'Geen afbraak, maar opbouw' Kerk Samenleving ZATERDAG 2 APRIL 1994 UIT DE KERKBLADEN Secularisatie 'Het gaat slecht met de kerk, ...toch? De mensen lopen al lemaal de kerk uit!'. Deze vragen snijden dominee W.B. Beekman, de preases van de hervormde synode, door het hart, schrijft hij in het blad 'Woord Dienst'. „Waarom trek ik mij zo'n insinuatie (of moet ik na het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau zeggen: consta tering) zo aan? Tegengas ge noeg, immers. Ik behoor tot die groep gelovigen die van de secularisatie geen vloek, doch zegen verwacht. De ze gen dat de vanzelfsprekend heid van het kerklidmaat schap is weggevallen uit on ze cultuur. De zegen dat ons als kerk met harde hand is afgeleerd te heersen. De ze gen van emancipatie op ve lerlei gebied. De zegen dat veel kerkelijke onkerkelijk heid is weggesmolten. Daar mee bedoel ik dat de vanzelf sprekendheid van het kerk lidmaatschap met zich mee bracht dat velen wel kerklid waren, doch niet uit eigen vrije keuze. Niemand maakt mij wijs dat tijdens deze pe riode van kerkelijke gedwon gen winkelnering de velen, die de kerk bevolkten, ook werkelijk kerkelijk meele vend waren. Deze kerkelijke onkerkelijkheid wordt door de secularisatie langzaam maar zeker afgebroken en ik ben daar gelukkig mee. Was het vroeger een bewuste keu ze de kerk te mijden, nu wordt het steeds meer een bewuste keuze de kerk op te zoeken. Dat is winst." Hervormd Pleidooi 1 Het 'Hervormd Pleidooi' waarmee 38 ondertekenaars - onder wie de Katwijkse pre dikant B.H. Weegink - vooral historische argumenten aan dragen om de Nederlandse Hervormde Kerk te behou den, biedt volgens Theo Klein 'een kijk op de vader landse geschiedenis met een hoog Willem van Oranje-ge halte'. In opnieuw 'Woord Dienst' noemt Klein het Pleidooi 'op zich een sterke poging hel geestelijke en his torische en het nationale volkskerkkarakter van de hervormde kerk uit de doe ken te doen'. Maar toch slaat bij lezing 'vooral de nostalgie je tegemoet'. „Het is omdat de kaft 1994 vermeldt en het SoW-proces wordt genoemd, anders had het ook honderd jaar geleden in de boekhan del kunnen liggen. Het doet ook wel denken aan de lage re school. Vaderlandse ge schiedenis heette vroeger het vak, waarin Nederland zo'n beetje vanaf de Batavieren protestants was en Willem van Oranje als vader des va derlands hoog te paard werd getild. Ook W.G. van der Iiulst's 'Willem Wijcherts' schoot me even door het hoofd. Een spannend jon gensboek, boordevol Oranje roman tiek." Hervormd Pleidooi (2) Wat jaartjes ouder en een ge schiedenisstudie verder blij ken de geschiedenislessen en Van der Hulstboekjes van toen eerder mooi en span nend dan historisch verant woord, meent Klein. „Geba seerd op een negentiende eeuwse, Groen van Prinsteri- aanse, geschiedschrijving, had het allemaal meer met mythes, whisful thinking en geloof dan betrouwbare we tenschap te maken. Het no tenapparaat in Pleidooi ver raadt ook al veel. Geschriften voor de Tweede Wereldoor log voeren de boventoon. Het nieuwste boek zag in 1971 het licht. Misschien is het in de theologie anders, maar bij geschiedenis is een tien jaar oude studie haast per definitie achterhaald." REDACTIE* DICKV Kerkelijk Leiden volgens dominee J. Nauta kwalitatief sterker uit bezuinigingsproces Op de laatste ver gadering van de overkoepelende kerkeraden die Nauta bij woonde, viel het besluit om de Bethlehemkerk en de Oude Vestkerk buiten gebruik te stellen. ,,Meer een pijnlijk moment dan een dieptepunt", zo om schrijft hij deze gebeurte nis. „In alle eerlijkheid: de ze kerksluitingen hebben vooral te maken met mijn bestuurlijke activiteiten. Met de gebouwen die het betreft, weet ik me niet echtverbonden." LEIDEN DICK VAN DER PLAS Van belang noemt hij verder dat het besluit is gekoppeld aan het behoud van de Hooglandse Kerk voor kerkelijk Leiden. „En dat heeft toch aan een zijden draadje gehangen. Hoewel het nu gepaard gaat met de sluiting van andere kerken, beschouw ik dat toch ook gelijk weer als een overwinning." De échte dieptepunten lagen voor Nauta de afgelopen tien jaar vooral in het pastoraat, in de 'hele verdrietige dingen' die hij als