Belgen staan klaar voor
evacuatie uit Rwanda
Zulu's nog niet akkoord Heldere schrijfstijl
Chileense democratie voor nieuwe vuurproef
Buitenland
Soldaten openen vuur op
Palestij nen in Hebron
ZATERDAG 9 APRIL 1994
Sihanouk terug in Cambodja
phnom penh Koning Norodom Sihanouk (73) is gisteren na een
langdurige behandeling voor kanker in China, teruggekeerd naar
zijn nog steeds door geweld en politieke instabiliteit beheerste
vaderland. Sihanouk (foto) maakte bij zijn aankomst in Phnom
Penh een gezonde indruk, al had hij vanwege een maandenlan
ge chemotherapie voor onder andere prostaatkanker zijn meeste
haar verloren. foto epa
Weer Chinese dissident opgepakt
peking» De politie van Peking heeft donderdag opnieuw een
vooraanstaande Chinese dissident, Xu Wenli, opgepakt. De ar
restatie wordt in kringen van dissidenten in verband gebracht
met het bezoek dat de Franse premier Edouard Balladur mo
menteel aan China brengt. De hechtenis van Xu werd gisteren
verlengd. Xu is na de vorige week gearresteerde Wei Jingsheng
de belangrijkste dissident van China. Xu en Wei gaven in 1978-
'79 samen ondergrondse kranten uit, waarin ze pleitten voor de
mocratische hervormingen.
Zebra en ezel gekruist tot zezel
havana Cubaanse deskundigen zijn erin geslaagd een zebra en
een ezel met elkaar te kruisen. Nadat in het dorp Contramaestre
in het oosten van het eiland de ezelin Frontera geïnsemineerd
was met zaad van de zebrahengst Felipe, zag de kleine Rayita de
Luna het levenslicht. De zezel is een merkwaardig schepsel met
strepen van een zebra op de kop en een grijs lijf zoals een ezel
dat heeft. Overigens is men er acht jaar geleden op Cuba al eens
in geslaagd, een mannetjesezel en een vrouwtjeszebra met el
kaar te kruisen. De boreling was een ebra.
Oslo helpt bij opruimen atoomafval
Oslo» Noorwegen heeft gisteren aangeboden om een interna
tionale schoonmaakoperatie in de voormalige Sovjetunie te co-
ordineren om radioactief afval op te ruimen. Het atoomafval in
de voormalige Sovjetunie (op Nova Zembla en het schiereiland
Kola onder andere) vormt volgens de Noren een bedreiging voor
de Noordpool.
Zjirinovski weer op de vuist
moskou De extreem-rechtse nationalist Vladimir Zjirinovski is
gisteren in het Russische parlement betrokken geraakt bij een
vechtpartij. Het was de tweede maal sinds zijn uitverkiezing in
december dat de populist in de Doema met collega's op de vuist
ging. Een journalist van de Moskouse krant Stolitsa nam de
scheldpartij die op het gevecht volgde op. Zjirinovski eiste dat de
opname zou worden vernietigd, griste de taperecorder uit de
handen van de reporter en vernielde de band voor de ogen van
de andere parlementariërs, bewakers en jQurnalisten.
Moldova voor aansluiting GOS
chisinau Het net gekozen parlement van Moldova heeft giste
ren gestemd voor aansluiting bij het Gemenebest van Onafhan
kelijke Staten (GOS), het losse verband van voormalige Sovjet
republieken. Behalve de Baltische staten, die al voor het uiteen
vallen van de Sovjetunie onafhankelijk werden, hebben nu alle
voormalige Sovjet-republieken zich bij het GOS aangesloten.
Israëlische soldaten hebben gis
teren in Hebron het vuuur ge
opend op Palestijnen die met
stenen gooiden. De Amerikaan
se dominee en burgerrechten
leider Jesse Jackson had net in
de buurt van het Graf van de
Aartsvaders waar een joodse
kolonist in februari een bloed
bad aanrichtte een toespraak
gehouden.. Zeker acht Palestij
nen raakten gewond, zo zeiden
ziekenhuisfunctionarissen.
