'Geen supermannen maar gewone jongens'
'Station en binnenstad mogen elkaar niet bijten'
Regio
ZATERDAG 16 APRIL 1994
974
16iZATE
Ook Den Haag en Leiden hebben team voor bestrijding zware criminaliteit
Van 'lering trekken' uit de Am
sterdamse IRT-affaire wil P.
Heskes, hoofd korpsrecherche
van de politieregio Hollands
Midden, niets weten. Het IRT is
volgens hem absoluut niet ver
gelijkbaar met het kernteam dat
in Hollands Midden/Haag
landen de zware criminaliteit
bestrijdt. Debacles als in Am
sterdam zijn hier uitgesloten.
„Bij ons zijn de jongens die
op de zware criminaliteit zitten
niet van een superras, maar ge
woon jongens uit het korps. Na
tuurlijk is er afgunst, maar die
vind je overal in de organisatie.
Daar strijden we consequent te
gen, tegen dat idee dat de één
hoger, beter of slimmer zou zijn
dan de ander."
De politieregio's Hollands
Midden en Haaglanden hebben
sinds september verleden jaar
gezamenlijk een zogeheten
kernteam. Elke regio stelt één
procent van zijn mankracht be
schikbaar voor dat team. Net als
het Amsterdamse IRT heeft dit
de taak de zware misdaad te be
strijden. Heskes: „Maar verder
lijken we niét op elkaar. Het IRT
staat, als volledige zelfstandige
organisatie, los van de Amster
damse/Utrechtse politiekorp
sen. Ons kernteam is ingebed in
de twee regio's."
Per project, bijvoorbeeld het be
strijden van de drugsmokkel
vanuit Columbia, wordt een
aantal rechercheurs uit de orga
nisatie geplukt en op het onder
zoek gezet. Zodra de klus ge
klaard is, gaan de rechercheurs
terug naar hun oude plaats en
moeten ze weer 'gewone zaak
jes' doen. „Niemand krijgt een
speciaal aureool. Jan of Piet zit
even in het kernteam, maar 's
avonds drink je gewoon een
borrel mét hem."
Zo kan het gebeuren dat een
rechercheur enige maanden
een bedrijf in de gaten moet
houden, omdat er banden met
de mafia worden vermoed, en
dat diezelfde agent enige tijd la
ter weer bezig is winkeldiefstal
len op te lossen. Overigens is -
daar is Heskes duidelijk over -
lang niet iedereen geschikt voor
het werk in het kernteam. Om
gaan met zware criminaliteit
eist een sterke persoonlijkheid.
Infiltrant
Dat roept meteen de vraag op
hoe hij voorkomt dat 'zijn' infil
tranten zwichten voor de ver
lokkingen van het grote geld. je
moet immers wel erg stevig in je
schoenen staan om een dikke
buidel met geld in ruil voor 'je
mond eventjes houden' te kun
nen weerstaan. Hollands Mid
den en Haaglanden kunnen
voor speciale projecten een be
roep doen op een infiltratie
team. „En infiltranten worden
nauwgezet gevolgd", azegt Hes
kes. „Nemen ze de kleur aan
van het milieu waarin ze zich
bewegen?, Hoe is de omgang
met de collega's? Blijven ze in
teger?"
De inzet van infiltranten is
overigens aan strenge regels on
derworpen. Zo is onder meer
toestemming van het Openbaar
Ministerie nodig. Of op dit mo
ment in de onderwereld Leidse
en Haagse infiltranten rondlo
pen wil de topman van Hol
lands Midden niet kwijt.
Theoretisch kan het dus niet
spaaklopen: afgunst wordt ge
woon besproken, iedereen is
gelijk, infiltranten worden bege
leid en het kernteam is onder
deel van de normale politieor
ganisatie. Maar of het in de
praktijk altijd goed loopt? Baas
van het kernteam is het drie
mansschap Havermans (burge
meester Den Haag), Blok
(hoofdofficier van de Haagse
rechtbank) en Brandt
(korpschef van de politie Haag
landen). Met deze overmatige
Haagse inbreng lijkt de idee van
'we zijn allemaal gelijk en even
belangrijk' toch enigszins ge
weld aan gedaan. Heskes ziet
daar echter geen enkel pro
bleem. „Haaglanden is veel gro
ter en de competentie moet
toch ergens liggen. We voeren
geregeld en goed overleg, dus
bang voor ondersneeuwen hoef
je niet te zijn."
