Verbroedering in de rij
voor het stembureau
'Nordholt onderkoning
van Nederland'
De postbezorging
rond
Koninginnedag.
Feiten &Meningen
Gandhi's erfgenamen bang voor zwarte meerderheid
DONDERDAG 28 APRIL 1994
Ontevredenheid in
maatschappij niet
laten doorwoekeren
Als je kankercellen ongebreideld wilt laten
groeien, moet je ze vooral negeren en niet
behandelen. Ze groeien en delen zich ver
volgens zonder rekening te houden met an
dere cellen, die ze verdrukken ter meerdere
eer en glorie van zichzelf. Wanneer er ver
volgens te weinig gezonde cellen over zijn,
treedt uitval op en laat het orgaan het afwe
ten. Het einde is dan onherroepelijk.
De kankercellen in onze maatschappij
zijn ontevredenheid en frustratie, de voe
dingsbodem van vooral CD en CP '86. De
politiek is lang voorbijgegaan aan die onte
vredenheid, waardoor de onlustgevoelens
als het ware kankercellen zijn geworden. Bij
een deel van de aanhang van extreem
rechts manifesteert die ontevredenheid zich
via een hetze tegen buitenlanders en ande
re minderheidsgroeperingen.
De politiek is niet op zoek gegaan naar de
diepere achtergronden van die ontevreden
heid. Een deel van de pers heeft daarbij ge
holpen door extreem-rechts een aantal ja
ren dood te zwijgen. Het mocht niet baten.
Juist de underdog-positie gaf vooral de
CD vleugels. Merkwaardig genoeg hebben
vele politici en bestuurders nu nog steeds
niet door dat CD en CP '86 met dat negeren
in de kaart worden gespeeld. Zo vertikte de
commissaris van de koningin in Zeeland,
Van Gelder, het voor een ontvangst van
nieuwe raadsleden vandaag ook de CD-
raadsleden uil te nodigen. Hij zegt dat hij
geen behoefte heeft aan samenwerking met
mensen met dergelijk gedachtengoed.
Dom, dom, dom. Je kunt toch best zakelijk
met CD'ers omgaan en ze de hand schud
den. Nu bruuskeert Van Gelder indirect ook
de aanhang van de CD. Dat vergeet men
vast niet zo gauw.
De gevestigde politieke partijen geven de
laatste jaren bij voortduring af op CD en
CP '86. Ofschoon doorgaans niet hardop
gezegd, wordt de aanhang dom of kortzich
tig gevonden. De achterdocht van de CD-
stemmer jegens de gemiddelde volksverte
genwoordiger wordt daardoor zeker niet
minder. En laten we wel zijn: een in vier,
soms acht jaar gegroeide mening laat je niet
zomaar los.
Stemmen op de CD is een protest tegen
de gevestigde politieke orde, die verant
woordelijk wordt gesteld voor de grote be
volkingsdichtheid in Nederland. Politici
kunnen natuurlijk heel gemakkelijk zeggen
dat de oorzaken oorlog in Afrika en
werkloosheid in het voormalige oostblok
elders worden gecreëerd, maar daar koopt
de CD-stemmer kennelijk niets voor.
'Den Haag' is nu in elk geval zo ver dat
onderscheid wordt gemaakt tussen echte
vluchtelingen en economische asielzoekers.
De politiek wil de laatste groep weren. Ille
galen mogen in elk geval niet blijven. Ze
blijken echter wel vaak terug te komen.
Stemmers op CD en CP '86 hebben dan
ook in de gaten of 'van horen zeggen' dat
het probleem illegalen kennelijk niet zo
een-twee-drie is op te lossen. Ook roëpen
ook dat veel woningzoekenden, die al jaren
op de lijst staan, asielzoekers moeten laten
voorgaan. Of het allemaal waar is, valt nog
te bezien. Zeker is dat vooral in oude stads
wijken die verhalen de onvrede voeden.
Het is zeer de vraag of CD en CP '86 een
adequaat antwoord hebben op de proble
men in ons land. Wel is duidelijk, dat waar
de gevestigde orde onvrede in onze maat
schappij laat 'doorkankeren', extreem
rechts daar garen bij spint. Het wordt dus
tijd dat de politiek de eigen 'afvalligen' bin
nen de CD-aanhang serieus neemt.