Volgens de functionarissen
waren drie van de gewonden
getroffen door scherpe patro
nen. Het leger beweerde echter
alleen met rubberen kogels te
hebben geschoten. Jackson be
vond zich tijdens de ongere
geldheden in de bus die hem
naar Hebron had gebracht en
bleef ongedeerd.
Israël heeft zijn grens met de
bezette gebieden voor een week
hermetisch gesloten om nieuwe
aanslagen door Palestijnen te
voorkomen. De politie is mas
saal ingezet om Palestijnse ar
beiders uit de bezette gebieden
uit Israël te verwijderen. Alle
werkvergunningen voor Pales-
Flitstrein naar
oosten Europa
De ministers van financiën van
de Europese Unie hebben giste
ren plannen besproken voor de
aanleg van een hogesnelheids
trein (HST) tussen Oost- en
West-Europa. De maatregel, die
ook een verbetering van het we
gennet omvat, is deels bedoeld
als werkverschaffingsmaatregel.
De Duitse Waigel (financiën)
zei dat de ministers akkoord
waren gegaan met een hoge
snelheidstrein die van Frankrijk
via Duitsland naar de Poolse
hoofdstad Warschau loopt. Een
tweede traject zal in Milaan be
ginnen en via de Brenner Pas,
Oostenrijk en Duitsland naar-
Warschau gaan.
VN-commandant verwacht spoedig staakt-het-vuren
Verschillende landen overwegen hun burgers te evacu
eren uit het woelige Middenafrikaanse Rwanda. Het Bel
gische leger staat klaar om een reddingsactie uit te voe
ren. Bij een evacuatie zal België samenwerken met
Frankrijk en de Verenigde Staten. Nederland onderhoudt
contact met België over evacuatie van de 120 Nederlan
ders. De tien Nederlandse blauwhelmen lopen geen ge
vaar. Volgens de Belgische commandant van de VN-vre-
desmacht in Rwanda is er een staakt-het-vuren in de
maak.
kigali-parus-brussel-genévetwee bevolkingsgroepen van het
land, de Tutsi's en de Hutu's.
Diverse legereenheden gingen
zich de hele dag te buiten aan
gruweldaden tegen de bevol
king. Rebellen van het Rwande
se Patriottische Front (RPF) zijn
vanuit hun bases in noord-
Rwanda een opmars naar de
hoofdstad Kigali begonnen. Het
wankele, in augustus vorig jaar
gesloten vredesakkoord ligt
daarmee in duigen.
Medewerkers van het Inter-
AFP-Rtr-DPA-GPD-AP
Radio Rwanda liet gisteren we
ten dat de strijdende partijen op
het VN-hoofdkwartier overleg
voerden over een bestand. De
VN-commandant zei voor de
Belgische radio te verwachten
dat het staakt-het-vuren van
morgen ingaat. De strijd in
Rwanda neemt desondanks
meer en meer het karakter aan
van een burgeroorlog tussen de
nationale Rode Kruis ter plaatse
noemden de situatie 'uiterst
chaotisch'. Zij schatten het aan
tal slachtoffers op 'duizenden
doden en gewonden'. Onder de
doden bevinden zich behalve
leden van de regering ook gees
telijken, medewerkers van hulp
organisaties en tien Belgische
VN-militairen.
Volgens de de Belgische di
recteur van Artsen zonder Gren
zen hebben gewapende man
nen tientallen Rwandese mede
werkers van internationale
hulporganisaties doodgescho
ten. De Nederlandse consul in
Kigali, T. Pas, kon de berichten
over de executies niet bevesti
gen. „Niemand komt de deur
uit", zo liet hij weten.
