Jan van Goyen in het Mauritshuis
Cultuur Kunst
Ilias in nieuwe theater
Toneelgroep Amsterdam
Kunst tijdens Pasen in Hooglandse kerk
Beeldengrap
'Roxette is alleen maar feest'
Klavecimbelfestival in IJsbreker Amsterdam
VRIJDAG 1 APRIL 1994
Van der Hoogtprijs Geertrui Daeni
leiden De Vlaamse schrijfster Geertrui Daem krijgt de Lucy B.
en C.W. van der Hoogtprijs 1994 voor haar verhalenbundel Bo
niface. Dat heeft het bestuur van de Maatschappij der Neder
landse Letterkunde in Leiden gisteren bekend gemaakt. De aan
moedigingsprijs bedraagt 5000 gulden. Eerder werden Jan Brok
ken. Anna Enquist, Margriet de Moor, Marie Kessels. Charles
Ducal en Mare Reugebrink onderscheiden.
Iceparty in Grote Beer
leiden Iceparty treedt maandag 4 april op in café de Grote Beer
in Leiden. De band speelt stevige rock met jazzy en soulinvloe-
den. Het optreden aan de Rembrandtstraat begint om 22.30 uur.
Tekenen in de oudheid
alphen aan den run De Alphense kunstenaar Willem van den
Broek begint in mei een cursus tekenen in samenwerking met
Expressie 70. Het themapark Archeon met zijn historische ge
bouwen model. Deelnemers krijgen les in technieken met pot
lood. pittkrijt en inktpen. De cursus duurt tien lessen en is op
dinsdag of donderdag. Voor informatie en aanmelding: Expres
sie 70,01720-93737.
Geen verlaging BTW op kunst
den haag Het kabinet is niet van plan de kunst van het hoge
btvv-tarief (17,5 procent) over te hevelen naar het lage btw-tarief
van zes procent. Voor een dergelijke operatie heeft het kabinet
geen geld. De maatregel zou minimaal 60 en maximaal 155 mil
joen gulden kosten, afhankelijk van de vraag welke kunstuitin
gen in het lage btw-tarief gaan vallen. Dit blijkt uit een brief van
staatssecretaris Van Amelsvoort (financiën) en minister d'Anco-
na (wvc) aan de Kamer.
Acteur Bill Travers overleden
coldharbour» De Britse acteur Bill Travers, de mannelijke
hoofdrolspeler uit de film 'Born Free' (1964), is dinsdag op 71 -ja
rige leeftijd in zijn slaap overleden. Dat heeft het Born Free
Fonds gisteren bekendgemaakt. Travers en zijn echtgenote Vir
ginia McKenna speelden in de film het echtpaar George en Joy
Adamson, dat tientallen verweesde of in gevangenschap gebo
ren leeuwen leerde te overleven in het wild. Het succes van de
film zette Travers en McKenna ertoe het Born Free Fonds op te
richten, dat zich inzette voor de rechten en bescherming van
dieren. Het fonds wordt tegenwoordig geleid door William Tra
vers, een zoon van het echtpaar.
Meer belangstelling voor dans
Amsterdam De belangstelling voor dans neemt toe. Uit het rap
port Voorslellings- en bezoekcijfers, seizoen 1992/1993, blijkt
dat het aantal bezoeken ten opzichte van het seizoen ervoor met
3,5 procent toenam. Hel aantal voorstellingen steeg met 3 pro
cent. De onderzoekers spreken overigens niet over bezoekers
aantallen omdat iemand meerdere bezoeken kan afleggen. In de
twee voorgaande seizoenen was er sprake van een lichte daling.
Het onderzoek is in opdracht van het Directie Overleg Dansge
zelschappen (DOD) uitgevoerd onder de tien structureel gesub
sidieerde gezelschappen die bij dé organisatie zijn aangesloten:
Het Nationale Ballet, het Nederlands Dans Theater (NDT), Sca-
pino Rotterdam, Het Folkloristisch Danstheater, Introdans, Re
flex, De Rotterdamse Dansgroep, Dansgroep Krisztina de Chatel,
Djazzex en de Dansers Studio.