Om extreem-rechts de wind uit de zeilen
te nemen, is het van belang de aanhang van
CD en CP '86 een aantrekkelijker perspec
tief te bieden dan wat Janmaat doorgaans
te berde brengt. Maar het moet ook worden
uitgedragen, zodat in een rechtstreeks con
frontatie de mensen aan het denken wor
den gezet. Daarvoor dienen raads- en ka
merleden het pluche vaker te verlaten om
een en ander rechtstreeks aan de mensen in
de oude wijken te vertellen.
Als politieke partijen geen respect tonen
voor de aanhang van extreem-rechts wordt
het niets. Politici moeten laten zien dat ze
de boodschap hebben begrepen en eventu
eel beterschap beloven voor de steken die
ze in de afgelopen jaren hebben laten val
len. Het is beter de telefoonlijnen open te
houden in plaats van de hoorn op de haak
te smijten, zoals Van Gelder onlangs deed.
JAN PETER VERSTEEGE
De rij voor het stembureau in het Jan Hofmeyr-centrum in Brixton was
honderden meters lang. De mensen die vooraan stonden, hadden al
meer dan vier uur onder de brandende zon gewacht op het moment dat
ze hun stem konden uitbrengen. De sfeer was gemoedelijk. Een zwarte
man gaf zijn blanke buurvrouw een blikje cola. Een oudere, Indische
vrouw mocht van een jongere, blanke vrouw haar parasol lenen. Een
functionaris van de Onafhankelijke Verkiezingscommissie (OVC), die de
verkiezingen organiseert, vertelde dat alles soepel verliep. Er was on
danks de lange wachttijden geen onvertogen woord gévallen, zei ze.
Dat was een klein wonder. Brixton is een
van de arme, blanke voorsteden van Johan
nesburg. Het is een reservaat van rechtse
Afrikaners die met lede ogen moeten toe
zien hoe hun buurt geleidelijk wordt over
genomen door zwarten en Indiërs. Voor
hen is het 'zwarte gevaar' reëel. Zij zien de
buurt achteruit gaan en wijten dat aan de
nieuwkomers. Niet aan de huisjesmelkers
die zwarte gezinnen voor woekerhuren in
afbraakpanden laten wonen en niet aan de
politici die de wijk hebben afgeschreven als
de achterbuurt van een zeer nabije toe
komst.
Brixton raakte in een neerwaartse spiraal.
De blanken die het zich konden veroorlo
ven, vertrokken. De blanken die bleven,
worden doorgaans beschreven als kansarm:
werkloos, slecht of ongeschoold, soms on
der de armoedegrens levend. Hun
huidskleur was het garantiebewijs van hun
status; het onderscheidde hen van de 'kaf
fers'.
De buurt zou dus een broedplaats van ra
ciale spanningen moeten zijn. Daar was gis
teren niets van te merken. Mevrouw Jonker
woont nu 34 jaar in Brixton. Ze beschrijft
zich zelf als 'behoudend'. ,,lk ben blij dat de
zwarten nu mogen kiezen. Dit is is een
prachtige dag. Dit geeft me zoveel vertrou
wen. We gaan een stralende toekomst tege-
Meneer en mevrouw Karelse die achter
haar staan, horen haar verhaal met ge
mengde gevoelens aan. Meneer Karelse is
loodgieter, zijn vrouw cassière. „Zoals on
der de apartheid kon het niet langer", zegt
hij. ,,De zwarten hebben ook rechten. Maar
ik ben toch een beetje nerveus over de toe
komst. We hebben twee zoons, een van 17
en een van 18. Ik ben bang dat ze onder een
zwarte regering geen goede baan kunnen
krijgen."
Twee plaatsen verder in de rij staat Ray
mond. Hij heeft geen twijfels. Het nieuwe
Zuid-Afrika wordt een succes. Hij wijst op
de zwarte man naast hem. „Dit is Johannes.
Vier uur geleden kende ik hem nog niet,
maar nu is hij mijn vriend", roept hij uitge
laten. „Wat je allemaal niet in die vier uur
kunt bespreken! We hebben niet alleen over
politiek gepraat, maar over van alles; wat
we van de toekomst verwachten. Ik zei te
gen Johannes: man, deze verkiezingen gaan
niet over politiek. Dit zijn de verkiezingen
van de eenheid." Johannes grijnst instem
mend.
