Gevallen godin en beesten op sterk water
'Een duwtje in de goede richting'
Cultuur Kunst
Is de dood dan
het echte Nirvana?
Programma Museumweekeinde
ZATERDAG 9 APRIL 1994
Kurt Cobain zag geen uitweg meer Musea in de aanbieding op nieuwe museumjaarkaarten
Eind augustus 1991 maakte een
Amerikaans trio furore tijdens
het verder zo kunstzinnig ver
antwoorde, eenmalige Rotter
damse festival Ein Abend in
Wien. Nirvana - naast de deze
week overleden Kurt Cobain be
staande uit bassist Chris Novo-
selic en drummer Dave Grohl -
maakte rafelige, ongekend on
stuimige en gruizig klinkende
rock.
Cobain zong met afwisselend
hese en knalhard schreeuwende
stem, stuiterde als een tennisbal
over het podium en dook bij
bijna ieder nummer over zijn
pompende ritmesectie heen.
Het optreden leek nog het
meest op een desperate poging
een eind te maken aan de lam
lendigheid van de jaren '80. Nir
vana's kenmerkende geluid
werd nog datzelfde jaar, dankzij
het uitstekende album Never
mind en de klassieke single
Smells like Teen Spirit een on
gekend succes.
Vanaf dat moment dook het
ene na het andere under-
ground-bandje op in de hitlijs
ten. In tweeëneenhalf jaar ver
kocht platenmaatschappij Ge-
ffen meer dan tien miljoen
exemplaren van Nevermind en
vormde Seattle het tegenwicht
van de house-manie. De ar
moedig ogende kledingstijl van
muzikanten uit Noordwest-
Amerika (houthakkershemden,
lange, vettige haren, zware laar
zen) zette een jaar later de toon
voor de jeugdmode van C&A.
Zo snel ging de media-hype die
het gevolg is van deze verras
sende revolutie in platenland.
Na Nirvana volgden Pearl
Jam, Soundgarden, Mudhoney,
Walkabouts - allemaal bands
uit Seattle, een altijd regenach
tige, ietwat vergeten miljoenen
stad aan Amerika's pacifische
kust. Snel trokken de camera
teams en journalisten de histo
rische lijn tussen grunge en Jimi
Hendrix - ook afkomstig uit, de
ze vlak tegen de Canadese grens
aangedrukte havenstad. Het be
nauwde, claustrofobische leven
in deze stad deed de jeugd zich
hier concentreren op de roes
van muziek en 'middelen' en
hield ze afzijdig/afkerig van de
politiek. Die houding spreekt
miljoenen elders aan.
Voor Nevermind was Cobain
al vanaf 1984 bezig zijn frustra
ties van zich af te zingen en
speelde hij eigenlijk in een der-
de-generatiepunkbandje, dat in
1988 een cover maakt van
Shocking Blue's Love Buzz. Na
het succes van Nevermind pro
beerde hij zich wanhopig staan
de te houden. Op In Utero (in
de baarmoeder), Nirvana's be
gin dit jaar uitgebrachte, derde
studio-album vertilde hij zich
nu en dan aan songs die zijn in
tegriteit of medeleven (zoals
met de andere sekse) in Rape
Me aangaven, maar vaak waren
het weliswaar mooi opgeno
men, maar matig uitgewerkte
schetsjes. Hoe moeilijk Cobain
het met zichzelf had, hoor je nu
nog terug in het treurige Dumb
('My heart is broke/but I have
some glue/Help me inhale/and
mend it with you').
In een Amerikaans
dat Muziekblad Oor in maart
van dit jaar overnam ter gele
genheid van het verschijnen
van het derde studio-album In
Utero, vertelde Cobain dat hij
thuis een verzameling wapens
bezit en lid is van een schietver
eniging. „Luister: ik ben geen
spierbundel. Ik zou een inslui
per met een mes of een pistool
niet kunnen tegenhouden.
Maar ik ga niet willoos toekijken
hoe mijn gezin doodgestoken of
verkracht wordt. Ik zou er geen
seconde over nadenken en
meteen zo iemands kop eraf
schieten."
De bedreiging kwam niet van
buiten. Cobains relatie met
Hole-zangeres Courtney Love
(in februari 1992 trouwen ze)
werd vergeleken met het ver
filmde vechthuwelijk van Sex-
Pistols-bassist Sid en Nancy
Vicious. Ze kregen een kindje
dat opgroeit temidden van een
zwaar gebruik van 'middelen'
en regelmatig onderwerp wordt
van de -schandaalpers. De gekte
van het zware bestaan nekte
Cobain, net zoals zovelen voor
hem. Hij was niet bestand tegen
de druk van het succes en de
noodzaak daarvoor een gedisci
plineerd leven te leiden.