Veel poëzie verkocht in Boekenweek
amsterdam Het thema poëzie van de Boekenweek heeft de ver
koop van de dichtbundels geen windeieren gelegd. Dat blijkt uit
een enquête die de Stichting Collectieve Propaganda van het
Nederlandse Boek (CPNB) heeft gehouden tijdens het boeken-
festijn (16 tot en met 26 maart). Van de klanten die het Boeken
weekgeschenkvan Hella S. Haasse ontvingen, kocht 17 procent
een dichtbundel. In andere jaren was dat amper één procent.
Het onderzoeksresultaat betekent dat ruwweg 100.000 i
dit jaar poëzie kochten in plaats van proza.
Haags museum is twee werken van Leids landschapschilder rijker
Dit voorjaar kreeg het
Haagse Mauritshuis het
fraaie 'Rivierzicht met kerk
en boerderij' van de in Lei
den geboren schilder Jan
van Goyen ten geschenke.
Samen met een onlangs in
langdurig bruikleen ver
worven schilderij en zeven
werken die het museum al
langer in bezit had is het
Mauritshuis nu in staat ne
gen werken van Van Goyen
te tonen die tesamen een
representatief beeld geven
van één van de belangrijk
ste landschapschilders uit
de Gouden Eeuw.
leiden «jan rusdam
bijzonder in
haar nopjes met de schenking
door de American Friends of the
Mauritshuis. Het 'Rivierzicht
met kerk en boerderij' dateert
uit de laatste levensjaren van
Jan van Goyen (1596-1656), een
periode die wordt beschouwd
als het hoogtepunt van zijn
loopbaan.
'Winterlandschap' (1626),
'Landvolk bij een vervallen
boerderij' (1631) en 'Duinland
schap met een landweg' (±1625)
zijn typisch vroege Van Goyen's
waarin de natuur het hoofdon
derwerp is en de mens een ta
melijk ondergeschikte rol speelt.
De kleuren zijn overwegend so
ber en zorgvuldig op elkaar af
gestemd.
In 'Rivierzicht met kerk en
boerderij' (1653) is een meer
trefzekere schilderwijze herken
baar. ,,Het schilderij toont dui
delijk de hand van de ervaren
meester die met zichtbaar ge
mak zijn penseel hanteerde en
in korte tijd een aangenaam
landschap op het paneel kon
zetten", aldus Edwin Buijsen,
conservator van het Maurits
huis. Een dergelijk karakteristiek
en kleurrijk paneel onbrak tot
dusver in de collectie van het
Mauritshuis.
Het werk toont een brede ri
vier met aan de oever een aantal
eenvoudige boerderijen en een
hooischelft. Achter de boerderij
en rijst de toren op van een laat
middeleeuwse kerk. Van Goyen
streefde er niet naar exact de
werkelijkheid weer te geven.
Meestal voegde hij een aantal
dingen samen om een zo aan
trekkelijk mogelijk compositie
te creëren.
De markante toren in 'Rivier
zicht met kerk en boerderij'
'Riviergezicht met kerk en boerderij' (1653), te zien op de tentoonstelling 'Jan van Goyen in het Mauritshuis'.
iet. kunnen
waarschijn-
heeft men nog
thuisbrengen, ma
lijk gaat het on
smelting van de kerktorens van
Ouderkerk aan den Amstel en
Scheveningen.
Tweederangs
Jan van Goyen werd in 1596 in
Leiden geboren als zoon van
een schoenmaker. Na afronding
van zijn leerperiode trouwde hij
in 1618 met Annetje Willemsdr.
van Raelst. In 1632 verhuisde hij
van Leiden naar Den Haag. In
het Stedelijk Museum De La-
kenheil in loeiden hangt zijn 'Ge
zicht op Leiden' waarin Van
Goyen zijn geboortstad schil
derde vanuit het noordoosten.