Brixton was het opbeurende slot van een
rondgang langs stembureaus in sjieke blan
ke voorsteden, stoffige townships, sjofele
arbeidersbuurten en troosteloze krotten-
kampen.
In Sandton, rijk, blank en Engels, werden
dienstbodes en tuinknechten door de
vrouw des huizes met de Mercedes naar het
stemlokaal gebracht. Een dienstbode vertel
de dat ze om vijf uur was opgestaan om
voor acht uur te kunnen stemmen. Haar
werkgever had haar opgedragen om uiter
lijk op dat tijdstip terug te zijn. Zo niet, dan
kon ze haar spullen pakken.
De langste rij werd gezien in Mooigesicht,
een wijk in Soweto, de zwarte miljoenen
stad ten zuid-westen van Johannesburg.
Een kilometers lange keten slingerde zich
naar het stembureau in de buurtschool. De
mensen stonden gemiddeld drie uur in de
rij om binnen anderhalve minuut hun stem
uit te brengen. Het hoofd van het stembu
reau was tevreden over de organisatie, maar
vreesde dat hij voor sluitingstijd door zijn
voorraad onzichtbare inkt is, waarin de kie
zers hun vinger moeten dopen om te voor-
De langste rij werd gisteren aangetroffen in Soweto,
wachten alvorens zij hun stem konden uitbrengen.
komen dat ze meerdere keren gaan stem
men. Hij was ook bang dat hij niet voldoen
de Inkatha-stickers had. Inkatha besloot vo
rige week pas aan de verkiezingen deel te
nemen, toen de stembiljetten al
drukt. De OVC*besloot toen stickers te laten
drukken met de naam, het logo en het por
tret van leider Buthelezi. Deze sticker moet
onder aari het stembiljet worden geplakt.
Alice Manuel kwam stralend uit het stem
hokje. Ze zwaaide opgewekt naar kennissen
die nog een paar uur wachten in de rij voor
de boeg hadden. „Het is fantastisch", roept
ze. Haar uitbundige gedrag liet zich moei
lijk rijmen met de sombere toekomstvoor
spelling, die ze overigens ook gul lachend
aan de man bracht. „Het wordt een rotzooi
tje, een burgeroorlog. Het ANC en Inkatha
zullen gewoon doorgaan met elkaar be
vechten. En de AWB (de neo-nazistische
Afrikaner Weerstandbeweging, red.) gaat
ook meedoen. Die zullen nooit onder een
regering van Nelson Mandela willen leven."
De grootste chaos werd aangetroffen in het
stembureau bij het Nancefield-logement,
een Inkatha-bolwerk in Soweto. De man
nen stonden sinds half zes in de rij, maar
het bureau ging pas na tien uur open. De
OVC-functionaris klaagde over een tekort
aan stempels, onzichtbare inkt en stembus
sen. Dat was lastig, maar niet onoverkome
lijk. Het echte probleem was de afwezigheid
van waarnemers. De Kieswet schrijft voor
dat er pas met stemmen kan worden be
gonnen als de waarnemers, die toezicht
houden op de gang van zaken in het stem
lokaal, aanwezig zijn. De eerste kwam pas
tegen tien uur aanzetten.
In een krottenkamp in Alexandra, het kleine
township even buiten Johannesburg, werd
de origineelste manier van voordringen ge
signaleerd. De rij naar het stembureau was
ook hier minstens een kilometer lang. Er
werd gemord en gewezen op al dan niet
denkbeeldige kwalen. Het hielp niets. Nie
mand mocht voor zijn of haar beurt gaan.
Voor zwangere vrouwen en vrouwen met
baby's werd echter een uitzondering ge
maakt. Zij kregen voorrang. Een waarneem
ster in het stemlokaal vertelde dat ze de truc
pas na de vijfde keer doorhad. „Toen viel
me op dat die ene baby wel opvallend veel
verschillende moeders had."
BRIXTON PETER VAN NUYSENBURG
CORRESPONDENT
WIM STEVENHAGEN
HS IETS aan Gfxsit AANWL ve*n?A<qiN(qEN.
