Belgen staan klaar voor evacuatie uit Rwanda Zulu's nog niet akkoord Heldere schrijfstijl Chileense democratie voor nieuwe vuurproef Buitenland Soldaten openen vuur op Palestij nen in Hebron ZATERDAG 9 APRIL 1994 Sihanouk terug in Cambodja phnom penh Koning Norodom Sihanouk (73) is gisteren na een langdurige behandeling voor kanker in China, teruggekeerd naar zijn nog steeds door geweld en politieke instabiliteit beheerste vaderland. Sihanouk (foto) maakte bij zijn aankomst in Phnom Penh een gezonde indruk, al had hij vanwege een maandenlan ge chemotherapie voor onder andere prostaatkanker zijn meeste haar verloren. foto epa Weer Chinese dissident opgepakt peking» De politie van Peking heeft donderdag opnieuw een vooraanstaande Chinese dissident, Xu Wenli, opgepakt. De ar restatie wordt in kringen van dissidenten in verband gebracht met het bezoek dat de Franse premier Edouard Balladur mo menteel aan China brengt. De hechtenis van Xu werd gisteren verlengd. Xu is na de vorige week gearresteerde Wei Jingsheng de belangrijkste dissident van China. Xu en Wei gaven in 1978- '79 samen ondergrondse kranten uit, waarin ze pleitten voor de mocratische hervormingen. Zebra en ezel gekruist tot zezel havana Cubaanse deskundigen zijn erin geslaagd een zebra en een ezel met elkaar te kruisen. Nadat in het dorp Contramaestre in het oosten van het eiland de ezelin Frontera geïnsemineerd was met zaad van de zebrahengst Felipe, zag de kleine Rayita de Luna het levenslicht. De zezel is een merkwaardig schepsel met strepen van een zebra op de kop en een grijs lijf zoals een ezel dat heeft. Overigens is men er acht jaar geleden op Cuba al eens in geslaagd, een mannetjesezel en een vrouwtjeszebra met el kaar te kruisen. De boreling was een ebra. Oslo helpt bij opruimen atoomafval Oslo» Noorwegen heeft gisteren aangeboden om een interna tionale schoonmaakoperatie in de voormalige Sovjetunie te co- ordineren om radioactief afval op te ruimen. Het atoomafval in de voormalige Sovjetunie (op Nova Zembla en het schiereiland Kola onder andere) vormt volgens de Noren een bedreiging voor de Noordpool. Zjirinovski weer op de vuist moskou De extreem-rechtse nationalist Vladimir Zjirinovski is gisteren in het Russische parlement betrokken geraakt bij een vechtpartij. Het was de tweede maal sinds zijn uitverkiezing in december dat de populist in de Doema met collega's op de vuist ging. Een journalist van de Moskouse krant Stolitsa nam de scheldpartij die op het gevecht volgde op. Zjirinovski eiste dat de opname zou worden vernietigd, griste de taperecorder uit de handen van de reporter en vernielde de band voor de ogen van de andere parlementariërs, bewakers en jQurnalisten. Moldova voor aansluiting GOS chisinau Het net gekozen parlement van Moldova heeft giste ren gestemd voor aansluiting bij het Gemenebest van Onafhan kelijke Staten (GOS), het losse verband van voormalige Sovjet republieken. Behalve de Baltische staten, die al voor het uiteen vallen van de Sovjetunie onafhankelijk werden, hebben nu alle voormalige Sovjet-republieken zich bij het GOS aangesloten. Israëlische soldaten hebben gis teren in Hebron het vuuur ge opend op Palestijnen die met stenen gooiden. De Amerikaan se dominee en burgerrechten leider Jesse Jackson had net in de buurt van het Graf van de Aartsvaders waar een joodse kolonist in februari een bloed bad aanrichtte een toespraak gehouden.. Zeker acht Palestij nen raakten gewond, zo zeiden ziekenhuisfunctionarissen. Volgens de functionarissen waren drie van de gewonden getroffen door scherpe patro nen. Het leger beweerde echter alleen met rubberen kogels te hebben geschoten. Jackson be vond zich tijdens de ongere geldheden in de bus die hem naar Hebron had gebracht en bleef ongedeerd. Israël heeft zijn grens met de bezette gebieden voor een week hermetisch gesloten om nieuwe aanslagen door Palestijnen te voorkomen. De