'Hier heb ik mijn hele
leven op gewacht'
Lijkenbegeleider
werd lastig
Michelinmannetië
Feiten &Meningen
De arrogantie
van de macht
Franse mopperkonten
WOENSDAG 27 APRIL 1994
Als je Wim Kok op het ogenblik ziet rondlo
pen, dan denk je niet alleen daar loopt een
winnaar maar ook daar loopt onze nieuwe
minister-president. Zijn aanhang zal daar
zeer van genieten, maar hoe staat het met
al die mensen die niet op hem stemmen en
zich van hem hebben afgekeerd? Daarvoor
moet het op zijn minst een vervelend ge
zicht zijn.
Kok belooft nu rust op het front van de
sociale zekerheid en zo mogelijk behoud
van de koopkracht van de minima. In 1989
ging hij de verkiezingen in met rust op het
front van.de sociale zekerheid, handen af
van de WAO en herstel van de koppelingen.
U weet wel dat systeem waardoor de amb
tenarensalarissen en de inkomens van uit
keringsgerechtigden waren gekoppeld aan
de lonen en salarisontwikkelingen in de
particuliere sector. Flet land ging door dat
systeem in 1982 bijna over de rand van de
afgrond.
Toch stelde Kok'in 1989 voor om deze de-,
sastreuze koppeling van alle inkomens en
uitkeringen te herstellen. Daar is natuurlijk
helemaal niets van terecht gekomen. En
meer dan dat. De WAO heeft zware ingre
pen te verduren gekregen en van rust op
het front van de sociale zekerheid was al
helemaal geen sprake.
Kok ontkent in de Brandpunt-uitzending
van zondag j.l. glashard dat hij deze toezeg
gingen heeft gedaan aan de kiezer. De man
is gewoon een jokkebrok en zal ook nu zijn
leven niet beteren.
Sterker nog, deze
desastreuze toezeg
gingen aan de kie
zer werden door
Kok gedaan tegen
het uitdrukkelijke
advies in van hoog
geleerde partijgeno
ten van Kok, als Flip
de Kam, Victor Hal-
berstadt en Eduard
Bomhoff. Voor mij
was het reden om
uit de PvdA te stap-
PIM FORTUYN pen.
medewerker Volgens de versie
van Kok hebben wij
op dat moment aan
collectieve ver
standsverbijstering geleden. Dit incident
maakt duidelijk dat Kok niet opziet tegen
kiezersbedrog en er alles voor doet om aan
de macht te blijven. Het slachten van de
twee dames in zijn partij, toenmalig partij
voorzitter Marjanne Sint en staatssecretaris
Elske ter Veld, is Kok al lang vergeten. Er is
geen enkele reden meer om aan te nemen
dat Kok straks, als hij mogelijkerwijs pre
mier is, zijn verkiezingsbelofte niet weder
om zal breken. En ook nu is hij uitvoerig ge
waarschuwd, dus kan hij niet komen aan
zetten met inschattingsfouten en verander
de omstandigheden.
Het allerergste is echter dat de toezeggin
gen van Kok inzake de sociale zekerheid
geen enkel soelaas bieden voor diegenen
die daarvan afhankelijk zijn en nog zullen
worden. De situatie is buitengewoon alar
merend. Elke maand neemt de werkloos
heid met 18.000 personen toe en onze eco
nomische groei ligt, met een magere drie
kwart procent, net boven die van backben
cher Gneken\and.
Willen we weer toe naar een situatie van
volledige werkgelegenheid, dan zullen an
derhalf miljoen Nederlanders weer aan de
slag moeten gaan, hetzij door in loondienst
te treden, hetzij door iets te ondernemen.
Dat kunnen we alleen realiseren als we
weer concurrerend zijn in de wereld. Niet
alleen op het kennis-intensieve segment
van de markt.
