Welp van Vietnamese tijger scherpt zijn klauwen Elco for President Feiten &Meningen 'Verkiezingsreis' voor blanke Zuidafrikanen vindt gretig aftrek 'Het wonder van Pretoria' is Buthelezi's capitulatie WOENSDAG 20 APRIL 1994 Even snel als het politieke landschap van aanzien verandert, wijzigen zich de politie ke gewoonten. Nog niet zo heel lang gele den was een verliezer nog gewoon een ver liezer en een winnaar een winnaar. Van daag de dag gaat dat helemaal niet meer op. De PvdA van lijsttrekker Kok staat op zo'n kleine twintig zetels verlies en die par tij, maar vooral zijn lijsttrekker, gedraagt zich als een winnaar. Kok meet zich de allu re aan van de aanstaande premier van Ne derland en trekt op TV gewoon het initiatief van de formatie, van het na 3 mei te vor men kabinet, naar zich toe. Hans van Mier- lo van D66, waarschijnlijk straks de echte winnaar van de verkiezingen, zat erbij en keek er naar. Nog bonter maakte de pers het in ons land. Over het verlies van de PvdA heeft niemand het meer. Het te verwachten ver lies van het CDA staat in het centrum van de belangstelling. Daar is op zichzelf niets mis mee, want dat is zonder meer specta culair en heeft daar door grote nieuws waarde. Het verlies van die partij wordt echter zonder om wegen bijgeschre ven op het conto van de politiek lei der van het CDA, El- co Brinkman. Dat nu is op zijn minst opmerkelijk. Ik wil niet ontken nen dat personen in de politiek een steeds belangrijker rol gaan spelen. De amerikanisering van de politiek gaat ook aan ons land niet voorbij en daar is weinig op tegen in een geëmancipeerde samenle ving. Het lijsttrekkerschap van Brinkman draagt dus zeker bij aan de winst- en ver liesrekening van het CDA. De beeldbepaler van het CDA is na twaalf jaar premierschap natuurlijk Lubbers. Combineren we het te verwachten verlies van de PvdA en CDA, dan komen we lot de conclusie dat de huidige regeringscoalitie terugvalt van 103 naar minder dan zeventig kamerzetels. Een verlies van maar liefst der tig zetels. Eerst verantwoordelijken voor dit verlies zijn uiteraard de minister-president en zijn plaatsvervanger, respectievelijk Lub bers van het CDA en Kok van de PvdA. In beider gedrag valt niet te bespeuren dat zij deze verantwoordelijkheid ook aanvaarden. Nu is zulk gedrag weliswaar verwerpelijk, maar het valt tenslotte te proberen. Beden kelijk wordt het op het moment dat ook de vormers van de publieke opinie, de pers, hen daarin volgen. Het bontst van de twee maakt ongetwijfeld Lubbers het. Hij ge draagt zich alsof de peilingen en de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen geen oordeel inhouden over het door hem gelei de kabinet. Als echter één ding duidelijk is, dan is het wel dat de kiezer het kabinet Lubbers-Kok meer dan zat is. Bleef het daar nu bij dan is het weinig fraai, maar alla. Het blijft daar echter niet bij. Er is een sfeer ontstaan en voor een deel gecreëerd waarbij de volledige verantwoor delijkheid komt te liggen bij de politieke lei der van het CDA, Brinkman. Lubbers speelt daar handig op in. Brinkman is een trouwe man, naar mijn oordeel veel te trouw. Ik heb die fout in mijn leven ook een keer gemaakt. Te lang je trouw bewijzen aan een man die veel voor je heeft betekend. Het gevolg was een open bare aanklacht tegen mijn persoon waar de honden letterlijk geen brood van lustten. Ik begrijp Brinkman dus uitstekend, maar vind het uiterst onverstandig. Brinkman doet er goed aan Lubbers in het openbaar te wijzen op zijn verantwoor delijkheden. Lubbers is in de eerste plaats verantwoordelijk voor het beleid van zijn ei gen onzalige kabinet. In