'Moeder van Nicaragua'
blijft geloven in
nationale verzoening
'Politiek erkent ouderen, maar protest blijft nodig'
Feiten &Meningen
Justitie is
spoor bijster
'Dat tentje
is ons geluk
geweest'
WOENSDAG 13 APRIL 1994152jV°E
plè MWaenzouWDE
oom, pat mt>&~ j
oovt0ZN$r
a JM"' )l 8.
*-O ZwAfT <qelP
I ëfHfEA
I 2 m>i\wiv.R.
sf. oWIWMn-W
1DT is^ÉAltfc
OKAwemoM*^
„In de periode dat ik regeer zullen de Nicaraguanen zich verzoenen", zei Violeta Chamorro kort
nadat ze in 1990 verrassend tot president van Nicaragua was gekozen. Vier jaar lang is het Mid-
denamerikaanse land tot op het bot verdeeld en verscheurd geweest, maar sinds kort bestaat er
een sprankje hoop dat haar befaamde uitspraak alsnog bewaarheid wordt.
Honderden voormalige rechtse guerrilla
strijders (contra's) leverden de afgelopen
weken hun wapens in en verklaarden zich
bereid zich in te zetten voor een permanen
te vrede. Linkse en rechtse politieke partijen
maakten een begin met het bijleggen van
hun politieke tegenstellingen. Voor het
eerst sinds anderhalf jaar kwam het parle
ment onlangs weer in volledige samenstel
ling bijeen.
„Zowel ter linker- als ter rechterzijde heb
ben de radicalen gefaald", verklaarde een
parlementslid van de linkse sandinisten.
„De overgrote meerderheid van de Nicara
guaanse maatschappij heeft besloten dat er
grote behoefte bestaat aan stabiliteit en vre
de."
Chamorro brengt vanaf vandaag tot en met
15 april een officieel bezoek aan Nederland,
vandaag is ze de gast van koningin Beatrix
en prins Claus. Een dag later voert Dona
Violeta besprekingen met premier Lubbers
en enkele ministers. Belangrijk voor haar is
eveneens een ontmoeting met vertegen
woordigers van het Nederlandse bedrijfsle
ven. Haar boodschap zal duidelijk zijn: het
straatarme Nicaragua heeft dringend be
hoefte aan buitenlandse investeringen.
Enkele maanden geleden dreigde Nicara
gua nog af te glijden naar de totale anar
chie. Chamorro leek het einde van haar
ambtstermijn (1996) niet te halen. Het land
ging gebukt onder politiek en crimineel ge
weld. Rechtse en iinkse guerrillastrijders,
respectievelijk ex-contra's en voormalige
sandinistische militairen, grepen naar de
wapens en gijzelden parlementsleden. Bei
de groeperingen verweten Chamorro dat ze
haar verkiezingsbelofte om landbouwgrond
voor hen beschikbaar te stellen bij ontwa
pening, niet waarmaakte. De conflicten
leidden tot ingrijpen van het regeringsleger
en eisten tientallen mensenlevens.
Chamorro was de politieke steun van de
UNO-coalitie een los verband van con
servatieve partijen en voormalige contra-re-
bellenkwijtgeraakt. De UNO-partijen,
die door interne verdeeldheid uiteenvielen,
verweten haar dat zij haar oren te veel liet
hangen naar de sandinisten. De linkse san
dinisten hadden weliswaar de verkiezingen
verloren, maar behielden het opperbevel
hebberschap over leger en politie.
Merkwaardig genoeg was het de sandinisti
sche oppositie die Chamorro steunde in het
doorvoeren van rigide economische maat
regelen. De president boekte successen met
haar economische liberaliseringsbeleid. De
hyperinflatie, in 1990 nogzo'n 12.000 pro
cent, verdween nagenoeg. Van de cordoba
wist ze weer een stabiele munt te maken.
De armen betaalden het gelag voor haar be
zuinigingsbeleid, maar volgens de 'moeder
van alle Nicaraguanen' was er geen alterna
tief. „Ik heb een vaderland geërfd dat com
pleet bankroet was", zei ze in een interview.
