Geen hulp Gorazde
Buitenland
(giller neemt economie
Turkije onder het mes
'Bionische' Jeltsin
in het spoor van Mao
Roerend afscheid
Noorse prinses aanleiding
tot Britse echtscheiding
Niet Sarajevo, maar de Serviërs en Europa zijn te schande gemaakt
WOENSDAG 6 APRIL 1994
associeerde Pers Dienster
Suriname laat gevangenen vrij
Paramaribo De Surinaamse politie is in opspraak geraakt door
de vrijlating van veroordeelde gevangenen door hun bewakers.
De afgelopen vier maanden zijn zeker vijf veroordeelden op vrije
voeten gesteld zonder dat daartoe enige reden was. Vier van hen
staan bekend als 'zware coke-jongens'. Ze hebben hun vrijlating
vermoedelijk verkregen door omkoping.
Libië weg uit Aouzou-strook
n'Djamena» Libië trekt vanaf 15 april zijn soldaten en ambtena
ren terug uit de Aouzou-strook in het noorden van Tsjaad. Dat is
gisteren bekend geworden in de Tsjadische hoofdstad N'djame-
na. Daarmee geeft Libië gevolg aan een uitspraak van het Inter
nationale Gerechtshof in Den Haag. Tripoli houdt het gebied al
sinds 1972 bezet.
Kunstgebit houdt kogel tegen
fort pierce Een 66-jarige man in Florida heeft zijn leven te dan
ken aan zijn kunstgebit. De prothese voorkwam dat een door
een overvaller afgevuurde kogel zijn hoofd binnendrong. Het ge
bit brak in tweeën.
Opperrechter Blackmun met pensioen
Washington De Amerikaanse opperrechter Harry A. Blackmun
houdt het voor gezien. Aan het eind van de huidige zittingspe
riode, eind juni, zal de Republikein met pensioen gaan. De 85-
jarige Blackmun is vooral bekend als auteur van de 'Roe vs Wa-
de -uitspraak, waarmee in 1973 abortus in de VS werd gelegali
seerd. Blackmun gold aanvankelijk als een geharde conservatief,
maar is momenteel de meest liberale opperrechter.
Extra Oekraïnse troepen naar de Krim
moskou Oekraïne heeft gisteren hoge militairen en speciale
troepen naar het schiereiland Krim gezonden. Het nieuws komt
op hetzelfde moment dat er op de Krim wordt gevreesd voor een
klopjacht op separatisten. De bevolking van de Krim koos op 27
maart in een volksraadpleging voor nauwere banden met Rus
land. Separatistische politici voorspellen echter een gewapend
conflict.
Iran verbiedt satellietschotels
teheran Iran heeft alle satellietschotels verboden. De Iraanse
regering denkt het volk zo te kunnen vrijwaren van een westers
'cultureel offensief. Het Iraanse kabinet heeft het ministerie van
binnenlandse zaken opdracht gegeven het verbod binnen twee
maanden door te voeren. De schotels verschenen twee jaar gele
den op daken en balkons in Iran. Inmiddels staan er duizenden.
Vernielingen op joodse begraafplaats
Bratislava» Onbekenden hebben in het Westslowaakse Vrbove
meer dan zestig grafstenen van een joodse begraafplaats ver
nield. De politie onderzoekt de zaak maar heeft nog geen arres
taties verricht. De vernielingen hadden eind vorige week plaats
en vielen samen met het joodse Pesach en het christelijke Pasen.
Tyfoon houdt huis in Filipijnen
manilla Meer dan zevenduizend bewoners zijn de afgelopen
dagen door een tropische storm uit hun huizen in het centrale
en zuidelijke deel van de Filipijnen verdreven. Op het eiland
Leyte, dat begin van de week werd getroffen, worden twee men
sen vermist. De tyfoon bereikte snelheden van 95 kilometer per
'Airbus-ramp schuld bemanning'
moskou De ramp met de Aeroflot-Airbus, waarbij vorige
maand 75 mensen omkwamen, is veroorzaakt door nalatigheid
van de bemanning. Dat meldde de Russische onderzoekscom
missie gisteren. Een van de piloten had zijn twee kinderen in de
cockpit meegenomen. Hij 'overtrad de regels' door de kinderen
het besturingssysteem uit te leggen. Het zoontje schakelde uit
eindelijk per ongeluk de automatische piloot uit.
istanbul «jessica lutz
correspondent
De Turkse premier Qiller heeft
gisteren drastische maatregelen
aangekondigd om de economie
weer gezond te maken. De prijs
van onder meer benzine gaat
drastisch omhoog, verlieslijden
de staatsbedrijven worden ge
sloten en andere geprivatiseerd.