In Kigali woeden sinds
woensdagavond hevige gevech
ten. Deze braken uit na de
moord op de presidenten van
Rwanda en Burundi, beiden
Hutu's. Duizenden Rwandezen
zoeken inmiddels een veilig
heenkomen in de buurlanden
Zaire en Tanzania. Hulporgani
saties meenden dat het totale
aantal vluchtelingen wel eens
tot 150.000 kan oplopen.
In België worden al langer 800
para's gereed gehouden om
naar Rwanda té vliegen. Eerder
vertrokken al twee vliegtuigen
naar de buurlanden Uganda en
Burundi om bij de evacuatie
van de ruim 1.600 Belgen te hel
pen. Naar Rwanda zelf vliegen
is onmogelijk omdat het vlieg
veld in door het leger beheerst
gebied ligt.
De Verenigde Staten advi
seerden gisteren landgenoten in
Rwanda en Burundi het land te
verlaten. Parijs ontkende mili
tair te willen ingrijpen in het
conflict, maar zou in Centraal-
afrika gestationeerde troepen
willen inzetten bij de evacuatie.
PORTRET: AGATHE UWILINGIYIMA
Vredespoging eindigt in moord
Met de moord op Agathe Uwi-
lingiyima verloor Rwanda zijn
eerste vrouwelijke premier. Al
leen buurland Burundi heeft in
Sylvia Kinigi, die vorig jaar aan
de dood ontsnapte na een mis
lukte staatsgreep, had eerder
een vrouw aan het hoofd van de
regering.
De 40-jarige premier, die haar
functie pas acht maanden be
kleedde, werd neergeschoten
door leden van de presidentiële
lijfwacht, een dag nadat presi
dent Juvenal Habyarimana sa
men met zijn Burundische col
lega in een vliegtuig waren
neergeschoten.
Uwilingiyimana accepteerde de
post van regeringsleider on
danks de tegenstand van een
fractie van haar Republikeinse
DemocratischeConventie
(MDR), die de ambtstermijn
van de zittende premier Nsen-
giyaremye wilde verlengen. De
pro-Nsengiyaremye fractie
slaagde erin een buitengewoon
MDR- congres uit te roepen en
haar uit de partij te wippen.
De premier bleef echter op haar
post. In een interview in okto
ber vorig jaar noemde zij haar
benoeming 'een positieve stap
voor Rwanda en vc
Belgische blauwhelmen patrouilleren op deze archieffoto
met Rwandese soldaten door Kigali. De Belgen staan klaar om buitenlanders uit Rwanda te halen.
in het algemeen. Het maakt een
einde aan de mythe dat er spe
ciale banen zijn waarvoor alleen
mannen geschikt zijn.'
Drie doelen stelde zij voor haar
regering: het bereiken van een
vredesovereenkomst met het
rebellerende Rwandees Patriot
tisch Front (RPF), de herinte
gratie van voor de oorlog ge
vluchte inwoners, en het ver
sterken van de binnenlandse
veiligheid. Op 4 augustus vorig
jaar lukte het haar regering een
vredesakkoord te bereiken met
het RPF. Het tweede doel werd
doorkruist door het weer op
laaien van politieke en etnische
tegenstellingen begin dit jaar.
HARARE» IPS
RWANDA
Hoofdstad: Kigali
Aantal inwoners: 7,2 miljoen,
Hutu's 84%, Tutsi's 15%
Oppervlakte: 26.340 km2
(Nederland 40.844)
Bevolkingsdichtheid: 275
(Nederland 368)
Talen: Kinyarwanda en Frans
Hulp Belgen
den haag gpd
In Rwanda verblijven naar
schatting honderdtwintig Ne
derlanders. Indien nodig zullen
zij door België worden geëvacu
eerd. „Dat is een afspraak die in
de Europese Unie is gemaakt
aldus een woordvoerder van
Buitenlandse Zaken. „Evacuatie
van de Nederlanders laten we
afhangen van de adviezen van
de Belgische regering".
