'Onderwijs jeugd in anti-racisme'
Kerk Samenleving
'ANC kan niet om Zulu's heen'
ZATERDAG 16 APRIL 1994
UIT DE KERKBLADEN
Kerk en Theater 1
Dominee R.E. da Costa van
de hervormde wijkgemeen-
te Zuid in Oegstgeest raakte
laatst in gesprek met een
bevriend acteur die ervan
uitging dat het werk van
dominees en toneelspelers
voor driekwart op hetzelfde
neerkomt. „Het enige ver
schil is dat jij elke week een
nieuw programma moet
schrijven én uitvoeren en ik
een paar honderd keer de
zelfde tekst over het voet
licht breng", liet de acteur
hem weten. „Maar ons bei
der succes hangt - afgezien
van de inhoud - grotendeels
af van een goed gebruik van
stemmiddelen. voordracht
en mimiek." Da Costa keek
hem argwanend aan en
moest denken aan zijn Frie
se collega die mét de handi
cap van zijn stotteren elke
zondag een volle kerk heeft
Kerk en Theater (2)
Doen voordracht en pre
sentatie er dan helemaal
niet toe in de kerk?, vraagt
Da Costa zich af in het
Oegstgeester kerkblad Oké.
„Zeker, maar de inhoud
hoeft haar kwaliteit niet aan
de vorm te ontlenen. Er zal
door voorganger en liturgen
geregeld moeten worden
geoefend met microfoon en
kerkruimte. De betrokken
heid van de voorgangers
moet ervaren kunnen wor
den, maar zij blijft slechts
'middel'. Kan een slecht
(toneel)stuk soms nog ge
red worden door uitsteken
de acteerprestaties, tijdens
een kerkdienst is er een an
dere Auteur aan het
Woord."
Kerk en Theater (3)
Bovendien maken de aan
wezigen zelf voor een groot
deel de dienst uit, meent
Da Costa. „Een preek kan
nog zo 'aanslaan', wanneer
het lied niet klinkt, het ge
bed niet in de ruimte van
de stilte is 'ingebed', en het
offer niet werkelijk wordt
gebracht, ervaart men geen
uitdaging die tot navolging
prikkelt. Dat laatste bepaalt
voor mij het grote verschil
tussen 'kerk en theater'. Na
een voorstelling kan je vrij
blijvend naar huis gaan.
Het is een zaak van 'vraag
en aanbod': je betaalt voor
je zitplaats en 'koopt' daar
mee de vrijheid kritiek te
kunnen leveren zonder je
mede-verantwoordelijk te
hoeven voelen voor wat er
op het podium gebeurt. Na
de terechte afschaffing van
het 'plaatsengeld' in de
kerk, kan niemand alleen
maar als kritisch toeschou
wer reageren, omdat de
ere-dienst ieders verant
woordelijkheid is."
Kerk en Theater (4)
Hebben kerk en theater dan
helemaal niets met elkaar
te maken? De dominee
vindt van wel. „De jonge
rengroep in onze gemeente
met die naam ('Kerk en
theater' - red.) bewijst het
tegendeel. Tijdens hun me
dewerking aan onze dienst
op palmzondag realiseerde
ik mij opnieuw hoe weinig
wij de taal van ons lichaam
laten spreken, hoe een
dienst totaal verandert
wanneer je gebruikt maakt
van een paar andere (mu
ziekinstrumenten. Het
wordt ineens een uitbundig
gebeuren. Tegelijkertijd be
trapte ik mij erop hoe ik mij
ook thuisvoel bij stilte, in
keer, orgelklank... Op palm
zondag. waar die tegende
len beiden zo'n rol spelen,
hebben ze - naast elkaar -
hun eigen plaats. In het an
dere geval is het beter te
kiezen voor één van bei
den."