Echte boeven
Het kernteam moet de zogehe
ten zware, georganiseerde cri
minaliteit bestrijden. Echte boe
ven pakken dus, want die zijn
ook in het Leidse en Haagse te
vinden. Het kernteam werkt op
twee manieren: aan de ene kant
onderzoekt het 'criminaliteitsfe-
nomenen' zoals het transport
van drugs vanuit Zuid-Amerika
en het Caribisch gebied naar
Nederland, of het voorkomen
van mafia-achtige verbanden
hier te lande. Daarnaast is er
het 'gebruikelijke' werk rond
drugzaken, moorden of grote
fraudezaken. Zolang de mis
daad niet voorkomen kan wor
den („het zal nooit mogelijk zijn
de crimineel uit te roeien")
moet het kernteam ook achteraf
zaken oplossen. Zoals de liqui
daties op de snelweg in deze re
gio: minstens twee mensen
werden dood in hun auto aan
getroffen en al snel werd duide
lijk dat het afrekeningen in het
criminele circuit betroffen.
Andere kernteams (Neder
land telt er vijf) doen onder
meer onderzoek naar milieucri
minaliteit en economische frau
de.
„Fenomeen-onderzoek is
nieuw", zegt Heskes. „Wij gaan
er van uit dat we, door de struc
tuur van de misdaad in kaart te
brengen, op enig moment de
misdaad vóór kunnen zijn. Fe
nomeen-onderzoek is voor een
belangrijk deel een kwestie van
rustig gaan zitten en je gezonde
verstand gebruiken. Zelf ver
banden leggen tussen de schat
van gegevens die je uit verschil
lende hoeken krijgt aangele
verd. De douane, de FIOD, het
ministerie van buitenlandse za
ken en de AID, allemaal leveren
ze gegevens over al dan niet
verdachte transporten en bewe
gingen. Dan komt het grote
combineren. Als bijvoorbeeld
tussen plaats X en Y opeens op
vallend veel transporten zijn
van koperen kandelaartjes en
de handelaren daarin hebben
het wel érg breed, moet er een
lichtje gaan branden. Of anders
om, als in Italië de meubelbran
che veelal een dekmantel is
voor drugsmokkel, ga je hier
ook eens wat vaker bij de tim
merman op bezoek."
Opletten en nadenken dus.
Zo werden er een aantal jaar ge
leden opeens overal in Italië
prachtige viaducten gebouwd.
Peperduur, maar volstrekt nut
teloos omdat ze midden in het
weiland lagen op een plek waar
nooit wegen zouden worden
aangelegd. „Kijk, dan weet je
dat er iets aan de knikker is. Dat
kun je ook naar Nederland
doortrekken. Als hier opeens al
lerlei mooie oude panden voor
miljoenen guldens worden op
geknapt en ze worden vervol
gens nauwelijks gebruikt, dan
kun je op je klompen aanvoelen
dat er stront aan de knikker is."
Maar, zo maakt Heskes dui
delijk, ook het ouderwetse
speurwerk wordt nog gedaan.
„Je kunt nog zo'n mooi mis
daadpatroon in je hoofd heb
ben bedacht, op een bepaald
moment moet je toetsen of het
ook zo werkt."
Foute vissersboot
Uitgangspunt van het feno
meenonderzoek is de misdadi
gers zo goed te kennen dat mis
drijven voorkomen kunnen
worden. Heskes geeft, noodge
dwongen, een simpel voor
beeld. Noodgedwongen, omdat
hij nu eenmaal als hoofd korps
recherche niet het achterste van
zijn tong kan laten zien. „Als
een bepaald type vissersboot bij
uitstek geschikt is om drugs
mee te smokkelen, dan ga je ge
woon alle boten van dat type
extra controleren
Fietsend door Leiden of een
van de vele plattelandsgemeen
ten lijkt een zoektocht naar
zware criminelen behoorlijk
overdreven. Heskes: „Maar ook
in deze regio wonen criminelen,
hebben bendes hun thuisbasis
en vinden transporten plaats
die het daglicht niet kunnen ve
len."