politie is mas saal ingezet om Palestijnse ar beiders uit de bezette gebieden uit Israël te verwijderen. Alle werkvergunningen voor Pales- Flitstrein naar oosten Europa De ministers van financiën van de Europese Unie hebben giste ren plannen besproken voor de aanleg van een hogesnelheids trein (HST) tussen Oost- en West-Europa. De maatregel, die ook een verbetering van het we gennet omvat, is deels bedoeld als werkverschaffingsmaatregel. De Duitse Waigel (financiën) zei dat de ministers akkoord waren gegaan met een hoge snelheidstrein die van Frankrijk via Duitsland naar de Poolse hoofdstad Warschau loopt. Een tweede traject zal in Milaan be ginnen en via de Brenner Pas, Oostenrijk en Duitsland naar- Warschau gaan. VN-commandant verwacht spoedig staakt-het-vuren Verschillende landen overwegen hun burgers te evacu eren uit het woelige Middenafrikaanse Rwanda. Het Bel gische leger staat klaar om een reddingsactie uit te voe ren. Bij een evacuatie zal België samenwerken met Frankrijk en de Verenigde Staten. Nederland onderhoudt contact met België over evacuatie van de 120 Nederlan ders. De tien Nederlandse blauwhelmen lopen geen ge vaar. Volgens de Belgische commandant van de VN-vre- desmacht in Rwanda is er een staakt-het-vuren in de maak. kigali-parus-brussel-genévetwee bevolkingsgroepen van het land, de Tutsi's en de Hutu's. Diverse legereenheden gingen zich de hele dag te buiten aan gruweldaden tegen de bevol king. Rebellen van het Rwande se Patriottische Front (RPF) zijn vanuit hun bases in noord- Rwanda een opmars naar de hoofdstad Kigali begonnen. Het wankele, in augustus vorig jaar gesloten vredesakkoord ligt daarmee in duigen. Medewerkers van het Inter- AFP-Rtr-DPA-GPD-AP Radio Rwanda liet gisteren we ten dat de strijdende partijen op het VN-hoofdkwartier overleg voerden over een bestand. De VN-commandant zei voor de Belgische radio te verwachten dat het staakt-het-vuren van morgen ingaat. De strijd in Rwanda neemt desondanks meer en meer het karakter aan van een burgeroorlog tussen de nationale Rode Kruis ter plaatse noemden de situatie 'uiterst chaotisch'. Zij schatten het aan tal slachtoffers op 'duizenden doden en gewonden'. Onder de doden bevinden zich behalve leden van de regering ook gees telijken, medewerkers van hulp organisaties en tien Belgische VN-militairen. Volgens de de Belgische di recteur van Artsen zonder Gren zen hebben gewapende man nen tientallen Rwandese mede werkers van internationale hulporganisaties doodgescho ten. De Nederlandse consul in Kigali, T. Pas, kon de berichten over de executies niet bevesti gen. „Niemand komt de deur uit", zo liet hij weten. In Kigali woeden sinds woensdagavond hevige gevech ten. Deze braken uit na de moord op de presidenten van Rwanda en Burundi, beiden Hutu's. Duizenden Rwandezen zoeken inmiddels een veilig heenkomen in de buurlanden Zaire en Tanzania. Hulporgani saties meenden dat het totale aantal vluchtelingen wel eens tot 150.000 kan oplopen. In België worden al langer 800 para's gereed gehouden om naar Rwanda té vliegen. Eerder vertrokken al twee vliegtuigen naar de buurlanden Uganda en Burundi om bij de evacuatie van de ruim 1.600 Belgen te hel pen. Naar Rwanda zelf vliegen is onmogelijk omdat het vlieg veld in door het leger beheerst gebied ligt. De Verenigde Staten advi seerden gisteren landgenoten in Rwanda en Burundi het land te verlaten. Parijs ontkende mili tair te willen ingrijpen in het conflict, maar zou in Centraal- afrika gestationeerde troepen willen inzetten bij de evacuatie. PORTRET: AGATHE UWILINGIYIMA Vredespoging eindigt in moord Met de moord op Agathe Uwi- lingiyima verloor Rwanda zijn eerste vrouwelijke premier. Al leen buurland Burundi heeft in Sylvia Kinigi, die vorig jaar aan de dood ontsnapte na een mis lukte staatsgreep, had eerder een vrouw aan het hoofd van de regering. De 40-jarige premier, die haar functie pas