De hulporganisatie Mensen in
Nood trekt 850.000 gulden uit
voor Rwandese ontheemden,
die het etnische geweld zijn
ontvlucht. De partner van Men
sen in Nood, Caritas, gebruikt
dat geld voor voedsel en de
kens.
lijnen zijn ingetrokken en
vanuit de bezette gebieden mo
gen geen auto's Israel meer bin
nen. Minister Shahal (politie)
zei dat reeds 400 Palestijnen
waren opgepakt, onder wie
sommigen die al maanden ille-
.gaal in Israel woonden.
De maatregel volgde nadat
Palestijnse extremisten donder
dag opnieuw twee aanslagen
hadden gepleegd en de funda
mentalistische organisatie Ha
rnas had gedreigd met een reeks
aanslagen rond de Israëlische
Onafhankelijkheidsdag 14
april.
Werkgevers in de bouw en in
de landbouw luidden echter di
rect na het bekend worden van
de maatregel de noodklok. De
voorzitter van de bond van aan
nemers, Amos Baram, zei dat
Israel onmiddellijk 30.000 gast
arbeiders zou moeten aantrek
ken om het plotselinge tekort
aan arbeidskrachten op te los
sen dat is ontstaan ondanks dat
de werkloosheid 10 procent be
draagt. Functionarissen zeiden
dat werd geprobeerd mensen
uit Thailand en Roemenië te
halen.
Serviërs vuren
nog op Gorazde
SARAJEVO »Rtr
Servische troepen hebben gis
teren hun beschietingen van
de Bosnische moslimenclave
Gorazde opgevoerd. Daarmee
negeerden ze een bestand van
24 uur dat de moslimtroepen
eenzijdig hadden afgekondigd.
Dat heeft een militaire woord
voerder van de Verenigde Na
ties meegedeeld.
Het bestand, dat gold voor
ongeveer duizend kilometer
frontlinie tussen Servische en
moslimeenheden dwars door
Bosnië is 'nooit echt eerbie-
digd'. „Gorazde kreeg meer
treffers te verwerken dan giste
ren", aldus commandant Cha
peron van de beschermings
macht van de VN. Een artille
riegranaat bracht lichte ver
wondingen toe aan een van
acht bewapende VN-verbin
dingsofficieren die VN-opper-
bevelhebber luitenant-gene
raal Rose donderdag naar Go
razde had gestuurd om nauw
keurigere verslagen van de ge
vechten in de enclave te kun
nen leveren.
PORTRET: GOLO (GOTTFRIED) MANN
Nieuwe commissie moet geschilpunten wegnemen
kamp jakkals bessie anp-gpd
De vier belangrijkste politieke
leiders van Zuid-Afrika zijn er
gisteren (vrijdag) niet in ge
slaagd een oplossing te vinden
voor de politieke crisis rond de
provincie Natal en het thuis
land KwaZulu. In deze door ge
weld verscheurde provincie is
verleden week de noodtoe
stand afgekondigd om te voor
komen dat de eerste democra
tische verkiezingen daar op
grote schaal ontwricht wor
den.
President F.W. de Klerk, ANC-
leider Nelson Mandela, Inka-
tha-leider Mangosuthu Buthele-
zi en Zulukoning Goodwill Zwe-
lithini kwamen gisteren na een
marathonvergadering in Skuku-
za, in het Krugerpark, niet ver
der dan een vage verklaring
waarin de belangrijkste kwesties
werden doorgeschoven naar in
ternationale bemiddelaars en
een gezamenlijke werkgroep
van de vier partijen.
In hun verklaring zeggen de
vier leiders zo snel mogelijk on
derhandelingen te beginnen
over de taakomschrijving voor
de bemiddelaars. Kandidaten
voor de bemiddelingen werden
niet genoemd maar waarschijn
lijk gaat het om Henry Kissin
ger, de oud-minister van bui
tenlandse zaken van de VS en
de voormalige secretaris-gene
raal van de NAVO, Lord Peter
Carrington.