Dat op zijn beurt betekent drastische ver
laging van de loonkosten over de hele linie,
dus van hoog tot laag, bruto en netto. Dat
komt neer op een complete verbouwing
van de verzorgingsstaat voor diegenen mèt
een baan en voor diegenen zonder werk,
alsook voor ondernemend Nederland. We
zullen weer echt voor ons zelf moeten zor
gen van hoog tot laag. De regering zal daar
toe de voorwaarden moeten scheppen door
de gevestigden te dwingen arbeidscontrac
ten te accepteren voor beperkte duur, door
bijstandstrekkers aan te zetten om te zien
naar werk of zelf iets te ondernemen, door
ondernemers uit het subsidiebed te jagen.
Dit alles is iets anders dan een pas op de
plaats. Nederland dient van hoog tot laag
grootscheeps te moderniseren en in de be
nen te komen. Doen we dat niet dan koer
sen we aan op een economische en sociale
ramp, met Kok aan het roer, dat wèl. Ik
hoop dat u daar nog even aan terugdenkt
als u 3 mei uw hokje rood maakt. Ik heb u
gewaarschuwd, daar heeft het dus niet aan
gelegen.
Bewoners zwarte woonoord Alexandra naar de stembus
„God was in het stemhokje", zegt Esther Mzi-
mila. „Ik was eerst een beetje bang, want het
was best moeilijk. Maar daarna was het mooi.
Dit was de dag waar ik mijn hele leven op heb
gewacht. Dit is de dag van de wederopstanding
van alle mensen, blank en zwart, die voor ons
land zijn gestorven.
Bejaarden op weg naar het tot stemlokaal omgebouwde gemeenschapshu
Ze was 's morgens vroeg opgestaan en na haar
ontbijt naar de tuin geschuifeld waar het stem
lokaal was ingericht. Samen met de andere in
woners van het bejaardenhuis Ithlokomeleng in
Alexandra, het overbevolkte zwarte woonoord
even buiten Johannesburg, was ze op de rij
stoelen in de zon gaan zitten tot ze aan de beurt
De 78-jarige Esther Mzimila heeft haar hele le
ven in Alexandra gewoond. Het is het oudste
woonoord van het land en geldt als het schaal
model voor zwart Zuid-Afrika. Alle problemen
die de zwarte gemeenschap plagen, worden
hier op vier vierkante kilometer aangetroffen:
van de enorme werkloosheid tot de machtstrijd
tussen het ANC en de Zulu-partij Inkatha.
Esther keek geamuseerd naar de bedrijvigheid
om haar heen. Functionarissen van de Onaf
hankelijke Verkiezingscommissie (OVC), waar
nemers van de VN en vrijwilligers van het plaat
selijke Vredescomité brachten mensen die
slecht ter been waren naar het stemlokaal. Ver
slaggevers van een Amerikaanse TV-station
maakten ruzie met de directrice van het bejaar
denhuis, omdat de bejaarden niet wilden zitten
zoals zij het wilden. Een oude man dreigde in
opstand te komen tegen de lange wachttijd. ,,Ik
wil stemmen. Dat is mijn recht." Zijn waar
schijnlijk even oude buurman wist hem te kal
meren. „Kom nou, opa, je hebt je hele leven ge
wacht. Die vijf minuten kunnen er nog wel bij."
Esther schoof een stoel verder richting stemlo
kaal. Ze wist niet hoe ze moest stemmen, zei ze.
Ze hadden het haar wel voorgedaan, maar ze
was weer vergeten hoe het in zijn werk ging.
„Maar op wie ik ga stemmen dat weet ik wel.
Nee, ik zeg zijn naam niet. Dat is geheim."
Twee seconden later boog ze voorover zodat
haar buurvrouw haar niet kon horen. „Ik stem
op de man die hier lang geleden heeft gewerkt."
De toespeling was duidelijk. ANC-leider Nelson
Mandela was hier in de jaren veertig met zijn
inmiddels overleden vriend Oliver Tambo de
eerste zwarte advocatenpraktijk van Johannes
burg begonnen.