acht maanden be kleedde, werd neergeschoten door leden van de presidentiële lijfwacht, een dag nadat presi dent Juvenal Habyarimana sa men met zijn Burundische col lega in een vliegtuig waren neergeschoten. Uwilingiyimana accepteerde de post van regeringsleider on danks de tegenstand van een fractie van haar Republikeinse DemocratischeConventie (MDR), die de ambtstermijn van de zittende premier Nsen- giyaremye wilde verlengen. De pro-Nsengiyaremye fractie slaagde erin een buitengewoon MDR- congres uit te roepen en haar uit de partij te wippen. De premier bleef echter op haar post. In een interview in okto ber vorig jaar noemde zij haar benoeming 'een positieve stap voor Rwanda en vc Belgische blauwhelmen patrouilleren op deze archieffoto met Rwandese soldaten door Kigali. De Belgen staan klaar om buitenlanders uit Rwanda te halen. in het algemeen. Het maakt een einde aan de mythe dat er spe ciale banen zijn waarvoor alleen mannen geschikt zijn.' Drie doelen stelde zij voor haar regering: het bereiken van een vredesovereenkomst met het rebellerende Rwandees Patriot tisch Front (RPF), de herinte gratie van voor de oorlog ge vluchte inwoners, en het ver sterken van de binnenlandse veiligheid. Op 4 augustus vorig jaar lukte het haar regering een vredesakkoord te bereiken met het RPF. Het tweede doel werd doorkruist door het weer op laaien van politieke en etnische tegenstellingen begin dit jaar. HARARE» IPS RWANDA Hoofdstad: Kigali Aantal inwoners: 7,2 miljoen, Hutu's 84%, Tutsi's 15% Oppervlakte: 26.340 km2 (Nederland 40.844) Bevolkingsdichtheid: 275 (Nederland 368) Talen: Kinyarwanda en Frans Hulp Belgen den haag gpd In Rwanda verblijven naar schatting honderdtwintig Ne derlanders. Indien nodig zullen zij door België worden geëvacu eerd. „Dat is een afspraak die in de Europese Unie is gemaakt aldus een woordvoerder van Buitenlandse Zaken. „Evacuatie van de Nederlanders laten we afhangen van de adviezen van de Belgische regering". De hulporganisatie Mensen in Nood trekt 850.000 gulden uit voor Rwandese ontheemden, die het etnische geweld zijn ontvlucht. De partner van Men sen in Nood, Caritas, gebruikt dat geld voor voedsel en de kens. lijnen zijn ingetrokken en vanuit de bezette gebieden mo gen geen auto's Israel meer bin nen. Minister Shahal (politie) zei dat reeds 400 Palestijnen waren opgepakt, onder wie sommigen die al maanden ille- .gaal in Israel woonden. De maatregel volgde nadat Palestijnse extremisten donder dag opnieuw twee aanslagen hadden gepleegd en de funda mentalistische organisatie Ha rnas had gedreigd met een reeks aanslagen rond de Israëlische Onafhankelijkheidsdag 14 april. Werkgevers in de bouw en in de landbouw luidden echter di rect na het bekend worden van de maatregel de noodklok. De voorzitter van de bond van aan nemers, Amos Baram, zei dat Israel onmiddellijk 30.000 gast arbeiders zou moeten aantrek ken om het plotselinge tekort aan arbeidskrachten op te los sen dat is ontstaan ondanks dat de werkloosheid 10 procent be draagt. Functionarissen zeiden dat werd geprobeerd mensen uit Thailand en Roemenië te halen. Serviërs vuren nog op Gorazde SARAJEVO »Rtr Servische troepen hebben gis teren hun beschietingen van de Bosnische moslimenclave Gorazde opgevoerd. Daarmee negeerden ze een bestand van 24 uur dat de moslimtroepen eenzijdig hadden afgekondigd. Dat heeft een militaire woord voerder van de Verenigde Na ties meegedeeld. Het bestand, dat gold voor ongeveer duizend kilometer frontlinie tussen Servische en moslimeenheden dwars door Bosnië is 'nooit echt eerbie- digd'. „Gorazde kreeg meer treffers te verwerken dan giste ren", aldus commandant Cha peron van de beschermings macht van de VN. Een artille riegranaat bracht lichte ver wondingen toe aan een van acht bewapende VN-verbin dingsofficieren die VN-opper- bevelhebber luitenant-gene raal Rose donderdag naar Go razde had gestuurd om