'Het CDA is de as van de samenleving' Feiten &Meningen Nederland steunt moord Turkije op Koerden Ruud Lubbers: Amerikaan is voorstander van strengere straffen DINSDAG 19 APRIL 1994 ;DINSC Het Zaanse wapenbedrijf Eurometaal heeft onlangs een complete fabriek verplaatst naar Kirikkale, vlakbij de Turkse hoofdstad Ankara. Over enkele weken zal in deze fa briek de productie van M483-granaten van start gaan. Naar alle waarschijnlijkheid zul len deze granaten door het Turkse leger worden ingezet tegen de Koerden in Oost- Turkije. De fabriek van Eurometaal stond tot voor kort in het Duitse Libenau (Nedersaksen) maar het Duitse ministerie van economi sche zaken weigerde het bedrijf een export vergunning te verlenen. Volgens de Duitsers zouden de voor Turkije bestemde goederen namelijk tegen de Koerdische opstandelin gen worden ingezet. Eurometaal, dat voor 33 procent eigen dom is van de Nederlandse staat, kreeg van de Nederlandse regering echter de volledige steun bij haar pogingen wapens te verko pen aan Turkije. Zonder veel omhaal werd Eurometaal toestemming verleend om de fabriek van Libenau via Nederland naar Turkije te verplaatsen. De Duitse regering leverde als eerste felle kritiek op de Nederlandse handelswijze. Het Duitse parlement verbiedt sinds 1992 de export van alle wapens naar Turkije die tegen Koerden kunnen worden ingezet. In een verklaring werd Nederland aangeklaagd voor het veroorzaken van 'lekken in de Eu ropese controle op de export van wapens. In antwoord op Kamervragen van Groen- Links verklaarde minister Kooijmans (bui tenlandse zaken) echter dat er geen vuiltje aan de lucht is. De Turkse overheid heeft Nederland namelijk een expliciete verkla ring gegeven waarin zij stelt dat de granaten niet tegen de Koeren zal worden gebruikt, maar uitsluitend zijn bestemd voor gebruik binnen het kader van het Navo-bondge- nootschap. Daarnaast meent Kooijmans dat de gra naten ongeschikt zijn voor gebruik tegen de Koerden. Hij verwijst daarbij naar uitspra ken van zijn voorganger Van den Broek die eind 1992 stelde dat het kanon dat de M483granaten moet afschieten, de Houwit ser Ml09, niet door de Turken wordt ge bruikt. Het vervoer van deze zware kanon nen door het bergachtige landschap van Oost-Turkije zou namelijk onmogelijk zijn. Deze stelling is de afgelopen weken ech ter door verscheidene instanties ontkracht. Defensie verklaarde bijvoorbeeld dat de Houwitser best in bergachtig terrein kan worden ingezet mits het op een constructie van rupsbanden wordt gemonteerd. Vol gens het gezaghebbende militaire tijdschrift Jane's Intelligence Review gebruiken de Tur ken de Houwitsers ook daadwerkelijk sinds januari 1993 in hel gebied. Ook de Duitsers hebben dezè mogelijkheid onderschreven. Aangezien allerlei deskundigen èn zelfs Defensie stellen dat de granaten van Euro metaal wel degelijk kunnen worden ingezet tegen de Koerden, is het natuurlijk te gek voor woorden dat de Nederlandse regering blijft ontkennen en haar handen in on schuld wast. Het is bovendien een blamage voor minister Kooijmans die zich altijd heeft geprofileerd als een minister voor de mensenrechten. Het Nederlandse wapenexportbeleid gaat nog altijd uit van het principe dat er niet ge leverd mag worden aan oorlogs- en con flictgebieden. Turkije kan zonder meer tot deze categorie gerekend worden. De Duitse regering overweegt zelfs al een volledig wa penembargo tegen Turkije als de situatie in Turks Koerdistan nog verder escaleert. De Nederlandse regering laat vooralsnog haar economische belangen prevaleren. Het zou echter van moed getuigen als Nederland haar standpunt alsnog zou herzien en Euro metaal een halt zou toeroepen, bij voorkeur nog voordat de fabriek in productie gaat en de eerste granaten van de band afrollen. MEDEWERKER MIDDLE EAST RESEARCH ASSOCIATES (MERA) We Maandagmiddag in zijn Torentje is Ruud Lubbers er nog niet helemaal overheen. Dat een paar in zijn ogen volstrekt on schuldige zinnen, die hij vrijdagavond in een lang vraaggesprek in de TV-rubriek Nova had uitgesproken, zo'n enorme consternatie zouden veroorzaken. Dat men is gaan den ken dat hij Brinkman op een zijspoor wil manoeuvreren. De premier wil weten of wij het interview hebben gezien. Wanneer het antwoord ont kennend