Fenomeenonderzoek is
nieuw en het zal nog enkele ja
ren duren voor de eerste echte
resultaten worden geboekt.
„Criminele organisaties heb je
echt niet één-twee-drie in kaart
gebracht. De omwegen zijn tal
rijk." Hij geeft, veiligheidshalve,
een voorbeeld uit de milieu-
hoek. „Knoeien met afval kan
bijzqnder winstgevend zijn, ge
tuige de zaak Kemp (de Alphen-
se stortplaats). Iemand die van
een partij smerig afval af wil
zonder hiervoor de betalen, kan
dat afval door schone grond
mengen. Moreel verwerpelijk,
maar voor een beetje crimineel
prima te regelen. Als recher
cheur word je geconfronteerd
met licht verontreinigde grond.
Dan kost het even tijd voor je er
achter bent dat de grond
schoon was. maar moedwillig is
vervuild. Dat geeft wel aan dat
fenomeenonderzoek tijd kost."
Peter Heskes: „Natuurlijk is er afgunst, maar daar strijden we consequent tegen.
'Twisten in de
politiewereld
moeten nu eens
afgelopen zijn'
den haag cpd
Justitie onderzoekt de vertrou
wenscrisis tussen de Amster- j
damse criminele inlichtingen-
dienst (CID) van de politie en;
dergelijke diensten in andere o
politieregio's. „We willen dat; 1/
het afgelopen is met dergelijke
onderlinge politietwisten. De
informatie-uitwisseling is on-
ontbeerlijk in de strijd tegen de
georganiseerde misdaad," aldus
een woordvoerster van het
openbaar ministerie op het mi- a;
nisterie van justitie. u
In een brief aan de vakbori- '01
den heeft de Amsterdamse cri
minele inlichtingendienst deze ^ni
week gewezen op onwettelijke
opsporingsmethoden bij andere
politiekorpsen, in het bijzonder!
bij het interregionaal recher-
cheteam (IRT) Noord-Hollan- M
d/Utrecht. Volgens de Amster- fr
dammers kunnen zij verder al
enige tijd niet over alle noodza
kelijke informatie van collega's j - 1
elders in het land beschikken n
omdat er een vertrouwenscrisisj
ten opzichte van de Amster
damse CID bestaat.
Een woordvoerder van de
Amsterdamse politie zegt dat de
korpsleiding dergelijke geluiden r
van haar CID-afdeling welis-
waar eerder hoorde, maar in
middels aan de betrokken chef,
heeft gevraagd de informatiev)<
(„met bewijzen en al") op pa- dg
pier te zetten. De Amsterdam- ?a
mers zeggen te beschikken over Me
bewijzen van verboden werk-«i
methodieken die elders in het iri
land zijn gebruikt. Daarbij zou i
het onder meer gaan om inbra- j c
ken door rechercheurs, het ille-1 la-
gaal afluisteren en het rijden in ifa
auto's die op naam van crimi-1 -je
nelen zijn gesteld. „Politiemejir j -ty
sen bij die korpsen die daarover'ir
naar buiten willen treden, wor-ut
den op non-actief gezet," aldus
de Amsterdamse CID-ers. er
ol
De Amsterdamse korpsleiding \a
wil tevens alles weten over de vt
mogelijk onwerkbare situatiear
met CID's elders in het land. ér
Naar verluidt zouden vooral l at
Haarlem en de Zaanstreek geen ^1
informatie aan Amsterdam wil- J
len geven. „We vertrouwen jul- ei
lie niet" en „dat mag niet yapl ai
de chef'wordt dan gezegd. n
el
Wethoudersschap maakt ander mens van Pex Langenberg
GS
niet stil zitten. Er zal ook moe-'f oorc
ten worden gesleurd aan de wa- overle
terbus. Verder valt er met de 'igheii
lijnvoering wel wat te doen en len 1'
denk ik aan pendelbusjes die de; £ns
binnenstadbezoekers bij voor-1 ?jn
beeld vanaf de Korte Mare die- nensi
per het stadshart in brengen." won
vndi
Voor een D66-wethouder met nog
bestuurlijke vernieuwing in z'n g'uic
portefeuille kan een in besloten- uïn
heid tot stand gekomen college
niet anders dan een valse start he p
zijn. orw<
„Onzin. Een openbare verga- slsir
dering over het collegeprogram- vton
ma en de portefeuilleverdeling sa d
is niet meer dan een toneelstuk- niwc
je aan een tafel. De echte on- d; di
derhandelingen zijn ook in dat te c
geval al in achterafkamertjes ge- zcvel
voerd. Met een dergelijke ugai
schertsvertoning was evenmin orïei
inzage in de werking van de dé- d> t
mocratie gegeven." p>vi
Het is ook aan de bestuurlijke rico
vernieuwer Langenberg om de éh k
regiovorming op gang te hel
pen. In het D66-verkiezingspro-
gramma werd gepleit voor de
instelling van een regioraad,
waar, zo concludeerden omlig- I
gende gemeenten, Leiden het
voor het zeggen zou krijgen. Het -1»
D66-plan werd direct na ver
schijnen bedolven onder kritiek y
uit dorpen als Voorschoten, I
Zoeterwoude, Leiderdorp, War- I
mond en Oegstgeest. A-.