Zij zullen een knoop moeten
doorhakken die de Zuidafrika-
nen zelf na maandenlange on
derhandelingen niet konden
ontwarren: de autonomie van
de negen provincies van het
nieuwe Zuid-Afrika. Inkatha
boycot de verkiezingen die bin
nen drie weken gehouden wor
den, omdat de provincies naar
zijn mening niet genoeg be
voegdheden krijgen. Buthelezi
had uitstel van de verkiezingen
geëist tot de uitslag van de be
middeling bekend is, maar deze
eis werd gisteren opnieuw door
de regering en het ANC verwor
pen.
Over het tweede probleem, de
positie van de Zulu-monarchie,
zal een gezamenlijke werkgroep
van de vier partijen zich buigen.
Aanvankelijk leek er enige schot
in de oplosing van deze kwestie
te komen. Het ANC had giste
ren voorstellen op tafel gelegd
die de positie van de koning in
de grondwet verankeren. Maar
deze voorstellen werden vrij
verrassend aan het eind van het
beraad door de koning van de
hand gewezen. Mandela was
hierdoor zichtbaar geïrriteerd,
maar zei door te willen gaan
met de besprekingen over dit
onderwerp.
De Klerk gaf toe dat de geza
menlijke verklaring vaag was.
maar zei dat dit de 'bedoeling
was'. „Ik zou niet willen zeggen
dat onze besprekingen vruchte
loos waren, maar ze zijn in vele
opzichten niet afgerond".
gustavo gonzalez
Hij is nog niet eens een maand in func
tie, maar de Chileense president
Eduardo Frei staat nu al voor zijn eerste
vuurproef. Het hoofd van de geünifor
meerde politie Cuerpo de Carabineros).
Rodolfo Stange, weigert ontslag te ne
men, nadat een rechter hem heeft be
schuldigd van het belemmeren van ge
rechtelijke onderzoeken.
Frei heeft aangekondigd het ontslag
voor te leggen aan de nationale veilig
heidsraad. De komende zitting van de
acht leden tellende raad, onder wie vier
militairen, wordt algemeen gezien als
een krachtproef tussen het leger en de
burgerlijke democratie die in 1989 het
roer van de militairen overnam.
Zeventien ondergeschikten van Stange
ontvoerden en onthoofdden in 1985 tij
dens de militaire dictatuur van Augusto
Pinochet drie communisten. De onder
zoeken die naar dit misdrijf werden ge
daan, leidden vorige week tot de veroor
deling van drie politiefunctionarissen tot
levenslangegevangenisstraf.
Stange en zes topofficieren werden tij
dens een zitting van de krijgsraad door
rechter Milton Juica beschuldigd van
'verwaarlozing van hun militaire plich
ten'. Maar volgens Stange moet de uit
spraak van Juica voor de krijgsraad als
een 'aanbeveling' worden gezien en niet
als een 'formele beschuldiging'.
Op grond van deze aanklacht heeft de
president Stange tijdens een persoonlijk
onderhoud in het presidentiële paleis La
Afrj/rerfo verzocht af te treden in het 'be
lang van het land'. Maar Stange heeft dit
geweigerd, omdat hij zich onschuldig
acht en omdat de gerechtelijke procedu
re nog niet is afgesloten. Die kan als alle
stpdia worden doorlopen meer dan een
jaar in beslag nemen, omdat de aan
klacht tot voor het Hooggerechtshof kan
worden aangevochten.
Frei kan een generaal van de Carabine
ros niet ontslaan, omdat de Grondwet
hem dat verbiedt. Ook de bevelhebbers
van de marine en land- en luchtmacht
kunnen niet door de president naar huis
worden gestuurd. Deze bepaling is nog
een van de overblijfselen van de militai
re dictatuur.
