederlandse films die al op
televisie of in de bioscoop zijn vertoond, toch
meedingen naar de Joris-Ivensprijs ter waarde
van 10.000 gulden.
De huidige spelregels sluiten die films uit voor
competitie. Het filmfestival wordt van 7 tot en
met 15 december voor de 7e keer in Amsterdam
gehouden. Tot de reglementswijziging is besloten
omdat de afgelopen jaren films die zeker de
moeite waard waren, werden uitgesloten van het
competitieprogramma. Zo vielen bij voorbeeld
'Het is een schone dag geweest' van Jos de Putter
en 'Bewogen koper' van Johan van der Keuken
buiten de boot.
Van die laatste filmer zal tijdens het komende
festival een bescheiden retrospectief te zien zijn.
Ook van de Poolse documentaire cinema staat
een retrospectief op het programma.
recensie ben wagemaker
Paschalis Agelidis en Apostolos Fanakidis,
schilderijen en sculpturen, te zien t/m 14
mei, do t/m za 14-17 uur bij Galerie Celli
ni, Hooigracht 50, Leiden.
Klassieke mythen en sagen heb
ben door de eeuwen heen altijd
een grote rol gespeeld in de
kunst. Zo schilderde Titiaan zijn
'Bacchus en AriadneBöcklin
bracht in 'Dodeneiland' de
tocht naar de onderwereld in
beeld, en zowel Goya als Redon
schilderden de vraatzuchtige
eenogige cycloop die de man
nen van Odysseus letterlijk ver
slond. Maar ook in de moderne
beeldende kunst zijn klassieke
thema's en metaforen niet weg
te denken.
Dit nu is ook het geval met de
werken van de Griek Paschalis
Agelides. Wie kent niet het ver
haal van de draad van Ariadne
die Theseus, met een aan hem
vastgebonden lint, hielp de in
gang van het Labyrint terug te
vinden? Nadat de held de Mino-
taurus verslagen had volgde hij
het lint en keerde zo terug bij'
zijn geliefde. Het is deze mythe
die - in de vorm van een lint - in
het werk van Agelidis vrijwel
overal terugkeert. Agelidis be
schouwt zichzelf als surrealist
en dat is te zien ook: een stalen
tors van Aphrodite, de godin
van de liefde, hangt (met een
lint omwikkeld) aan een houten
balk boven een donker gat. Het
is alsof ze zojuist uit de diepte
van de herinnering van de ma
ker is omhoog gehesen. In 'Pe
nelope I' zien we het, in zand
gelegen, verstilde gelaat van de
gelijknamige vrouw van Odys
seus. Zij moest het lot onder
gaan jaren te wachten op de te
rugkeer van haar zwervende
echtgenoot. In 'Penelope II' de
zelfde kop, maar nu met een er
boven zwevend tragediemasker,
een verwijzing nap de jaarlijkse
tragediespelen waarin onaf
wendbare lotsbestemmingen
altijd domineerden. Lotsbe-
Boekenmarkt
blijft stabiel
amsterdam anp
Nederlanders kopen niet
meer of minder boeken. De
afgelopen zes jaar groeide de
omzet met ruim 2 procent
per jaar, maar wanneer reke
ning wordt gehouden met de
inflatie is de omzet constant.
Dat blijkt uit het continu on
derzoek onder consumenten,
de zogeheten Speurwerk
Boeken Omnibus, dat het
NIPO sinds 1975 uitvoert.
De cijfers leren dat in 1993
voor 27,8 miljoen gulden aan
algemene boeken werd ge
kocht. Gemiddeld werd 25,08
gulden per exemplaar be
taald, wat een totaalbedrag
opleverde van 697 miljoen
gulden. Een Nederlands
huishouden schafte gemid
deld 4,5 boeken aan voor een
bedrag van 114 gulden. De
belangstelling ging vooral uit
naar non-fictie en kinder
boeken. Minder interesse
was er voor literatuur en hel
spannende boek.
Het aantal verkochte boe
ken is iets lager dan in 1991
en 1992, toen gemiddeld 28,2
miljoen algemene boeken
over de toonbank gingen. In
1988, 1989 en 1990 waren het
er weer minder: 26,8 miljoen.
