'Brussel bepaalt
koers, niet Lissabon'
Veel
IMF
kritiek op rapport van
over wereldeconomie
Italiaanse joden vrezen
regering met neo-fascisten
Feiten&Meningen -
Heksen naar
het front van
Sierra Leone
li—
ZATERDAG 23 APRIL 1994ikf
Ontwikkelingsdeskundigen hebben ernstige
kritiek op het deze week verschenen rap
port van het Internationaal Monetair Fonds
(IMF) over de wereldeconomie. Volgens het
IMF zal de wereldeconomie dit jaar met 3
procent groeien en volgend jaar met 3,7
procent. „Het rapport gaat volledig voorbij
aan de economische en sociale crises in
Afrika, Latijns-Amerika en het Caribisch ge
bied", meent Doug Hellinger, directeur van
Development Gap, een in Washington ge
vestigde particuliere organisatie.
,,De cijfers zijn niet breed onderbouwd en
geven bovendien de groeiende kloof tussen
rijk en ami niet weer", aldus Hellinger. Hij
baseert zijn kritiek onder meer op cijfers
van de Conferentie voor Handel en Ontwik
keling van de Verenigde Naties (Unctad).
De Unctad voorspelt voor de 47 armste ont
wikkelingslanden in de wereld een groei
van 2 procent. In 1992 was dat nog 0,4 pro
cent. Maar als deze cijfers zouden worden
gecorrigeerd naar de bevolkingsgroei is er
sprake van negatieve groei, aldus Hellinger.
Ook de Economische Commissie voor Azië
en de Stille Oceaan van de VN (Escap) stelt
vast dat landen als Indonesië, Maleisie en
de Filippijnen weliswaar een economische
groei hebben doorgemaakt, maar dat het
aantal armen nog onrustbarend hoog blijft.
Voor de armste Afrikaanse landen ziet het
IMF 'bewijzen van verbeterde groei in zes
tien landen ten zuiden van de Sahara'. Hel
linger heeft weinig vertrouwen in de statis
tieken van het IMF. „Het Fonds heeft een
direct belang bij het schetsen van een zo
positief mogelijk beeld van het beleid dat
het zelfheeft voorgeschreven."
Uit een enkele weken gepubliceerd rapport
van de Wereldbank blijkt ook dat de econo
mische aanpassingen in landen ten zuiden
van de Sahara succesvol zijn gebleken.
Vooral in Burkina Faso, Gambia, Ghana,
Nigeria. Tanzania en Zimbabwe had dit be
leid, aldus de Wereldbank, het meeste ef
fect.
Een nauwkeuriger analyse van deze landen
geeft echter een geheel ander beeld. In
Zimbabwe bijvoorbeeld is 40 procent van
de beroepsbevolking werkloos. Ook Tanza
nia kreeg een schouderklopje voor de stij
ging van de economische groei van 0,3 pro-
Heksen bestaan niet, maar de angst ervoor
leeft in Sierra Leone nog volop. Hekserij is
daar een oorlogswapen. Want heksen ver
dwijnen in een flits en duiken ergens anders
weer op. Ze zijn levensgevaarlijk. Ze bedie
nen zich van een rijk scala aan wapens:
kapmessen, jachtgeweren, alles dat doodt.
Maar vooral: de magische kracht van de
angst.
Dat is het belangrijkste wapen van de
Tamaboro-eenheid in het Westafrikaanse
Sierra Leone, een groep van driehonderd
'heksen' die een jaar geleden voor het eerst
werden ingezet als ondersteuning voor het
regeringsleger. Hun taak is het afschrikken
van de oprukkende rebellen in het diaman-
trijke district Kono in het oosten tfan het
land.
Nu roept de plicht hen elders. De rebellen
van het Revolutionaire Verenigde Front
(RUF) zijn de laatste tijd vooral actief rond
de stad Makeni en andere noordelijke ge
bieden.
Paradoxaal genoeg besloot het regeringsle
ger van Sierra Leone de hulp van de heksen
in te roepen, nadat geruchten de ronde de
den over de raadselachtige huurlingen van
het RUF. Gevangen genomen rebellen ver
telden dat deze heksen uit Burkina Faso de
guerrillero's van kapitein Foday Sankoh
zouden toerusten met bovennatuurlijke
krachten.
