aan het
einde der
Kanaaltunnel
Acceptatie
en verandering
TT
ZATERDAG 30 APRIL 199, F
„Borderlines gaan van therapeut naar therapeut, hopen
op een magische oplossing van de verpletterende gevoi
lens van innerlijke leegheid. Ze vullen zich op met ch(
mische stoffen, schrokken tranquillizers, anti-depressiv
alcohol en hard drugs. Ze omarmen goeroes en sekte-lf
ders, al het charismatisch gespuis dat een instant-gen
zing voor de pijn belooft. En ze eindigen ten slotte als
regelde vakantie-gangers in psychiatrische klinieken
gevangenissen, waar ze stralend uitkomen, zodat iedi
een weer hoop krijgt. Tot de volgende teleurstelling,
volgende excursie naar het land van zelfdestructie
emotionele ontwrichting. Wat ze niét doen, is verandj
ren."
De opening van de
Kanaaltunnel, aanstaande
vrijdag (6 mei), had een
mijlpaal moeten worden in de
geschiedenis der Britten. Voor
het eerst sinds de Ijstijd zou
Engeland weer aan Europa
vastzitten. Engelsen zouden
kunnen doen wat voorheen
slechts aan de mammoets was
voorbehouden: naar Europa
trekken zonder water te zien.
Maar in plaats van een
mijlpaal is de Kanaaltunnel
een klucht geworden. Nadat
koningin Elizabeth en president
Mitterrand hun obligate linten
hebben doorgeknipt, zal het
gelijk weer stil worden rond de
tunnel. De eerste trein naar
Parijs heeft vier maanden
vertraging. Voor de Engelsen is
dat geen probleem. Voor lien
zal er altijd duisternis zijn aan
het einde der Kanaaltunnel,
et was de burgemeester van
H Folkestone die vorig jaar de
scepsis nog het best verwoord
de. Zijn stad, gelegen aan de opening van de
tunnel, had meer dan enige andere in Enge
land geprofiteerd van het 'project van de
eeuw'. Maar toen op de autosnelweg van
Londen naar de Kanaaltunnel richtingborden
verrezen waarop de naam van zijn stad was
vervangen door het woord 'Eurotunnelor
ganiseerde de burgervader in eigen persoon
het verzet.
Openlijk gesteund door de koningin-moe
der brieste Paul Marsh: „Dit is de eerste keer
in de geschiedenis dat de naam van een stad
is vervangen door die van een commercieel
bedrijf." En hij vervolgdè: „Als je daaraan be
gint, kun je Dover ook wel vervangen door P
O. Dit is de gekte van een stelletje ambte
naren. Folkestone is meer dan een gat in de
grond."
Een gat in de grond dat is wat de tunnel
voor de Engelsen is. Sir Alistair Morton, top
man van Eurotunnel, placht de Kanaaltunnel
in één adem te noemen met het Panama- en
het Suezkanaal. Maar Morton was een roe
pende in de woestijn.
s „Wat een droevig verhaal is dit", consta
teerde de krant The Independent onlangs.
„Dit is een project van historische afmetin
gen, een triomf voor de bouwkunde, een tun
nel die voor het eerst sinds de tijd van de
mammoets de mensen weer in staat stelt om
van Engeland naar Europa te gaan zonder
het ruime sop te kiezen. En hoe voelen wij
ons? Onverschillig, klagerig, niet-betrokken,
geïrriteerd, ongemakkelijk, kloterig."
Champagnekurken
Voor een deel heeft de Kanaaltunnel zijn
slechte imago te danken aan de gedrukte
media, die zich soms Engelser dan de Engel
sen betoonden. Kort nadat de eerste spade
de grond in was gegaan, gaf het weekblad
Punch een korte karakterschets van de natie
waarmee Engeland binnen luttele jaren on
losmakelijk verbonden zou zijn. „Fransen",
zo noteerde het blad, „houden niet van die
ren, tenzij ze gebakken zijn". En: „Ze hebben
lachwekkend kleine politiemannen, met uit
zondering van Maigret, die eigenlijk Engels
Na de 'doorbraak' op 1 december 1990,
waardoor Engeland feitelijk ophield een ei
land te zijn, werden de aanvallen venijnigver.
Die dag hadden Graham Fagg en Philippe
Cozette een paar honderd meter onder het
woelige water van het Kanaal een gat ge
boord dat de Britse en Franse delen van de
tunnel uiteindelijk verbond. Maar terwijl on
der de grond de champagnekurken tegen de
ruwe tunnelwanden knalden, werden in de
meer gepolijste omgeving van talrijke Britse
kranteredacties de messen geslepen.