nauw keurigere verslagen van de ge vechten in de enclave te kun nen leveren. PORTRET: GOLO (GOTTFRIED) MANN Nieuwe commissie moet geschilpunten wegnemen kamp jakkals bessie anp-gpd De vier belangrijkste politieke leiders van Zuid-Afrika zijn er gisteren (vrijdag) niet in ge slaagd een oplossing te vinden voor de politieke crisis rond de provincie Natal en het thuis land KwaZulu. In deze door ge weld verscheurde provincie is verleden week de noodtoe stand afgekondigd om te voor komen dat de eerste democra tische verkiezingen daar op grote schaal ontwricht wor den. President F.W. de Klerk, ANC- leider Nelson Mandela, Inka- tha-leider Mangosuthu Buthele- zi en Zulukoning Goodwill Zwe- lithini kwamen gisteren na een marathonvergadering in Skuku- za, in het Krugerpark, niet ver der dan een vage verklaring waarin de belangrijkste kwesties werden doorgeschoven naar in ternationale bemiddelaars en een gezamenlijke werkgroep van de vier partijen. In hun verklaring zeggen de vier leiders zo snel mogelijk on derhandelingen te beginnen over de taakomschrijving voor de bemiddelaars. Kandidaten voor de bemiddelingen werden niet genoemd maar waarschijn lijk gaat het om Henry Kissin ger, de oud-minister van bui tenlandse zaken van de VS en de voormalige secretaris-gene raal van de NAVO, Lord Peter Carrington. Zij zullen een knoop moeten doorhakken die de Zuidafrika- nen zelf na maandenlange on derhandelingen niet konden ontwarren: de autonomie van de negen provincies van het nieuwe Zuid-Afrika. Inkatha boycot de verkiezingen die bin nen drie weken gehouden wor den, omdat de provincies naar zijn mening niet genoeg be voegdheden krijgen. Buthelezi had uitstel van de verkiezingen geëist tot de uitslag van de be middeling bekend is, maar deze eis werd gisteren opnieuw door de regering en het ANC verwor pen. Over het tweede probleem, de positie van de Zulu-monarchie, zal een gezamenlijke werkgroep van de vier partijen zich buigen. Aanvankelijk leek er enige schot in de oplosing van deze kwestie te komen. Het ANC had giste ren voorstellen op tafel gelegd die de positie van de koning in de grondwet verankeren. Maar deze voorstellen werden vrij verrassend aan het eind van het beraad door de koning van de hand gewezen. Mandela was hierdoor zichtbaar geïrriteerd, maar zei door te willen gaan met de besprekingen over dit onderwerp. De Klerk gaf toe dat de geza menlijke verklaring vaag was. maar zei dat dit de 'bedoeling was'. „Ik zou niet willen zeggen dat onze besprekingen vruchte loos waren, maar ze zijn in vele opzichten niet afgerond". gustavo gonzalez Hij is nog niet eens een maand in func tie, maar de Chileense president Eduardo Frei staat nu al voor zijn eerste vuurproef. Het hoofd van de geünifor meerde politie Cuerpo de Carabineros). Rodolfo Stange, weigert ontslag te ne men, nadat een rechter hem heeft be schuldigd van het belemmeren van ge rechtelijke onderzoeken. Frei heeft aangekondigd het ontslag voor te leggen aan de nationale veilig heidsraad. De komende zitting van de acht leden tellende raad, onder wie vier militairen, wordt algemeen gezien als een krachtproef tussen het leger en de burgerlijke democratie die in 1989 het roer van de militairen overnam. Zeventien ondergeschikten van Stange ontvoerden en onthoofdden in 1985 tij dens de militaire dictatuur van Augusto Pinochet drie communisten. De onder zoeken die naar dit misdrijf werden ge daan, leidden vorige week tot de veroor deling van drie politiefunctionarissen tot levenslangegevangenisstraf. Stange en zes topofficieren werden tij dens een zitting van de krijgsraad door rechter Milton Juica beschuldigd van 'verwaarlozing van hun militaire plich ten'. Maar volgens Stange moet de uit spraak van Juica voor de krijgsraad als een 'aanbeveling' worden gezien en niet als een 'formele beschuldiging'. Op grond van deze aanklacht heeft de president Stange tijdens een