De belangstelling van het
Mauritshuis voor het werk van
Van Goyen is al meer dan een
eeuw oud. In 1889 kocht de
toenmalige directeur van het
Mauritshuis, Abraham Bredius,
kort na zijn aantreden, de eerste
Van Goyen voor het museum:
het 'Gezicht op Dordrecht
vanuit Papendracht'. Van
Goyen werd in die tijd niet door
iedereen bewonderd. De aan
koop leverde de museumdirec
teur forse kritiek op. Victor de
Stuers, die de minister van bin
nenlandse zaken adviseerde
over de aankopen van de rijks
musea, vond Van Goyen maar
een tweederangs sclylder. Toen
Bredius een tweede werk van
Goyen wilde kopen stak hij daar
een stokje voor. Maar de muse
umdirecteur liet zich niet uit het
veld slaan en kocht het schilde
rij 'De riviermonding' uit eigen
middelen. v
Nu, zo'n honderd jaar later,
wordt Jan Van Goyen als een
van de belangrijkste landschap
schilders uit de Gouden Eeuw
beschouwd. Zijn naam wordt in
een adem genoemd met Jacob
van Ruisdael, Meindert Hobbe-
ma en Aelbert Cuyp. Van Goyen
was een echte specialist die ge
durende zijn lange loopbaan
bijna alleen maar landschappen
heeft geschilderd.
Schuld
Het Mauritshuis bezat tot voort
kort zeven schilderijen van Van
Goyen. Dat lijkt veel, maar het is
een bescheiden aantal gezien
Van Goyen's enorme produktie
van zo'n 1200 'schilderijen. De
schilder moest wel zo produk-
tief zijn omdat hij voortdurend
op zwart zaad zat. Bij zijn dood,
in 1656, liet hij een grote schuld
Dit voorjaar kreeg het Mau
ritshuis ook een vroeg winter
landschap van de Leidse schil
der in permanent bruikleen van
dc Rijksdienst Beeldende Kunst
in bruikleen. De nieuwe aan
winsten stellen het Mauritshuis
in staat een completer beeld te
geven van het werk van Van
amsterdam
Chinese muziek op
Holland Festival
amsterdam gpd
Nieuwe Chinese muziek en het
verschijnsel muzikale bewerkin
gen zijn in juni de hoofdthe
ma's van het Holland Festival
1994. Van de twaalf concerten
zijn er drie vrijwel geheel gewijd
aan recent werk van Chinese
componisten. In één voorstel
ling brengt het Holland Festival
in één voorstelling ook de we
reldpremière van de kamerope
ra's 'Wolvendorp' van Gui Wen-
jing en 'The death of Oedipus'
van Qu Xiaosong.
Hoogtepunt wordt volgens de
organisatie de wereldpremière
van de bewerking van een pre
ludium en fuga uit Bachs 'Das
Wohl'temperierte Wavier' door
de Russische componist Alexan
der Knaifel.
De Engelse regisseur Peter
Brook brengt 'The Man who' op
basis van Oliver Sacks' boek 'De
man die zijn vrouw voor een
hoed hield'. Zijn collega Peter
Zadek uit Duitsland regisseert
het Berliner Ensemble in een
voorstelling van 'Antonius en
Cleopatra" van Shakespeare.
Het dansprogramma wordt
gedomineerd door het mega
project 'Ocean' van Merce Cun
ningham. Onder het motto
'Mondriaan' presenteert het
Nederlands Daus Theater nieu
we choreografieën van Van Ma
nen en Kylian. Bij Nationale
Ballet werken jonge choreogra
fen samen met jonge compo
nisten en het Asko Ensemble
voor een gezamenlijke voorstel-
ling.
Toneelgroep Amsterdam neemt
de nieuwe huisvesting op het
terrein van de voormalige Wes
tergasfabriek in Amsterdam in
gebruik met de 'Ilias' van
Homerus. Aan het stuk, dat Pe
ter Oosthoek regisseert, doet
nagenoeg dc gehele cast van het
toneelgezelschap mee. De pre
mière in het nieuwe theater, dat
is omgedoopt tot Transforma
torhuis Toneelgroep Amster
dam (TTA), vindt op 11 novem
ber plaats. De voorstelling loopt
tot eind december.