De volgende ochtend verscheen de Finan
cial Times met een artikel onder de veelzeg
gende kop 'Europees Continent Niet Langer
Geïsoleerd'. Aan het andere einde van het
journalistieke spectrum had de boulevard
pers nog minder scrupules. The Sun, Enge-
lands grootste krant, noteerde: 'Voor het
eerst sinds de Ijstijd zit het Continent weer
vast aan Engeland; welkom terug in de be
schaving'!
Een naam
De campagne in de media mocht nog zijn in
gegeven door de wetenschap dat een vleugje
vreemdelingenhaat de oplagecijfers nooit
schaadt, maar in de kantoren van Eurotunnel
woedde een heuse Brits-Franse oorlog. Voor
.een groot deel zou de Kanaaltunnel zijn be
roerde imago dan ook niet aan de media te
wijten hebben, maar aan zijn exploitant.
De problemen begonnen gelijk al toen Eu
rotunnel een naam moest kiezen voor de au
totrein. De Engelsen meenden dat The
Shuttle voegzaam zou zijn, begrijpelijk ook
voor eenieder in Frankrijk met Engels in het
eindexamenpakket. De Franse poot in het
opvolger Major heeft nu eindelijk de route
van een dergelijke lijn bepaald. Maar of het
spoor ooit zal worden aangelegd, is ongewis.
Het meeste geld, zo heeft Major besloten, zal
van de privé-sector moeten komen.
Wissels
Ook waren er technische problemen. En pe
rikelen met de treinen zelf. De passagiers-
trein, die luistert naar de naam Eurostar,
bleek wat al te modern voor het Britse spoor.
In Engeland, waar sinds 1899 geen meter
spoor meer is aangelegd, betrekken elektri
sche treinen hun stroom niet van een boven
leiding, maar van een aparte 'live rail. Deze
live rail, die naast de spoorlijn loopt, wordt
bij wissels onderbroken. Voor de oude elek
trische lokomotieven van de Britse Spoorwe
gen is dat geen probleem, maar wel voor de
computergestuurde motoren van de Eu
rostar. Gevolg: bij elke wissel viel de motor
Zelfs de stoelgang bleek tijdens de proefrit
ten geen sinecure. Zodra de Eurostar maar
een tegemoetkomende trein passeerde, be
gon het peil van de formaldehyde-vloeistof in
de designer-toiletpotten te rijzen soms tot
over de rand. Personeelsleden van de Britse
Spoorwegen gewaagden van een „gevaarlijke
vloedgolf die hun schoenen van bruin su-
ède blauw deed kleuren.
Het vertrouwen in de Eurostar werd ook
niet bevorderd door een ontsporing in Frank
rijk. De Franse SNCF schreef die toe aan de
gevolgen van hevige regenval, waardoor de
rails scheef waren komen te liggen. Maar in
de Britse pers was een nieuwe naam gebo
ren: 'Train a Grande Déraillement'.
Begin dit jaar maakte Eurotunnel de tarie
ven bekend voor haar autotrein, en die zijn
zo hoog dat de aandelenkoers van Eurotun
nel prompt kelderde. Wie tijdens het
hoogseizoen in een weekeinde met zijn auto
door de tunnel wil, moet 870 gulden betalen
(voor een retour). Dat is meer dan de meeste
veerboot-maatschappijen in rekening bren
gen.
Natuurlijk waren er genoeg Britten die de
verleiding toch niet konden weerstaan. Enke
le honderden mensen kochten tickets voor
de weken die volgden op 7 mei, de eerste dag
waarop le Shuttle zou gaan pendelen. Maar
Eurotunnel zag kans om zelfs deze potentiële
klanten te bruskeren. Begin februari maakte
Christopher Garnett, directeur van Eurotun
nel, enigsinds schaapachtig bekend dat de
deadline voor de eerste autotrein (7 mei) niet
gehaald zou worden. Wie voor 7 mei en de
weken daarna een kaartje had voor le Shuttle,
werd geadviseerd de boot te nemen. De
dienstverlening zal niet eerder dan in sep
tember beginnen. Inkomstenderving: 300
miljoen gulden.
Pavarotti
Eigenlijk was het enige dat voorspoedig ver
liep de naamgeving van de treinen. In een
opwelling van grote visie had Eurotunnel be
sloten elk van de dertig shuttles naar een
operazanger(es) te vernoemen, die voor de
plechtigheid naar Folkestone getroond zou
den worden. Op 3 maart werd precies vol
gens planning de eerste lokomotief gedoopt
door Luciano Pavarotti, niet een naam overi
gens die de gemiddelde aandeelhouder met
snelheid in verband brengt.
