Soek&Zn.
Rol van fruitvlieg
in bevolkingsgenetica
t
FAMILIEBERICHTEN
textiel
WAGEMAKER
MAANDAG 25 APRIL 1994
Na een smartelijk doch moedig en geduldig
gedragen lijden is door de Heere tot Zich ge-
i, Zijn moegestreden kind. mijn lieve
n onze zorgzame vader en opa
JACOB VAN ROOUEN
in de leeftijd van 72 jaar
P. VAN ROOUEN-
VAN DUUVENBODE
NIES en WOUT
JACCO, TRESIA
KEES en ADA
SANDER. STEPHANIE
ARIE en GRIETJE
PETRA. CORA. BRENDA
Mijn man, onze vader en opa is opgebaard in
het rouwcentrum "Maranatha", Poolster 2 te
Katwijk aan Zee. alwaar gelegenheid zal zijn
tot condoleren en afscheid nemen op maan
dag 25 en dinsdag 26 april a.s. van 19.00-
20.30 uur.
Geen bloemen.
De rouwdienst zal gehouden worden D.V.
woensdag 27 april a.s. om 14.00 uur In het
Hervormd Kerkelijk Centrum. Voorstraat 74
te Katwijk aan Zae, waarna de begrafenis zal
plaatsvinden ca. 15.00 t
graafplaats "Duinrust"
Katwijk aan Zee.
Zij die wij vergeten zijn een rouwkaart te stu
ren dienen deze advertentie als zodanig te be
schouwen.
i de Parklaan te
Het Bestuur en Raad van Commissarissen
van de Woningbouwvereniging Zijl en Vliet
ontving met leedwezen het overlijdensbericht
van de oud-medewerker, de heer
W. SPRINGER
Ais medewerker in de onderhouds- en
schoonmaakdienst van de toenmalige Wo
ningbouwvereniging De Goede Woning, heeft
hij zich doen kennen als iemand, die actief en
toegewijd zijn taak op uitstekende wijze ver
vulde.
ZUn nagedachtenis zal als een goede herinne
ring blijven bestaan.
W(j wensen zijn echtgenote en alle familie
leden veel moed en sterkte toe voor de toe
komst.
Bestuur en
Raad van Commissarissen
Woningbouwvereniging
Zijl en Vliet
Leiden, 23 april 1994
Een uniek mens is heengegaan.
Nu is er verdriet,
maar zij zal altijd bij ons blijven
door de onuitwisbare indruk
die zij achterlaat.
Na een liefdevolle verzorging in Verpleeghuis
"Van Wjjckerslocrth" is rustig ingeslapen onze
lieve, onvergetelijke moeder, schoonmoeder
THEODORA MARTINA (DO)
DEN HOLLANDER
VAN DEN BERG
weduwe van THEO DEN HOLLANDER
In de leeftijd van 90 Jaar
Wassenaar:
AAD DEN HOLLANDER
LENY DEN HOLLANDER
STRAATHOF
TED
JEROEN en JITSKE
Knegsel:
THEA VAN HOOFF-
DEN HOLLANDER
FRANS VAN HOOFF
CHICO
Oegstgeest. 22 april 1994
Verpleeghuis "Van Wljckerslooth"
Van Wjjckersloothplein 1
Correspondentieadres:
Tulpweg 112241 VM Wassenaar
Moeder is opgebaard in de rouwkamer van
"Van Wijckerslooth", alwaar geen bezoek.
Er is gelegenheid tot afscheid nemen in de
kerk van de H. Willibrordus, Rhijngeester-
straatweg 37 te Oegstgeest (naast "Van
Wijckerslooth"), op woensdag 27 april a.s.
van 13.30 tot 13.50 uur. Hierna zal de gezon
gen Uitvaartmis voor haar worden opgedra
gen, aanvang 14.00 uur.'
De crematieplechtigheid volgt dan in de aula
van het crematorium "RhUnhof", Laan te
RhUnhof (Ingang Haagse Schouwweg) te Lel
den om 15.30 uur.
Na de plechtigheid is er gelegenheid tot con
doleren in de ontvangkamer van het cremato-
Er was maar één vrouw en moeder, zoals Jij.
Dat hebben wij altijd geweten.
Je angsten en zorgen zijn nu voorbij.
Rust zacht, wij zullen Je nooit vergeten.
Met groot verdriet geven wjj kennis van het
plotseling overlijden van onze allerliefste en
zeer zorgzame moeder, schoonmoeder en
WUNANDA LAMBERTA
G0DDUN-BRAKEL
weduwe van WILHELMUS GODDUN
op de leeftijd
1 77 jaar
RIA en KOOS
NANETTE en PETER
WIM en JANNIE
MARC en MIEKE
MARTUN
BERT en RITA
BAS
RIK
HANS
Lelden, 22 april 1994
Correspondentieadres:
Rla en Koos Slootweg,
L. van Merkenstraat 3. 2331 DJ Leiden
De overledene is overgebracht naar het
Rouwcentrum Van der Luit, Willem de Zwij
gerlaan 179 te Leiden, alwaar gelegenheid Is
tot afscheid nemen op dinsdag 26 april van
19.00-19.45 uur.