luidt, zegt hij: „Weinig mensen hebben het gezien. De meesten gaan af op flarden die uit de context zijn gehaald. Men weet gewoon niet wat ik werkelijk heb ge zegd en bedoeld. De vergelijking van Brink man met Kok bijvoorbeeld, daar steekt toch absoluut geen kwaad in. Ik heb gewoon vriendelijk willen zijn jegens Kok. Ik had eerder die week mijn zorgen uitgesproken over de koers van de PvdA. Nu wilde ik dui delijk maken dat ik daarnaast wel veel waardering heb voor Wim Kok als persoon. Maar dat was dus absoluut niet negatief be doeld tegenover Elco Brinkman". „En dan mijn uitspraak dat het voor mij geen automatisme is dat Elco premier wordt. Daar ging aan vooraf dat ik hem zeer prees. Vervolgens kwam ik op dat automa tisme. Waar sloeg dat op? Dat sloeg erop dat Elco Brinkman heel vroeg een grote be lasting heeft gekregen. Veel mensen zeiden: hier heb je dus de toekomstige premier van Nederland. Maar hijzelf was de eerste om vast te stellen dat die dingen in de verkie zingen en de formatie worden uitgemaakt." - Brinkman zelf was zaterdag allerminst overtuigd van die goede bedoelingen. Hij constateerde in alle TV-journaals dat u na twaalf jaar premierschap moeite had met afscheid nemen van de macht. Had u dan niet even contact met elkaar gehad? „Nee, dat contact is er niet geweest. Het is een beetje jammer dat Frits Wester (voor lichter van Brinkman, red.) er niet aan heeft gedacht de telefoon te pakken. Ik kwam za terdag om zes uur thuis van de dag met Gorbatsjov. Toen zag ik pas in de krant en in het nieuws dat er überhaupt een pro bleem was. Toen was het al te laat." Lubbers zegt 'niet nijdig' te zijn over de bit se reactie van Brinkman. „Ach, Elco heeft een enorm zware klus. Het zal je maar ge beuren. Hij had de gehele week èn de cam pagne èn de Arscop-affaire. Dat zit op za terdag dan allemaal toch nog een beetje in z'n botten. En dan komt die rare interpreta tie van mijn uitspraken in Nova er over heen. We zijn allemaal n - Voor alle duidelijkheid: wie is nu de eerst aangewezen CDA'er voor het premierschap? „Brinkman, maar dat vergt uiteraard wel een redelijk goeie verkiezingsuitslag. Dat is ook de opvatting van Elco zelf. Ik heb dat herhaaldelijk met hem doorgesproken. Er zit geen wezenlijk licht tussen ons." - Dus na 3 mei bent u niet meer beschikbaar voor enigerlei functie in de vaderlandse poli tiek? i moeten knokken om allerlei zaken in het goeie spoor te krijgen. Dan maak ik me bezorgd als de PvdA Lachend: „Dat hangt er vanaf. Als ze straks een nieuwe commissaris van de koningin in ZuidrHolland nodig hebben of zoiets, ben ik misschien wel beschikbaar. Maar nu seri eus: vvfat het premierschap betreft stond en sta ik op het standpunt dat het na twaalf jaar uil oogpunt van democratie beter is dat er een wisseling van de wacht komt. Na tuurlijk hoop ik vurig dat er weer een CDA'er premier wordt en dat die Elco Brinkman heet. Als ik deze opiniepeiling van vandaag zie (het CDA zakt naar 28 ze tels, red.) slaat mij af en toe wel een beetje de angst om het hart". ONZEKERHEID Lubbers heeft wel een verklaring voor het plotseling reusachtige verlies van het CDA. Dat zou allereerst hebben te maken met een alom heersende onzekerheid in de sa menleving, als gevolg van de gestegen cri minaliteit en de moeizame ontwikkeling van de economie. „Daar komt dan bij dat een wisseling in een partij een extra belas tende factor voor de mensen is. Wat het ge wicht van de ene en de andere factor is, is dan verder moeilijk uit elkaar te houden. Derde element is dat de inhoudelijke cam pagne te lang achterwege is gebleven. Aan dat laatste kan ik gelukkig iets doen." De premier herinnert weer aan zijn uitspra ken in Kerkrade óver de zijns inziens te linkse koers van de PvdA. „Ook al had ik mij eerst uitgesproken voor een kabinet van CDA, PvdA en D66, toch vind ik dat ik het recht heb kritiek te leveren op de PvdA. Na tuurlijk mag die partij naar links gaan, maar dan moet er wel tegenwicht komen. Bert de Vries (minister van sociale zaken en werk gelegenheid, red.) en ik hebben enorm moeten knokken om allerlei zaken in het goeie spoor te krijgen. Dan maak ik me be zorgd als de PvdA nu weer met de politiek in dit land naar links wil afslaan." Daaruit mag niet worden afgeleid, voegt