De Centrale Bank wordt auto
noom en de koers,van de lira
(het Turkse pond), die sinds
1987 kunstmatig hoog werd ge
houden, wordt vrijgelaten.
Het pakket van (filler steunt
op twee pilaren: een stabilise
ringsprogramma en structurele
hervormingen. Essentieel voor
haar politiek is het terugdringen
van de overheidsschuld.
Hiervoor gaan in eerste in
stantie de prijzen omhoog van
produkten of diensten waarop
de staat een monopolie heeft.
Zo worden stookolie en benzine
85 procent duurder, gas 45 pro
cent, suiker 50 procent en alco
holische dranken en sigaretten
92 procent. De tarieven van de
PTT en de luchtvaartmaat
schappij Turkish Airlines stijgen
met 50 tot 75 procent.
De Centrale Bank zal in de
komende drie maanden een
nieuwe geldpolitiek doorvoeren
die de overheidsuitgaven moet
terugdringen. Om op korte ter
mijn aan geld te komen, wordt
bovendien eert eenmalige luxe
belasting geheven op tweede
huizen, jachten en dure auto's.
NAVO niet bereid tot acties voor belegerde Bosnische stad
Spaanse fiscus
begint campagne
tegen ontduiking
barcelona ruud de wit
De VN-Veiligheidsraad heeft geen uitspraak gedaan over
de belegering van de moslim-enclave Gorazde door de
Serviërs. Izetbegovic, de president van de Bosnische re
gering, had de Veiligheidsraad om bescherming gevraagd
voor de moslim-stad in het oosten van Bosnië-Hercego-
vina.
De leden van de Veiligheidsraad
kwamen gisteravond niet tot
een gezamenlijke verklaring
waarin de belegering van Gora
zde wordt veroordeeld. On
danks uren vergaderen en drie
verschillende voorstellen van de
hand van de Amerikanen, de
Russen en een aantal onafhan
kelijke leden, kwam de raad niet
tot een oordeel. Waarnemend
voorzitter van de vergadering,
de Nieuwzeelander Keating,
verwacht dat vanavond wel een
veroordeling zal worden uitge
sproken.
Izetbegovic wees er bij zijn
dringende oproep aan de Veilig
heidsraad op dat de VN het ge
bied rond de moslim-stad heb
ben uitgeroepen tot speciale
veiligheidszone. De bevelheb
ber van de VN-vredesmacht, ge
neraal Michael Rose, is vandaag
in Gorazde om de situatie te be
kijken. De VN hebben verklaard
binnenkort meer militaire waar
nemers en een bataljon van on
geveer duizend Oekraïnse mili
tairen naar de stad te sturen.
De Serviërs zijn inmiddels de
enclave rond Gorazde binnen
gedrongen en nog slechts enke
le kilometers van de stad verwij
derd. Acht dorpen ten zuiden
van de rivier de Drina staan in
lichterlaaie of zijn geheel met
de grond gelijk gemaakt. Het
Servische offensief, dat vorige
week begon, heeft al aan 52
mensen het leven gekost.
Ook de situatie in Gorazde
zelf is kritiek. Gistermiddag
sloegen zeven zware granaten
in het centrum van de stad in.
De hulporganisatie Artsen zon
der Grenzen riep de VN op
daadwerkelijk bescherming te
bieden aan de 60.000 inwoners
van de enclave.
De Amerikaanse chefstaf John
Shalishkashvili liet in het Pen
tagon weten dat de belegering
van Gorazde anders is dan die
van Sarajevo en dat ingrijpen
door de NAVO daarom onge
past zou zijn. ,,Op dit moment
menen wij dat de omstandighe
den in Gorazde zich niet lenen
voor luchtacties", aldus Shalish
kashvili.