Het leger sloeg terug met de oprichting van
de Tamaboro-eenheid. De vermeende on
overwinnelijkheid van deze opmerkelijke
legerdivisie werd al snel voorpaginanieuws.
„De Tamaboro-eenheid wordt nu ingezet in
het noorden om de rebellen schaakmat te
zetten", zegt een functionaris van het noor
delijke defensiecomité van het regeringsle
ger. „We vertrouwen hen volkomen. Ze
hebben hun nut bewezen bij operaties in
het verleden."
Sommige berichten - lastig te bevestigen -
melden dat de vijand als de dood is voor de
heksen vanwege hun vermogen plotseling
te verdwijnen en te verschijnen waar je bij
staat.
Gemakkelijker te controleren is de uitwer
king die de divisie heeft op het moraal van
de regeringssoldaten. En de stemming is
goed. „Toen we vorig jaar Kono weer in be
zit namen, vochten we zij aan zij met de
Tamaboro-eenheid", vertelt een veteraan
van het oostelijke front „Hun aanwezigheid
aan het front jaagt de rebellen een verlam
mende angst aan."
Een lid van de divisie, de 60-jarige Mariama
Keita, werd op slag een bekende Sierra-
leoonse na een militaire zege van het leger
in het zuidoosten, die volgens de ooggetui
gen niet mogelijk was geweest zonder
Keita's hulp en die van andere heksen.
De samenwerking tussen het aardse leger
en de bovennatuurlijke krachten verloopt
echter niet altijd even gladjes. Twee maan
den geleden schakelde het leger enkele ge
heime genootschappen in het oostelijke
district Kenema in met het verzoek pa
trouilles te vormen en alle guerrilla-activi
teiten onmiddellijk te melden. De samen
werking werd stopgezet, omdat beide par
tijen op een andere golflengte zaten en el
kaar absoluut niet begrepen.
Maar de Tamaboro-eenheid voldoet vol
gens het leger uitstekend.
Intussen boekt dat leger slechts matige suc
cessen in de bestrijding van het RUF. De
troepenmacht in het noorden is versterkt
met vijftienhonderd manschappen. Boven
dien zijn, naast de heksen, vijfduizend vrij
willigers en tweeduizend jagers ingezet om
de opmars van het RUF te stoppen.
Komba Kambo, ondersecretaris van Defen
sie, heeft iedereen die in het bezit is van
kapmessen, zelfgemaakte jachtgeweren,
pijl-en-boog of een ander wapen opgeroe
pen 'te vechten om het vaderland te red
den'.
De rebellen worden gesteund door opstan
delingen uit het buurland Liberia. De rege
ring in Sierra Leone verdenkt de Liberiaan
se rebellenleider Charles Taylor ervan wa
pens en huurlingen naar Sierra Leone te
cent in 1985 naar een gemiddelde van 4
procent in 1992. Maar dit percentage was
nauwelijks hoger dan de bevolkingsgroei
van 3,8 procent.
Nog afgezien van het feit dat de statistieken
van het IMF niets meedelen over de manier
waarop de welvaart onder de bevolking is
verdeeld, geven ze evenmin een beeld van
de aantasting van het milieu.
Uit een studie van het World Resources In
stitute in Washington blijkt dat het bruto
binnenlands produkt van Indonesië in 1989
van 7,1 procent terugvalt naar 4,1 procent
wanneer de kosten van de uitputting van de
natuurljke hulpbronnen zoals aardolie,
hout en landbouwgrond in de berekening
wordt betrokken. Michael Mussa, econo
misch adviseur en directeur onderzoek van
IMF, hoopt dat het IMF binnen niet al te
lange tijd zal overschakelen naar een bere
keningssysteem dat de economische werke
lijkheid beter weergeeft. „Maar dat zal nog
wel tien jaar duren", zo voegt hij eraan toe.
washington pratap chatterjee
ips
Twintig jaar na de Anjerrevolutie van 25 april 1974 is Portugal een demo
cratie, stevig verankerd in de Europese Unie. Maar de euforie over Euro
pa maakt langzamerhand plaats voor een kritischer houding. Portugal
verkeert in een sociale en economische crisis. De integratie in Europa
heeft veel voordelen gebracht, maar er worden ook nadelen zichtbaar.