De .boekenlezers kochten
het afgelopen jaar iets meer
in de boekhandel (59,2 pro
cent), dan in het jaar ervoor
(58,8). Via de postorderbe
drijven werd minder aange
schaft (1992: 8,2 procent,
1993: 6,6), terwijl hel markt
aandeel van de boekenclubs
constant bleef (19,5 procent).
Bij de overige aankoopplaat -
sen nam hel aandeel toe van
13,5 naar 14,7 procent.
amsterdam anp
De mythe van het labyrinth keert - in de vorm van een lint - in het werk
van Agelidis vrijwel overal terug. foto pr
stemmingen tesamen met de
enigszings dromerige, sterk
symbolische schilderstijl bepa
len het surrealisme bij Agelides.
Van geheel andere orde is het
werk van Fanakidis, ooit restau
rateur van de beelden op de
Akropolis. Typisch Grieks is een
bronzen reliëf dat zich nog het
best laat vergelijken met een
sterk vergroot, door de tijd aan
getast muntstuk. Een scherp ge
lijnd gelaat, dat we kennen van
oude amphoren, is er in afge
drukt. Fanakidis is meer 'aards'
dan zijn collega. Soms op het
dierlijke af als hij de tepels van
vrouwenborsten een dwingende
agressieve vorm geeft. Zijn
sculptuur 'Mens en stad' is het
meest abstract. Twee geometri
sche bronzen blokken vertegen
woordigen de stad. Daartussen
bekneld verwijzen plastische
vormen naar de plastiek van het
menselijk lichaam. Een krachti
ge vorm met een ook al sterk
symbolisch karakter voor wie
weet dat de Griek de afbrokke
ling van de natuur, de ruimte en
onze zelfstandigheid als thema
heeft.
Flet Vlaamse cabaretduo Kom
mil Foo, dal bestaat uit de
broers Raf en Mich Walschaerts,
krijgt de CJP Podiumprijs 1991.
De voorstelling Plank is volgens
de jury fris en gedurfd, een aan
eenschakeling van absurdis
tische en originele scènes, vol
visuele grappen. Het lijkt in
niets op traditioneel cabaret. De
prijs (5.000 gulden) wordt aan
het begin van het nieuwe thea
terseizoen uitgereikt.
Het cabaretduo draait al een
tijdje mee in Vlaanderen. In Ne
derland wonnen de broers in
1992 de eerste prijs op het caba
retfestival Camaretten. De CJP
Podiumprijs wordt jaarlijks toe
gekend door een jury van zeven
jongeren. Genomineerd waren
dit jaar the Serenes, Little Voice,
Harrie lekkers, en Angelika Oei,
Sanatorium Zonnestraal' iri
versum wordt gerestaureerd.
Dat is mogelijk geworden door
een subsidie van 7,5 miljoen
gulden die minister D'Ancona
van wvc heeft toegezegd. Het
geld komt grotendeels uit de zo
genaamde knelpuntenpot voor
de monumentenzorg. De res
tauratie begint in het najaar.
Het gebouwencomplex van
het voormalige sanatorium is
van de hand van de architecten
Duiker en Bijvoet. Het geldt we
reldwijd als een hoogtepunt van
de functionalistische architec
tuur van het Nieuwe Bouwen.
Zonnestraal is eigendom van
het Ziekenhuis Hilversum. De
kosten die met de restauratie
zijn gemoeid bedragen 34 mil
joen gulden.
Zonnestraal werd in 1928 ge
opend als tbc-sanatorium van
de Algemene Diamantbewer-
kersbond. Anonieme personen
die verbonden zijn met de vroe
gere strijd tegen de ziekte, heb
ben nu 2,5 miljoen gulden voor
de restauratie geschonken.
Het complex, dat ongeveer
100 hectare beslaat, is thans
Het sanatorium Zonnestraal dat op het ogenblik in verval is kan worden gerestaureerd. In de herfst begint het
karwei, waarmee een bedrag van 34 miljoen gulden is gemoeid. archieffoto anp
volledig in verval. De restauratie het hoofdgebouw en de werk-
begint met het Ter Meulen Pa- plaatsen. De Technische Uni-
viljoen. Daarna volgen fasege- versiteit Delft restaureert het
wijs het Dresselhuys Paviljoen, koepelgebouw. Ziekenhuis Hil
versum wil in het complex een
gezondheidscentrum vestigen
met voorzieningen die niet in
een ziekenhuis te vinden zijn.