Lubbers er haastig aan toe, dat hij alleen maar positief staat tegenover de andere grote partijen. „Ik ben er heel erg tegen dat D66 wijzigingen wil brengen in de euthana- sie-regeling. En ik vind het jammer dat de WD de uitkeringen van zeventig naar zestig procent wil verlagen. Dat is sociaal niet te verantwoorden." BLOK Die kritiek op de PvdA heeft er inmiddels wel toe geleid dat Kok afstand neemt van het CDA. Hij wil samen met D66 een pro gressief blok vormen en zal dan wel zien wie er nog bij mag. Misschien wel de WD in plaats van het CDA. Lubbers erkent dat die kans op een paarse coalitie nu groter is dan ooit. „Het is het volste recht van Wim Kok om zich zo op te stellen. Net zo goed als Hans van Mierlo een voorkeur voor paars mag hebben. Maar weet wel dat de verschillen tussen de PvdA en de WD in sociaal-economisch opzicht erg groot zijn. Als Kok met Bolkestein in zee wil, zal hij de uitkeringen niet kunnen kop pelen aan de lonen maar moet hij ze verla gen. Ja, tenzij Bolkestein zwicht. Ik zou dat prima vinden, want in dat opzicht is hij te weinig sociaal, maar ik zie het hem eenvou dig niet doen. Het hart van Bolkestein ligt niet bij paars, evenmin als dat vari Kok:" - Hoe zou Lubbers het vinden als voor het eerst sinds 1917 de christen-democratie bui tenspel komt te staan? „Ik zeg weieens: een ramp voor het land. Dat is wellicht een beetje overdreven, maar er zitten echt heel slechte aspecten aan een kabinet zonder CDA. Een voorbeeld: Ik heb het al over de euthanasie gehad. Een paarse coalitie zal de euthanasie uit het wetboek van strafrecht schrappen. Daar zal het CDA dan tegen stemmen, maar dat zal niets uit halen. Die dingen gaan dus gebeuren en ik denk dat dat heel slecht is. Dus zeg ik tegen Hans van Mierlo: een paarse coalitie is voor- jou misschien een mooi strategisch doel, maar is het ook een goed maatschappelijk doel? Zou je je niet nog eens bedenken." - Van Mierlo pleegt daarop te antwoorden dat het niet goed is voor het CDA om altijd aan de macht te zijn. Macht corrumpeert. Lubbers, bliksemsnel: „Het is ook niet goed voor een partij om altijd buiten de macht te staan. Dus zou het heel goed zijn als D66 nu weer eens in de regering komt. Aan onze partij zal het niet liggen. Maar dan moet Van Mierlo zich wel realiseren dat het CDA een bestuurlijke partij is met een groot maatschappelijk draagvlak en geen pure ge tuigenispartij. Hans van Mierlo moet zich realiseren wat hij aanricht als hij die as tus sen een goed en democratisch bestuur en tegelijk ook een verantwoordelijke samen- positief kunnen worden gemobiliseerd. Op ~T" het moment dat je die mensen niet positie! r rfiifbiliseert, zul je £e tegenkomen in een— i anti-houding tegenover politiek en alles.war dies meer zij. Denk aan de boeren. Ik ga- M randeer je dat de boeren heel snel de pouja distische kant zullen uitgaan, als het CDA niet meer in de regering zit". - Loopt u met dit soort verhalen niet het risi co dat u Brinkman nog meer in verlegenheid Pro brengt? Dat men gaat denken dat als puntje bij paaltje komt Ruud Lubbers toch nog j naa steeds de baas is in het CDA en de koers uit- 28 stippelt? der „Ik heb Elco Brinkman zelf naar voren ge- gei1 schoven als fractievoorzitter en politiek lei der van het CDA. Dan kan ik toch niet in j deze moeilijke weken mijn mond houden. Het is mede op Elco's verzoek dat ik actief ben in deze campagne. Dat bleek ook wel ili Kerkrade vorige week. Hij was zichtbaar blij dat ik daar was en dat ik een inhoudelijk verhaal hield. Hij zei letterlijk tegen mij: Hier kunnen we in de campagne mee voor uit. En het is toch zo dat de minister-presi dent een zekere autoriteit en een zeker ge zag heeft. Als hij zich niet met de campagne van zijn opvolger bemoeit, dan komt dat over als koud, koel en kil. Dat zou niet goed zijn." linf WIM STEVENHAGEN PE T\NEEV€ KAMER T6R0(q WW VER*4fcZlHE«S#CK VOOR EEM VE&AT - OVER, ft siTuAne ID gosma, zai WWRÈGELEIJ MEMÊN OM ONZE JoUQWS PMR. BIT HW BoMPPE pOSITie, Te HALEN Clinton pleit voor drie slag uit' principe Hoewel de Verenigde Staten een groter deel van de bevol king naar de gevangenis sturen dan enig ander land, heeft pre sident Bill Clinton zich pal achter de campagne voor strengere gevangenisstraffen geschaard. Onlangs