Ze zweeg en trok haar vest recht. Het was bijna
haar beurt om te stemmen. Een vrijwilliger van
het Vredescomité hielp haar overeind. Esther
slofte naar het stembureau, overhandigde haar
identiteitsbewijs, liet haar handen controleren
op de onzichtbare inkt die dubbelstemmen
moet voorkomen, doopte haar vinger in de inkt
en ging met het stembiljet naar het hokje. Ze
zette het kruisje en deponeerde het biljet in de
bus. Dat was haar stem voor de Nationale As-
semblée. Vervolgens herhaalde ze de handelin
gen met een tweede biljet, waarmee het provin
ciale parlement wordt gekozen.
„Wat de toekomst ons zal brengen, weet alleen
God. Maar ik denk dat er vandaag een einde is
gekomen aan onze problemen", zei ze nadat
haar stem had uitgebracht.
Driehonderd meter verder dreigde deze opti
mistisch visie te worden gelogenstraft. In Bei
rut, het door Inkatha beheerste stadsdeel, was
de situatie zeer gespannen. Voor de bibliotheek,
naast het KwaMadala-logement, groepten man
nen woedend samen. Hen was toegezegd dat
de bejaarden daar konden stemmen, maar om
tien uur, drie uur nadat het stemlokaal open
had moeten gaan, waren de deuren nog steeds
gesloten. De verantwoordelijke leden van de
verkiezingscommissie waren niet komen opda
gen.
Vertegenwoordigers van het Vredescomité pro
beerden de gemoederen tot bedaren te bren
gen. Iemand stelde voor de bejaarden naar een
stemlokaal in het centrum van Alexandra te
brengen. Dat had hij niet moeten zeggen. „Dan
worden ze afgemaakt door het ANC. De af
spraak was dat ze vandaag hier zouden stem
men. We eisen dat de Verkiezingscommissie
zich aan die afspraak houdt", zei een man.
Het was niet het enige probleem. De Verkie
zingscommissie zou hier ook voorlopige identi
teitsbewijzen uitreiken, die voor de verkiezin
gen worden gebruikt. Het wegblijven van de
verkiezingsfunctionarissen was het bewijs dat
de commissie samen spande met het ANC en
de Inkatha-leden wilden beletten te kiezen.Als
foto reuter juda ngwenya
ze niet komen, zullen we er voor zorgen dat de
verkiezingen in de rest van Alexandra ook niet
door kunnen gaan", dreigde een andere man.
„Hoe kunnen ze stom zijn", zei een meisje van
het Vredescomité over de OVC-functionarissen.
„Ze weten hoe gevoelig het hier ligt. Ze worden
toch al niet door Inkatha vertrouwd en door
weg te blijven, versterken ze het wantrouwen.
Als er niet snel iets wordt gedaan, loopt de zaak
nog uit de hand."
Er arriveerden leden van het plaatselijke Inka-
tha-bestuur, die de grootste oproerkraaiers
voorlopig wisten te kalmeren. Ze zouden met
het hoofdkwartier van de OVC in Johannesburg
bellen en Om opheldering vragen.
Een half uur lang bleef de stemming gevaarlijk
dicht bij het kookpunt. De mensen van het Vre-
descomitié drentelden nerveus heen en weer en
raadpleegden via 'walkie-talkies' hun superieu
ren. Een groepje politiemannen posteerde zich
zo onopvallend mogelijk op honderd meter van
de bibliotheek. Kinderen die op straat voetbal
den, werden door hun moeders naar binnen
geroepen.
De spanning ebde weg toen een auto van de
OVC de straat in reed. Een OVC-kopstuk stapte
uit, overlegde met een Inkatha-bestuurder en
opende de bibliotheek. De Inkatha-man legde
de menigte uit dat de problemen waren opge
lost. Ze geloofden hem pas toen de computer
gestuurde camera voor pasfoto's en twee stem
bussen naar binnen werden gesjouwd. Als op
bevel vormden de mannen en vrouwen een rij.