Terwijl ze politiek steeds afhankelijker werd
van de sandinisten, kreeg Chamorro het
ook aan de stok met de sandinistische lei
ding. Onder druk van de Verenigde Staten
zegde zij legerleider Humberto Ortega de
De geloofwaardigheid van Justitie is de
laatste weken zwaar op de proef gesteld.
Drie affaires passeerden in veertien dagen
tijds de revue.
Eerst was daar de oploop van illegalen bij
het kantoor van de vreemdelingenpolitie in
Amsterdam, gevolgd door een soortgelijke
oploop een week later bij het kantoor in
Rotterdam. Het zou hier gaan om een vrij
willige melding van een paar duizend ille
galen die bij geruchte hadden vernomen
dat een algemene amnestie zou zijn afge
kondigd. Huiselijk gezegd: een paar dui
zend illegalen kruipen uit hun schuilplaats
om zich te wagen in het hol van de leeuw.
Staatssecretaris Kosto van de PvdA. de
man van de ferme woorden over illegalen,
heeft altijd gezegd dat illegalen linea recta
het land dienen te worden uitgeknikkerd.
De burger denkt: dit is een gouden gelegen
heid. Schakel het leger in, breng de mensen
met al die werkeloze legervoertuigen keurig
naar een goed omheind kazernelerrein, doe
daar een kort maar krachtig onderzoek en
een ieder die hier illegaal is gaat daarna on
verkort op transport.
Zo gaat dat niet in Nederland. De politie
stuurt de mensen naar huis met het beken
de verhaal over cellentekort en arresteert
een enkeling die van naar huis gaan niet wil
weten. Kosto staat dus volledig in zijn hemd
en met hem het doldrieste illegalenbeleid.
Wij hebben gewoon geen illegalenbeleid.
We hebben slechts een beleid voor mensen,
die zo stom zijn om zich te melden aan een
van onze loketten.
Nederland wordt geregeerd door een op
hol geslagen bureaucratie, die het aan elke
creativiteit ontbreekt. Zij die voornemens
zijn dit land illegaal
te betreden, lachen
zich een bult en ge
lijk hebben ze. Ik
zou zeggen, maak
aan deze bespotte
lijke vertoning een
einde en gooi de
boel maar open,
met daarbij de
boodschap: je moet
we' voor jezelf zor-
r gen en maak je er
Pim Fortuyn een troep van dan is
medewerker het enkele reis terug
naar het land van
herkomst.
De tweede affaire waaraan ik overigens
nog weinig woorden vuil wil maken, is de
IRT-affaire. Niemand treedt af en niemand
gaat met ontslag. De daders liggen op riant
Nederlandse wijze op het kerkhof. De ver
antwoordelijken hebben grote fouten ge
maakt. Onder toezicht van burgemeester
Van Thijn heeft de politie gewoon ingebro
ken, op zijn Lubbers inkijkoperaties gehe
ten. Een keiharde verkrachting van de
rechtsstaat. Van Thijn blijft zitten en trekt
na het kamerdebat ook nog in twijfel of
Nordholt wel fouten heeft gemaakt.
Ten slotte de flinterdunne affaire-Brink
man. Net als bij de geruchtmakende arres
tatie van de familie Van der Valk blijkt de
FIOD eendrachtig samen te werken met de
pers. Een justitiële opsporingsdienst die het
op een akkoordje gooit met de pers, de
rechtsstaat in de vuilnisbak. Niet meer en
niet minder.
Er zit lijn in al deze affaires. Verantwoor
delijke politici blijken totaal geen vat te
hebben op de justitiële en politionele orga
nisaties, die onder hun verantwoordelijk
heid functioneren. Of het nu gaat om mi
nisters, burgemeesters of kamerleden, het is
alles dezelfde kleffe machteloosheid. Het is
overigens een door de politiek zelf opgeroe
pen duivel. In de strijd tegen de misdaad en
de illegale instroom van vreemdelingen was
geen middel te veel en immer veel geld
voorhanden.