Het Russisch parlement buigt
zich vandaag over de vraag of
Rusland de VN-sancties tegen
rest-Ioegoslavië en de door de
Serviërs beheerste gebieden in
Kroatië en Bosnië kan opheffen.
De voorzitter van het Russische
parlement heeft de discussie
geïnitieerd. Hij is lid van de ui
terst rechtse en pro-Servische
partij van Vladimir Zjirinovski.
Servië heeft gisteren een vriend
schapverdrag gesloten met Roe
menië.
c 5rrespondent
De Spaanse belastingdienst is
gisteren een landelijke campag
ne begonnen om belastingont
duiking en -fraude tegen te
gaan. De belastingdienst be
sloot tot deze mediacampagne
nadat zij had vastgesteld dat de
Spanjaarden over 1993 een be
drag van ruim vijf miljard gul
den niet hadden afgedragen.
Dat is 13,2 procent meer dan
het jaar daarvoor.
Als thema voor de adverten-
tiecampgane, die deze maand
loopt, is de tekst Acabar con el
fraude. Un compromiso de todos
(Stop met de fraude. Een zaak
voor iedereen) gekozen. In de
campagne wordt vooral aan
dacht besteed aan de gewoonte
onder kleine ondernemers om
geen BTW te berekenen.
Spanje heeft een lange en
hardnekkige traditie wat betreft
het niet-afdragen van belastin
gen. Daarvan is trouwens de be
lastingdienst zelf een van de be
langrijkste oorzaken. Iedere
Spanjaard weet immers dat er
nauwelijks controle is, dat de
belastingwetgeving uiterst inge
wikkeld in elkaar zit en zeer
traag werkt.
amman Een eerste groep van twintig gedeporteerde Palestijnen is gis
teren via de Allenby-brug vanuit Amman op de westelijke Jordaanoever
teruggekeerd. De Palestijnen maken deel uit van een groep van 49 die
afgelopen weekeinde van Israël toestemming kreeg naar hun geboorte
grond terug te keren.
Later op de dag keerden ook bannelingen vanuit Egypte terug in de Ga-
zastrook. Op de foto neemt Mohammed Issa Noufal (links) afscheid van
Mohammed Hemoed, die nog niet terug mag. De Palestijnen zijn leden
van de Fatah-organisatie van Yasser Arafat die sinds 1987 uit de bezet
te gebieden werden verbannen. Israëlische en PLO-onderhandelaars
hebben gisteren in Cairo vooruitgang geboekt bij de moeizame bespre
kingen over de Israëlische terugtrekking uit de Gazastrook en Jericho. In
de bezette gebieden laadden Israëlische troepen alvast apparatuur en
meubilair van hun militaire hoofdkwartieren op vrachtwagens. Bij de te
rugtocht van de Israëlische politie uit Jericho raakten drie Palestijnen
door politiekogels gewond. Twee van hen werden door het hoofd ge
schoten.
foto reuter au jarekji
Zulu-protest tegen noodtoestand Onderzoek naar 'misdaden' Wei
Zo'n 20.000 leden van de Zulu-
partij Inkatha hebben gisteren
geprotesteerd tegen de nood
toestand die de Zuidafrikaanse
president De Klerk vorige week
in KwaZulu/Natal heeft uitge
roepen. Veel demonstranten
waren gewapend met 'traditio
nele' Zulu-wapens, zoals asse
gaaien en knuppels, en trotseer
den daarmee het wapenverbod
dat sinds de instelling van de
noodtoestand van kracht is.
Een gezamenlijk comité van
de Zuidafrikaanse regering, de
Electorale Commissie en de re
gering van KwaZulu conclu
deert dat in KwaZulu onder de
huidige omstandigheden geen
verkiezingen worden gehouden.
Het comité wenst desalniette
min geen uitstel van de verkie
zingen.
Tegen de belangrijkste Chinese
dissident, Wei Jingsheng, die
nog maar zes maanden geleden
na 14,5 jaar gevangenschap vrij
kwam, is opnieuw een straf
rechtelijk onderzoek ingesteld.