Langenberg erkent dat Leiden
tot dusverre fouten heeft ge
maakt in de communicatie met D I
de buurgemeenten. „Het mag jj,ft
niet meer gebeuren dat Leidse
landmeters onaangekondigd op V
andermans grondgebied rond- ÏpU
lopen. Maar evenzeer moeten s:al
de buren van hun koudwater- Q (j
vrees af en niet meer als Don t
Quichottes onvermijdelijke en
gunstige ontwikkelingen bestrij- en
den. De Leidse regio moet de oe
krachten bundelen. We kunnen frJe
dan samen optrekken tegen bij
voorbeeld de TGV, de uitbrei
ding van Schiphol. Bovendien pj h
vergroten we onze kansen op
rijkssubsidies voor nieuwe,
grootschalige infrastructurele dn
projecten zoals de tram. We 1< (c
moeten opschieten. In de re- sirc
gio's Den Haag, Rotterdam en Gnt
Amsterdam zijn ze al veel veri- hai
De metamorfose is compleet. De betweterige, parmanti
ge en immer tot spoed manende D66'er Pex Langenberg
is niet meer. De nieuwe wethouder van cultuur, verkeer
en vervoer en bestuurlijke vernieuwing is behoedzaam,
bescheiden, sluit niets uit, provoceert niet meer en
neemt de tijd. Hij verkeert in 'een periode van introduc
tie', laat iedereen op zich inpraten en verzet geen stap
zonder zijn collega-wethouders te raadplegen. Van deze
Langenberg hoeven de bussen niet meer spoorslags de
Breestraat uit en zijn vragen naar zijn eigen voorkeuren
op kunstgebied vast en zeker journalistieke valstrikken
die moeten worden ontlopen.
Portret van een veranderd man.
leiden wim koevoet en jan rijsdam
In zijn van bloemenbossen ver
geven wethouderskamer („Het
lijkt hier de Hortus Botanicus
wel") hangt nog geen schilderij.
„Nee, ik heb nog geen abonne
ment op de Kunstuitleen. Daar
gaan jullie me zeker op pakken,
he'? Nee, ik zeg niet welke Leid
se kunstenaars ik prefereer.
Want iedereen die ik niet noem,
is dan beledigd."
Na enig aandringen onthult
Langenberg dat hij geregeld
musea bezoekt, een liefhebber
van ballet is en dikwijls Bach in
zijn CD-speler stopt. „Ik vind
dat een cultuurwethouder moet
participeren in het culturele le
ven. Maar ik zeg er eerlijk' bij
dat ik de afgelopen vier jaar
nauwelijks tijd heb gehad."
Langenberg verwacht dat hij
net als de vorige cultuurwet
houder H. Koek (PvdA) te ma
ken krijgt met het spannings
veld tussen station en binnen
stad. Voor beide gebieden is
veel geld 'nodig, dat er niet is.
„Toch mogen ze elkaar niet bij
ten. Bij Hennie was cultuur niet
het sluitstuk van de begroting
en dat zal bij mij ook niet zo
zijn. In het collegeprogramma
staat zwart op wit dat kunst en
cultuur bestanddelen van het
dagelijkse Leidse leven moeten
zijn."