persoonlijk onderhoud in het presidentiële paleis La Afrj/rerfo verzocht af te treden in het 'be lang van het land'. Maar Stange heeft dit geweigerd, omdat hij zich onschuldig acht en omdat de gerechtelijke procedu re nog niet is afgesloten. Die kan als alle stpdia worden doorlopen meer dan een jaar in beslag nemen, omdat de aan klacht tot voor het Hooggerechtshof kan worden aangevochten. Frei kan een generaal van de Carabine ros niet ontslaan, omdat de Grondwet hem dat verbiedt. Ook de bevelhebbers van de marine en land- en luchtmacht kunnen niet door de president naar huis worden gestuurd. Deze bepaling is nog een van de overblijfselen van de militai re dictatuur. Stange kan aanblijven tot 1997 en zijn weigering om op te stappen wordt door de huidige centrum-linkse regeringscoa litie beschouwd als een openlijke uitda ging aan het adres van de burgerlijke de mocratie. Maar uit de voorzichtige uitla tingen van diverse politici kan worden afgeleid dat men bang is de strijdkrach ten openlijk uit te dagen. Zo liet de voor zitter van het Huis van Afgevaardigden, Jorge Schaulsohn, weten dat het 'erg triest is dat generaal Stange zijn per soonlijke belangen boven die van het land stelt'. Het is niet bekend wanneer de veilig heidsraad zich buigt over de toekomst van Stange. De politiechef krijgt de kans om op zijn besluit terug te komen en aan het verzoek van Frei gehoor te ge- Golo (Angelus Gottfried) Mann, zoon van de wereldbe roemde schrijver Thomas Mann, is donderdag op 85-jari- ge leeftijd overleden. Hij gold als een van de bekendste en belangrijkste Duitse publicis ten. Manns grotendeels con servatieve mening telde zwaar mee in de Duiutse pu blieke opinie. Golo Mann heeft zich veel moeite getroost om afstand te nemen van zijn dominerende vader. Zelfs in zijn schrijfstijl zette hij zich af tegen zijn vader. Waar die alle Duitse taaimoge lijkheden tot in de hoogste re gionen benutte en verfijnde, bleef de geboren verteller Golo veel dichter bij de aarde met korte, kernachtige zinnen in een onvergelijkbaar heldere stijl. Mann profileerde zich als histo ricus in 1959 met zijn Deutsche Geschichte des 19. und 20. Jahr- hunderts. Het werk, 'een school voorbeeld van verhalende ge schiedschrijving', is sinds de publikatie een standaardwerk. De wetenschapper werkte ook mee aan het Duitstalige stan daardwerk over de wereldge schiedenis Propyleen-Welt - schichte. Hij doceerde aan ver schillende universiteiten. Mann, op 27 maart 1909 gebo ren, promoveerde in 1932 in de filosofie aan de gerenommeerde universiteit van Heidelberg. Een Golo Mann in 1992. jaar later, na de meotoffinvranmap me door de nazi's, verruilde hij Duitsland voor achtereenvol gens Frankrijk en Zwitserland. Tijdens de Tweede Wereldoor log was hij een tijd hoogleraar in de Verenigde Staten. I n de ja ren vijftig keerde hij terug naar Duitsland. In zijn boek Herinneringenen Gedachten Een Jeugd In Duitsland (1986) maakt Golo Mann de balans op. De melan cholicus vat zijn leven samen in een daarna verschenen inter view: „Ik had graag iemand wil len worden die gelukkiger is dan ik thans." Mann leefde de laatste jaren teruggetrokken bij zijn familie in de buurt van Bonn. FRANKFURT DPA-ANP Japan moet snel premier krijgen Het plotselinge aftreden van de Japanse premier Hosokawa kan de moeizame handelsbespre kingen met de Verenigde Staten verder bemoeilijken. Die ver wachting heeft minister Fujji (fi nanciën) gisteren uitgesproken. Minister Kumagai (handel) zei in dit verband dat er zo snel mogelijk een nieuwe regering moet komen. het wel acht wordt nige tijd /ergen prer wordt benoemd. De kar groot dat de uit zeven partijen bestaande regeringscoalitie door onderling gekrakeel uit el kaar valt. De eerste bijeenkomst over de opvolging van Hoso kawa is gisteravond op niets uit gelopen. Vandaag wordt op nieuw vergaderd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 5