Een man begon het pad naar de bibliotheek
schoon te vegen.
Het OVC-kopstuk keek tevreden toe. De op
luchting over de goede afloop won het dit keer
van zijn ergenis over het wegblijven van zijn
collega's. „Dat moet niet nog eens gebeuren",
zei hij. „Want dan gaat het gegarandeerd mis."
ALEXANDRA PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
ansen hebben de reputa
-- - - tie heel charmant te zijn,
wsmmmm maar wie het voorrecht
heeft wat langer temidden
flfl van hen te mogen vertoc-
^parij^^ ven> ontdekt onvermijdelijk
vroeg of laat ook een wat
minder plezierige eigenschap van de volks
aard. Fransen zijn, zoals dat op zijn Frans
heet. enorme rdleurs, hetgeen zoveel als
'mopperkonten', of'foeteraars' betekent.
Natuurlijk is die eigenschap ons Nederlan
ders ook niet geheel vreemd, maar vergele
ken met de zuiderburen van onze zuider
buren zijn we volstrekte beginners als het
op mopperen aan komt. Een beetje Frans
man moet op zijn minst één keer per dag
even flink stoom afblazen, zo lijkt het. De
aanleiding doet er meestal niet zo toe. Wie
op het verkeerde moment op de verkeerde
plaats is, krijgt ongevraagd een waterval
aan verontwaardiging en in taal gegoten
onvrede over zich heen.
Zelfs een buitenlander die de taal van
Molière uitstekend beheerst, kan door
gaans slechts met enige moeite achterha
len wat de raleur in kwestie nu precies alle
maal dwars zit. Een Fransman die stoom
afblaast, heeft de neiging dat te doen in
een tempo dat ongeveer twee keer zo hoog
ligt als dat van een normale conversatie.
Dat is niet erg; de mopperkont is meestal
niet op een gesprek uit, laat staan be
nieuwd naar uw mening. Na enige tijd
komt de foeteraar doorgaans vanzelf tot
bedaren, waarna hij of zij zich met een
zichtbaar verlicht gemoed weer in de dage
lijkse routine stort.
Binnen Frankrijk zijn bewoners van de re
gio Parijs onbetwist de grootste rdleurs.
Dat heeft ongetwijfeld te maken met de
spanningen die het leven in zo'n grote me
tropool met zich mee brengt. Parijzenaars
staan vrijwel altijd op scherp en slaan bij
het minste of geringste aan het foeteren
Mocht u ooit onverhoopt met een aan het
mopperen slaande Fransman worden ge
confronteerd, dan is het zaak niet in pa
niek te raken. In minstens negen van de
tien gevallen is de stortvloed van veront
waardiging niet persoonlijk bedoeld of te
gen u gericht. Er zijn echter uitzonderin
gen, zoals ik een enkele keer heb moeten
Een paar weken geleden nog. Toen ik, op
weg naar een feest bij vrienden, in een
smalle straat uit een taxi stapte, sloegen bij
de bestuurster van een auto achter mijn
taxi onmiddellijk de stoppen door. Voor de
dame in kwestie was het gedwongen op
onthoud van pakweg vijftien seconden
blijkbaar al teveel van het goede.
Ze drukte eerst secondenlang de claxon in
en wierp vervolgens een reeks1
gen uit het half geopende portierraam.
Toen ik haar tot kalmte probeerde te ma
nen met de retorische vraag of een mens
niet meer het recht had om rustig uit een
taxi te stappen, pakte dat geheel averechts
uit. De dame ontpopte zich nu echt tot een
ordinair viswijf en maakte me uit voor alles
wat lelijk is, tot en met 'smerige buitenlan
der' toe.