de tweede plaats is hij en niemand anders dan hij verantwoor delijk voor het op het schild heffen van Brinkman als politiek leider van het CDA. Lubbers en niemand anders heeft er door de vroegtijdige benoeming van Brinkman tot zijn kroonprins toe bijgedragen dat bin nen het CDA niet door middel van gezonde competitie in de partijtop zijn eigen opvol ger kon komen bovendrijven. Met interne partijdemocratie had de gang van zaken al helemaal niets te maken. Als Lubbers een kerel zou zijn zou hij de verantwoordelijkheid op beide fronten ten volle aanvaarden. Te beginnen door voluit, dus ook met liefde en gevoel, achter de man van zijn keuze te gaan staan. Elco for Presi dent, met minder kan Lubbers het onmoge lijk doen! In Hanoi lijkt de klok veertig jaar lang te hebben stilgestaan. De Vietnamese hoofdstad ademt nog de koloniale sfeer van de jaren vijftig. Aan weerszijden van de brede avenues staan Franse villa's, op de meren in de stad varen roeibootjes en het straatbeeld wordt nog beheerst door fietsers, brommers en fietstaxi's. Het openbaar v i Vietnam bestaat nog voor het overgrote deel uit omgebouwde legervoertuigen. Maar als de voortekenen niet bedriegen, komt er snel een einde aan deze 'romantische idylle'. Han delsdelegaties uit Japan, Maleisië, Hong Kong, Thailand, Korea, Taiwan en Singapore reizen de laatste maanden af en aan met plannen die van Hanoi een Aziatische metropool moeten maken. De welvarende Aziatische 'tijgers' hebben het laatste 'welpje' in de regio een enorme speen in de bek geduwd. Ruim drie miljard dollar beloven zij al leen al dit jaar in het land te investeren. Ook de Verenigde Staten en Europa hebben een begerige blik op het ooit door oorlog verscheurde land laten vallen. De recente opheffing van het Amerikaanse handelsembargo en het gevoel dat de Aziatische tijgers een veelbelovende markt van ruim 70 miljoen mensen voor zichzelf aan het in palmen zijn, heeft een ware run op Hanoi veroor zaakt. 'Intensiveren!', luidt het advies van het Nederland se ministerie van economische zaken waar het de handelsrelatie met Vietnam betreft. Minister Kooij- mans (buitenlandse zaken) reisde vorige maand naar Hanoi om een investerings-beschermings- overeenkomst met zijn ambtgenoot Nguyen Manh Cam te ondertekenen. Economische analisten voorspellen dan ook een glanzende toekomst voor Vietnam, een van de meest achtergebleven regio's in Zuidoost-Azië, waar het gemiddelde jaarinkomen nog geen dui zend gulden bedraagt. Belangrijke winstpunten: de relatief behoorlijk opgeleide en goedkope beroeps bevolking, rijke oliebronnen, een lange kustlijn en een bloeiende economische omgeving. Nog belangrijker is het feit dat de communistische regering inmiddels alweer acht jaar geleden de vrije-markteconomie heeft omarmd en sindsdien een economische groei van ongeveer zeven procent per jaar weet te combineren met een beperkte in flatie en vrij stabiele munt. Deze politiek van 'Doi Moi', die particulier onder nemerschap weer toeliet, heeft van Hanoi een per manente vrijmarkt gemaakt. Voor vrijwel iedere huisdeur wordt een winkeltje gedreven. In de Chi nese wijk hebben honderden piepkleine karaoke- bars hun deuren geopend en dozen Japanse kleu rentelevisies staan op straat torenhoog opgesta peld. Steeds meer particuliere hotels openen hun deuren, niet alleen profiterend van de grote aantal len zakenlieden, maar ook van de aanzwellende stroom toeristen, ruim 600.000 in 1993 - een ver dubbeling ten opzichte van het voorgaande jaar. Professor Do Due Dinh, hoofd van het economisch onderzoeksbureau aan de universiteit van Hanoi, beziet dit alles