NPB-voorzitter Van Ditijn hekelt rol PvdA in IRT-affaire w
)ng
ge He
ïan m
(sten a
ïensei
eëist.
aorrar
Mg. V
5-j;
Vaf
HOON
et pol
ens hi
olitiel
oken
iefstal
iform
eshoi
•hikkt
ieslaa
Het aanblijven van Erik
Nordholt als korpschef van
de politie in Amsterdam is
het gevolg van een PvdA-
lobby. Althans dat meent
voorzitter Hans van Duijn
van de Nederlandse Politie
bond (NPB). Hij kan geen
andere reden verzinnen
voor het 'onbegrijpelijke'
einde aan de affaire rond
het interregionaal recher
cheteam Noord-Hollan
d/Utrecht (IRT). „In
Leeuwarden of Nijmegen
was zo'n zaak anders gelo
pen. Want de politieke en
vriendschappelijke verbin
dingen tussen Nordholt,
PvdA-voorzitter Rottenberg
en minister Van Thijn zijn
bepalend geweest voor het
acteren en reageren in deze
zaak."
Volgens Van Duijn is het
een farce dat minister Van
Thijn na enkele functione
ringsgesprekken het ver
trouwen in Nordholt uit
spreekt. En dit ondanks de
zware kritiek die de Amster
damse politiebaas in het
rapport van de commissie
Wierenga kreeg te verduren.
„Als er morgen een quiz
wordt gehouden met de
vraag wie de onderkoning
van Nederland is, luidt het
antwoord: Nordholt. Die
man kan zich blijkbaar alles
permitteren. Wat moet je in
Nederland als politiemana
ger naar de vernieling hel
pen om een uitbrander te
krijgen? Een diender wordt
gestraft als hij fouten maakt,
voor Nordholt maakt het
niet uit wat hij verkeerd
doet. Want de binnencirkel
van de PvdA is aan het
werk. Ik vind dat op zijn
zachts gezegd niet netjes.
Macht corrumpeert blijk
baar".
Van Duijn hekelt de verhou
ding Zoals die tijdens de
IRT-affaire bestond tussen
Nordholt en de toenmalige
burgemeester van Amster
dam, de huidige minister
Van Thijn. Bij Nordholts
aanstelling in 1987 zijn vol
gens Van Duijn afspraken
op papier gezet over een
wensenpakket van Nord
holt. De bevoegdheden
werden geregeld.
„Zulke afspraken kunnen
NPB-voorzitter Van Duijn:
„In Nordholt gaat een au
toritair baasje schuil". FOTO
CPD PAUL DIJKSTRA
wel, maar ze hebben in Am
sterdam verkeerd uitgepakt.
Van Thijn liet de zaak ge
woon aan Nordholt over.
Lekker makkelijk, want dan
heb je er als burgemeester
geen werk van. Maar de
ruimte die Nordholt zich
met bestuurlijke dekking
van Van Thijn heeft toegeëi
gend, is duidelijk te groot
geweest. Van Thijn kon later
alleen maar zeggen dat hij
bestuurder op afstand was."
De NPB-voorzitter zwengel
de in januari de affaire rond
het IRT mede aan. Met de
omstreden opheffing van
het IRT had de Amsterdam
se korpsleiding het leven
van politiemensen in gevaar
gebracht, beweerde Van
Duijn. Hij sprak ook, zij het
verhuld, over de mogelijk
heden van corruptie bij de
Amsterdamse politie. „Hoe
het precies zat, kon ik toen
ook niet weten. Wel wist ik
dat er veel niet deugde. Het
rapport van de commissie
Wierenga heeft de belang
rijkste vragen echter beant
woord."
De Amsterdamse politietop
werkte .volgens de commis
sie Wierenga moedwillig
naar de opheffing van het
IRT toe. Een discutabele op
sporingsmethode, waarbij
een informant met mede
weten van justitie betrokken
was bij handel in verdoven
de middelen, werd slechts
gebruikt om het team op te
heffen. „Voor wie de krante-
berichten los van elkaar
leest, is het moeilijk te be
grijpen. De mensen zouden
het hele rapport van Wie
renga moeten lezen. In ie
der geval wordt duidelijk,
en velen wisten dat al, dat
er in Nordholt een autorit,
baasje schuilgaat. Hij gaat
prat op de overeenstem
ming met zijn dienstcom
missie. Maar de leden daa
van benadert en bewerkt
individueel. Het gebeurt
zelden dat hij zijn zin niet
krijgt."