Rabbijn A. Soetendorp pleit voor onderricht in andere spirituele tradities
De wijze waarop kin
deren thuis, maar
zeker ook op school
worden opgevoed, is volgens
rabbijn Soetendorp heel bepa
lend voor de manier waarop ze
later tegenover andere culturen
en rassen staan. Om die reden
is het voor hem van groot be
lang dat leerlingen worden on
derwezen in andere spirituele
tradities dan waarin ze zelf zijn
opgevoed. „Niet als toegevoeg
de waarde, maar als wezenlijk
onderdeel van ons gemeen
schappelijke erfgoed", meent
Soetendorp.
LEIDEN» DICK VAN DER PLAS
Die lessen zouden dan bij voor
keur moeten worden gegeven
door mensen uit de verschillen
de tradities zelf. Moslims vertel
len over de islam, boeddhisten
en hindoeïsten over hun reli
gies. „Want het zijn juist de
overgeleverde verhalen uit het
jodendom, de bijbel, de islam,
het boeddhisme en andere
godsdiensten die de emoties
oproepen en aanwakkeren tot
moreel besef', is de overtuiging
van de rabbijn. „Wil je werkelijk
de gevaren van racisme en im
moreel gedrag aan de kaak stel
len, dan moet je daar ook iets
van jezelf in kunnen leggen.
Neutraal onderwijs is niet mo
gelijk."
Soetendorp sprak deze week
op uitnodiging van de taak
groep Kerk en Migranten van de
Leidse Raad van Kerken over
het thema 'racisme'. Hij is één
van de sprekers die in de aan
loop naar de verkiezingen voor
de Tweede Kamer zijn licht laat
schijnen over een actueel the
ma. Aan het eind van deze
maand (28 april) volgt nog een
bijeenkomst met prof. dr. B.
Goudzwaard over ('christelijke')
economie.
Voor een gehoor samenge
steld uit de verschillende ge
loofsgemeenschappen in Lei
den aarzelt Soetendorp niet ook
de rol van de kerken aan de
kaak te stellen. „Helaas is hef zo
dat de kerken er door de eeu
wen heen veel aan hebben bij
gedragen dat racisme zich over
de wereld verspreidde. En dan
met name het antisemitisme of
anti-judaïsme." De gedachten-
gang dat het joodse volk - waar
uit Jezus van Nazareth afkom
stig was - de messias niet aan
vaard heeft en verantwoordelijk
was voor zijn dood, heeft lange
tijd de kerkgeschiedenis be-
Rabbijn A. Soetendorp ontvangt in zijn synagoge veel scholieren. Hij vertelt een
verhaal, de jongeren stellen vragen en er onstaat discussie. Hele intieme
ontmoetingen, zo ervaart Soetendorp. In al die jaren is het de rabbijn maar één
keer overkomen dat een groep leerlingen hem openlijk voorhield dat de joden de
holocaust voor een belangrijk deel aan zichzelf te wijten hadden. De verbijsterde
leraren die de klas begeleidden, stuurden Soetendorp enkele dagen later een brief.
Ze verontschuldigden zich met name voor de docent maatschappijleer die de
bewuste scholieren onder zijn hoede had gehad. Hans Janmaat was drie jaar aan de
Rijswijkse scholengemeenschap verbonden geweest.
Rabbijn A. Soetendorp: „Neutraal onderwijs is niet mogelijk."
heerst. In de middeleeuwen
werd het mensen verboden om
toe te treden tot het jodendom
en nog tot op de dag van van
daag - Soetendorp geeft een re
cent voorbeeld van de Russisch-
Orthodoxe patriarch - zijn er
kerken die menen dat joden
moeten worden bekeerd. „Het
zijn deze vormen van anti-se-
mitisme die de Nazi's destijds
hebben uitgebuit om hun mis
daden te bedrijven."