dominee van de Vredes- kerk-wijk met gemeenteleden meemaakte. Maar in dat pasto raat ligt, bij het opmaken van de balans, vooral ook de winst. „Ik zou mijn Leidse jaren willen ty peren als een periode van ge meente-opbouw. Als een tijd waarin van onderaf, vanuit kleinschalige groepen, gewerkt is aan het leggen van een stevig fundament onder de geloofsge meenschap. Het vervelende is dat dat proces moeilijk te meten valt, ook voor jezelf. Het is meer voelbaar dan meetbaar. Het komt niet in de krant." Een sleutelbegrip in zijn werk noemt Nauta 'ontmoeting'. „De ontmoeting met elkaar, de ont moeting met God. Die ontmoe ting heeft plaats tijdens de we kelijkse eredienst - die elke keer toch weer de kern blijkt te zijn - maar ook in een klein catechi satiegroepje. Of tijdens het jaar lijkse kampeerweekeinde van de gemeente. Qua gemeente opbouw kan daar een jaar van ploeteren, niet tegenop. Zo'n weekeinde geeft een geweldige verbondenheid." Ploegen op rotsen De 40-jarige Nauta is, zoals veel van zijn collega's, een domi neeszoon. /Ms predikant was zijn vader 'van het nomadische type'zodat de vraag waar hij vandaan komt niet makkelijk te beantwoorden valt. Hij heeft in elk geval 'iets' met Friesland - waar behalve zijn naam ook een deel van zijn familie vandaan komt - en Zeeland. En maar heel weinig met zijn geboorte stad Den Haag. „Ik had eigenijk op het Zeeuwse Schouwen ter wereld moeten komen, maar was een echt watersnoodkind je", vertelt hij. „Ons gezin was geëvacueerd." Leiden kende hij uit zijn stu dententijd. Toen Nauta hier in 1984 als dominee terugkeerde had hij er een periode als predi kant van Domburg, zijn eerste gemeente, opzitten. „Het uitda gende van Domburg was voor mij dat het aan de ene kant een gewone plattelandsgemeente was en aan de andere kant een toeristenplaats. Er kon ook van alles. Het was een gemeenschap die door de invloed van het toe risme verder had gekeken dan de Walcherse klei. Dat had ook nadelen hoor, vooral in de soci ale verbanden. De kerkelijke meelevendheid was matig. Voor een predikant was het vaak De laatste fase in de Leidse loopbaan van dominee J. Nauta lijkt te worden beheerst door het verminderen van predikantsplaatsen en de sluiting van kerkgebouwen. Als voorzitter van de centrale kerkeraad van de hervormde gemeente was hij nauw betrokken bij het proces om 'de tering naar de nering te zetten'. Toch omschrijft hij de tien' jaar die hij in Leiden werkte niet als een periode van afbraak, maar van opbouw. „Juist omdat we door moeilijkheden heen moesten, heb ik de indruk dat we hier als gemeente kwalitatief sterker uitkomen", zegt hij aan de vooravond van zijn vertrek naar Nieuwegein-noord. Dominee J. Nauta: „Samen op Weg is een onomkeerbaar proces." ploegen op de rotsen. Bij mijn afscheid heb ik tegen de ge meenteleden gezegd: in de zo mer hebben jullie het te druk voor de kerk en in de winter moeten jullie uitrusten." Een voordeel van zijn periode in Domburg was wel dat hij er in ruime mate 'Samen op Weg- ervaring' opdeed. De plaatselij ke Gereformeerde Kerk kampte met een moeilijk te vervullen predikantsplaats en Nauta werkte in feite twee jaar lang als dominee voor zowel hervorm den als gereformeerden. Dat kwam hem van pas bij zijn solli citatie naar Leiden, waar hij destijds reageerde op de eerste Samen op Weg-vacature van beide kerkgenootschappen. Nauta: „Er werd in feite ander halve predikant gevraagd. Colle ga Schouten werd de .part-ti mer, ik de full-timer." In zijn Leidse periode merkte hij dat hij echt een stadsmens is. „Ook voor mijn gezin is dit goed ge weest. In zo'n middelgrote ge meente krijgen ze veel minder het stempel van 'vrouw of kin deren van de dominee' opge drukt. Ze zijn hier anoniemer, worden er nauwelijks op aange sproken." Nauta ging aan de slag in de Vredeskerk-wijk, ruwweg ge vormd door heel Zuid- Oost Leiden. Twee collega's had hij destijds, maar als gevolg van de bezuinigingen was dat er de laatste periode in feite nog maar één. Tien jaar noemt de predi kant 'best lang'. „Maar voor een gemeente als deze vind ik dat het eigenlijk niet korter kan. Te gen de tijd dat de mensen aan je gewend zijn, moet je