Portugal 20 jaar na Anjerrevolutie stevig verankerd in Europa
TOM JANSSEN
Demonstranten in 1974 met in de hand het sym
De 'fluwelen' revolutie van jonge dienstplichtige officieren
met anjersun de lopen van hun geweren bracht demooratie,
maar geen sociale rechtvaardigheid, zo constateren de voor
malige helden van weleer. „De economische ontwikkeling
heeft veel nieuwe huizen opgeleverd en een compleet nieuwe
infrastructuur", zegt Otelo Saraiva de Carvalho, één van hen.
„Maar er is nog veel sociale onrechtvaardigheid. De werk
loosheid groeit. Veel Portugezen wonen in sloppenwijken en
zijn verstoken van goed onderwijs en gezondheidszorg."
Saraiva de Carvalho is het symbool van de revolutie zonder
bloedvergieten. De opstandige militairen rekenden in 1974
definitief af met de feodale structuren van het Portugal van
dictator Salazar. Zij sympathiseerden met de Afrikaanse be
vrijdingsbewegingen en maakten de onafhankelijkheid van
Portugals koloniën in Afrika mogelijk. Angola, Mozambique
en Guinee-Bissau konden hun eigen gang gaan.
Maar er ontstond al gauw tweespalt in het revolutionaire
kamp. Tussen de jonge linkse majoor Saraiva de Carvalho en
de rechtse generaal De Spinola, die zich de Portugese even
knie van De Gaulle waande, ontstond een machtsstrijd. De
generaal verloor en moest na een mislukte tegencoup uitwij
ken naar het buitenland.
Een uitermate hectische periode volgde. Regeringen van ver
schillende linkse signatuur wisselden elkaar af. Zij stichtten
landbouwcoöperaties, voerden landbouwhervormingen door
en nationaliseerden bedrijven en banken. Na de eerste vrije
verkiezingen sinds de dictatuur, op 25 april 1975, keerde de
rust geleidelijk aan terug. Maar de revolutionaire retoriek zou
nog lang klinken in Portugal. De nieuwe Grondwet van 1976
was de meest socialistische van West-Europa. Pas dertien
jaar later werd de bepaling dat Portugal zich bevond in een
overgangssituatie op weg naar het socialisme uit de Grond
wet geschrapt. Intussen waren de meeste 'revolutionaire ver
worvenheden' echter in de prullenmand verdwenen en was
Portugal in 1986 tot de EG toegetreden.
De centrumrechtse regering van premier Anibal Cavaco Silva,
sinds 1985 aan het bewind, maakte een begin met de privati
seringvan de talloze staatsbedrijven, de laatste overblijfselen
van de linkse revolutie. Silva, de Portugese Margaret That
cher, wordt algemeen gezien als de man die verantwoordelijk
is voor Portugals economische 'boom'-periode van de afgelo
pen jaren. Hij leidde het Iberische land de EG binnen, waar
door Portugal zijn bijnaam 'de arme man van Europa' ver
loor. De economische groei van het Zuideuropese land was
doi van de revolutie, de anjer. foto anp
lange tijd zelfs de op één na grootste van de Twaalf.
Portugal kon de afgelopen jaren volop profiteren van EG-gel-
den. Sinds 1968 is zo'n twintig miljard gulden het land bin-
nengesluisd. Delen van het in sommige opzichten nog ach
terlijke land, met een groot aantal analfabeten en kinderar
beid, ondergingen een complete industriële revolutie.
Maar sinds kort gaat het slechter en Silva krijgt daarvan de
schuld. De Portugese kiezers lieten daarom eind vorig jaar bij
de gemeenteraadsverkiezingen Silva's sociaaldemocratische
partij in de steek en stemden op de socialisten.