Keuzes
In een actuele film als 'Shind-
ler's list' van Steven Spielberg
wordt volgens de rabbijn op een
hele wezenlijke manier het di
lemma geschetst van iemand
die op grond van bepaalde ont
wikkelingen de keuze maakt
zich voor de vervolgde joden in
te zetten. „Hele gewone man
nen en vrouwen maakten in de
oorlogsjaren die keuze. Waarom
zij wel en anderen niet?", vraagt
Soetendorp zich af. In veel ge
vallen blijkt dan dat die keuze
terug te voeren is op de opvoe
ding, thuis of op school. „Heel
bepalend is of men daarbij iets
heeft meegekregen van de zorg
voor die ander."
De rabbijn leest een tekst
voor uit het begin van 1939,
waarin Colijn zich bezorgd
toont over het op gang komen
van een grote stroom joodse
vluchtelingen uit Duitsland. De
rechten van het eigen volk mo
gen niet in het gedrang komen,
schreef de voormalige premier,
die zélfs na de Kristallnacht de
deur voor de vluchtelingen lie
ver op een kier hield. „Je schrikt
je dood als dat leest", zegt Soe
tendorp. „Natuurlijk moeten we
voorzichtig zijn met het trekken
van vergelijkingen naar deze
tijd, maar het moet voor ons ze-
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
ker een waarschuwing zijn."
De Nederlandse regering
maakt volgens Soetendorp een
grote fout als het voornemen
wordt doorgezet om de voor
lichting over de Tweede We
reldoorlog op de scholen te sta
ken. „Die voorlichting is name
lijk een wezenlijk onderdeel van
de strijd tegen het racisme. Laat
degenen die de verhalen uit de
oorlogsjaren nog uit eigen erva
ring kunnen vertellen, in con
tact komen met de jongeren.
Opdat men leert, van eenvoudi
ge mannen en vrouwen die de
den wat ze moesten doen."
Evangelist Erlo Stegen bezorgd over verkiezingen Zuid-Afrika
UTRECHT BERT POL/GPD
„De Zulu's willen officiële er
kenning van hun koning in de
grondwet. Maar nog belangrij
ker is het feit dat ze voorstander
zijn van een politieke federatie
in plaats van een centrale rege
ring zoals het ANC wil. Alleen
als hieraan wordt voldaan zul
len, de Zulu's op de geplande
verkiezingsdatum hun stem uit
brengen."
Erlo Stegen maakt zich be
zorgd over de verkiezingen in
Zuid-Afrika op 27 april. Hij is
bang dat het einde van het ge
weld in de provincie Natal,
waarin het thuisland KwaZulu
ligt, nog lang niet in zicht is.
Stegen (59) is al bijna dertig jaar
werkzaam als evangelist onder
de Zulu's. Hij is nu bezig aan
een Europese zendingstournee,
waarbij hij ook ons land aan
deed en overvolle zalen trok. Hij
hoopt op tijd terug te zijn voor
de geplande verkiezingsdag.
Stegen begon in Zuid-Afrika
in 1954 met zijn zendingswerk.
Hij was toen nog maar negen
tien jaar. Twaalf jaar later deed
zich een, wat Stegen noemt,
spirituele opwekking voor in
Mapumulo. „Zwarten, kleurlin
gen en blanken kwamen naar
onze gemeente om het Woord
van God te horen. Hoe dichter
ze bij het Kruis van Jezus Chris
tus kwamen, hoe beter ze elkaar
leerden te verstaan", aldus Ste
gen, wiens evangelisatiedien
sten in Zuid-Afrika, uitgaande
van de Kwa Sizabantu Zending,
altijd duizenden mensen trek
ken.
Spirituele leven
Waarom komt Stegen naar Eu
ropa om er de bijbelse bood
schap te brengen? „Onze voor
vaderen kwamen vanuit Europa
naar Afrika om daar het evange
lie te brengen. De Duitse predi
kant Harms voorspelde toen al
dat er een tijd zou komen dat
het godsdienstige, het spirituele
leven in Europa zou afbrokke
len. Vanuit Afrika moet dan het
evangelie in Europa opnieuw
onder de aandacht van de men
sen worden gebracht. En dat ge
beurt nu ook. Je ziet ook dat
veel mensen in Europa wel het
Woord van God willen horen.
