'Schildertje in Hollands huis'
Cultuur Kunst
Veelzijdige Reaves
Bevlogen concert Jan Raas
Schrijver Halil Gur
op bezoek in Alphen
TX'
re '94'95
Otis boeit
publiek
tot en met
- -ZATERDAG 23 APRIL 1994
RUYGROK. 071 -356472, PLV.-CHEF
Prijs voor Leids ontwerpbureau
leiden Voor het ontwerp van de Tacx Scorpio wielrichter is het
Leidse ontwerpbureau NinaberPeters/Krouwel drie maal gelau
werd. De internationale vakjury van het Industrie Forum Design
in Hannover bekroonde het apparaat. De Scorpio kreeg ook de
prijs als beste in de branche. En in een prijsvraag van het Ameri
kaanse blad Industrial Design werd de wielrichter nummer één
in de categorie gereedschap. De vakjury in Hannover roemde
eveneens de Ninaber/Peters/Krouwel ontwerpen voor het zie
kenhuis-nachtkastje Plano, het vacaturebord voor uitzendbu
reau Randstad en de wereldontvanger Yachtboy 500 voor Grun:
Tweede Nacht van Oranje
Rotterdam André Hazes, Corry Konings, Pierre Kartner, Mari
anne Weber, kortom zo'n beetje alle grote namen uit de vader
landse showbusiness geven vrijdag 29 april acte de présence in
het Rotterdamse Ahoy' op de Nacht van Oranje. Het meezing-
feest vindt voor de tweede keerplaats. De presentatie is in han
den van Ivo Franklin en Hans van Vliet. Het begint om 20.15
uur. Toegangskaarten zijn te koop aan de kassa van Ahoy' en bij
alle VW theaterbespreekbureaus.
„Stap in The A'Train. Samen
maken we een trip langs 'The
Late Great Ladies of Blues and
Jazz'. Reis met ons langs de mu
zikale hoogtepunten uit de jazz-
historie. Grijp de kans om de
magistrale vocalisten van wel
eer nog eenmaal te treffen. Uw
gids voor vanavond, uit de Sta
tes, is the incredible Miss San
dra Reaves-Phillips."
In de laatste tonen van The
A'Train betreedt ze het podium.
Eerst als zichzelf, maar vervol
gens komen ze voor het voet
licht: oermoeder van de jazz Ma
Rainey, een aangeschoten Bessy
Smith en de dominante en veel
eisende Ethel Waters. Reaves ty
peert ze schitterend. Ze neemt
feilloos, zowel in kleding en ui
terlijkheden als in stemgeluid,
de karakteristieken van de ve
dettes over. Tot in de details
weet ze de zangeressen te type
ren. Ze beschikt over een dijk
van een stem. Veelal is de asso
ciatie met schuurpapier van het
grovere soort onvermijdelijk.
Maar als ze wil klinkt haar stem
fluweelzacht. Door deze veelzij
digheid optimaal te benutten, is
het haar mogelijk bijna levens
echte replica van haar illustere
voorgangers ten tonele te voe
ren. Na de pauze volgt eerst het
trieste levensverhaal van Billie
Holiday. Met ongelooflijke gelij
kenis in zowel stemgeluid als
uiterlijk schetst ze de tragedie
van deze intrigerende zangeres.
Vervolgens steelt de verleidelij
ke Dinah Washington the show.
De afsluiting is voor Mahalia
'Gospel' Jackson. Het optreden
van Reaves houdt het midden
tussen een spetterende show en
een flitsende musical. Met haar
aanstekelijke uitstraling windt
ze het enthousiaste publiek pro
bleemloos om haar vingers.
Maar behalve dat kan ze zingen
en entertainen: een feest om er
bij te zijn.
recensie li dy van der spek
oltfusz-Corso-Concert in de Dorpskerk te
Sassenheim, door Jan Raas, orgel en clavi
chord, met werken van Sweelinck, Fischer,
Buxtehude en C.Ph.Em. Bach. Gehoord:
vrijdag 22 april
Het traditionele Corso-consert,
dat de Goltfuszstichting elk jaar
organiseert, speelde Jan Raas
deze koer zowel het kleine ba-
rok-orgel als het clavichord.
Een snaarklavierinstrument
waarop nog niet zoals op de
pianoforte een echt groot ver
schil tussen forte en piano ge
maakt kan worden. Omdat de
snaren niet aangetokkeld, maar
aangedrukt worden is er wél be
ïnvloeding van het timbre mo-
gelijk.