Nu ben ik, na ruim drie jaar in Parijs te
hebben gewoond, wel wat gewend, maar
dit ging me echt te ver. Ik was zo woedend,
dat ik ineens geen woord Frans meer
sprak. Ik gooide er spontaan een hele serie
bijzonder lelijke Nederlandse krachtter
men uit die ik hier maar beter niet kan
weergeven. Het hielp. Alvorens ik op mijn
beurt bedaard was, gaf de mopperkont een
dot gas. Einde incident.
De moraal van dit verhaal? De gemiddelde
Franse raleur begrijpt waarschijnlijk geen
woord Nederlands, maar met een reeks
krachtige goed-vaderlandse vervloekingen
komt u, in geval van nood, zelfs in Parijs
een heel eind.
HANS GERTSEN CORRESPONDENT
>r
Peter Arnett is de verslaggever die
zichzelf en zijn werkgever Cable Net
work News (CNN) in één klap wereld
beroemd maakte tijdens de Golfoor
log. Hij bleek tijdens de aanloop naar
de bombardementen van Bagdad een
in onderdelen gedemonteerde satel
liettelefoon te hebben meegesmok
keld. Toen een bom op het telecom-
municatiecentrum van Bagdad alle
verbindingen met de rest van de we
reld had uitgeschakeld, kon Arnett
vrijwel als enige ook een verslagge
ver van het Spaanse dagblad El Mun-
do bleef aan de slag doorgaan met
verslaggeven, zij het onder Iraakse
Zo ongeveer elk TV-toestel in de we
reld stond tijdens de Golfoorlog op
CNN afgesteld, zelfs het Witte Huis en
het Pentagon moesten toegeven dat
Chicken Noodle News ('vermicelli-
nieuws'), zoals de relatief kleine
maatschappij aanvankelijk werd be
spot door de grote Amerikaanse sta
tions, sneller en betrouwbaarder was
dan hun eigen informatie.
Aanvankelijk had CNN een grotere
crew in Bagdad, maar op de vijfde dag
van de luchtoorlog zat Arnett er al
leen. Hij had zojuist de laatste twee
CNN'ers uitgezwaaid die per taxi naar
Jordanië vluchtten. Behalve zijn eigen
geldvoorraad (zestigduizend dollar in
kleine coupures) had hij ook die van
zijn collega's (nog eens veertigdui
zend) in de opengesneden voering
van zijn leren jack moeten proppen.
Hij voelde zich een Michelin-manne-
tje, schrijft hij in zijn autobiografie.
Dat boek gaat maar gedeeltelijk over
de Golfoorlog, want Arnett (1934) zit
al 35 jaar in de oorlogsverslaggeving,
waarvan het grootste deel als verslag
gever in Zuid-Oost-Azië voor het gro
te Amerikaanse persbureau Associa
ted Press. Hij kreeg in 1965 een Pulit-
zerprijs voor zijn Vietnam-verslagge-
ving. Arnett is in 1981 als 47-jarige
overgestapt naar CNN, dat meer
avontuur biedt dan het hem te bu-
reaucretisch geworden AP.
Geboren in Nieuw-Zeeland, raakte
Arnett tijdens een vakantiereis in de
jaren '50 verslingerd aan Azië. Hij
werkte op de redactie van een lokale
Engelstalige krant in Bangkok en later
als losse en aansluitend vaste mede
werker van AP in Laos.
In 1962 stuurde AP hem naar Viet
nam. Hij werd lid van de ploeg ver
slaggevers die latere sterren telde als
Neil Sheehan, David Halberstam en
Stanley Karnow. Net als zij, werd ook
Amett een doorn in het oog van de
Amerikaanse regering. Amett ging
vaak mee met de soldaten in de
jungle en sprak op basis van eigen
waarneming de officiële Amerikaanse
lijn tegen. Die tochten naar het front
leveren boeiende verhalen op.