Dat is erg bemoedigend. In Ne
derland waar ik sprak waren de
zalen te klein".
Economische opbouw
Stegen betreurt het in hoge ma
te dat veel blanken op dit ogen
blik Zuid-Afrika de rug toeke
ren. Hij zelf denkt er niet aan
om weg te gaan. „Ik ben in
Zuid-Afrika geboren en ik blijf
er, ook na de verkiezingen. Juist
nu heeft Zuid-Afrika goed opge
leide en gekwalificeerde men
sen nodig voor de economische
opbouw van het land. Het ver
trek van deze mensen, en ze,
gaan in groten getale, is slecht
r Zuid-Afrika".
HET WEER
jkjERI
■4
-
Acceptabele temperaturewan
Hoewel april niet erg gul is met
warme voorjaarsdagen, ligt de na
tuur aardig op schema. Wilt u eens
genieten van uitbottend lentegroen
en ontluikende bloesempracht,
dan is dit weekeinde een prima ge
legenheid om er op uit te trekken.
De koude trend, ingezet aan het
begin van deze maand, krijgt een
vervolg, maar vandaag en morgen
wordt het even wat vriendelijker bij
een acceptabele temperatuur.
Gisteren hadden we nog lang last
van een oude depressiekern, die
niet ver van ons land de laatste
adem uitblies. Na langdurige nach
telijke regen werd op de meeste
plaatsen in onze regio 10 tot 13
millimeter afgetapt. Inmiddels is
de normale aprilsom van 50 milli
meter al dik overschreden; sinds 1
april kwam al 70 tot 80 millimeter
hemelwater omlaag. Vrijdag over
dag bleef het nog een beetje na-
miezeren onder een grijsbedekte
hemel. Het kwik haalde bij deze
bedrukte sfeer slechts 8 tot 9 gra
den en dat is zo'n vier graden te
koud voor midden april.
Vandaag stroomt met noordoosten
wind drogere, continentale lucht
binnen. Wolkenvelden maken
ruimte voor breder wordende op
klaringen, waarop het kwik onmid-
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Perioden met zon en
droog. In Schotland meer
bewolking en kans op een
bui. Middagtemperatuur
tussen de 10 en 14 gra-
België en Luxemburg:
Zaterdag perioden met zon
en overwegend droog.
Zondag vooral in het oos
ten meer bewolking en wat
lichte regen. Maximum
temperatuur rond 14 gra-
dellijk reageert e
op een plezierig
13 graden. Ons land ligt e
der de beschermende vleugel van
een hogedrukuitloper. Het blijft
daardoor het hele weekeinde
droog, al worden in de loop van j
zondag al weer de eerste tekenen!
van verval merkbaar. Een omvana
rijke Middellandse ZeedepressieT
laat de noordooster tot krachtig '-t
aanwakkeren, zodat het al wat frist
ser aanvoelt. Een actieve regenzo]
ne komt over de Alpen naar het
noorden, maar bereikt ons land
waarschijnlijk net niet, omdat e
Voor het toekomstige weer möetër
we onze blik - zoals al eerder deze
maand - naar het noorden richtenj
Maandag kan het nog een d
dag worden, maar het koelt al af legen
naar 10 a 11 graden. Vanaf dins-Ln da
dag wordt de bovenlucht ook kou-LQTlcj
hen we
KluaülolJ twUB„-ÜU, jollens
noord tot noordwest. De middag- M 9°^
temperatuur ligt dan niet veel ho-Door d
ger dan de temperatuur van het taagbc
zeewater voor onze kust, dat met fyarmc
a 8 graden nog behoorlijk koud isket 1;
■Burwe
i dan zijn de gure buien, wel^
licht met hagel, weer terug. De
ind krimpt daarbij terug n
|i he
gen. Zondag ii
meer bewolking en af en
toe regen. Middagtempe
ratuur zaterdag circa 14 graden, zondag
enkele graden lager.