Raas maakt een vergelijk met
het orgel door een zelfde stuk
op beide instrumenten te spe
len. En dat hij daar o.a. Swee
linck voor koos is niet verba
zingwekkend als je weef dat
Sweelinck niet alleen stadsorga-
nist van Amsterdam was, maar
ook stadsclavecinist.
In het pastorale 'Onder een
linde groen' werd je via het or
gel op een vrolijk dorpsplein ge
plaatst en tijdens het clavi-
chordspel gelokt naar een zoet
vlietend beekje.
Dat het clavichord ook ge
schikt is voor moderne muziek,
zelfs richting atonaliteit of ont
wikkeling vanuit een enkele
klém, liet Raas horen in zijn ei
gen improvisatie 'Muzikaal boe
ket'. Verrassend bewegelijk was
Raas hier op zoek naar nieuwe
klanken en naar een samenstel
ling in klankkleuren. Zijn voor
keur lag in het lage register.
Carl Phil. Em. Bach was een
van de eerste componisten die
de 'Empfindsamkeit' omarmde;
een van de belangrijkste ken
merken van dit expressiemiddel
is de overgangsdynamiek, die
nu juist zo mooi op dit instru-'
ment gestalte krijgt, vooral met
zo'n bevlogen speler als Jan
Raas. Meeslepend speelde hij
de 'Suite in e' vol dynamische
effecten en expressiviteit. Raas
vergeleek clavichord spelen met
lezen bij kaarslicht qua ge
dempte sfeer en intimiteit.
oo,
Halil Gur leest donderdag 28
april voor uit eigen werk in het
Literair Café in het Alphense
park Rijnstroom. De van origine
Turkse auteur/kunstenaar
schreef verhalen voor onder
meer Viva, de Groene Amster
dammer, Avenue, Skoop en de
Volkskrant. Zijn debuut Gekke
Mustafa en andere verhalen
werd bekroond met de Du Per-
ronprijs van de Katholieke Uni
versiteit Brabant. Gurs jeugd
boek Mijn dappere moeder
kreeg de Jenny Smelinkprijs.
Gur kwam als 23-jarige in
1974 naar Nederland. Zijn va
kantie zette hij om in een lang
durig verblijf. Gur verdiende als
illegaal de kost als schoonmaker
en kelner. Eenmaal legaal kwam
hij terecht bij een bank. De situ
atie van buitenlandse arbeiders
is vaak thema van Gurs verha
len. Daarnaast is hij actief als
schilder en tekenaar. In Expres
sie 70 is werk van hem te zien.
Sylvia Willink sluit die donder
dag officieel deze tentoonstel-
ling.
Het Literair Café begint om
20.30 uur in de filmzaal van Ex
pressie 70 aan de Comelis Geel-
laan 2. Kaarten zijn te bestellen
bij het creativiteitscentrum, de
bibliotheek aan de Thorbecke-
straat en boekhandel Haasbeel
aan de Van Mandersloostraat.
T
T V
BEELDENSTORM
Directeur G J. Verwers: „Het vertrouwen in mijn persoon staat niet ter discussie."
Andere museummedewerkers
reageren schrikachtig op vra
gen. PR-medewerkster J. Brug-
gink ontkent zelfs glashard dat
er problemen zijn en verklaart
dat het onderzoek dat gaande is
enkel te maken heeft met de
overgangssituatie waarin het
museum verkeert.
Directeur Verwers, van huis
uit prehistoricus, en sinds 1989
directeur van het Rijksmuseum
van Oudheden, zegt dat „het
museum de afgelopen jaren als
bedrijf heel veel heeft meege
maakt." De overgang van een
traditioneel museum naar een
bedrijfsmatig functionerende
instelling brengt volgens hem
onvermijdelijk spanningen met
zich mee.
De museumdirecteur geeft
schoorvoetend toe dat tussen
hem en de dienstcommissie
verschil van inzicht bestaat over
de huidige situatie waarin het
museum verkeert, over de ma
nier waarop de organisatie
functioneert en de wijze waarop
leiding wordt gegeven. Volgens
Verwers stroken de belangen
van het personeel niet altijd met
de belangen van het museum
en geeft één en ander al gerui
me tijd aanleiding tot discussie.
„Voor we de sprong naar zelf
standigheid wagen willen we
daarom een analyse laten ma
ken van het bedrijf. Dat stelt
ons in staat een aantal dingen
bij te stellen zodat we straks, in
de nieuwe situatie geen moei
lijkheden ondervinden.