niet meteen weg gaan. En er kwa men ook steeds weer nieuwe uitdagingen die het werk aan- trekkelijkhielden. FOTO HENK BOUWMAN Samen op Weg Een belangrijke verworvenheid van zijn Leidse jaren noemt Nauta dat de grenzen tussen 'hervormd' en 'gereformeerd' steeds verder zijn vervaagd. „Toen ik hier pas was, plakte men die etiketten nog wel. Maar nu weten we vaak bij vergade ringen of bijeenkomsten niet eens meer wat de kerkelijke achtergrond van iemand is." Tot een echte federatieve over eenkomst tussen de hervormde gemeente en de Gereformeerde Kerk van Leiden is het tot nog toe echter nog niet gekomen. „Maar dat zal niet lang meer duren", zegt Nauta. „Ik ver wacht dat dat binnen een jaar z'n beslag krijgt." Het belangrijkste struikelblok voor de federatie is volgens de predikant de opstelling van de hervormd/ gereformeerde Ma- rewijkgemeente, opererend aan de rechtervleugel-van de Neder landse Hervormde Kerk. „In die hoek zijn de aarzelingen het grootst. Volgens de centrale ker keraad moet het in een federa tieve overeenkomst met de Ge reformeerde Kerk heel goed mogelijk zijn om de aparte sta tus van de Marewijkgemeente kerkordelijk goed te regelen." Inhoudelijk is de kerkelijke gemeente van Leiden al heel ver gevorderd met het Samen op Weg-proces, meent Nauta. „Het is dus echt een kwestie van de statuten nog regelen." De do minee noemt het heel vrucht baar dat de geloofstradities el kaar hebben ontmoet in een proces dat hij als 'onomkeer baar' beschouwt. „We kunnen naar mijn mening dan ook niet meer terug, alleen maar omdat een aantal 'rechtse broeders' te gendraads blijft." Om die reden verwacht hij ook dat Samen op Weg uiteindelijk ook op lande lijk niveau zal slagen. „We heb ben toch geen keus meer. Als wij de afweging moeten maken tussen aansluiten bij de 'zware broeders' in Katwijk of bij de gereformeerden waarmee we al jaren nauw samenwerken, ligt het toch voor de hand waar de voorkeur naar uitgaat." Dorpspastorie Het uitdagende van zijn toe komstige gemeente Nieuwegein noemt Nauta dat het 'typisch zo'n stad van deze tijd is'. „Echt een groeikern uit de jaren ze ventig en tachtig. Hoe kun je in zo'n situatie op verantwoorde manier gemeente-zijn en ge meente-bouwen? Dat is de vraag waarvoor ik me gesteld zie." De flink uitgedijde voor stad van Utrecht - met in totaal zo'n 60.000 inwoners - is in feite aangelegd rondom de volledig opgeslokte dorpjes Jutfaas en Vreeswijk. „Nieuwegein wil echt op weg naar de 21-sle eeuw kerk-zijn, maar heeft anderzijds toch ook nog historische wor tels. Zo komen wij straks te wo nen in de oude dorpspastorie van Jutfaas en is de oude Dorpskerk onze wijkkerk." Toegespitst op het Samen op Weg-proces omschrijft Nauta de situatie in Nieuwegein als 'omgekeerd' aan die van Lei den. „Daar is men zo goed als klaar met het vormen van de fe deratie, maar moe nog veel worden gebouwd. Zijn laatste weken als 'Leidse' dominee staan vooral in het te ken van afscheid nemen. „Je doet voortdurend dingen voor het laatst. In dit ambt en in dit werk heb je voornamelijk met mensen te maken. Mensen die je vaak in hele intense situaties hebt begeleid en waarmee je dus heel veel deelt. Dat moet je allemaal loslaten." Die intensieve relatie met mensen maakt het domi neesambt voor Nauta zo uniek. Zelfs met dit tempo van voort schrijdende ontkerkelijking ziet hij de predikant dan ook op de lange termijn nog geen plekje zoeken naast de klompenmaker op de 'oude ambachtenmarkt'. „Over de toekomst van de kerk wordt vaak in de doemdenkeri- ge sfeer gesproken, maar ik ben ervan overtuigd dat er weer een beweging op gang komt die de geloofsgemeenschap groter maakt." Veel zal volgens Nauta echter afhangen van de vraag of de kerk zich openstelt voor de ontwikkelingen in de maat schappij. „Ik denk dat heel veel mensen, ook in deze tijd, op zoek zijn naar wat we in de ker ken 'heil' noemen. Als kerk mag je dan best de pretentie hebben dat je die zoekende mensen wat te bieden hebt. Dat zou je mijn invulling van 'roeping' mogen noemen." HET WEER HANS VAN ES Wispelturig paasweekeinde Al een paar dagen opereert de At lantische straalstroom op volle sterkte; eigenlijk een winters