Een ontsnappingsroute is dan
de kogel. Is de dood dan Nirva
na? Zelfs daar zal Cobain geen
rust vinden; na deze dag zal zijn
mythe nog worden opgepompt.
Zie Jimi. Van diens hand ver
schijnt volgende week een
nieuw album.
Het museum gaat in de aanbieding. De Stichting Muse
umjaarkaart brengt binnenkort een nieuwe - goedkopere
- kortingskaart op de markt. Daarmee is op de toegangs
prijs van 400 Nederlandse musea een behoorlijke korting
(50 procent) te verkrijgen. En 'grootverbruikers' krijgen
vanaf 1 oktober de mogelijkheid een museumjaarkaart te
kopen die ook korting verschaft op de toegang tot specia
le, grote tentoonstellingen. Dit allemaal onder het motto
'je moet de mensen een duwtje in de goeie richting ge
ven'. Tijdens het museumweekeinde van 16 en 17 april
wordt een voorproefje gegeven van de snode plannen
van Jos van Veen, directeur van de in Leiden gevestigde
Stichting Museumjaarkaart.
LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK
Hoewel sommige musea steen
en been klagen over het ver
minderde bezoekersaantal, gaat
het met de Museumjaarkaart
heel goed. De voorlopige resul
taten over 1993 geven een stij
ging van 28 procent te zien. Vo
rig jaar werden, als logisch ge
volg hiervan, 100.000 meer be
zoeken aan musea met de kaart
1 dan in het jaar ervoor.
„Sommige musea hebben
nog nooit zo goed gedraaid als
in 1993. Het is eigenlijk niet aan
te tonen dat het museumbe-
zoek achteruit gaat. Ja, kwetsba
re musea zoals het Rijksmuse
um, dat het voor 80 tot 90 pro
cent van de toeristen moet heb
ben, merken wel dat het aantal
buitenlandse bezoekers minder
wordt. Maar de algemene ten
dens is dat het museumbezoek
in elk geval gelijk is gebleven."
Rondzeulen
Jos van Veen, directeur van de
Stichting Museumjaarkaart, is
helemaal niet bezorgd over de
toekomst. Het gaat goed met de
museumjaarkaart en er zijn
meer museumjaarkaarten op
komst. „Je moet mensen een
duwtje in de goede richting ge
ven. De huidige museumjaar
kaart, die overigens gewoon
blijft bestaan, kost toch altijd
nog 40 gulden. Dat is niet veel
als je bedenkt dat je daarmee
gratis toegang hebt tot 400 mu
sea. Dat is dus een dubbeltje
per museum. Maar kom je daar
maar een of twee keer per jaar,
dan is die 40 gulden een groot
bedrag."
Vandaar dat de Stichting Mu
seumjaarkaart tijdens het mu
seumweekeinde van 16 en 17
april een nieuwe kortingskaart
ianceert. De Kennismakingskor
tingskaart, die voor ƒ12,50 de
helft korting geeft op de toe
gangsprijs voor f
Tijdens het Museumweekeinde
is hij zelfs voor een tientje te
koop. De kaart is geldig tot 1 ok
tober van dit jaar. „De naam
zegt het al: deze kaart is be
doeld om mensen die normaal
gesproken niet of nauwelijks in
een museum komen, kennis te
laten maken met de talloze mu
sea die Nederland heeft. De
kaart biedt de mogelijkheid
mensen van het museum te la
ten proeven. Zonder dat je nu
een hele dag in een museum
moet rondzeulen, krijg je voor
een gering bedrag de mogelijk
heid eens her en der een muse
um binnen te wandelen en er
desnoods na een half uurtje
weer uit te stappen."
Grootverbruikerskaart
De Stichting Museumjaarkaart
wil mensen de keuze bieden.
Volgens Van Veen verschilt het
behoeftepatroon van museum
bezoekers nogal. Per 1 oktober
komt de stichting met het ei
genlijke aanbod: naast de
'gewone' museumjaarkaart en
deze kennismakingskortings
kaart, wordt dan ook een kor
tingskaart voor 'grootverbrui
kers' beschikbaar gesteld. Deze
is duurder dan de gewone mu
seumjaarkaart, maar geeft ook
korting op bijzondere tentoon
stellingen in de aangesloten
musea. Met de gewone muse
umjaarkaart is de toegang tot de
400 aangesloten musea wel gra
tis, maar hebben ze een grote
tentoonstelling dan moet daar
apart voor worden betaald.