Volgens Verwers is er sprake
van enige aarzeling, maar be
staat er geen verschil van me-
Kunst maken van geuren en
kleuren, het licht en de lucht
van de bollenstreek. Dat is het
doel van de kunstenaar Johan
nes Adriaan Smit, beter bekend
als JAS, van wie donderdag een
mega-kunstwerk, in de vorm
van een triomfboog, werd ont
huld in een bollenveld aan de
Heereweg in Lisse. In 't Huys
Dever, op een steenworp af
stand van het kunstobject,
wordt tot en met 15 mei ook
een overzichtstentoonstelling
gehouden van het werk van JAS.
Op die plek, en in de nabijheid
ervan, heeft hij veel van zijn
werk gemaakt: „Een schildertje
in een huis in Holland," zegt hij
er zelf van.
JAS werd in 1945 in Hillegom
geboren. Hij heeft zijn hart ver
pand aan de streek waar hij ook
opgroeide. „Het ruikt er naar
kunst", vertelt hij in 't Huys De-
ver. „Als kind heb ik op de bol
lenvelden overweldigende mo
menten meegemaakt. Momen
ten die bewijzen dat er meer is
tussen hemel en aarde. In de
tweede helft van april gebeurt er
iets in de streek, onder een be
paalde stand van de zon, dat
ongelooflijk is. Iets wat ik een
'Trembling Art Moment' noem.
Als je het geluk hebt dat de zon
goed schijnt, zie je er de walm
van kleur in combinatie met
een kleur die er tegenaan ligt.
Waar ter wereld tref je dat aan?
Zo'n samenspel van geur en
kleur, geluid van vogels, licht en
wind. Dat vindt je nergens an-
ning over de toekomst van het
museum als zelfstandige instel
ling. De verzelfstandiging zal in
zijn optiek hooguit enkele
maanden later dan aanvankelijk
de bedoeling was zijn beslag
krijgen. „Wij willen eerst het on
derzoek achter de rug hebben."
Vertrouwen
Museummedewerkers willen
niet vertellen of ze nog vertrou
wen hebben in de dagelijkse lei
ding. Voorzitter Raven van de
dienstcommissie zegt niet op
geruchten daaromtrent te wil
len ingaan. „Laten we eerst
maar het onderzoek in alle rust
laten verlopen", reageert hij.
Het Utrechtse bureau Anders-
son, Effers, Felix b.v., organisa
tie en informatica adviseurs,
heeft na overleg van de muse
umdirectie met de hoofddirec
teur cultuurbeheer van het mi
nisterie van wvc, opdracht ge
kregen de gang van zaken bij
het Rijksmuseum van Oudhe
den te onderzoeken. Het bu
reau is gevraagd de huidige
structuur van de organisatie en
het bedrijfsmatig functioneren
van het museum door te lich
ten. Ook is het bureau verzocht
de wijze van leidinggeven, pro
blemen met de interne commu
nicatie en het besluitvormings
proces, alsmede de medezeg
genschap van het personeel, te
onderzoeken en aan te geven
hoe daarin verbetering kan wor
den aangebracht. Het bureau
zal eind mei met haar eindrap
port komen.
Hij zegt zich ook niet alleen
verantwoordelijk te voelen voor
de problemen waarmee het
ders op aarde. Zo'n kunstmo
ment." Deze 'kunstmomenten'
hebben JAS al een levenlang ge
ïnspireerd. En vele kunstenaars
vóór hem. Daarvan is hij over
tuigd. „Als ik werk van Ruysdael
zie, of van Van Gogh, dan ruik
ik het al, dat kunstmoment, dat
zelfde Hollandse landschap."
„Om van de atmosfeer van
het Hollandse landschap kunst
te maken, daar gaat een men
senleven mee heen," weet JAS
intussen. „Als je je inspiratie op
doek wilt kwasten, tot kunst wilt
verheffen, moet je van goeden
huize komen."
Verwoesting
In het werk van JAS komen geur
en geluid, licht en beweging in
grove verfstreken en kleuruit-
barstingen tot uitdrukking. Zijn
fel-expressionistische oeuvre
komt soms over als een
schreeuw om aandacht voor het
bedreigde landschap, zijn inspi-
museum te kampen heeft. „Er
zijn 12 leidinggevenden binnen
dit bedrijf en twee hoofden van
dienst. Als directeur behartig ik
de belangen van het bedrijf en
ratiebron. Sorïis in een strak,
abstract ritme, soms ook met
duidelijk Figuratieve elementen.