De problemen zijn gigantisch. Het begrotingstekort loopt op,
de werkloosheid stijgt met de dag, de export loopt terug en de
economische produktie daalt. Fraude is een nationale sport
geworden. Hoe hoog de nood is gestegen, bleek in december.
Portugal stemde pas in met het GATT-akkoord over liberali
sering van de wereldhandel na de EU-toezegging dat zij het
land de komende zes jaar een miljard gulden zal toestoppen.
Met dat kolossale bedrag mag het Iberische schiereiland zijn
nationale textielindustrie moderniseren.
De economische crisis heeft geleid tot grote sociale spannin
gen. Van een sociaal akkoord tussen regering en vakbonden
om de lonen te matigen is, net als in het buurland Spanje,
niets terecht gekomen. Silva verving onlangs enkele impopu
laire ministers en hij kwam met een uitgebreid pakket maat
regelen om de economie te stimuleren. Maar of het helpt?
Portugal zal ook de komende jaren nog miljarden guldens uit
Brussel ontvangen. Maar niet alles dat uit de Belgische
hoofdstad komt, is zaligmakend voor Lissabon. Produkten uit
andere Europese landen zoals vlees, vis en fruit stro
men Portugal nog altijd sneller in dan Portugese artikelen an
dere Europese landen binnenstromen. Als de Portugese indu
strie echt wil concurreren op Europees niveau zijn er nog vele
pijnlijke maatregelen nodig.
De revolutionairen van weleer lijken dat ook te beseffen.
Brussel bepaalt de agenda. „Ik zie geen enkele andere strate
gie voor dit moment. Ik zie niet in wat voor soort toekomst
onze leiders voor ons in petto hebben", zegt de voormalige
progressieve kolonel Vitor Alves. „Als iemand een koers uitzet
voor Portugal zijn het de mensen in Brussel, niet die in Lissa
bon."
den haag tjabel daling
anp
Italiaanse joden moeten straks tegen acties van neo-fascisten zoals het plakken van posters die Mussoli
verheerlijken protesteren bij een regering waarin neo-fascisten zitting hebben. fot
De wortels van de
joodse gemeen
schap van Rome lig
gen in de tijden van
de Romeinse kei
zers, 2000 jaar gele
den. De man die te
gen woordig keizer
van Italië zou zijn,
Silvio Berlusconi, de
leider van de Allian
tie, heeft vanwege
zijn wens premier te
worden getracht bij
de gemeenschap in
het gevlei te komen.
Hij was verkiesbaar
in het Centraalro-
meinse kiesdistrict
waarin het ghetto
ligt een gebied
van een paar hui
zenblokken rond de
centrale synagoge
van de stad en het hart van de
joodse gemeenschap. Hij ging
op de tweede dag van het jood
se paasfeest pas na zonsonder
gang stemmen uit respect voor
degenen die beledigd waren
door de onhandige keuze voor
een verkiezingsdatum die bots
te met het joodse feest.
Zijn neo-facistische bondgeno
ten, met wie Berlusconi uitste
kende relaties onderhoudt, heb
ben huribest gedaan de kiezers
een respectabel gezicht te to
nen, maar zij zijn toch de direc
te erfgenamen van Mussolini's
regime. Onder dit regime wer
den aan het begin van de Twee
de Wereldoorlog bijna 7.000 van
Fini, leider van de neo-fascisten.
Toaff, zonder omhaal tegen The
Independent Maar gewone jo
den zijp boos en voelen zich
vervreemd.
„Binnen het Italiaanse joden
dom zitten nog resten van de
wil om tegen iedere prijs met de
autoriteiten samen te werken",
aldus Emanuele Fiano (31) van
de joodse gemeenschap uit Mi
laan. „Onze leiders vinden dat
we ons correct moeten gedra
gen, en respect moeten hebben
voor de machthebbers."
Een moreel dilemma dat daar
nog bij komt, zo zegt hij, is dat
de boodschap van Berlusconi
om kleine bedrijfjes te hfelpen
en de invloed van de commu-
vertaling: luutje niemantsverdrii ,r |-
de 33.000 joden in Italië naar
concentratiekampen gedepor
teerd. Zo'n 6.000 van hen stier
ven daar. De kansen op politie
ke rehabilitatie van de neo-fas
cisten zijn niet groter geworden
door de uitlatingen van hun
welopgevoede leider, Gianfran-
co Fini. Hij sprak na zijn verkie
zingsoverwinning zijn bewon
dering uit voor Mussolini, 'de
grootste staatsman van de
eeuw'.