„Veel mensen vinden dat hin
derlijk. Geven liever in een keer
wat meer geld uit, zodat ze bij
grote tentoonstellingen gewoon
kunnen doorlopen.
Het is de bedoeling om bij de
ze 'grootverbruikerskaart' ook 8
maal per jaar een gratis infor
matiebulletin te verspreiden. En
ook moet de kaart korting geven
Stedelijk Museum De Lakenhal heeft veel moois te bieden. In het museum z
het museumweekeinde mag het publiek daar een kijkje nemen.
op een aantal kunsttijdschrif
ten. Bij de kaart hoort een boek
je, waarin alle musea van Ne
derland staan. Wie dus eens in
een plaats als, pakweg, Sint-
Odiliënberg belandt en een uur
tje of wat heeft zoet te brengen,
kan daar met de kaart het Roer
streekmuseum bezoeken of
Het Domein,
dat een afdeling fotografie en
een afdeling moderne beelden
de kunst heeft. „Want waarom
hebben mensen die kaart? Om
dat ze er dan tenminste toe ko
men een museumpje te pikken.
Het is net als met de schouw
burg. Heb je geen abonnement,
dan kom je er nauwelijks toe
naar voorstellingen te gaan. Je
De Kennismakingskortings
kaart is tijdens het Museum
weekeinde voor een tientje in
de musea te koop. Na het
weekeinde is de kaart verkrijg
baar bij de VWs en grote post
kantoren.
Leidse musea ontsluieren verborgen schatten
'Verborgen schatten ontsluierd'
is het thema van het komende
museumweekeinde. Tijdens
een grootscheeps onderzoek in
de depots van musea en archie
ven kwam eind jaren tachtig
aan het licht dat de toestand
van voorwerpen die daar be
waard werden bedroevend was.
Na onderzoek kwam het minis
terie van wvc tot de conclusie
dat er niets anders opzat dan
per jaar 40 miljoen gulden te
steken in cultuurbehoud.
Het Deltaplan cultuurbehoud
was geboren en met dat geld
werd en wordt onder meer de
miserabele toestand van het de-
pol van het Rijksmuseum voor
Volkenkunde in Leiden opge
knapt. Maar er gebeurt veel
meer. En tijdens het museum
weekeinde zullen de musea een
tipje van hun restauratiewerk
zaamheden oplichten.
Griezelen
Zo geeft stedelijk museum De
Lakenhal een rondleiding over
de schatten op zolder, en vertel
len medewerkers van het Rijks
museum voor Volkenkunde ook
op zolder over het schoonma
ken, documenteren en bewaren
van de collectie.
Luisteren èn griezelen is op
Tijdens het museumweekeinde van 16 en 17 april wordt een voorproefje gegeven van de snode plannen van
Jos van Veen, directeur van de in Leiden gevestigde Stichting Museumjaarkaart. foto loekzuyderduin
beide dagen mogelijk in molen- van 'het mysterie van de molen' verwachte rosmolen te bewon-
museum De Valk, waar Desirée zal vertellen. Tijdens het muse- deren. Deze werd al in 1972 ge-
van Keulen van de Leidse ver- umweekeinde is op het terrein schonken, maar de restauratie
telkring het spannende verhaal van De Valk eindelijk de lang- van de molen, die bestemd was
om buskruit te maken, duurde
ruim 20 jaar.
Spannend is ook het verhaal
over de aankoop van de medi
cijnkast door het museum
Boerhaave. Daarmee begon een
periode van diepgaand onder
zoek naar de stoffen die erin za
ten en waarmee medicijnen
werden gemaakt.
Nog zit het Nationaal Historisch
Museum aan de Raamsteeg,
over enige tijd zal het in een
futuristisch museumcomplex
bij het Pesthuis zetelen. Nu kan
iedereen, die zich buiten in het
Van der Werfpark vergaapt aan
de geraamten van reeds lang
uitgestorven diersoorten, ken-
niskennismaken met de wal
visskeletten, opgezette beren,
leeuwen en tijgers. Het bezoek
mag het magazijn in, waar on
der andere honderdduizenden
dieren 'op sterk water' staan.
Net als in andere Leidse mu
sea zijn er tijdens het museum
weekeinde ook hier vertellers
aan het woord. In het Rijksmu
seum van Oudheden tenslotte
worden de geheimen van Osiris
en Medusa prijsgegeven en
wordt met trots het gerestau
reerde beeld van een Egyptische
priesteres getoond: tien jaar ge
leden door een bezoeker van
haar voetstuk gestoten en nu
weer in volle pracht te kijk.