De tweede produktie die in
het TTA z'n première beleeft, is
'Timon van Athene' van Shake
speare. Pierre Audi. artistiek di
recteur van De Nederlandse
Opera regiseert het stuk. Gerrit
Komrij is verantwoordelijk voor
de vertaling. Timon van Athene,
gespeeld door onder meer Joop
Admiraal, Pierre Bokma, Titus
Muizelaar en Gerardjan Rijn-
ders, gaat op 21 januari in pre-
Erasmusprijs voor kunstenaar Polke
amsterdam
De Duitse beeldend kunstenaar
Sigmar Polke (1941) krijgt de
Erasmusprijs 1994. Aan de on
derscheiding is een bedrag van
300.000 gulden verbonden. De
Stichting Praemium Erasmia-
num in Amsterdam kent de
prijs jaarlijks toe aan een
soon of instelling die een
Europa belangrijke bijdrag
heeft geleverd op cultureel, s<
ciaal of sociaal-wetenschappt
lijk terrein. Vorig jaar won de
Duitse toneelmaker Peter Stein
de prijs.
Polke krijgt de prijs voor de
creatieve en levendige bijdrage
die hij heeft geleverd aan de Eu
ropese kunst. Daardoor heeft hij
onze opvatting over moderne
kunst vernieuwd cn verbreed,
zo stelt de stichting. De organi
satie beschouwt Polke als één
der sleutelfiguren in de wereld
van de moderne kunst.
foto pr
Goyen dan tot dusver mogelijk
was. Tot en met 23 mei is daar
om een kleine Van Goyen-pre-
sentatie ingericht onder de titel
'Jan van Goyen in het Maurits
huis' waarin alle ontwikkelingen
van zijn stijl goed te volgen zijn.
'Jan van Goyen in het Mau
ritshuis'. Korte Vijverberg 8, Den
Haag: dinsdag t/m zaterdag
10.00-17.00 uur. zon- en feest
dagen 11.00-17.00 uur.
Meer geld voor
monumenten
amsterdam anp
Het jaarlijkse budget voor de
monumentenzorg in Neder
land wordt verdubbeld naar
160 miljoen gulden. Met dat
geld kan de achterstand bij
de restauratie van monu
menten in het jaar 2005 zijn
ingelopen. Dat staat volgens
R. Apell, directeur van het
Bureau Monumentenzorg
.Amsterdam in het Strate
gisch Plan voor de Monu
mentenzorg. Apell zei dat
gisteren in de Noorderkerk in
Amsterdam.
Minister D' Ancona van
WVC presenteert haar mo-
numentcnplan op 14 april in
Dordrecht. Een woordvoer
ster van het ministerie van
WVC zegt de inhoud van het
voorstel van de bewinds
vrouw nog niet te kennen.
Een verdubbeling van het
bugdet noemt zij 'niet on
denkbaar'.
Het Strategisch Plan is sa
mengesteld op basis van het
onderzoeksrapport Monu
menten beter bekeken, dat in
december verscheen. Daarin
stelden de onderzoekers dat
per jaar 190 miljoen gulden
nodig is voor de restauratie
van de huidige rijksmonu
menten en de monumenten
uit de periode 1850-1940, die
de komende jaren als rijks
monument worden aange
merkt. Uil het rapport bleek
dat 60 procent van de rijks
monumenten in goede staat
verkeert en dat 30 procent
binnen tien jaar moet wor
den gerestaureerd. De overi
ge 10 procent kan later wor
den opgeknapt. In totaal is
ongeveer 3.6 miljard gulden
nodig, aldus het rapport.
den haag gpd
'Ongewenste' beelden krijgen
een 'laatste standplaats' op een
terrein in Biddinghuizen, nabij
Dronten. Kosten: 2,5 miljoen
gulden, bijeengebracht door ge
meenten, sponsors, 'Europa' en
particulieren. Dat persbericht
stuurde de stichting Beelden in
Nederland rond. In het schrij
ven staat dat de overkomst over
het beeldenreservaat nog deze
week wordt ondertekend: van
daag op 1 april.