De begrafenis is bepaald op woensdag 27
april om 12.30 uur op de R.K. begraafplaats
bij de Zijlpoort. Haven 64 te Leiden.
Na afloop van de begrafenis Is er gelegenheid
tot condoleren In de kapel van de begraaf-
Heel veel steun hebben wij gehad aan de vele
lieve woorden, brieven, kaarten en bloemen
na het overlijden van mijn lieve vrouw en mijn
allerliefste moeder
Wil Duyndam-van Vliet
Onze hartelijke dank daarvoor.
Noordwijk, april 1994
Café Restaurant "Zonneweelde"
Duindamseweg Q-10
OMA
Wij zullen Je missen.
NANETTE en PETER
MARC en MIEKE
MARTUN
BAS
RIK
Opdrachten tot plaatsing van rouwadvertenties op
dezelfde dag kunnen van maandag t/m vrijdag tot 08.00
uur telefonisch (071-356301), per fax (071-323508) of
per post aangeboden worden; voor plaatsing op zaterdag,
vrijdagmiddag tot 17,00 uur, Rooseveltstraat 82 Leiden.
UITVAARTVERZORGING
Begrafenissen
Crematies
Als alleen Persoonlijke
wensen lellen
Uitvaartcentra:
LEIDEN LEIDERDORP
Levendaal 103 van Geerstraat 2a
tel. 071 -12 8418 tel. 071 - 89 28 86
KOUDEKERK A/D RIJN Kantoor:
Bwaard 60 Levendaal 103
14-1 57 33 2311 JG Lelden
De gemeente Leiden roept
hierbij op El-Housslne Quali,
geboren te Beni-Mahiou,
Marokko, op 28 augustus
1968, van wie de woon- of
verblijfplaats in Nederland
thans niet bekend is, om te
verschijnen ter terechtz'tting in
het Kantonaerechtsgebouw,
Rapenburg 19 te Leiden op 27
april 1994 te 12.00 uur, in ver
band met een verzoek van de
gemeente terzake van ver
leende bijstand.
A.VANLUYK
huisartt
AFWEZIG VAN
1 MEI t/m
23 MEI
Waarneming door de volge
de artsen: Nenng-Bögel, Pi
kus/Middendorp, Rus.
Ruijter, Taytelbaum, Bergme
er, Goslinga, Kruis, De Lang
Bakker (tot 13/5) en de do
tersinfolijn 122222.
Zaktelefoon
Nu 1275,-ix B.T.W.
inkl. nummer
en aansluiting
Nieuwe Beesten
markt 28
Leiden-Tel. 124647
ad sanctös
begrafenissen
crematies
lammermarkt 43
lelden
071-126618
Scl
Ct
Bi
Al
Vi
II
Grafmonumenten
Kenauweg 31, leiden, Tel. 071 - 760455 b.g.g. 01719 -10497
E-mail: concurrent voor de postbode
Elektronische post is hard bezig
de wereld te veroveren. Steeds
vaker vermelden briefpapier en
visitekaartjes naast de gebruike
lijke postbus-, telefoon- en fax
nummers ook een E-mailadres.
Een fax wordt door veel men
sen als een vorm van uiterst
moderne elektronische post ge
zien. Ten onrechte, want een
fax is in veel gevallen eigenlijk
helemaal niet zo modern. De
dagelijkse praktijk in veel be
drijven is immers dat aan de
ene kant van de lijn iemand een
brief typt op een computer, die
afdrukt en de pagina's vervol
gens op de fax zet. Aan de ande
re kant van de telefoonlijn
spuugt de fax dan weer de pagi
na's uit. Ook al is het aan de an
dere kant van de wereld, veel
langer dan een paar minuten
gaan er niet mee verloren.
Heel efficiënt, lijkt het. Maar
dat is het lang niet altijd. In veel
gevallen wordt de ontvangen
fax weer geheel of gedeeltelijk
overgetypt in de computer. Met
een fikse kans op fouten, want
zo goed leesbaar zijn de meeste
faxen nu ook weer niet. Met een
fax-modem is veel te ondervan
gen, maar echt efficiënt is het
allemaal niet.
Met elektronische post zit al
les rechtstreeks in de computer.