De komst van de tenor naar de Folkestone
was een leuke stunt van Eurotunnel, die de
stad van burgemeester Paul Marsh misschien
voor de vergetelheid behoedde. Maar het na
burige Dover, uitvalsbasis van P O Ferries,
zit ook niet stil. Op 4 mei zal in de haven van
deze stad op de krijtrotsen de 'derde oudste
boot ter wereld' worden onthuld, een exem
plaar uit het Bronzen Tijdperk.
Een woordvoerder van P O was zo goed
de Britse media van deze eminente gebeurte
nis op de hoogte te stellen. Hij schreef: „Onze
voorvaderen hadden zo hun vuistregels. Ze
lieten hun vakmensen verstandige bouwpro
jecten uitvoeren, zoals houten boten. Het
graven van tunnels lieten ze over aan de ko
nijnen."
De woorden zijn van Jonathan
Kellerman, klinisch psycho
loog en succesvol '/nysfe/y'schrij-
ver, en ze komen voor in zijn
boek Silent Partner uit 1989. Ze
weerspiegelen de frustratie en
het therapeutisch pessimisme
dat tal van psychologen en psy
chiaters ten aanzien van patiën
ten met een zogenaamde
'fconter/me'persoonlijkheids-
stoornis koesteren. Hetzelfde
pessimisme komt naar voren in
de talrijke brieven naar aanlei
ding van de denkwijzer van 8 ja
nuari over de borderline per
soonlijkheid, getiteld Fatale Aan
trekking. Dat pessimisme is ook
bepaald niet zo verwonderlijk als
we kijken naar wat volgens de
gangbare handboeken de ken
merken van de borderline per
soonlijkheid zijn (ten minste
twee van de eerste 5 en ten min
ste één van de tweede 5 moeten
duidelijk aanwezig zijn):
Een sterke neiging tot onvoor
spelbaar of impulsief handelen,
zonder over de gevolgen na te
denken;
Een uitgesproken neiging tot
ruzie zoeken en tot het oproepen
van conflicten met anderen,
vooral wanneer eigen impulsieve
handelingen worden gedwars
boomd of afgekeurd;
Snel geneigd tot onbeheerst
woedend of gewelddadig reage-
Grote moeite om een bepaalde
manier van doen of een bepaalde
inspanning vol te houden als dat
niet onmiddellijk resultaat ople-
Sterk wisselende, grillige stem
mingen (wisselend depressief,
geïrriteerd of angstig, waarbij die
wisselingen zich vaak binnen een
paar uur kunnen voltrekken);
Grote onzekerheid over zelf
beeld („wie ben ik nou eigenlijk?
over levenswaarden, persoon
lijke voorkeuren (inclusief seksu
ele), en over carrière-keuzen
(„wat wil ik nou eigenlijk?");
Onstabiele en heftige relaties
met anderen, waarin emotionele
crises aan de orde van de dag
zijn;
Verwoede pogingen om te
voorkomen door anderen in de
steek gelaten te worden (ook als
daar geen echte reden toe is);
Herhaaldelijke dreigingen met
zichzelf iets aan te doen, met suï
cide;
Een chronisch gevoel van (in
nerlijke) leegte.
Toch is gelukkig niet iedereen
somber gestemd over de the
rapeutische veranderbaarheid
van borderline persoonlijkheden.
Voornaamste woorvoerder van
de relatief-optimisten is de psy
chologe Marsha Linehan uit Se
attle. In haar recente boek geti
teld Cogn i tief-gedragstherapeu ti -
sche behandeling van broderline
persoonlijkheidsstoornissen: de
dialectiek van effectieve behande
ling beschrijft ze de resultaten
van het onderzoek dat ze met
haar collega's op dit terrein in de
afgelopen jaren heeft verricht.
Borderline-patiënten die met een
speciaal op hen afgestemde
vorm van psychotherapie, door
Linehan aangeduid als dialecti
sche gedragstherapie, een jaar
lang werden behandeld, bleken
er in vergelijking met degenen
die andere typen behandeling
ontvingen, aanzienlijk beter aan
toe te zijn. Ze vertoonden veel
minder vaak zelfbeschadigend
gedrag (zoals suïcidepogingen),
maakten de behandeling veel va
ker af en opname op een psychi
atrische afdeling was bij hen veel
minder vaak nodig. Een jaar na
afsluiting van de behandeling
waren die verschillen nog steeds
duidelijk aantoonbaar. Ook ble
ken deze patiënten op hun werk
beter te functioneren, veel min
der vaak met boosheid te reage
ren en ging het ook op andere le
vensgebieden, zoals in relaties,
beter.