Dat heeft de politie van Peking
gisteren bekendgemaakt. De
politie zei bezig te zijn Wei te
ondervragen, omdat hij wordt
verdacht van 'nieuwe misdrij
ven'. Over de aard van die mis
drijven werd niets gezegd. Ook
de assistente van Wei is gisteren
gearresteerd.
Sinds hij een halfjaar geleden
werd vrijgelaten heeft Wei colle
ga-dissidenten aangespoord om
contact te zoeken met arbeiders
en boeren en over hun proble
men te praten. De autoriteiten
zijn bang dat de dissidenten de
algemene ontevredenheid over
de stijgende prijzen mobiliseren
om massale protesten op touw
te zetten, zoals in 1989.
Over het Noorse koningshuis
valt doorgaans weinig prikke
lends te melden. Niemand die
dat erg vindt. Maar nu heeft
prinses Martha Louise (22) de
pennen toch in beweging ge
bracht. De dochter van koning
Harald zou het 20-jarige huwe
lijk van een Britse ruitersport
liefhebber op de klippen heb
ben laten lopen.
De Noorse krant Dagbladet
berichtte gisteren op de voor
pagina en drie binnenpagina's
uitvoerig over de verhouding
die Martha Louise met de 40-
jarige Brit Philip Morris zou
hebben gehad. Irene Morris,
de bedrogen echtgenote, dien
de op 23 maart in Chester een
echtscheidingsverzoek in. Een
woordvoerder van het Noorse
koningshuis verklaarde dat het
hof van de zaak op de hoogte
was, maar wilde geen com
mentaargeven.
Dagbladet citeerde uit ge
rechtelijke stukken, waarin
mevrouw Morris stelt dat haar
man, die vroeger in een maga
zijn werkte voor hij zich be
roepsmatig met de ruitersport
ging bezig houden, in novem
ber 1992 'overspel heeft ge
pleegd met prinses Martha
Louise van Noorwegen'.
Morris zou de Noorse prin
ses in het voorjaar van 1992
tijdens een ruiterevenement in
Nederland hebben ontmoet.
De twee werden later ook el
ders in Europa samen gezien.
In juli 1992 verliet Morris zijn
vrouw. Die zou nu via de Britse
rechter van de Noorse prinses
schadevergoeding willen af
dwingen. Volgens de Noorse
wet zijn prinses Martha en
haar broer kroonprins Haakon
echter alleen aan hun vader
rekenschap verschuldigd.
Bedrogen echtgenote zakenman eist geld
Het uitbreken van de oorlog in Bosnië, twee jaar geleden, werd gisteren in Sarajevo onder meer herdacht op
de verschillende begraafplaatsen. foto reuter danilo krstanovic
Deze week is het twee jaar ge
leden dat de oorlog in Bosnië-
Hercegovina uitbrak met de
Servische belegering van Sara
jevo. Het onafhankelijke dag
blad Oslobodenje ('Bevrijding')
is gedurende die twee jaar, zo
goed en zo kwaad als dat ging,
de burgers van de Bosnische
hoofdstad blijven informeren.
Terwijl de oorlog in het noor
den van Bosnië voortwoedt,
maakt hoofdredacteur"Meh-
med Halilovic de balans op
voor Sarajevo: 'Van de twee
kwaden van beschieting en be
legering is er ten minste één
opgeheven'.
sarajevo mehmed halilovic
Iedereen die langer dan twee
jaar geleden voor het laatst in
Sarajevo is geweest, zal de stad
nu amper herkennen. Zij is ver
woest en beschadigd, met afge
brande en verlaten huizen en
gebouwen, straten en parken
zonder bomen en begraafplaat
sen in speeltuinen 'en achtertui
nen. Het zijn zwijgende getui
gen van de rampspoed die de
Bosnische hoofdstad de afgelo
pen 730 dagen heeft doorstaan.
Toen de voorzitter van het par
lement van Kroatië, Stepan Me-
sic (de laatste president van het
ongedeelde Joegoslavië), vorige
week voor het eerst sinds de
oorlog Sarajevo bezocht, zei hij
perplex te staan. ,,Deze vernieti
ging van een van de prachtigste
steden van het vroegere Joego
slavië is ongekend vandalisme",
zei hij.