met grote instemming. De centraal geleide planeconomie was een economie van luchtkastelen, betoogt hij. „Staatsbedrijven werden slecht geleid, zwaar gesubsidieerd en de produktie- cijfers vertekend. Nu zijn vrijwel alle subsidies be ëindigd, de particuliere sector groeit als kool. Onze grootste troefkaart is wel de mentaliteit van de be volking, die graag hard wil werken om vooruit te komen." Maar de economische opleving van Vietnam kent ook zijn groeistuipen. Veel staatsbedrijven zijn ge sloten. Als gevolg daarvan bedraagt de werkloos heid inmiddels zo'n twintig procent. Burgers moe ten voor het eerst zelf bijdragen in de kosten van volksgezondheid en onderwijs. De bureaucratie raakt volgens Du Doe Dinh steeds meer ontregeld omdat veel ambtenaren hun bureaus verwisselen voor banen bij een van de buitenlandse firma's of een eigen onderneming. „Veel Vietnamezen hebben verschillende bronnen van inkomsten: ikzelf ben geen uitzondering", geeft hij ruimhartig toe. Hij schat dat de universiteit van Hanoi goed is voor slechts een derde van zijn inko men. „De rest verdien ik bij als tolk en adviseur voor buitenlandse bedrijven. De meeste winkeltjes die u hier op straat ziet, hebben dezelfde functie; zij zorgen als het ware voor het beleg op de boterham. Het gevolg is wel dat er een groot informeel circuit is ontstaan waar de overheid geen greep meer op heeft. En er zijn meer negatieve effecten zoals pros titutie en druggebruik. Maar ach, dat kent u ook uit Rusland, en daar krimpt de economie in plaats van dat hij groeit." Het verschil tussen Rusland en Vietnam is dat de partij in Hanoi de touwtjes strak in handen houdt. De regering-Vo Van Kiet voelt er niets voor de macht met democratische bewegingen te delen en hoopt het hoofd boven water te houden door een nieuw economisch wonder tot stand te brengen. FOTO AFP DOUG NIVEN Op advies van de Aziatische buurlanden, waarmee de betrekkingen in snel tempo genormaliseerd zijn, volgt de Communistische Partij een beproefd re cept. De lonen worden laag gehouden, investerin gen aangemoedigd en met kredieten van het IMF en de Wereldbank de infrastructuur in hoog tempo opgelapt. Het uitbaggeren van de havens, vernieu wen van vliegvelden en aanleggen van telecommu- nicatieverbindingen zijn de vette opdrachten waar buitenlandse firma's op azen. Minder succesvol lijkt het bewind met het bestrij den van de bureaucratie. De (burgerlijke) wetge ving staat nog in de kinderschoenen en de ambte lijke molens draaien nog Oosteuropees langzaam. De overweldigende buitenlandse belangstelling voor Vietnam leidt verder hier en daar tot grove zelfoverschatting. De prijzen van veel binnenlandse produkten zijn nauwelijks nog concurrerend tegen over bijvoorbeeld de importen uit de Chinese nieu we economische zones. Amerikaanse ondernemers die Vietnam bezoeken, verbazen zich over de ineffi ciënte manier waarop veel staatsbedrijven worden gerund. „Wij hébben in drie maanden nog geen produkt ge vonden dat tegen behoorlijke prijzen kon worden geëxporteerd", melden Marshall Eldred en Danny Tafez, twee jonge Amerikaanse ondernemers die met hooggespannen verwachtingen zijn afgereisd naar Ho Chi Minh-Stad, het vroegere Saigon. „De Vietnamezen gedragen zich als een kind in een speelgoedzaak. Zij hebben het idee dat er zeer snel heel veel geld is te verdienen." Het tweetal vertelt over een fabriek voor de verwer king van ananas, dertig kilometer buiten Ho Chi Minh-Stad. „De hygiëne was ver beneden de mini mum-standaard, de technologie sterk verouderd. Duizenden arbeiders zaten daar ananassen, tussen de knieën geklemd, te ontpitten. Het