Wat is Linehan's recept? Haar
behandelingsmethode be
staat uit een aantal ingrediënten.
Het eerste is een volledige accep
tatie van de borderline persoon
lijkheid met al zijn of haar tegen
strijdigheden en 'gedonder', zon
der daarbij vaag of ongestructu
reerd te werk te gaan. De thera
peut die werkt met een borderli
ne persoonlijkheid moet volgens
Linehan een houding aannemen
die voor de westerse geest tame
lijk vreemd, mogelijk zelfs tegen
strijdig lijkt: 'wees duidelijk tegen
de patiënt over de grenzen v
de behandeling, werk daarbin
nen gericht aan verandering,
maar accepteer tegelijkertijd df
persoon volledig. Dat wil ook
zeggen, accepteer dat er mogel
helemaal geen veranderingen
zullen optreden'.
Linehan's redenering is dat de
borderline persoon zo extreem I
gevoelig is voor afwijzing en kit
tiek en tegelijk zo emotioneel 1 f*"'
biel, dat zelfs zachte aandrang
om zich anders te gedragen of
anders te denken tot hoge inn«r
lijke spanningen leidt en tot hel
verkeerd interpreteren van ver
anderingssuggesties als ernstigj
verwijten. De therapeut die een
ogenblik eerder nog bewonder]'
werd, wordt nu verafschuwd of]
gehoond. Daarom, terwijl de th|
rapeut duidelijk zijn of haar
grenzen aangeeft „Ik zou
heel erg vinden als je een eind
aan je leven zou maken en il
hoop dus heel erg dat je dat
zult doen" moet hij tegelijk
patiënt duidelijk maken dal di
volledig geaccepteerd wordt,
wanneer hij of zij met suïcide
dreigt en het leven van anderei
inclusief dat van de therapeut,
daarmee verdomd moeilijk
maakt.
Volledige acceptatie beteken
niet dat de therapeut alles
de patiënt doet, goedkeurt. Heil
betekent wel, dat de therapeut
situatie en de persoon aanvaar
voor wat deze is. Acceptatie m;
niet ingegeven worden door de
(stiekeme) overweging, dat het
een slimme of vriendelijke ma
nier is om verandering op g
te brengen. Het is niet een i
del tot een doel. Linehan:
„Acceptatie kan tot veranderinj
leiden, maar als je accepteert c
zo verandering te bewerkstelli
gen, dan is het geen acceptatie
Het is de weigering te accepte
ren, waardoor verandering uit
blijft."
Ze legt het onder meer op deze
manier aan haar patiënten uit:
„Als je een hekel hebt aan de
kleur paars, maar om de een of
andere reden toch in een huis
trekt dat paars is geverfd en daj
weigert te accepteren dat het
huis indèrdaad paars is, dan is'
het onwaarschijnlijk dat je direj
op pad gaat om andere verf te
gaan kopen om het over te schj
deren. De persoon die meteen
accepteert dat het huis paars is
geverfd zonder daarover o
dreven drukte te maken of ziel
zelf wat anders in te beelden o
het te ontkennen of helemaal
overstuur te geraken ove
kleur of over de eigen ('st
kleurvoorkeur die zal er vva<
schijnlijk veel eerder voor zorg
dat het huis overgeschilderd
wordt."
Het is op de basis van deze on
voorwaardelijke acceptatie vai
'zoals het is' waarop de thera
peut vervolgens in sta
tiënt meer effectieve e
aanvaardbare manieren aan t(
leren om alledaagse probleme
moraal: hij die accepteerl
leert. lieert zichzelf naar de
ander kijken zoals die ander is
niet zoals hij wil dat die ander
En leert de ander naar zichzel k
kijken zoals hij is, niet zoals hi F
anderen willen dat hij is. Allee
3 kunnen twee mensen elkaa
en zitten. En dat verandert h
beiden.
Ook wordt gewerkt aan 1
beteren van relatie- en c
nicatievaardigheden en het lei
verminderen of beter opvangJ
van angstgevoelens. Een belan
rijk onderdeel is daarbij met cf
patiënt overeen te komen w
grenzen van belang zijn om
het eigen gedrag te stellen e
die op een effectieve manie
bewaken.