Het blijkt het paard van Troje te zijn. De
opperbureaucraten van Justitie en Politie
hebben hierin een vrijbrief gezien om naar
eigen bureaucratisch inzicht te handelen.
Resultaat: een onaanvaardbare oprekking
van de rechtsstaat en nauwelijks enige ver
betering van de veiligheid en bescherming
tegen misdaad van de burger. Het illegalen-
vraagstuk is verworden tot een hoofdstuk
uit een melig cabaretprogramma. Het
wordt tijd voor een hele grote schoonmaak.
Zoals iedere huisvrouw weet, moet je de
trap van bovenaf aan vegen, liefst met nieu
we bezems. Op 3 mei komt de eerste gele
genheid om daar een aanzet toe te geven.
WIM STEVENHAGEN
IN AM&TEWVW HEEFT W8M ÖEENTID? 0/M PE W0WEHT6 ilffEN
NA IZS-AffAlte, WAMT /View IS Al WEER 0£ll6 £EN NIEPWe'
Uim ^EAf^ANlSEHAie cWlMAWEir |N
<0
te elimineren. Pas dan kan ze zich weer met
volle overgave wijden aan het gezinsleven „Ik
ben weliswaar president van Nicaragua, maar
ook nog steeds huiswouw. En aan het eind
van mijn termijn word ik dat opnieuw", zei ze
jaren geleden.
DEN HAAG TJABEL DALING
„We hebben niets van de strijd
gemerkt, we kampeerden in eeij
heel klein stukje tropisch regen
woud. Even dachten we, we
blijven hier lekker zitten, als
enige nog overgebleven Neder- ^jjj
landers in Rwanda."
De uit Nederland afkomstige
tandarts is gisteren geëvacueerd Et
vanuit Burundi, het buurland
van het door etnisch geweld ge- BIH
teisterde Rwanda. In het militaii aan
hospitaal Neder-over-Heem-
beek (bij Brussel) vertelt hij wat
hem de afgelopen dagen over
kwam.
Net als de andere evacués is hij
aangeslagen door de plotselinge
orgie van geweld. Samen met
een wiend die voor een vakan
tie naar hem was toegekomen,
besloot hij afgelopen vrijdag
niet naar de hoofdstad Kigali te
gaan, maar een tentje op te zet
ten in een deel van het tropisch
regenwoud. „Dat is ons geluk
geweest, anders waren we er
misschien niet zo vanaf geko-
Via de radio kwamen de berich- U
ten over geweld. „Die kwamen
als een donderslag bij heldere
hemel. Eerst dachten we nog,
het zal wel meevallen. Maar al
les is los, iedereen vecht tegen
iedereen." Het tandheelkundig
project waar hij aan werkte is
voorlopig stopgezet.
De twee Nederlanders maakten
deel uit van een groep van
tweehonderd voornamelijk
Belgische evacués die op het
militaire vliegveld Meisbroek
werd ontvangen. Naast een
voor hen klaar staand medisch
team was ook het Belgische ko
ningspaar aanwezig om hen te
begroeten. p-*-
De buurman van P. Hendrikse, I
een kweker in tropische pot- A
planten, werd vorige week ver- ti
moord. „Uit het niets kwamen W
er ineens vijftig mensen. Die
sloegen het huis van mijn buur
man, een Hutu, in elkaar." Hen
drikse, van huis uit een Zeeuw,
bleef nuchter onder de omstan-
digheden. Hij had in 1953 de ™el
watersnoodram p al overleefdj^n'
in Burundi een bloedige staats- Pee
greep meegemaakt en in 1990 *^e<
de hevige onrust in Rwanda. Hij
laat met pijn in het hart zijn 8eö
met zorg opgebouwde kwekerijle^
achter, in de hoop er ooit te j
kunnen terugkeren. De moge- ter
lijkheden voor tuinbouw in Afri-
ka zijn goed, meent hij. de
Een Nederlandse vrijwilliger uit
Amsterdam zegt dat de geweld
daden in Rwanda niet van een
simpel etiket stammenstrijd zijn
te voorzien. Niet alleen Tutsi's f-|-
worden vermoord, ookintellec- X
tuelen, mensen uit het zuiden,
en mensen met dure kleding. Q
Wanneer hij weer verder kan
werken, is ongewis.