blik moest nog worden geïmporteerd, tegen hoge tarieven. De prijs per kist ligt daardoor dertig procent boven perfecte ananas uit de Filipijnen of Maleisië. Daar kun je toch niet mee uit de voeten?" hanoi-saigon paul koopman TOM JANSSEN Met speciale toestemming van de kiescommissie van Zuid- Afrika heeft het reisbureau World Leisure Holidays een stemlokaal ingericht bij een ho tel op de Comoren, een eilan dengroep in de Indische Oce aan. Op zaterdag 23 april zal een chartervlucht 140 blanke Zuidafrikanen naar het Galawa Beach Hotel brengen om de week van de verkiezingen op veilige afstand van de opge zweepte zwarte menigte door te brengen. Veel blanken zijn bang dat de zwarte bevolking zich massaal aan rellen en plunderingen zal overgeven om de onvermijdelij ke overwinning van Nelson Mandela te vieren. Het reisbureau Leisure Holidays deed een marktonderzoek en ontdekte dat de bange blanken er echter wel op gebrand zijn THE INDEPENDENT hun stem uit te brengen. Voor de week van de verkiezingen was het aantal geboekte vakan ties dan ook bijzonder laag. Lei sure Holidays nam contact op met de nationale kiescommissie en wist te regelen dat er een stemlokaal op de Comoren mocht worden ingericht. Vervolgens plaatste het reisbu reau een advertentie in de Jo hannesburg Sunday Times voor een speciale 'verkiezingsreis' voor 1.700 gulden, compleet met retourvlucht, volpension, feesten, diner dansant, water sport, een stemhokje op het strand en 24 uur per dag nieuws van CNN, zodat de vakantie gangers het verloop van de ver- kiezingen op de voet kunnen volgen. Binnen twee dagen was de reis volgeboekt. „De vakantiegan gers zullen niet alleen in een comfortabele en veilige omge ving kunnen stemmen", aldus de directeur van het reisbureau, „maar ze mogen bovendien drinken." In Zuid-Afrika is een verbod op de verkoop van alco hol afgekondigd voor de drie dagen (26, 27 en 28 april) waar op de Zuidafrikanen naar de stembus gaan. Maar in het Ga lawa Beach Hotel zal de alcohol tijdens de verkiezingen waar schijnlijk rijkelijk vloeien. johannesburg john carlin vertaling: margreetheslinga Inkatha-leider Buthelezi be- wijkt niet wezenlijk af van de schreef gisteren tijdens de overeenkomst die tien dagen persconferentie na het sue- geleden, tijdens de 'histori- cesvolle overleg over de deel- sche top' in het Krugerpark name van Inkatha aan de ook had kunnen worden on- Zuidafrikaanse verkiezingen dertekend. volgende week hoe 'het won- Nuchter beschouwd heeft der van Pretoria' mogelijk was Buthelezi gisteren niets meer geworden. Nadat vorige week binnen gehaald dan hij in het de met veel fanfare aange- beroemde wildpark ai binnen kondigde bemiddeling van had kunnen slepen. De posi- het duo Kissinger-Carrington tie van de Zulu-koning en de was mislukt en de Zuidafri- Zulu-monarchie wordt nu in kaanse crisis onoplosbaar de Grondwet gegarandeerd, leek, was de Inkatha-chief ten Dat boden De Klerk en Man prooi geraakt aan een inzin- dela hem toen ook aan. Het- king. Op het vliegveld, op weg zelfde geldt voor Buthelezi's naar huis, kreeg hij echter het tweede eis. De autonomie van bericht dat de Kenyaanse pro- de provincies, die volgens fessor Washington Okumu Buthelezi door de regering en hem dringend wilde spreken. het ANC te veel worden be- Okumu was een oude vriend knot, wordt nu, net als in het en had zich te elfder ure bij de Krugerparkvoorstel, voorge- bemiddelaars gevoegd. legd aan internationale be- Buthelezi's vliegtuig vertrok middelaars, voordat de professor arriveer- Buthelezi heeft dus niets ge- de en diens missie leek mis- wonnen. Sterker nog: hij is, lukt. „Het