De leiders van de joodse ge
meenschap in Rome zijn terug
houdend in hun commentaar.
„Wij denken niet dat het in de
huidige situatie nuttig is om po
litieke uitspraken te doen", zegt
Alberto Piatelli, de assistent van
Rome's belangrijkste rabbi, Elio
eu
d*
inde
et ga
nisten te beperken een gevoe
ge snaar heeft geraakt bij son )Vjn'
mige joden. „Sommige van d r
sentimenten waarmee rechts
het hele land heeft getriom
feerd, kunnen ook binnen de
gemeenschap zelf worden aa
getroffen", voegt hij eraan toi
Tullia Zevi, de voorzitter van i
Unie van Joodse Gemeenschi K
pen in Italië, wilde wel praten d
In haar elegante appartemente s
vanwaar ze uitkijkt over de ne1 du
klassieke synagoge in het ghe
van Rome, drukt mevrouw Ze
zich diplomatiek uit. „Omdat
we zo geïntegreerd zijn in de
Italiaanse samenleving, dekkf pete
wij joden het gehele politieke u
spectrum. Over het algemeen s
hebben we centrum-links ge- e
stemd. Dat is hist »rsic
risch ons politiek
huis.
Maar natuurlijke
ren sommigen ge
ïmponeerd door -
Berlusconi. Hij he 11
hard geprobeerd I bbe
de gemeenschap
het gevlei te komi
We gaan zeer or
zichtig te werk.
Hoewel we sam>
werking met de aa s
toriteiten verwell
men, moéten we ®1Iaa
oppassen ons niet? e
te laten manlpule]
ren." Zeker, BerluLr
coni noch zijn orivQ
gemanierde bondj
genoot, UmbertauM
Bossi van de Leg^/\
Nord, heeft zich g
distantieerd van o(haa<
houding van de r
neo-fascisten.
Sarfatti vindt juist jpie
deze ineenstortinj h
van de 'publieke
moraal' zo al arme
rend. „Fini's verkl et
ring over Mussolü
was voor Bossi enfe(
Berlusconi geen
probleem. Het is
foto moeilijk te gelovei n'
reuter dat zij volgens hui
geweten zo kunne r e(
handelen." Sarfatt s
denkt dat de gevoeligheden \i (e
het moderne Italië afgestompt v
zijn door verhalen over de
vriendelijkheid van gewone
burgers voor joodse buren tij
dens de Tweede Wereldoorloj T'
„Italië heeft als natie nooit a"
rekend met haar anti-semiti
ne. Het is waar dat achter iedj}r
e jood die overleefde e
Italiaan stond. Maar het is ooi £t
aar dat achter iedere jood di i
1 1943 werd gedeporteerd eeujt
Italiaan stond die hem heeft
verraden."
tijer
Het ziet ernaar uit dat de recht
se Vrijheidsalliantie in Italië er
in slaagt een nieuwe regering te
vormen. De Italiaanse joden
worden daardoor de eersten in
Europa die sinds de Tweede
Wereldoorlog onder een rege
ring komen waarin neo-fascis
ten zijn opgenomen.
De joodse historica Michele
Sarfatti verwoordt de vrees van
veel Italiaanse joden. „Het is
angstaanjagend te bedenken
dat de volgende keer dat skin
heads een aanslag plegen op de
joodse gemeenschap, onze lei
ders misschien om bescher
ming moeten vragen bij een
neo-fascistische minister van
binnenlandse zaken die is geko
zen met de stemmen van die
zelfde skinheads."
De joodse gemeen
schap is klein, zo'n
40.000 mensen.
Maar ze hebben al
tijd een verhou
dingsgewijs grote rol
gespeeld in het
land. Joodse koop-
v lieden en bankiers
hebben voor een
groot deel van de
welvaart gezorgd
achter de culturele
bloei van de Renais-