Maar degenen die de oorlog
hebben doorgebracht in Saraje
vo en alleen de maanden febru
ari en maart dit jaar afwezig wa
ren, zouden de stad evenmin
herkennen. In plaats van grana
ten en sluipschutters hoort men
slechts auto's en trams. Er zijn
veel meer mensen op straat en
niemand rent over kruispunten
uit angst voor sluipschutters. De
krachten van het leven zijn ont
waakt, nog erbarmelijk en ellen
dig, maar het is niettemin leven.
Toen ik half maart terugkeerde'
in Sarajevo, na slechts drie we
ken te zijn weggeweest, werd ik
verrast door allerlei leuke din
gen die ik al bijna vergeten was
van deze stad. Elektriciteit thuis
en op straat, waar de stoplich
ten weer werken. Voor het eerst
in twintig maanden doet mijn
koelkast het nu zonder onder
breking. De tweede dag dat ik
weer thuis was. nam ik de tram
op een tijdelijk ingekorte lijn.
Het was een pleziertochtje.
Sarajevo is bijna mee jaar lang
gijzelaar geweest van de Servi
sche agressie in Bosnië. Een
paar miljoen granaten van alle
mogelijke kalibers zijn vanuit de
omliggende heuvels op de stad
afgevuurd. Tienduizend men
sen zijn gedood, meer dan vijf
tigduizend gewond. Nu het ge
schut het zwijgen is opgelegd, is
de vrede teruggekeerd in de
straten van Sarajevo.
Enkele weken terug zijn er drie
wegen voor beperkt verkeer in
en uit de stad opengesteld. Zij
kunnen alleen worden gebruikt
door bussen met kleine aantal
len passagiers, nadat er toe
stemming is verkregen van bei
de zijden, de Servische en de
Bosnische. Over de derde weg,
een brug over de rivier Miljacka
in het centrum van de stad, kan
men alleen te voet. Ook hier na
toestemming van beide partijen
en na inspectie door drie soor
ten politie de Bosnische, de Ser
vische en die van de VN.
Optimisten zien de opening van
Sarajevo als een gedeeltelijke
opheffing van de blokkade.
Twee jaar lang was het onmo
gelijk deze stad binnen te ko
men of te verlaten, behalve op
twee manieren die niet voor ie
dereen toegankelijk waren. De
luchtbrug van de VN kon alleen
maar worden gebruikt door ge
accrediteerde journalisten en
leden van staatsdelegaties, en er
was nog een heel nauwe tunnel
die door de Bosniërs was gegra
ven onder het deel waar de Ser
vische belegering het zwakst
Pessimisten zien geen opening,
maar een volledige afsluiting en
verdeling van de stad. De Ser
viërs op de linkeroever van de
Miljacka hebben er alles aan ge
daan om de spaarzame bezoe
kers van de rechteroever ervan
te overtuigen dat ze een ander
land betreden. Daar wachten
hen een Servische vlag. Servi
sche douane en Servische poli
tie. En een bord met daarop:
'Servische Republiek'. Het lijkt
op het huidige Nicosia of het
vroegere Berlijn.
Het is waar, er staat geen bord
met de gebruikelijke groet in
dergelijke gevallen: 'Welkom in
de Servische Republiek'. Dat
zou het toppunt van cynisme
zijn, aangezien sommigen van
degenen die naar de Servische
oever gaan daar eerder uit hun
huizen werden verdreven.
De belegering van Sarajevo is
niet opgeheven. Het Servische
leger bevindt zich nog altijd in
de heuvels rond de stad en in
twee of drie buitenwijken. Maar
te stellen dat er niets is veran
derd sinds de beschietingen zijn
gestopt, zou puur masochisme
zijn. Van de twee kwaden, bele
gering en beschieting, is er nu
één minder.