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en
gezondheidspsychologie
bedrijf dacht daar echter anders over, en
kwam surprise, surprise met het Franse
equivalent voor shuttle, La Navette. Dit
moest bevattelijk zijn voor de Brit die zijn va
kantie doorbracht in Frankrijk. Deze Brit
heeft gewoonlijk vroeger op school 'O-Level
French' gedaan, een taal die overigens geen
Fransman verstaat.
Een linguïstische oorlog brak uit, die pas
2,5 jaar en anderhalf miljoen gulden later
werd beslecht. Alternatieven als Dart en
Laser werden verworpen ten gunste van een
monsterlijk staaltje 'franglais': le Shuttle. Het
Engelse zelfstandig naamwoord gepaard aan
een Frans lidwoord, dat evenwel een over
winning voor de Britten met een kleine
letter wordt geschreven.
Maar op andere punten haalden de Britten
jammerlijk bakzeil, hetgeen de populariteit
van de tunnel weinig goed deed. Zo moeten
de Britten straks voor het eerst sinds de inva
sie van Willem van Oranje's troepen in 1688
weer toestaan dat gewapende buitenlandse
eenheden hun 'eiland' zullen betreden. Op
de treinen uit Frankrijk zullen leden van de
Police des Air et des Frontiers meereizen, die
in tegenstelling tot de Britse douaniers gewa
pend zijn.
Een felle strijd woedde uiteraard ook over
de vraag aan welke kant de treinen door de
tunnel zullen gaan. En opnieuw trok Enge
land, waar alle spoorverkeer sinds Victori
aanse tijden links rijdt, aan het kortste eind.
De treinen gaan straks rechts door de tunnel.
Juist toen alle moeilijkheden leken te zijn
opgelost, diende zich een nieuwe splijtzwam
aan: de menukaart. Voor le Shuttle werd een
fantasierijke oplossing gevonden'de reizi
ger op de autotrein krijgt gewoon in het ge
heel geen voedsel. Maar op de passagierstrei-
nen tussen Londen en Parijs/Brussel, die
straks willen concurreren met vliegtuigen,
moest de reizigers iets worden voorgescho
teld.
Een compromis tussen het klassieke Engel
se ontbijt en de Franse croissant met de café
au lait was onontkoombaar. De Fransen,
reeds geërgerd doordat hun treinen uit Parijs
uitgerekend op een Londens station met de
naam Waterloo' zouden aankomen, weiger
den echter de culinaire capitulatie. Zij accep
teerden de worstjes, de ham, de tomaten en
de champignons, maar spraken een onver
biddelijk veto uit over het Britse spiegelei.
Vliegtuig
Zelfs de openingplechtigheid, aanstaande
vrijdag, was aanleiding tot schermutselingen.
Die plechtigheid zou deels in Calais en deels
in Folkestone plaatsvinden, maar de vraag
was hoe de Britse koningin naar Calais zou
reizen. De Fransen wilden dat ze per vlieg
tuig kwam. Als ze in Waterloo Station de trein
nam, zo was de redenering, zou ze als eerste
staatshoofd door de tunnel gaan. En dat zou
niet geheel betamelijk zijn jegens Mitterrand,
die tenslotte op gelijke hoogte, zo niet hoger,
staat.
Maar de koningin gaf geen krimp. Ze zal
op de ochtend van 6 mei per Eurostar-trein
uit Londen naar Calais boemelen. Daar ont
moet ze Mitterrand en vervolgens gaat het
duo in haar Rolls Royce op le Shuttle naar
Folkstone. Slechts op één punt gaf Elizabeth
toe: de 'Roller' zal per schip naar Calais wor
den gebracht.
De verhouding tussen Elizabeth en Mitter
rand is wat bezoedeld sinds de Franse presi
dent in een poging tot humor had gezegd dat
treinreizigers van Parijs naar Londen „een
hoop tijd krijgen om te genieten van het
landschap in Kent". De Fransen, die al dui
zend kilometer hoge-snelheidsspoor gereed
hebben, vermogen maar niet te begrijpen
waarom de Engelsen niet honderd kilometer
van dit spoor tussen Folkestone en Londen
kunnen aanleggen.
De Engelsen weten dat Mitterrand gelijk
heeft. De Train Grande Vitesse (TGV) van
Parijs naar Londen raast straks met driehon
derd kilometer per uur over de Franse laag
vlakte, om vervolgens in boemeltempo de
reis door Kent te vervolgen. Maar het lijkt ze
niet te kunnen schelen zo belangrijk was
de Kanaaltunnel niet.
Onder premier Thatcher werd zelfs geen
enkele stap gezet naar een hoge-snelheids
spoor tussen Kanaaltunnel en Londen. Haar
De eerste trein naar Parijs
heeft vier maanden vertraging