Het meest gruwelijke is wel Arnetts
tripje in najaar 1967, naar de slag bij
Dak To die werd uitgevochten rond
'Hill 875' (genoemd naar de hoogte in
meters), vlak bij de grens met Cam
bodja. Amett slaagt erin met een
groepje versterkingen de heuvel te
bereiken. Als hij zich wil ingraven
voor de nacht, zet hij in het donkerde
schep in een Amerikaans lijk, dat be
dolven raakte na een granaatinslag.
Als hij terugdeinst, glijdt hij uit op een
losse arm.
's Ochtends wordt hij al vroeg wakkir
van de doordringende lijkenlucht. AfUL
hij omhoog kijkt, ziet hij een Ameri-LER[
kaanse jachtbommenwerper twee
bommen afgooien. De ene ontploft r^ej
enkele tientallen meters verderop infpot1
een oude bunker, de tweede komt Lctj(
recht op hem af en boort zich op vijtuw
tien meter afstand in een boom. Ar-
nett vraagt zich af hoe zijn lijk eruit stj:
zal zien, maar de bom ontploft niet.'
Hij vindt het welletjes en slaagt erin
later die dag met een helikopter weg
te komen. Op het vliegveld belt hij el
kantjes verslag door en stapt in een
vliegtuig naar Saigon. Hij is de enige'
levende passagier: het ruim is verdej—
gevuld met honderd lijkenzakken, i
slachtoffers van 'DakTo'. Bijna alle
zakken zijn lek. Als het toestel een
scherpe daling inzet voor de landin^k
spoelen de lichaamsvloeistoffen Ar- IX
nett over de enkels.
In 1970 verlaat Arnett Vietnam. Hij ij
oorlogsmoe, maar het gewone ver-
slaggeverswerk voor AP in de VS valt!
hem tegen. Hij grijpt de kans dan oc|
met beide handen aan, als hij in I
maart 1975 wordt gevraagd terug _t?j
gaan naar Saigon, wadrvan de val'6L.
handen is. Als de Noordvietnamezeir.,
op 30 april de stad binnen trekken, i?' er
Amett een van de weinige verslaggefj
vers die niet per helikopter is ver 1
ken naar een Amerikaans schip v
de kust. De nieuwe machthebbers 1^
ten de pers met rust, trekken zelfs pa
na enkele dagen de stekkers v,
telexverbindingen eruit.
Misschien dat deze ervaring Arnett f
enkele oorlogen later (tussendoor c
El Salvador, Cyprus en Libanon) v\
makkelijker in staat stelt in Bagdai
het einde van de Golfoorlog af te
wachten. Hij beschrijft op vermakeli11
ke wijze hoe hij de censors van Sad-f
dam om de tuin leidt, terwijl hij v
meegesmokkelde satelliettelefoon
verslag doet van de verwoestingen ii
de stad.
Net als in Vietnam krijgt Amett (in- f
middels Amerikaans staatsburger) hr
Witte Huis en het Pentagon in de gof
dijnen met zijn verslaggeving, die niP^,
patriottisch genoeg zou zijn. Een ge-TS.
bombardeerdebabyvoedingfabriek,4
die de Amerikanen officieel aandui-1 Pr'
den als centrum voor biologische wa
pens, is toch maar een babyvoedingt1116,
fabriek, stelt Arnett na een bezoek P
aan de mines vast, zich daarmee vaif 15
een lid van het Huis van Afgevaardi^__
den de kwalificatie 'de Joseph Goeb-j
bels van Saddam' op de hals halend
Amett beschouwt deze en die uit
het verleden terecht als een ereti
tel.
DEN HAAG JAMES McGONIGAL
Peter Amett is vanavond te gast vari
het John Adams Instituut in Amsterj
dam. Hij wordt in De Rode Hoed
aan de Keizersgracht ondervraagd
door Raymond van den Boogaard
Kaarten te koop bij de WV-be-
spreekbureau's. Peter Amett, Live
from the Battlefield, 35 years in the
world's warzones, Simon Schus
ter, f56,50.
Peter Arnett in actie. De Golfoorlog maakte hem beroemd. foto