Het is nu twee jaar na het begin
van de oorlog in Sarajevo. In die
tijd hebben buitenlandse jour
nalisten, haar trouwste bezoe
kers, de stad gezien in haar
bloed, dood, lijden, pijn en hon
ger. Maar ze zijn ook toeschou
wer geweest van moed en ver
zet, verachting en superioriteit.
Verwoesting en algehele verar
ming zijn de huidige kenmer
ken van de stad. Dat is echter
niet het werkelijke beeld van de
burgers, maar van degenen die
deze stad de oorlog hebben op
gelegd en die bruut en genade
loos hebben getracht haar twee
jaar lang te vernietigen. De ver
nedering waaraan Sarajevo is
onderworpen, is niet zijn schan
de. Schande treft de Serviërs,
die de stad en haar geest kapot
wilden krijgen, maar ook
deels Europa, dat dit heeft
toegelaten.
moskou andrew higgins
the independent
,,In geen enkel land ter wereld
wordt zoveel over de gezond
heid van de president gespecu
leerd als hier." Dat zegt Naina,
touw van de Russische pre
sident Boris Jeltsin, deze week
i de Komsomolskaja Pravda.
„Hij is gezond, heus, hij is ge
zond!"
De presidentsvrouw \Taagt zich
af welk deel van het lichaam
t haar echtgenoot nu weer
onder vuur zal worden geno
men. Want als we de geruchten
mogen gelo-
i, lijdt Jelt-
aan levens
bedreigende
kwalen aan
rug, lever en
hersenen. „Je
kunt je niet
verdedigen te
gen dit soort
geroddel. Wel
ke ziekte zyl-
ze hem nu
:r toedich
ten?", zo
igt Naina
zich af.
Het begon al
lemaal met
een verblijf
i de Zwarte
Zee. Toen Jelt-
i drie weken
leden een
ongeplande
vakantie nam,
begon de ge-
ruchtenmachi-
n Moskou
op volle toeren
te draaien.
Wat hebben
belangrijke
staatslieden
toch met het strand? In China
vormde het jaarlijkse uitstapje
i Deng Xiaoping naar de
badplaats Beidaihe het politieke
hoogtepunt van het jaar. Het lot
van miljarden Chinezen hing af
i de schoolslag van een tach
tigjarige vakantieganger. Als
Deng koppie onder ging, zo leek
zou ook de natie ten onder
gaan.
Mao Zedong heeft ooit de trend
gezet. Hij begon zijn culturele
revolutie met een zwemtocht
over de rivier de Yangtse en ver
hief de geriatrische zwemsport
tot een belangrijke politieke ba
rometer.
De nog maar 63-jarige Jeltsin is
inmiddels in het tegenoffensief
gegaan en lijkt een voorbeeld te
hebben genomen aan zijn Chi
nese tegenhangers. „Kan een
doodzieke man bij een tempe
ratuur van acht graden in de
Zwarte Zee zwemmen?", zo po
cht de Russische president.
Door de staat gecontroleerde
media produceren inmiddels
aan de lopende band berichten
waaruit Jeltsins blakende ge
zondheid moet blijken. Volgens
deze publicaties heeft Jeltsin tij
dens zijn va
kantie een in
spannende
rugzak trek
tocht ge
maakt en de
berg Elbrus
beklommen.
Hij is op her
tenjacht ge
gaan en heeft
een schot ge
lost (dat ech
ter zijn doel
miste). Hij
heeft zich op
de ski-piste
begeven en
tennis ge
speeld. Als
een soort
'bionische'
man lijkt hij
voortdurend
in beweging
te zijn ge
weest. Op de
televisie zijn
van al deze
Boris Jeltsin: zo gezond en sterk
als hij is niemand. foto fpa
echter geen
beelden ver
toond.
„Wie Jeltsins
gezondheid op de proef wil stel
len, moet maar eens een partij
tje tegen hem tennissen", aldus
premier Tsjernomyrdin. Maar
om definitief een einde te ma
ken aan de geruchten, riep het
nieuwsbureau TASS vorige
week de hulp in van een helder
ziende. Op afstand 'onderzocht'
deze de lichamelijke gesteld
heid van de president en ver
klaarde met nadruk dat er 'geen
reden tot ongerustheid' bestaat.
vertaling: margreet heslinga