Nordholt gaf in januari te
kennen zijn NPB-lidmaat
schap op te zeggen en ook
geen contact meer met de
NPB-voorzitter te willen
hebben. ,,Ik vond dat eet
emotionele reactie. Ik ben
er niet persoonlijk door g(
raakt. De hele affaire is
slecht voor de politiek en
's lands bestuur. Dat vind
veel belangrijker. Voor de
toekomst is het allemaal
nog veel erger dan wat
achter ons ligt. Alles mag
blijkbaar. Een zichtbare tv(
was beter geweest, zodat
Nordholt in ieder geval
weten dat dit niet kon. Née
hoor, er volgde een warm®
hand van de minister, ee
goed gesprek en men gir
over tot de orde van de
dag".
Van Thijn zette met zijn
openlijke steun voor Nord
holt deze week zijn CDA-
collega Hirsch Ballin van
justitie onder druk, vindt
Van Duijn. „Die kan nu
toch zeker geen maatrege
len meer nemen tegen de
hoofdverantwoordelijken
van het Amsterdams open e
baar ministerie? Hoofdoffi
cier Vrakking zal er dan
toch immers met veel la
waai op wijzen dat de me
sen die hem alles hebben
ook vrijuit
Het uitblijven van straffen
voor de Amsterdamse poli
tieleiding legt volgens Vai
Duijn ook een zware last
de toekomstige samenwe
king tussen het Amsterdai^i
se korps en de politii
derland, zeker binnen de
gio Noord-Holland/Utree
„Zou die samenwerking
wel kunnen groeien en
bloeien? Daar geloof ik n
)en
l-i'gn
ed
ue
vak
chtir
ng bi
ifl TOI
werk
icSredei
Haa
AMSTERDAM
Op zaterdag 30 april zal er géén postbezorging
plaatsvinden. De dag waarop uw post bezorgd wordt
kunt u terugvinden in onderstaand overzicht. Hebt u
vragen over de postbezorging rond Koninginnedag, belt
u dan met PTT Post Klantenservice: 06-0417.
Gepost op:
Bezorgd op*:
vrijdag 29 april
maandag 2 mei
zaterdag 30 april
maandag 2 mei
zondag 1 mei vóór 17.00 uur
maandag 2 mei
'Uit continu extern kwaliteitsonderzoek blijkt dat wij 95% van alle post die
vóór de lichting is gepost volgens bovenstaand schema zullen bezorgen.
Wij zorgen ervoor. |SP|£
THE INDEPENDENT
Mahatma Gandhi bood rassendiscriminatie in
Zuid-Afrika het hoofd met geweldloze weerbaar
heid. Maar de afstammelingen van de uit het In
dische subcontinent afkomstige Zuidafrikanen
Indiërs in het Zuidaffikaanse taalgebruik heb
ben zich achter de architecten van de apartheid
geschaard en kunnen het ANC afhouden van een
meerderheid in de nieuwe provincie
KwaZulu/Natal.
De gemene zaak van de Indiërs met de Afrikaanse
meerderheid heeft de afgelopen jaren met het
schrappen van racistische wetten door president
F. W. de Klerk aan kracht ingeboet, en zij voelen
zich bedreigd. Velen van hen noemen de bezet
ting door hun zwarte buren vorig jaar in Cato
Manor, van 800 voor Indiërs bestemde huizen,
'een voorproefje van de dingen die komen.
„Indiërs zijn echt bang te worden overstemd door
de zwarte meerderheid", aldus Raj Bodasing (50),
advocaat en eigenaar van een suikerplantage die
van plan is op het ANC te stemmen.
Naar verwachting zullen de regerende Nationale
Partij van De Klerk en de Inkatha Vrijheidspartij
van Buthelezi voordeel halen uit het feit dat de
900.000 Indiërs van KwaZulu/Natal zich van het
ANC afkeren. Volgens de verwachtingen krijgt het
ANC 40 procent van.de stemmen in
KwaZulu/Natal.