Geldgebrek dwingt Langen
berg om na te denken over een
commerciële verhuur van De
Waag en Stadsgehoorzaal. Hij
heeft de grenzen al bepaald:
„We maken er geen zalencen
trum a la Antonius van. De
Waag en de Stadsgehoorzaal
mogen niet de melkkoeien wor
den van het Leidse cultuurbe:
leid. Bedrijfsmatiger opereren
kan heus wel zonder Van den
Ende."
Begrip
Langenberg-nieuwe stijl kwam
al vier maanden voor de ge
meenteraadsverkiezingen tot
'ontwikkeling'. De laatste keer
dat hij als fractievoorzitter van
D66 en oppositieleider z'n alge
mene beschouwingen uitsprak
verbaasde vriend en vijand zich
over de vriendelijke, begripvolle
toon. Het was duidelijk: D66
moest en zou het college in.
Daar zit hij dan, als een van
de twee D66-wethouders - Hans
de Goede is de ander. Met een
lichte portefeuille waarover be
halve in eigen kring lacherig
wordt gedaan. Verkeer en ver
voer is weliswaar geen kleinig
heid maar de hoofdmoot, de
autoluwe binnenstad, is het
pakkie-an gebleven van CDA-
wethouder J. Walenkamp. Die
zelfde Walenkamp gaat ook
over financiën, het stokpaardje
van Langenberg.
De kersverse D66-wethouder
is echter dik tevreden met de
resultaten. „We hadden van te
voren een lijstje gemaakt met
daarop zo'n 15 onderwerpen
die er wat ons betreft de ko
mende vier jaar het meest toe
doen. Bestuurlijke vernieuwing
stond erop, milieu en de bin
nenstad. Door de huidige taak
verdeling praat minstens één
D66-wethouder over al die on
derwerpen mee. Neem de bin
nenstad, waarvan de kwaliteit
op alle fronten moet worden
"De bussen moeten geleidelijk aan van de Breestraat verdwijnen. Tot
de trim er is." foto archief'
opgeknapt. Er moeten niet al
leen minder auto's rijden maar
er moet ook op cultureel gebied
wat te doen zijn. Leidenaars
moeten op een druilerige zon
dagmiddag in de Stadsgehoor
zaal of de Lakenhal aan hun
trekken komen. De bezoekers
aantallen moeten omhoog."
Met de binnenstad, betoogde
Langenberg als oppositieleider
veelvuldig, wordt het ook nooit
wat als de bezoekers stikken in
de uitlaatgassen van de bussen
op de Breestraat, nog altijd
meer een busbaan dan een win
kelstraat met allure. Voor de
nieuwe wethouder verkeer en
vervoer en zijn fractiegenoot De
Goede van milieu lijkt de perio
de 1994-1998 het ideale seizoen
voor de jacht op de 'NZH-mon-
sters'. Langenberg echter:
„Heus, de bussen gaan eruit
maar heel geleidelijk. Ik moet
de bereikbaarheid blijven hand
haven. De vermindering van het
aantal (nu zijn het er vele tien
tallen per uur, red.) gaat gelijk
op met de komst van de tram."
En die komt op z'n vroegst in
2015.
„Daarom moet er ook inten
sief worden overlegd met Den
Haag. Die tram moet naar vo
ren worden gehaald. Het is mo
gelijk om Den Haag ervan te
overtuigen dat het openbaar
vervoer in de Leidse regio is
achtergebleven en dat zonder
snelle verbeteringen de cen
trumfunctie van Leiden niet kan
worden waargemaakt. Hoofd
zaak is natuurlijk geld. Dat
moeten we lospraten. Mis
schien helpt het als behalve in
het Leidse college ook in de re
gering D66'ers komen te zitten.
Partijgenoten bij de geldbuidels
kan geen kwaad. Dat Walen
kamp en Maij-Weggen beiden
van het CDA zijn, hielp ook bij
de subsidie voor de autotunnel
bij het station. Maar ik kan niks
beloven."
„Tot die tijd wil ik overigens
Pex Langenberg, de nieuwe wethouder cultuur, bestuurlijke vernieuwing, verkeer en vervoer (D66): „Cultuur
is geen sluitpost van de begroting." foto henk bouwman