Maar in alle gevallen is de asso
ciatie met het bollenland achter
de duinen duidelijk aanwezig.
De verwoesting van het land
schap dat hem zo dierbaar is
heeft JAS er toe bewogen een
triomfboog op te richten, als
eerbewijs aan de streek tussen
Leiden en Haarlem. Het kunst
object van tien bij tien meter,
waarin 100.000 hyacinten zijn
verwerkt, is bedoeld als symbo
lisch gebaar voor een gebied dat
ernstig bedreigd wordt door op
rukkende bebouwing.
De 'Grande Arche Mu', heeft
JAS zijn triomfboqg genoemd,
verwijzend naar het werelddeel
Mu, ook een vlak land met ka
nalen waar veel bloemen bloei
den, dat verzonken is in de Gro
te Oceaan.
Het nu al zo verstoorde land
schap van de bollenstreek mag
de dienstcommissie de belan
gen van het personeel. In die
hoedanigheid zijn we eikaars
gesprekspartner en komen
spanningen in die gesprekken
volgens de kunstenaar niet ver
loren gaan. Volgens JAS is het
nog niet te laat. Het is waar
schijnlijk daarom dat zijn werk
de expressiviteit van een
schreeuw heeft. Een schreeuw
om het goede te bewaren.
Onlangs heeft de kunstenaar
de bollenvelden als kunstgebied
uitgeroepen, en afgelopen week
heeft hij ze ook gesigneerd, op
borden 'geworteld' in bollen-
grond. Wat er in de toekomst
ook gebeurd met de streek, JAS
zal de kleuren van zijn geboor
tegrond altijd tot wasdom laten
komen in zijn werk. Niets en
niemand kan hem daarvan
weerhouden: „Ik blijf doorschil
deren over mijn landschap."
De tentoonstelling van JAS in 't
Huys Dever, aan de Heereweg
349a in Lisse, wordt gehouden
tot en met 15 mei. Openingstij
den: ma. t/m za. 10.00-18.00
uur, tevens op zondag 24 april.
foto lofk zuyderduin
tot uitdrukking. Maar de dienst
commissie heeft nadrukkelijk
gezegd dat het vertrouwen in
mijn persoon niet ter discussie
staat," aldus Verwers.
musical
recensie monica schiks
Musical Gezelschap Oti§ brengt Ticket to
the musical. Begeleiding door combo Mu-
sica Juncta. Dirigent Martin van de Brug
ge. Regie: Hans Dekens. Gezien op 22/4
in het Rijnlands Lyceum, Oegstgeest.
Bomvol is de aula van het Rijn
lands op deze eerste echte len
teavond en ook knap warm. Al
leszins een goede omgeving om
zoals Otis het zelf zegt: een wer
velende show te brengen.
En dat is niets te veel gezegd!
Ongelooflijk hoe dit gezelschap,
de enige echte musicalvereni
ging uit Zuid-Holland, zo'n ge
weldige produktie van de grond
krijgt. Uit vijf moderne musicals
'werden met vaart en verve
hoogtepunten uitgevoerd.
Opvallend was dat alle vijfen
veertig leden van Otis zich
voortdurend op het podium be
wegen zonder elkaar voor de
voeten te lopen. In West Side
Story en zeker in A Chorus Line
werd behoorlijk goed (en uit
puttend) gedanst op choreogra
fie van Enka Vacek.
Zingen kunnen ze ook! Lief
hebbers als ze zijn van de musi
cal hebben de leden veel en
goed geluisterd zodat bijv.
Christine in The Phantom., en
Maria Magdalena in Tesus
Christ.'.' soms verwonderlijk veel
deden denken aan hun grote
voorbeelden. Elk musical-ge
deelte kreeg een gespeelde in
troductie om in de juiste sfeer te
komen. Korte, komische
sketches die er bij het publiek in
gingen als koek.
Een combo van vijf jonge mu
sici in opleiding zorgden met
o.a. slagwerk, keyboard en elec-
tronika voor een zaalvullend or
kest. Gelukkig is de voorstelling
op 23 april nog een keer te zien.