pa troon, dat je eerder zou verwachten in een januarimaand, als de noord- zuidgradiënt van de temperatuur op de oceaan het grootst is. In deze zeer krachtige westcirculatie, die zich frontaal op West-Europa richt te, zagen we eerder deze week al de vorming van een uitzonderlijk diep laag, dat tussen IJsland en Schotland voor anker ging. Een tweede loot in de depressie-familie meldde zich donderdagavond bij Ierland en diepte in korte tijd uit tot een felle stormdepressie (963 millibar). De grote luchtdrukver- schillen tekenden zich weldra op de weerkaarten af; de luchtdruklij- nen liggen dan dicht opeengepakt. Afgelopen nacht viel hetwindge- weld nog wel mee. De stroming was voor de storing uit naar het zuiden gekrompen. Tijdens de aanvoer over land werd de windkracht in kracht geremd door alle obstakels, die genomen moeten worden. Dat veranderde toen de depressie mid den op de Noordzee aankwam en de wind doorruimde naar west. In de ochtend bereikte de barometer regio een dieptepunt van 975 millibar en de wind zwol aan de kust aan tot een volle storm. De windvlagen tot 110 kilometer per uur zorgden tot ver landinwaarts voor onheil. Opmerkelijk was het temperatuurverloop. In de nanacht kwam ons land even in een warme sector te liggen, waarbij het kwik tot 11 graden opliep. Aan de ach terkant van de depressie koelde het snel af; het eerst in de boven lucht, waarbij de buienmachine in werking werd gezet. Dat zorgde tij dens de storm voor verkeersgevaar- lijke toestanden met horizontale vlagen regen en hagel, waarbij het kwik onderuit ging naar 6 graden. De barre aprilgrap leverde meteen al rond 15 millimeter regen op. Ook de rest van het paasweek einde blijft het wispelturig, al heb ben we het ergste nu wel gehad. In de koude, onstabiele lucht met maxima rond 9 graden blijven wel buien ontstaan, maar vooral de kuststrook krijgt wat zon, meer dan verder landinwaarts. Zondag over dag is het een tijdlang helemaal droog, maar tegen de avond bereikt ons een zone met aaneengesloten regen, paasmaandag klaart het weer op. De bovenlucht is echter zo koud, dat de neiging tot buien aan wezig blijft, ook op dir rond 15 graden. Aan de Costa rond 21 graden. Rond Cordoba en Sevilla maxi ma van boven 25 graden. Canarische Eilanden: Perioden met zon en droog. Middagtem- peraturen aan de zuidstranden oplopend tot 30 graden. Tunesië: Wolkenvelden, ook zon en vooral in het noorden mogelijk een regen- of onweers bui Middagtemperaturen aan zee rond 20 graden. Zuid-Frankrijk: Half tot zwaar bewolkt en op zaterdag enkele buien, mogelijk met onweer. Aan de Golf du Lion meer zon en waarschijn lijk droog. In het zuidoosten waait een mistral. In de Alpen en Pyreheeén boven 1300 meter kans op sneeuw. Tempera tuur op 2000 meter enkele graden on der nul. Mallorca en Ibiza: Perioden met zon. ook enkele wolken- velden. Waarschijnlijk droog. Middag- temperaturen rond 17 graden Italië: Vrij veel wolkenvelden en vrijwel overal kans op buiige regen, sommige met on weer. Zaterdag plaatselijk veel wind. Middagtemperaturen in het algemeen tussen de 15 en 20 graden, zaterdag op Malta waarschijnlijk nog iets hoger, In de Dolomieten en de Italiaanse Alpen wolkenvelden en boven de 1200 meter Griekenland en Kreta: Zaterdag droog en flinke perioden met zon, zondag geleidelijk meer bewolking en toenemende kans op een regen- o< onweersbui. Maxima rond 20 graden, zaterdag in het binnenland van Grieken land plaatselijk 25 graden. Turkije en Cyprus: Langs de Turkse westkust flinke perio den met zon en droog; langs de zuidkust' ten oosten van Antalya en op Cyprus eerst nog enkele wolkenvelden en gelei delijk afnemende kans op een bui. Mid- dagtemperatuur rond 20 graden. Duitsland: Wisselend bewolkt ZONDAG 3 APRIL 1994 Zon- en maanstanden Zon op 07.09 Zon onder 20.13 l Maan op 03.32 Maan onder 12.23 T Waterstanden Katwijk Hoogwater09.23 22.14 Laag water 04.57 17.26 MAANDAG 4 APRIL 1994 Zon- en maanstanden Zon op 07.06 Zon onder 20.15 Maan op 04.07 Maan onder 13.32 Waterstanden Katwijk Weerrapporten 01 april 20 u Amsterdam onweer wzwll 11 9 90 w13 10 9 L 16 6 0.0 VC

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 12