Ook de tandarts ziet zichzelf
koningsstok gekregen v
a Tutsi krijgt thuis ee
Violeta Chamorro wordt hartelijk ontvangen tijdens een visite 'in den lande'.
wacht aan. Een woedende Daniel Ortega,
voormalig president en broer van de legerlei
der, beet haar toe dat zij 'niet de eigenaar van
Nicaragua was'. De president heulde met de
gringo'ssuggereerde hij.
Chamorro leek vermalen te worden tussen de
sandinisten en haar voormalige medestanders
uit de UNO-coalitie. Een 'bloedeloze staats
greep' dreigde. Maar de pogingen van haar
UNO-coalitie om hun eigen president af te
zetten, verzandden door internè verdeeldheid.
De president, die volgens critici vooral op haar
adviseurs leunt, bleef tegelijkertijd volharden
in haar mening dat Humberto Ortega moet af
treden. Deze week verklaarde ze in een inter
view met La Prensa, de krant die wordt gerund
door haar familie, opnieuw dat de legerleider
dit jaar nog zal opstappen.
Ook als Chamorro er in slaagt de breekbare
vrede in Nicaragua te handhaven, wachten
haar nog veel problemen. Haar ideaal van na
tionale verzoening kan pas worden voltooid,
als het op één na armste land van Latijns-
Amerika (na Haïti) de extreme armoede weet
Vanuit de achterban van de katholieke ou
derenbond Unie KBO werd de laatste tijd
de vraag wel gesteld: is het nog wel nodig,
dat protest in het PSV-stadion? In het CDA
wordt niet meer gesproken over bevriezing
van de AOW en ook de andere partijen zijn
zeer omzichtig over de AOW. Voorzitter Van
Son (71) kan zich de twijfel over de mani
festatie van vandaag ook wel voorstellen.
„En voor een bejaard echtpaar in het hoge
Noorden is Eindhoven een hele reis", stelt
ze praktisch vast.
Belangrijkste winstpunt, aldus Van Son, is
dat de politiek tot de erkenning is gekomen
dat „de AOW niet zonder meer gelijk is aan
een sociale uitkering. Vanuit dat vertrek
punt redeneer je een heel andere kant op.
Dat is van belang voor de nabije toekomst,
wanneer er gesproken moet worden over de
houdbaarheid van de AOW op langere ter
mijn."
Dat de manifestatie zinvol is, lijdt voor haar
geen twijfel. Ten eerste omdat er nog steeds
reden is tot protest, want zekerheid over het
behoud van de koopkracht van de AOW'ers
in de komende jaren is er niet. Ten tweede
moet het ook een demonstratie worden die
de macht van de ouderenbonden onder
streept, zowel in de richting van de politiek
als naar de ouderen zelf toe.
Over belangstelling van de politiek hebben
de ouderenbonden dezer dagen niet te kla
gen. Iedere serieuze politieke partij wilde de
afgelopen week een gesprek. „En dan
meestal op het hoogste niveau, dus de lijst
trekker zelf of de partijvoorzitter", aldus
Van Son.
„Het is een feit dat we door de politiek niet
meer worden genegeerd. We nemen nu een
plaats in op de politieke agenda", vindt ook
voorzitter Baar (67) van de protestante ou
derenbond PCOB. Hij signaleert dat er de
afgelopen jaren een proces op gang is geko
men, waarin de politieke invloed van de ou
derenbonden zich in toenemende mate
heeft doen laten gelden.
Hij wijst onder meer op de discussies over
de eigen risico's in de gezondheidszorg.
„Anders dan vier of vijf jaar geleden, heb-
met zo'n twaalf procent gedaald is, weet hij
ook niet, maar dit keer was er onder de ou
deren 'absoluut sprake van een latente
spanning' die tot uitbarsting moest komen.