In het Rijksmuseum van Oudheden worden de geheimen van Osiris, de
Egyptische god van het dodenrijk, prijsgegeven. foto pr
Zaterdag 16 april
Museum Boerhaave, geopend
van 10.00-17.00 uur
Lange St. Agnietenstraat 10,
telefoon 214 224
Om 14.00, 15.00 en 16.00 uur
een verhaal
Gemeentearchief, geoDend
van 12.00 tot 17.00 uur
Boisotkade 2a, telefoon 120
191
Elk heel uur een verhaal over
'Jan van Hout en de Pelgrim-
fathers'
Molenmuseum De Valk, ge
opend van 10.00 tot 17.00 uur
2e Binnenvastgracht la, tele
foon 165 353
Drie maal het verhaal: 'Het
Mysterie van de Molen'
Nationaal Natuurhistorisch
Museum, geopend van 13.00 -
16.00 uur
Raamsteeg 2, telefoon 143
844
Bezichtiging van de museum
collecties en de magazijnen
Om 14.00 en 15.00 uur keuze
uit twee verhalen:
'Verborgen schatten van
Moeder Aarde' en 'Het Rijk der
uitgestorven dieren'
Stedelijk Museum De Laken
hal, geopend van 12.00 - 17.00
Oude Singel 28-32, telefoon
165 360
Om 15.00 en 16.00 uur het
verhaal van de Leidse lakennij
verheid
Rijksmuseum van Oudhe
den, geopend van 10.00 - 17.00
Rapenburg 28, telefoon 163
Demonstraties restaureren
door M. Slager
Restauratie-activiteiten voor
kinderen
Restauratie-puzzletocht
Film: Vechten tegen verval
Rijksmuseum voor Volken
kunde, geopend van 12.00 -
17.00 uur
Steenstraat 1, telefoon 168
800
Presentatie 'Schatten schoon'
over het onderhoud van de col
lectie
14.00 uur rondleiding over de
tentoonstelling 'Tegen kou...,
kleding van de poolbewoners'
14.30 uur film 'Angotee'
de
15.00 uur rondleiding
tentoonstelling 'Inheems Chili'
15.30 uur film Veldwerk on
der de Mapuche-Indianen i:
Zuid-Chili
Zondag 17 april
Museum Boerhaave
Om 14.00, 15.00 en 16.00 uur:
Verteller en het optreden van
Theater Beenhakker
Gemeentearchief, geopend
van 12.00 tot 17.00 uur
Alle hele uren het verhaal 'Jan
van Hout en de Pelgrimfathers'
Hortus Botanicus, geopend
van 10.00 tot 17.00 uur (ook de
Clusiustuin)
Rapenburg 73, telefoon 277
249
13.00, 14.30 en 16.00 uur
rondleiding onder meer langs
sub-tropische planten en de
Oranjerie
13.30 en 15.00 uur Vrouwe
Frietema - de Vries vertelt over
haar leven en de dramatische
rol die De Tulp hierin speelt
Speurtocht op zoek naar ver
borgen schatten onder de grond
en in de tropen. (Formulieren
bij de portier.)
Molenmuseum De Valk, ge
opend van 13.00 tot 17.00 uur
Drie maal het verhaal 'Het
Mysterie van de Molen'
Stedelijk Museum De Laken
hal
Vanaf 12.30 uur op ieder half
uur een rondleiding langs de
schatten op zolder (om 16.00
uur vindt de laatste rondleiding
plaats)
Om zeker te zijn van een
plaats, s.v.p. reserveren op tele-
foonnr. 165 360
Nationaal Natuurhistorisch
Museum
Bezichtiging van de museum
collecties cn de magazijnen
Om 14.00 en 15.00 uur twee
verhalen: 'Verborgen Schatten
van Moeder Aarde' en 'Het Rijk
der uitgestorven dieren'
Rijksmuseum van Oudheden
Vertellersom:
13.00 en 15.00 uur
'Monsterlijke
Griekse oudheid'
14.00 en 16.00 uur 'Osiris, ko
ning van het dodenrijk' en te
vens restauratie-activiteiten
voor kinderen; demonstraties
restaureren; fotopuzzletocht en
vertoning van de film 'Vechten
tegen verval'
Rijksmuseum voor Volken
kunde
Presentatie 'Schatten schoon'
Vanaf 12.30 en ieder uur: op
zolder vertellen medewerkers
van het museum over het
schoonmaken, documenteren
en bewaren van de collectie
Vanaf 13.00 en ieder uur: het
verhaal van de spin Anansi
Op deze laatste dag van de
tentoonstelling 'Tegen de kou
zijn in het muscumrestau-
rant speciale broodjes en ijsjes
verkrijgbaar.