Moderne E-mail-systemen gaan
veel verder dan het via de tele
foonlijn versturen van korte be
richtjes. Complete computerbe
standen kunnen tegenwoordig
meegestuurd worden. Dat kan
een brief zijn, maar ook een da
tabase (elektronische kaarten
bak), gedigitaliseerde foto's en
geluiden; kortom alles wat een
computer kan verwerken. 'Bert,
wil je jouw adressenbestand
aan deze database toevoegen
en 'm vervolgens doorsturen
naar Hans? En wat vind je van
deze foto voor de nieuwe fol
der?'
Het berichtenverkeer beperkt
zich overigens allang niet meer
tot het eigen bedrijf. Er zijn ver
schillende openbare systemen,
waar iedereen (tegen betaling)
gebruik van kan maken. De be
kendste zijn Amerikaanse gi
ganten als InterNet en Compu
Serve, die ook in Europa de
laatste tijd erg actief zijn. In Ne
derland heeft PTr Telecom al
vele jaren geleden Memocom
opgezet, een eigen elektronisch
postsysteem dat echter nooit tot
grote bloei is gekomen.
En daarmee doemt meteen
een nieuw probleem op. Want
je moet van iedere relatie bij
houden op welk systeem hij of
zij het best bereikbaar is. Moet
de brief naar InterNet gestuurd
worden, naar het cc:Mail-net-
werk van het bedrijf of via Me
mocom?
Gelukkig ontwart de modern
ste generatie E-mailprogram-
matuur ook die knoop voor ons.
De fabrikanten van elektroni-
sche-postsystemen hebben on
derling afspraken gemaakt,
waardoor het voor de gebruiker
niet meer uitmaakt via welke te
lefoonlijnen of satellieten de be
richten verstuurd worden. Aan
de hand van een gewone naam
zoekt de computer uit via welk
netwerk de persoon in kwestie
het beste bereikbaar is.
Terwijl PTT Post het aantal
buslichtingen terugbrengt tot
één per dag (en daarmee voor
de zoveelste keer de service ver
mindert in plaats van uitbreidt),
ontwikkelt E-mail zich als een
geduchte concurrent voor de
postbode. Want het is duidelijk
dat electronische post nog maar
in de kinderschoenen staat. Nu
gaat het nog vooral om een na
bootsing van het traditionele
postverkeer, maar de ontwikke
lingen gaan hard.
Net zoals de synthesizer pas
interessant werd toen het niet
meer werd gebruikt om be
staande muziekinstrumenten te
imiteren maar geheel nieuwe
klankkleuren te maken, wordt
E-mail ook pas echt aantrekke
lijk als het méér is dan een ra
zendsnelle postbode. Als het
zelfstandig bepaalde tijdroven
de taken kan uitvoeren.
Nu al zijn er systemen die
aandeelhouders automatisch
per semafoon melden dat hun
aandelen een kritische grens
naderen. Dat is nog voor een
betrekkelijk kleine doelgroep.
Maar ook de volgende opdracht
is een denkbare toepassing:
zoek uit welk bedrijf de Philips
XR5050 autoradio het goed
koopst aanbiedt. Of: ik wil
woensdag van Amsterdam naar
Londen vliegen, zo rond een
uur of acht 's morgens. Check
even of er nog plaats is en zo ja,
boek dan direct. Betalen met
mijn privé-creditcard.
v<
o Hylker
GPD
Prof. dr. Willem Scharloo was aan de Rijksuniver- leer, nam als populatiegenetic
siteit Utrecht onderzoeker van de Drosophila, be- den afscheid van de RUU r
ter bekend als het fruitvliegje. Moleculair bioloog kamer aangehouden.
Scharloo, de laatste hoogleraar in de erfelijkheids-
In 1957, na zijn promotie op het
onderzoek naar de verlenging
van de vleugelader van het fr
uitvliegje, begon professor
Scharloo aan een wetenschap
pelijke loopbaan op een terrein
dat vlak daarna grote verande
ring zou ondergaan. De jonge
onderzoeker was vooral geïnte
resseerd in de erfelijkheidsleer
door zijn grote belangstelling
voor de evolutionaire biologie.
Nog altijd is hij en daarin
staat hij bepaald niet alleen
ervan overtuigd dat niemand
om de kern van de evolutieleer
heen kan.
Door die belangstelling raakte
hij al snel verzeild in de geneti
ca. Dat moest volgens hem de
basis vormen voor die evolutie.
In Leiden kon hij zijn werk aan
de kunstmatige selectie van ei
genschappen van het fruitvlieg-
je voortzetten. Dat leverde een
aantal nieuwe gezichtspunten
op, die vooral van belang zijn
bij het bepalen van de functie
van genen in de levens- en
voortplantingsverwachting.