Dat het CDA voor de laatste druppel heeft
gezorgd, vindt Hoek van Dijke niet echt ver
velend. Maar hij was dan ook jarenlang
ir de PvdA lid van Gedeputeerde Staten gi
van Zuid-Holland. Overigens kan de PvdA re
t al bij voorbaat rekenen op zijn stem op
ïei, maar er wel vast en zeker vanuit
gaan dat de ANBO-voorzitter vandaag ook
de AOW-plannen van de sociaal-democra
ten zal hekelen.
Hoek van Dijke rekent erop dat er „tussen
13 april en 3 mei iets gebeurt", dat de
AOW-plannen van de vier grote partijen
alsnog zullen worden bijgesteld. Hij toont
zich in deze optimistischer dan zijn collega-
voorzitters „De partijen doen er verstandig
aan dit keer goed naar ons te luisteren. De
uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen
heeft laten zien wat er gebeurt als ze dat
niet doen", zegt hij.
De ANBO-voorzitter wijst in dit verband
ook op het succes van diverse lokale oude
renpartijen. Een van die partijen - het Alge
meen Ouderen Verbond - zou volgens de
laatste peiling goed zijn voor maar liefst vier
zetels in de Tweede Kamer.
Van Son, Baar en Hoek van Dijke zien die
ontwikkeling met lede ogen aan. Voor een
stemadvies aan de leden voelen ze hele
maal niets, want die zijn oud en wijs ge
noeg om zelf een keuze te maken, maar dit
willen ze alle drie wel gezegd hebben: „Poli
tieke partijen die zich alleen richten op de
belangen van één specifieke groep zijn geen
lang leven beschoren. Een stem op zo'n
partij is een verloren stem. Waar het om
gaat is maximale druk uitoefenen op de be
staande partijen en dan vooral op die par
tijen die kans maken op deelname aan een
regeringscoalitie. Daar staan de ouderen
bonden voor", zegt Hoek van Dijke.
DEN HAAG RON MEERSHOEK
Voor de ouderen blijven er redenen bestaan om te protesteren, want zekerheid over het behoud
van de koopkracht van AOW-ers in de komende jaren is er niet. foto anp
ben we nu weerklank gevonden in de poli
tiek voor de opvatting dat invoering van ei
gen betalingen voor ouderen niet moet lei
den tot een opeenstapeling van kosten."
Maar los van dat proces, staat ook voor
Baar buiten kijf dat de AOW-affaire de
machtspositie van de ouderenbonden een
forse impuls heeft gegeven, die zich behalve
in serieuze aandacht van de politiek ook
heeft vertaald in duizenden nieuwe leden.
Het totale aantal leden van de drie bonden
Unie KBO. ANBO en PCOB - in volgorde
van grootte - overschrijdt ruimschoots het
half miljoen (op een totaal van 2,2 miljoen
65-plussers in Nederland).
Enige dankbaarheid jegens het CDA lijkt op
zijn plaats. Die partij staat immers aan de
wieg van de AOW-affaire door in januari
onverhoeds en op tamelijk harde wijze het
inmiddels aangepaste bevriezingsplan voor
de AOW naar buiten te brengen. Aan dat
soort cynisme doen Van Son en Baar, ex-
wethouders van het CDA in respectievelijk
Haarlem en Heemstede, niet mee.
Van Son zegt die 'foute presentatie' als pijn
lijk te hebben ervaren: „De andere partijen
lachten zich rot, terwijl hun plannen ook
niet echt rooskleurig waren voor de AO
W'ers'. Maar, zo voegt ze eraan toe, „je kunt
het niet allemaal aan de slechte presentatie
wijten, de boodschap zelf was ook gewoon
slecht".
Zowel Van Son als Baar meent dat de AOW
hoe dan ook een belangrijk verkiezingsitem
was geworden, ook wanneer die belabberde
presentatie niet had plaatsgehad. Voorzitter
Hoek van Dijke (64) van de ANBO, de niet-
confessionele ouderenbond, deelt die visie.
Hoe het kan dat de koopkracht van de AOW
zonder noemenswaardig protest sinds 1980