Stange kan aanblijven tot 1997 en zijn
weigering om op te stappen wordt door
de huidige centrum-linkse regeringscoa
litie beschouwd als een openlijke uitda
ging aan het adres van de burgerlijke de
mocratie. Maar uit de voorzichtige uitla
tingen van diverse politici kan worden
afgeleid dat men bang is de strijdkrach
ten openlijk uit te dagen. Zo liet de voor
zitter van het Huis van Afgevaardigden,
Jorge Schaulsohn, weten dat het 'erg
triest is dat generaal Stange zijn per
soonlijke belangen boven die van het
land stelt'.
Het is niet bekend wanneer de veilig
heidsraad zich buigt over de toekomst
van Stange. De politiechef krijgt de kans
om op zijn besluit terug te komen en
aan het verzoek van Frei gehoor te ge-
Golo (Angelus Gottfried)
Mann, zoon van de wereldbe
roemde schrijver Thomas
Mann, is donderdag op 85-jari-
ge leeftijd overleden. Hij gold
als een van de bekendste en
belangrijkste Duitse publicis
ten. Manns grotendeels con
servatieve mening telde
zwaar mee in de Duiutse pu
blieke opinie.
Golo Mann heeft zich veel
moeite getroost om afstand te
nemen van zijn dominerende
vader. Zelfs in zijn schrijfstijl
zette hij zich af tegen zijn vader.
Waar die alle Duitse taaimoge
lijkheden tot in de hoogste re
gionen benutte en verfijnde,
bleef de geboren verteller Golo
veel dichter bij de aarde met
korte, kernachtige zinnen in een
onvergelijkbaar heldere stijl.
Mann profileerde zich als histo
ricus in 1959 met zijn Deutsche
Geschichte des 19. und 20. Jahr-
hunderts. Het werk, 'een school
voorbeeld van verhalende ge
schiedschrijving', is sinds de
publikatie een standaardwerk.
De wetenschapper werkte ook
mee aan het Duitstalige stan
daardwerk over de wereldge
schiedenis Propyleen-Welt -
schichte. Hij doceerde aan ver
schillende universiteiten.
Mann, op 27 maart 1909 gebo
ren, promoveerde in 1932 in de
filosofie aan de gerenommeerde
universiteit van Heidelberg. Een
Golo Mann in 1992.
jaar later, na de meotoffinvranmap
me door de nazi's, verruilde hij
Duitsland voor achtereenvol
gens Frankrijk en Zwitserland.
Tijdens de Tweede Wereldoor
log was hij een tijd hoogleraar
in de Verenigde Staten. I n de ja
ren vijftig keerde hij terug naar
Duitsland.
In zijn boek Herinneringenen
Gedachten Een Jeugd In
Duitsland (1986) maakt Golo
Mann de balans op. De melan
cholicus vat zijn leven samen in
een daarna verschenen inter
view: „Ik had graag iemand wil
len worden die gelukkiger is dan
ik thans." Mann leefde de
laatste jaren teruggetrokken bij
zijn familie in de buurt van
Bonn.
FRANKFURT DPA-ANP
Japan moet snel premier krijgen
Het plotselinge aftreden van de
Japanse premier Hosokawa kan
de moeizame handelsbespre
kingen met de Verenigde Staten
verder bemoeilijken. Die ver
wachting heeft minister Fujji (fi
nanciën) gisteren uitgesproken.
Minister Kumagai (handel) zei
in dit verband dat er zo snel
mogelijk een nieuwe regering
moet komen.
het wel
acht wordt
nige tijd
/ergen
prer
wordt benoemd. De kar
groot dat de uit zeven partijen
bestaande regeringscoalitie
door onderling gekrakeel uit el
kaar valt. De eerste bijeenkomst
over de opvolging van Hoso
kawa is gisteravond op niets uit
gelopen. Vandaag wordt op
nieuw vergaderd.