Met dit beeldenreservaat is
een oplossing gevonden voor
het probleem van ruim 1.000
overbodige beelden in ons land:
kunstwerken die door de bevol
king (of gemeenten) zijn ver
nield, verontachtzaamd of zelfs
gesloopt, zoals onlangs nog met
het beeld van Herman Makkink
in Amsterdam. Woordvoerster
stichting Beelden in Nederland:
„Een persbericht, nee, ik weet
van niets. Ik zit hier ook maar
toevallig."
Woordvoerster gemeente
Dronten: „Jazeker, er is bij Bid
dinghuizen een terrein van 16
hectare waarmee men wel wat
van plan is."
Beleidsmedewerkster Rijks
dienst Beeldende Kunst (knal
lende lach): „We weten van
niets. Wat zegt u: een bedrag
van 2, 5 miljoen?! Voor onge
wenste beelden?! Als we dat in
de beeldende kunst ter beschik
king hadden...(knallende lach)."
Zwedens succesvolste duo komt met nieuwe cd:
leiden Tien kruiswegstaties van de Leidse te
kenaar/fotograaf Piet de Boer hangen tijdens
de Paasdiensten dit weekeinde in de de Hoog
landse kerk. Het is de bedoeling dat de etsen.
geregeld te zien zijn. Je moet het niet zien als
een expositie van mijn werk, ik heb ze hier ge
hangen als meerwaarde voor deze mooie kerk,
om hem nog meer in de belangstelling te zet-
de kerk in mei voor het publiek wordt ten." De Boer heeft het plan om de kruisweg
opengesteld, gedurende de hele zomerperiode binnenkort met nog twee staties te voltooien.
„Een aantal jaren geleden heb ik op verzoek
een van de staties gemaakt. Ik ben er later op
doorgegaan. Ze hebben een symbolische ach
tergrond, ze vertegenwoordigen ook het lijden
van de joden in de laatste wereldoorlog." fo
to loek zuyderduin
Baalbergen's
meubel lease service
De nieuwe manier van
zorgeloos inrichten.
Vraag naar de folder!
amsterdam
Het klavecimbel: voor de één het symbool
van oude, tuttige tingeltangel muziekjes.
Voor anderen één van de hoofdaltaren,
waarop de liturgie van de historische mu-
ziekpraktijk wordt beleden. Een week lang,
van 3 tot en met 10 april, onder auspiciën
van het Amsterdamse muziekcentrum De
IJsbreker, speelt een keur van nationale en
internationale musici op een festival gewijd
aan dit instrument. Annelie de Man, één
van de initiatiefnemers, is samen te horen
met de in Reykjavik geboren Thora Johan-
Op de vraag waarom het klavecimbel
•oor de hedendaagse componist een inte
ressant medium is. repliceert Johansen:
„Componisten vinden het klavecimbel óf
verschrikkelijk óf fantastisch." De Man vult
aan: „Het is een buitengewoon ritmisch
precies instrument en dat valt tegenwoor
dig zeer in de smaak bij componisten. En
het is weer eens wat anders dan de piano.
Het heeft bovendien geen enkele relatie
met de negentiende eeuw. Componisten
willen zich immers al tijden bevrijden van
de vorige eeuw. Met het klavecimbel ben je
daar in één klap van af: geen enkele remi
niscentie meer aan Wagner of Brahms."