De Indische stemmen zouden van kritiek belang
kunnen zijn bij de bepaling wélke partij de pre
mier van de provincie kan leveren en het provin
ciale parlement beheerst. De Nationale Partij zou
20 procent van de stemmen in Natal kunnen krij
gen en Inkatha bijna 30 procent. Daarmee zou
den die partijen een werkbare meerderheid heb
ben, mochten zij een coalitie vormen.
Tussen de 60 en 70 procent van de Indische kie
zers 10 procent van het electoraat van de pro
vincie zouden de Nationale Partij steunen,
waarmee tussen de 15 en 30 procent overblijft
voor het ANC. Bodasing voorspelt een overwin
ning van 70 procent voor de Nationale Partij.
Sathish Jaggemath, directeur van het Gemeen
schapscentrum voor Kinder- en Gezinszorg, stelt
dat cijfer op 60 procent. „Hoe maak je een eind
aan de angst die de mensen in hun hart voelen",
aldus Jaggemath, lid van het ANC. „Zij zijn niet
voldoende gerustgesteld om op het ANC te stem
men."
Ondanks de late deelname van Inkatha aan de
verkiezingsrace is er weinig kans op dat de partij
van C/u'e/Buthelezi belangrijk stemmen zal ver
garen onder de Indiërs. „De Zulu's hebben zich
altijd agressief gedragen tegenover de Indiërs",
aldus Bodasing, „Zij zeggen dat als de Indiërs niet
naar Natal waren gekomen, de blanken hen niet
zo gemakkelijk hadden kunnen onderdrukken."
Babu Naidoo, de eerste Indiër die in 1855 in Natal
arriveerde, werd gevolgd door tienduizenden
contractarbeiders op de suikerplantages, waar de
Zulu's weigerden te werken. Suikermagnaten ble
ven tot 1911 Indische arbeiders importeren, tot
dat zij met meer waren dan de blanken. Die ge
talsmatige verhouding, en het succes van de In
diërs in de concurrentie met blanke handelaren
en zakenlieden, zette een reactie van de blanken
in gang. In 1913 werd de Immigratiewet aangeno
men om de immigratie van Indiërs een halt toe te
roepen, wat op zijn beurt de campagne van Gan
dhi weer verderhielp.
Via het Indiase Congres van Natal, en vervolgens
via het ANC en de bonden, begonnen de Indiërs
het racisme te bestrijden, en, na de verkiezing in
1948 van de Nationale Partij in de regering, de
apartheid. In 1949 braken in Durban rellen uit
nadat een Indische winkelier een zwarte jongen
had afgeranseld. Er vielen 142 doden en ten min
ste 1.000 gewonden.
Tachtig procent; van de Indiërs in Natal behoort
tot de arbeidersklasse en leeft voornamelijk in-ge
bieden als Phoenix, Avoca Hills, Verulam, Isipin-
go, die aan sommige van de meest gewelddadige
zwarte woonsteden grenzen, zoals KwaMashu,
Bhambayi, Umlazi en Ntuzuma. „De gemiddelde
Indiër heeft een auto, televisie en een video, de
basissymbolen van de tevredenheid van de mid
denklasse", aldus Jaggemath. „Zij zijn bang hui
speeltjes kwijt te raken."
In Phoenix zijn de Indiërs bang dat de zwarte
Zuidafrikanen met geweld hun huizen zullen bf
zetten, zoals in Cato Manor is gebeurd, hoewel
niemand daar destijds in de huizen woonde. D<
bezettingen in Cato Manor werden georganisee
door de plaatselijke aan het ANC geliëerde bew
nersvereniging. Verschillende inwoners vai
Phoenix zeggen dat ze zijn benaderd door jong!
zwarte mannen met 'aanbetalingen' van 12 een
10 cent voor het huis, 1 cent voor de auto en
nog een cent voor hun meubilair die ze
over te nemen na een overwinning van het AN(
„Door de apartheid en de groepsgebiedenwet
leerde men verdeeld te blijven", aldus Jaggernd
„Er zit een sterk opportunistisch element in de
Indische kiezer, wiens houding ten opzichte vai
de zwarten zeer racistisch was. Zij haten de apa
heid omdat zij als Indiërs werden onderdrukt,
maar zij hebben nooit op nationaal niveau aa
gevolgen voor anderen gedacht."
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
'lai
id en
mma
lanc