Perioden met zon, ook enkele
velden en kans op een bui. Middag
peratuur van 15 graden langs
kust tot 18 in de Algarve.
Madeira:
Half tot zwaar bewolkt en enkele bui
Maximumtemperatuur omstreeks 17
graden
Spanje:
Zaterdag veranderlijk bewolkt en enkele
regen- of onweersbuien, in het zuiden
mogelijk veel wind. Zondag perioden
met zon en droog, maar aan de Golf van
Biskaje wolkenvelden en vooral later nu
en dan regen Middagtemperatuur onge
veer 13 graden, aan de Costa's in het
oosten ongeveer 17, en in het zuiden
dichtbij 20graden.
Canarische Eilanden:
Zaterdag droog en perioden met zon.
Zondag meer bewolking en een kleine
kans op een bui. Middagtemperatuur za
terdag rond 25, zondag ongeveer 22
graden.
Marokko:
Westkust: Wisselend bewolkten kans op
een bui. Middagtemperatuur ongeveer
18 graden.
Veranderlijk bewolkt en nu en dan een
regen- of onweersbui. Maximumtempe
ratuur aan zee van 20 graden bij Tunis
tot 25 graden in het oosten.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag vooral in het westen nog af en
toe zon, verder veel bewolking en perio
den met regen. Middagtemperatuur za
terdag rond 12, langs de Middellandse
Zee ongeveer 18 graden, zondag lagere
temperaturen.
Mallorca en Ibiza:
Half tot zwaar bewolkt en een enkele re
gen- of onweersbui. Zondag wat meer
zon en waarschijnlijk droog Koel met
middagtemperatuur ongeveer 17 gra-
Italië:
Overwegend veel bewolking en perioden
met regen. Plaatselijk valt veel neerslag.
In het uiterste zuiden meest droog en
vooral zaterdag af en toe zon. Maxima
variërend van 15 graden in het noorden
tot 20 in het zuiden. Zaterdag in het zui
den plaatselijk warmer.
Corsica en Sardinië:
Wisselend bewolkt en flinke buien,
soms met onweer. Middagtemepratuur
rond 17 graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnig en droog. In het Pindusgebergte
en op Corfu kans op een regen- of on
weersbui. Zaterdag langs de westkust
een stevige zuidelijke wind. Middagtem
peratuur langs de westkust ongeveer 23
graden, elders enkele graden hoger. Op
Kreta zondag 30 graden.
Turkije en Cyprus:
Overwegend zonnig. Maxima t
en 27 graden.
Duitsland:
Zaterdag in het noorden perioden met
zon. Naar het zuiden toe meer bewol-
plaatsen droog.
Zondag toenemende bewolking en voor
al in zuid- en midden-Duitsland af en
toe regen. Middagtemperatuur ongeveer
Zwitserland:
Overwegend bewolkt en perioden met
regen; boven 1700
Sneeuwgrens in het oosten verder stij
gend. Maximumtemperatuur
rond 12 graden.
Oostenrijk:
Meest bewolkt en van tijd tot tijd regen,
die tussen 1500 en 2000 r
Sneeuwgrens zondag
stijgend. Middagtemperatuur van
14 graden in de dalen van Tirol tot on
geveer 20 graden in het Oostenrijkse
laagland.
Zon op 05.37 Zon o
Maan op 10.35 Maan onderüZ.Ol
Waterstanden Katwijk
Hoog water 07.39 19.59
Laag water 03.47 15.55 I
MAANDAG 18 APRIL 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06.35 Zon or
Maan op 11.39 MaanonderQ;
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 08.18 20.13
Laag water 04.26 16.56
Weerrapporten 15 april 17