Zijn vakgebied onderging in
die tijd grote verandering. In
zijn studententijd was de erfe
lijkheidsleer vooral een studie
van het uitwendige van organis
men. Toen langzaam de rol van
eiwitten of enzymen duidelijk
werd, nam de bio chemie het
over. De grote doorbraak kwam
in 1959 toen de Engelsman
Crick en de Amerikaan Watson
samen de dubbele DNA-helix
ontdekten. Dat betekende een
definitieve ommekeer in het
voordeel van de moleculaire
biologen.
Achteraf lijkt het alsof die ont
dekking voor biologen als een
grote verrassing kwam. Schar
loo denkt daar wat anders over:
„Het hing in de lucht. Je voelde
het aankomen. Zo iets gaat niet
plotseling, dat vormt zich gelei
delijk".
Voor de populatiegeneticus
Scharloo veranderde er dan ook
niet zo veel. Het fruitvliegje
bleef een nuttig organisme, ook
voor DNA-onderzoek. Het in-
sekt telt slechts 10.000 genen en
dat maakt het een aantrekkelijk
object voor genetisch onder
zoek.
Scharloo stelde zich keer op
keer de vraag, in hoeverre die
genen nu verantwoordelijk zijn
voor evolutieprocessen. In 1965
ontdekte men dat veranderin
gen in de volgorde van de ami
nozuren in het amylase-eiwit
een andere elektrische lading
lieten zien. Kennelijk, zo bere
deneerde men toen, hebben de
varianten van enzymen steeds
een andere elektrische lading.
En dat maakte specifiek onder
zoek mogelijk.
Voor Scharloo kwam daar een
vraag bij: hebben al die varian
ten invloed op levens- en voort-
plantingsuiting? Met andere
woorden: hebben ze daarin een
functie? Er werd erg veel geke
ken naar het enzym, maar men
had geen idee wat dat nu in het
beestje deed, laat staan dat men
een idee had van de functie.
Bij het Oecologisch Instituut
kreeg Scharloo de gelegenheid
zijn theorieën aan de praktijk te
toetsen. In plaats van te begin
nen met het bestuderen van
een organisme op gen-niveau,
startte hij daar bij de eigen
schappen van het hele organis-
"me. De koolmees leende zich
daar als modelorganisme uitste
kend voor. Bij het instituut was
erg veel informatie beschikbaar
over legsel- en lichaamsgrootte
van de geringde populatie kool
mezen. Het paargedrag en de
eiproduktie kende binnen die
populatie weinig geheimen
Voor Scharloo was het de
vraag in hoeverre variaties bin
nen die populatie nu genetisch
dan wel door het milieu be
paald zijn. Hij kwam tot de con
clusie dat de genen voor veertig
tot vijftig procent verantwoor
delijk zijn voor die variaties. Dat
was baandoorbrekend onder
zoek in die tijd. Trots toont hij
een recent artikel uit het Ameri
kaanse wetenschapstijdschrift
Science, waarin een schema uit
zijn toenmalig onderzoek is j
bruikt. Dergelijk onderzoek
de natuurlijke omgeving v
toen helemaal nieuw.
Over de voortzetting van 1
onderzoek is de populatiegene
ticus allerminst gerust: „Er is
nog zo weinig bekend over vari
atie in regulatiegenen en over
het verband met expressie in le
vens- en voortplantingsgedrag.
Met mijn vertrek valt het fysio
logisch-klinisch onderzoek weg.
Dan heeft het in Nederland al
leen nog in Groningen plaats.
Toch is het in hoge mate ver
antwoordelijk voor de popula-
tiegenetica".
Ook elders in de wereld wordtil
dit soort onderzoek verw
loosd, meent Scharloo. Al het;
onderzoeksgeld gaat richting,
grote DNA-projecten als het
Menselijk Genoom Project. „En
als men daarmee klaar is,
weten we dan? Men bewijst wel
lippendienst aan het grote be
lang van het verband tussen
gen-biologie en ontwikkelings
biologie, maar er wordt steeds
minder aan gewerkt. Het is ook
niet gemakkelijk en in hoge
te een zaak van verschillende
disciplines als moleculaire bio
logie, fysiologie en ecologie.
Misschien schrikt dat te veel
af."
Scharloo is niet zo erg onder
de indruk van de resulaten var
DNA-experimenten. „Mijn col
lega's worden wel eens heel
boos, als ik zeg dat zo'n
met die transgene stier Herman
weinig voorstelt, als je het
gelijkt met de resultaten va
eeuwenoude veredeling. Toch is
dat de werkelijkheid. Vraag mij
niet om voorspellingen. De
lutie blijft onvoorspelbaar. Ik
vind die vraag zelfs bedenkelijk.
Dat zie je toch bij elke extrapo
latie vanuit het verleden. In de
historische wetenschappen leidt
dat ook tot niets."
Volj
nee