Het Rijksmuseum van Oudhe
den in Leiden heeft een opmer
kelijke aankoop gedaan. Geen
Romeins afgodsbeeld, opgevist
uit de Oosterschelde. ook geen
Egyptische mummiekist. zelfs
geen belangwekkende potscherf
van de Kaninefaten. Nee, het
museum verwierf zich onlangs
twee kleine bronsplastieken, ge
maakt door een nog springle
vende beeldhouwer uit de eigen
stad. Ze zitten sinds kort aan de
gevel van het museum, een me
ter of drie boven het trottoir:
twee druipsteenvormige conso
les, met daarop, in miniatuur,
vier Egyptische zuiltjes en een
Dorisch tempeltje.
De beeldhouwwerken zijn van
de hand van Frans de Wit, de
kunstenaar die waarschijnlijk
nog het meest bekend is door
zijn 'Klimwand': dat desolate
bouwsel uit het openingsfilmpje
van Van Kooten en De Bie's
Krasse Knarren. Het verschil
tussen de 'Klimwand' en deze
beelden kon niet groter. De
Klimwand is een abstract, hu-
nebed-achtig monument, dat
niets uitbeeldt behalve zichzelf.
Het brons van de Leidse beel
den verwijst door zijn voorstel
ling naar een verfijnde culturele
traditie.
De zuil, door De Wit zo zicht
baar op een voetstuk geplaatst,
is natuurlijk bij uitstek geschikt
om de klassieke archeologie te
symboliseren. Toch zou het 25
jaar geleden vrijwel zeker niet
geaccepteerd zijn wanneer deze
beelden aan de gevel van het
museum waren gehangen. Dat
komt omdat de Idassieke zuil
een omstreden symbool is.
Door de eeuwen heen is hij ge
bruikt door allerlei heersers,
geestelijk of wereldlijk en van
zeer uiteenlopend allooi, om er
een combinatie mee uit te druk
ken van macht, rijkdom, god
vrucht en beschaving. Sinds een
zekere Duitse dictator zich wat
al te nadrukkelijk heeft bediend
van de klassieke bouwstijl, wek
ken zuilen bij veel mensen on
aangename associaties. De zuil
is om die reden lange tijd ver
bannen geweest uit de wereld
van kunst, architektuur en
vormgeving. De laatste tijd ech
ter zie je hem steeds vaker weer
opduiken, liefst in een ironische
of absurde context, om aan te
geven dat men niet hoeft te
twijfelen aan de democratische
gezindte van opdrachtgever of
ontwerper.
Te oordelen aan de nieuwste
aankoop van het RMO, heeft de
zuil zijn langste tijd in balling
schap nu wel gehad. Wat de
zuilen van Frans de Wit zo bij
zonder maakt, is dat ze geen
spoor van ironie of absurdisme
meer vertonen. Eenvoudig door
ze op Madurodam-formaat te
tonen zijn de zuilen precies wat
ze moeten zijn: een afbeelding
van het Museum van Oudheden
als plek waar door de bril van
het heden wordt gekeken naar
voorwerpen uit het verleden.
Die bril heeft een groothoek
lens: dat wat ooit groot en ge
vaarlijk was, is er klein gemaakt,
bezworen, geneutraliseerd. In
zo'n omgeving is de zuil een
aardig cultuurgoedje zonder
onfrisse bijbetekenissen. De
verdienste van Frans de Wit zit
'm in de aanstekelijke manier
waarop hij dat zichtbaar ge
maakt heeft.
OnnoSchilstra
2,4 Miljoen voor
Podiumkunsten
DEN HAAG ANP
Het Fonds voor de Podiumkun
sten heeft in een tweede ronde
45 projecten voor een totaalbe
drag van 2,4 miljoen gulden
subsidie toegekend. De produk-
ties zullen worden uitgevoerd in
het seizoen 1994-1995. Eerder
dit jaar werd voor het komende
seizoen 6,8 miljoen gulden sub
sidie voor 78 projecten toege
kend. Met het gehonoreerde
subsidiebedrag van totaal 9,2
miljoen gulden voor 1994/1995
is het geld van het Fonds voor
de Podiumkunsten op. Als alle
aanvragen die de adviescom
missie positief heeft beoor
deeld, subsidie hadden gekre
gen was daar 24,5 miljoen gul
den nodig geweest. Het fonds
blijft er daarom op hameren dat
het meer geld nodig heeft.