vliegtuig was net zegt professor Robert Schrire, een paar minuten in de lucht hoogleraar politieke weten toen er werd gezegd dat er schappen aan de Universiteit een probleem was van Kaapstad, 'ge en dat we moes- capituleerd'. ten terugkeren. „Buthelezi had Gelukkig was pro- uitstel van de ver- fessor Okumu nog Inkcithü doet kiezingen geëist, op het vliegveld De verkiezingen en ik zei dat God Op VCllreep gaan door op de als het ware toch mee aan ^^endata. Zijn eisen inzake had verhinderd ti vertrekken, zodat eei'Ste VJ'ije ik met hem kon de provincies wa spreken. Ik vertel- Verkiezingen ren'onaantast- de hem dat mijn Zuid-Afrika baar'. Maar hij gedwongen terug- nppmtnu ppnn keer een geschenk i God was." Of de professor dit neemt nu genoe gen met bemid deling als de ver kiezingen al zijn ook zo zag, vermeldde Buthe- gehouden. lezi niet. Okumu was gisteren Dat Buthelezi pas zo laat be- wel aanwezig tijdens de ont- reid bleek tot het compromis boezeming van Buthelezi, is volgens Schrire vooral te maar deed er bescheiden het wijten aan het feit dat hij te zwijgen toe. Of de terugkeer laat ten volle doordrongen nu Gods werk was of niet, raakte van de omvang van het Okumu besloot een poging te geweld. Met name in wagen om de drie strijdende KwaZulu/Natal, waar eind vo- partijen toch nog rond de ta- rige maand de noodtoestand fel te brengen. werd afgekondigd, en in de Hij stuurde brieven, memo's woonoorden ten oosten van en ontwerpakkoorden naar Johannesburg slachten de Buthelezi, president De Klerk, aanhangers van het ANC en en ANC-leider Mandela. Hij Inkatha elkaar weer met de- telefoneerde met iedereen die primerende regelmaat af. een constructieve rol kon spe- „Buthelezi moest eerst zien len en vloog naar Kaapstad hoe diep de afgrond was", om Mandela, die daar cam- zegt Schrire. „Daarnaast zag pagne voerde, over de streep hij in dat de verkiezingen ook te trekken. Zijn inspariningen zonder hem doorgingen en hadden succes. Maandag trok dat hij door te volharden.iru - de mist van vertwijfeling op zijn starre opstelling op een en gisteren brak de zon van dood spoor zou raken. Hij de hoop door. had ten slotte geen andere Met hoeveel scepsis men het optie dan deel te nemen. verhaal van Buthelezi gisteren Het ziet er naar uit dat Buthe- in het regeringsgebouw in lezi te laat tot inkeer is geko- Pretoria ook beluisterde, het men. De verkiezingen begin- nam niet weg dat het akkoord nen over precies een week en dat Mandela, Buthelezi en De het is kort dag om potentiële Klerk gisteren ondertekenden aanhangers die Buthelezi we- voor Zuid-Afrika weinig min- gens zijn boycot aan andere der dan een wonder is. Inka- partijen heeft verloren terug tha doet op de valreep mee te winnen. De Klerk houdt er aan de eerste democratische rekening mee dat hij nu steun verkiezingen in Zuid-Afrika. aan Buthelezi zal verliezen. De zekerheid van door terreur Hij leek er niet onder gebukt verziekte verkiezingen heeft te gaan. De wetenschap dat plaats gemaakt voor de moge- een Buthelezi die aan de ver- lijkheid van redelijk 'vrije en kiezingen deelneemt minder eerlijke verkiezingen'. Het is gevaarlijk is dan een Buthele- iets waar vrijwel niemand zi die zich teruggetrokken meer op had gerekend. heeft in haat en wrok, moet De vraag die menigeen giste- hem wel een aantal stemmen ren bezighield was of dat nu, waard zijn. met of zonder de hemelse in- niet eerder mogelijk pretoria peter van nuijsenburg was geweest. Het akkoord dat correspondent gisteren werd gepresenteerd Inkatha-leider Buthelezi. FOTO AFP WALTER DHLADHA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2