verklaarde hij zich een voorstander van het 'drie slag uit' principe. Dat betekent feitelijk dat iemand die drie keer een ernstig mis drijf begaat, tot levenslang wordt veroordeeld. Critici van het voorgestelde 'drie slag uit' systeem, een term die in de honkbalsport wordt gebruikt, wijzen erop dat zwaardere straffen de meest beruchte moorden van het afgelopen jaar niet zouden hebben voorkomen. Maar vol gens opiniepeilingen heeft cri minaliteit de economie ver- drongen van de eerste plaats op het zorgenlijstje van de Amerikaanse kiezer. De mees te Amerikanen geloven vast en zeker dat misdadigers worden vertroeteld. Liberale rechters en naïeve reclasseringsambte- naren zouden zelfs de grootste schurken vrij over straat laten lopen. Vandaar dat wetgevers in de Amerikaanse staten er in ijl tempo steeds meer wetten doorjagen die de misdaad met behulp van strengere straffen een halt moeten toeroepen. In California is een wetsvoorstel voor chemische castratie inge diend: wie zich twee keer aan verkrachting schuldig maakt, moet volgens dit voorstel wor den geïnjecteerd met een mid del dat de geslachtsdrift onder drukt. Wie zich vervolgens een derde keer aan iemand ver grijpt, kan in de elektrische stoel belanden. Met name de groeiende jeugd criminaliteit baart de Amerika nen grote zorgen. De gemid delde leeftijd van misdadigers die voor diefstal of inbraak worden veroordeeld, bedraagt 17 jaar. In California ligt een wetsvoorstel waarin jonge cri minelen vanaf 14 jaar al ter dood mogen worden gebracht. Er gaan zelfs stemmen op voor de herinvoering van openbare executies. Sommige staten be schouwen het 'drie slag uit' systeem als te mild en overwe gen de invoering van een 'twee slag uit' systeem. Hoeveel van deze wetsvoorstellen het uiteindelijk tol wet zullen schoppen, is nog onduidelijk. Zeker is dat de sta ten bezig zijn ruim te te scheppen in hun begroting voor een ongekend grootschalig pro gramma voor de bouw van nieuwe gevangenissen en de uitbreiding van de 4.000 ge vangeniscomplexen die Ameri ka rijk is. De uitbreiding van de celcapaciteit is de eerste stap op weg naar de invoering van langere vrijheidsstraffen. Tot voor kort zaten gevange nen in Amerika gemiddeld maar 32 procent van hun straf uit. Inmiddels is dit percentage gestegen tot 42, maar met de bouw van nieuwe gevangenis sen wordt naar 75 procent ge streefd. Uit onderzoek is geble ken dat het voorgestelde 'drie slag uit' systeem met verplich te levenslange straffen ertoe zal leiden dat de gevange nispopulatie alleen al in Cali fornia in de komende 35 jaar met 225.000 zal groeien. THE INDEPENDENT Veel hulpverleners zetten vraagtekens bij het nut van langere gevangenisstraffen. Ze bepleiten meer aandacht voor de preventie van crimineel ge drag, bijvoorbeeld in de vorm van maatschappelijke begelei ding en beter onderwijs. Het is niet waar dat Amerika een steeds gevaarlijker plek wordt om te leven. Cijfers van het ministerie van justitie laten zien dat het aantal geweldsde licten juist is gedaald. Maar zo kijkt de gewone Amerikaan er niet tegenaan. Bij een onlangs gehouden opiniepeiling was de helft van de ondervraagden bang slachtoffer te worden van een misdaad, vergeleken met 36 procent in 1988. Het feit dat criminaliteit het hoofdbe standdeel vormt van het lokale televisienieuws, voedt de alge mene atmosfeer van dreiging. In Amerika wordt de roep om draconische wetgeving dan ook steeds luider, terwijl er nauwelijks serieus wordt nage dacht over de effectiviteit hier van. Met zijn steun voor een betere controle op wapenbezit en het 'drie slag uit' wetsvoor stel wil Clinton laten zien dat hij hard en slagvaardig tegen de criminaliteit optreedt. De ironie wil echter dat het voorstel voor verplichte le venslange gevangenisstraf na het plegen van drie ernstige misdrijven in de praktijk juist tot een toename van gewelds delicten leidt. In Washington, de enige staat waar de wet al in werking is, hebben criminelen met een strafblad weinig te verliezen en gaan veel eerder over tot het vermoorden van potentiële getuigen en infor manten. Ook aarzelen ze niet om het vuur te openen op de agenten die hen proberen te WASHINGTON PATRICK EN DAVID USBORNE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2