Tentoonstelling JAS in 't Huys Dever
JAS: „In de tweede helft van april gebeurt er iets in de bollenstreek, onder een bepaalde stand van de zon, dat
ongelooflijk is. Zo'n kunstmoment." foto pr
Conflict directeur en personeel Rijksmuseum van Oudheden
Zijn er in de binnenstad van
Leiden nog plekken, waar men
kan verpozen zonder geteisterd
te worden door onophoudelijk
kabaal van auto's en draaior
gels? Bestaan er nog plekken
waar de discostamp van con
fectiewinkels en het gesis van
lekkende koptelefoons nog niet
zijn doorgedrongen?
Ze worden schaarser en
schaarser.
Zo af en toe vind je er bij toeval
eentje. Dan is het oppassen ge
blazen. Spreek er met niemand
over: voor je het weet, valt de
plek in handen van mensen die
er wel even voor zullen zorgen
dat de onbedorven sfeer die jij
zo waardeert professioneel
naar de knoppen geholpen
wordt.
Een paar jaar geleden kwam ik
graag op de verwilderde be
graafplaats aan het einde van
de Groenesteeg. In die tijd was
dat een oase van rust, zo maar
midden in de stad. Ik maakte
geen geheim van mijn voorlief
de voor deze plek. Aan ieder
een die het maar wilde horen
vertelde ik lyrische verhalen
over de imposante staat van
verval op het kerkhof, over de
wilde bloemen die daar groei
den tussen het onkruid en over
de uilen en vleermuizen die in
de bomen zaten. Ongetwijfeld
heb ik zo, ongewild, bijgedra
gen tot de deerniswekkende
staat waarin het kerkhof nu is
komen te verkeren.
Allereerst werd de begraaf
plaats opgemerkt door moun-
tainbikers, die erachter kwa
men dat je hier te gek gaaf kon
crossen. In hun spoor volgden
knapen, die ontdekten datje te
gek gaaf kon rausen tussen al
die maffe kruisen en obelisken.
Verweerde marmeren platen
werden aan stukken geslagen,
smeedijzeren hekjes omver ge
trokken. Als pièce de résistance
werd de beuk gezet in een gip
sen beeld van een engel, dat
sinds jaar en dag op een kin
dergraf stond.
Verschillende mensen, onder
wie ikzelf, meenden er goed
aan te doen de ambtelijke be
heerders van de rustplaats te
waarschuwen. Hadden we
maar beter geweten. Sindsdien
is het definitief bergafwaarts
gegaan met de begraafplaats.
De aanstelling van iemand die
de boel een beetje in de gaten
hield was voldoende geweest
om het gajes de wind uit de
zeilen te nemen. Maar nee, het
onvermijdelijke gebeurde: de
Hollandse schoonmaakwoede
sloeg toe.
De begraafplaats kwam op de
monumentenlijst en dus arri
veerde al snel de eerste beton-
mortelwagen op de dodenak
ker. Links en rechts begon men
bomen te rooien. Rustieke verf-
bladders werden afgekrabt,
graven geruimd en de geur van
rottend gebladerte maakte
plaats voor die van kunsthars
en synthetische lak.
Men verzekert mij dat de mo
numentenzorgen er alles aan
doen om de bijzondere sfeer
van de plek te bestendigen,
maar ik durf dat te betwijfelen.
Na ruim een jaar 'restaureren'
is de schade al niet meer te
overzien. Wat door de vanda
len in gang is gezet, wordt afge
maakt door monumentenzorg.
Het zal jaren van onachtzaam
heid vergen voor alles weer bij
het oude is. Intussen behoort
de schoonheid, waar het alle
maal om was begonnen, tot het
verleden. De gewijde rust, de
sfeer van vergankelijkheid en
de huiver, die je als bezoeker
tot voor kort nog kon voelen te
midden van de doden: dat alles
wordt verruild voor de bloede
loze nep van kunstmatige ver
wildering en leeggemaakte gra-
ONNO SCHILSTRA
Medewerkers van het Rijksmuseum van Oudheden zijn
uiterst tèrughoudend in hun uitlatingen over de beroe
ring die al enige tijd heerst onder het personeel over de
dagelijkse leiding. M.J. Raven, voorzitter van de dienst
commissie, wil wel bevestigen dat er een onderzoek naar
de organisatie gaande is, maar hij noemt het niet in het
belang van het museum over de aard daarvan medede
lingen naar buiten te doen. Er is afgesproken de vuile was
binnen te houden, zoveel wil hij wel kwijt. Volgens direc
teur Verwers staat het vertrouwen in zijn persoon niet ter
discussie.