„Mollig, wollig, rond," zo typeert Johan
sen de klank van het klavecimbel. „Je hoort
het altijd in horror films." „Heel spichtig en
loch ook weer warm." luidt de omschrijving
van Annelie de Man. Dat er met het klave
cimbel ook andere dan horror-effecten
kunnen worden opgeroepen, dat loonde ie
mand als John Gage aan, toen hij in 1969
zijn HPSCHD presenteerde. Mozart is
hierin te horen tegelijk met fragmenten van
Beethoven, Chopin, Schumann en Cage. Te
zamen met allerlei elektronisch geknars en
gepiep realiseren De Man en Johansen met
nog vijf klavecinisten deze intrigerende,
neurotische kakofonie. De uitvoering nag
als één van de hoogtepunten van de festival
worden beschouwd.
IJsbreker Klavecimbel Festival in Amster
dam is van 3 april tot en met 10 april. In
lichtingen: telefoon 020-5681805.
schiphol els smit
Ooit was 'Roxette' de titel vai
een hit van de groep Dr Feel
good. Sinds een jaar of zes is e
maar één Roxette: het zo sue
cesvolle, vrolijke duo uit Zwe
den: Marie Frederiksson
Gessle. Miljoenen platen heb
ben ze inmiddels verkocht. Het
nieuwe album van Roxette
'Crash! Boom! Bang' komt hal
verwege deze maand uit. Zan
geres Frederiksson aan het
woord over de belevenissen van
afgelopen tijd. „Soms heb ik het
idee dal tachtig procent van wat
we doen business is en maar
twintig procent muziek. Totdat
je op het podium staat. Dan
weet je weer je dat het allemaal
om de muziek is begonnen.
Hoewel, ik realiseer me hoe lan
ger hoe meer dat het belangrijk
is een goed privé-leven te heb
ben. Dat staat ook Per voor
ogen. Hij is vorig jaar getrouwd.
Ik heb een dochter van tien
maanden. Mijn man. ook een
musicus, heeft nu een heel jaar
vrijgenomen, zodat hij er altijd
voor Josephine kan zijn. Je thuis
is je basis. Alleen als het daar
goed is. kan je optimaal muziek
maken."
Een goed jaar geleden leverde
Frederiksson haar vierde solo
album af. In het Zweeds, tekst
en muziek van haar hand. „Ik
héb er af en toe behoefte aan te
bespiegelen. Kijk, met Roxette is
het altijd feest, alleen maar
feest. Per vindt dat fantastisch.
Ik vind dat ook, maar ik moet af
en toe, als fggenwicht, iets an-
Marie Frederiksson: „Roxette is Pers kind en ik ben haar tante." foto
ders doen. Een beetje over de
waarden van het leven naden
ken. Als ik dat onder woorden
wil brengen, kan ik dat het bes
te in mijn eigen taal. Ik zou in
het Engels nooit zo exact m'n
gevoelens kunnen beschrijven.
Per daarentegen denkt onder
hand in het Engels en hij schrijft
natuurlijk de muziek al met de
Engelse tekst in z'n hoofd".
Tante
„Welbeschouwd vullen wij el
kaar precies aan. Hij wil altijd
vooruit, voor hem bestaat alleen
Roxette. Ik ben degene die op
gezette tijden zegt: 'Ho, ho,
even de blik op elders'. Om de
verhoudingen weer te geven:
Roxette is Pers kind en ik ben
haar tante. Dat weten we van
elkaar en dat respecteren we.
Ach, we kennen elkaar al zo
lang. We hebben samen zo veel
meegemaakt. Daarmee leg je
een fundament dat vrijwel niet
is stuk te krijgen".
„We kennen elkaar door en
door, we weten precies wat we
doormaken. Ik vraag me wel
eens af of ik, als ik solo zo'n suc
ces zou hebben gehad als wij nu
met de band hebben meege
maakt, ik het wel had aange
kund. In feite kwam ons succes
zo plotseling. Uiteraard was het
fantastisch, maar ons leven
werd er zo ingrijpend door ver
anderd. Ik was daar totaal niet
op voorbereid. We doen nu be
wust dingen anders op de ko
mende tournee die, denk ik, in
september start. We nemen een
lange aanloop, meer rustpau
zes. We doen het dit maal op
ons gemak."