Calabrië klaar voor ruk naar rechts
Ni
Ontredderd Oekraïne naar de stembus
>1A T
EELCO VAN DER LINDEN
1 M I at u nu ziet werd tot het
mf begin van de jaren '70 de
W W 'tuin van Calabrië' ge
noemd. Dertig vierkante kilometer bos, olij
ven, sinaasappels, citroenen en eerste klas
clementines." De twee mannen, gewapend
met hengels en blikjes wormen, staren naar
de grijze vlakte die zich voor hen uitstrekt.
Het beton contrasteert scherp met het blauw
van de zee en de wolkenloze lucht.
In Gioia Tauro verrees een van de grootste
havens van de Middellandse Zee. Samen met
een enorme electriciteitscentrale en verschil
lende staalfabrieken zou die de modderende
regio definitief opstuwen in de vaart der vol
keren. De haven is in staat de grootste oce
aanstomers te ontvangen, maar aan de hon
derden meters lange kades ligt slechts een
oud vissersbootje afgemeerd. Vier spiksplin
ternieuwe hijskranen staan er verdwaasd bij.
Achter het gaas met het bordje 'geconfis
queerd in opdracht van de juridische autori
teiten' verroesten bouwketen, cementmolens
en een spoorlijn. De enige economische acti
viteit die valt te ontwaren, is een autosloperij.
De Italiaanse overheid heeft de afgelopen
twintig jaar bijna honderd miljard gulden ge
ïnvesteerd in wat de Italianen nu omschrij
ven als 'een kathedraal in de woestijn'. Twee
maanden geleden kwam een einde aan het
verstoppertje spelen. De politie arresteerde
de president-directeur van de nationale elec-
triciteitsmaatschappij ENEL, de machtige
christendemocraat Viezzoli, tientallen onder
nemers uit zowel Noord- als Zuid-Italië en de
belangrijkste leden van de mafiaclans Pi-
romalli, Albanese en Pesci.
Voor het eerst kwam zwart op wit te staan
dat de politici in Rome de christendemo
craat Andreotti en de socialist Craxi voorop
miljarden overheidsgeld hadden overge
maakt aan de Calabrese maffia, de
'ndrangheta In plaats van de regio Calabrië
ontwikkelde zich de 'ndrangheta. De clans
van Gioia Tauro worden vandaag de dag ge
rekend tot de machtigste en ook wreedste
elementen van de hele Zuiditaliaanse maffia.
De 'ndrangheta is schatrijkgeworden,
maar dat valt aan Gioia Tauro niet af te zien.
De stad doet het meest denken aan Calcutta.
Ongeasfalteerde wegen, vuilnis en, natuur
lijk, beton. Overal wordt gebouwd, maar
niets is afgemaakt. Verveloze karkassen van
vijf etages herbergen slechts een of twee mi
serabele appartementen. In de lege ruimtes
spelen kinderen of hangt was te drogen.
„Een bestemminigsplan bestaat hier niet.
De maffia speculeert en investeert in nuttelo
ze bouwwerken", zégt Giovanni, een van de
weinige bewoners die wil praten. Hij zegt op
de progressieven te stemmen, maar vreest
dat alles bij het oude zal blijven. „Er is hier
teveel maffia. Zo simpel ligt het. Niets be
weegt er zonder de onzichtbare hand van de
clans. Je ziet in welke omstandigheden de
mensen wonen, hoe ze gekleed gaan. Nie
mand gelooft meer in iets. Elke waardigheid
is hen vreemd. Gioia Tauro is het gat van de
kont van de wereld."
Lafiamma
De rust die heerst in Taurianova, berucht
maffia-bastion en toneel van vele bloedige
afrekeningen, wordt door een winkelier uit
gelegd als een teken dat er momenteel wei
nig te verdelen valt. „Het geld is op, de poli
tieke partijen zijn in crisis. Maar zodra er
weer de mogelijkheid is om twee stenen op
elkaar te metselen, maken ze elkaar af zegt
de man. Hij weigert te zeggen hoeveel hij
maandelijks moet afdragen aan 'protectie
geld'. „Over sommige dingen kun je beter
zwijgen. Laten we maar zeggen dat we wach
ten op betere tijden. De enige hoop die ik en
met mij velen hebbenf is dat 'la fiamma' (de
driekleurige vlam, symbool van de neo-fas-
cistische MSI) eindelijk weet door te breken.
De MSI is de enige partij met schone han
den."
Reggio Calabrië, de provinciehoofdstad ge
legen op de uiterste zuidpunt van het Itali
aanse vasteland, hangt vol met verkiezings-
Neo-fascistische MSI spint garen bij de onvrede in Zuid-Italië
posters van Renato Merduri, een zestigjarige
MSI-senator. 'Reggio' maakt zich op voor de
definitieve ruk naar rechts.
De afspraak met de senator is in het hoofd
kwartier van de MSI, midden in een van de
achterbuurten van Reggio. In het kraakhelde
re kantoortje doet opvallend weinig denken
aan het fascistische verleden. Mussolini is ge
heel afwezig. De enige foto aan de wand is
die van Giorgio Almirante, historisch leider
van de MSI. De sfeer is opgetogen. Een twin
tigtal militanti bespreekt het reisschema van
Merduri. Er wordt gebeld met draadloze tele
foons. Namen van dorpen en te halen per
centages vullen de kleine ruimte. Als de sena
tor arriveert, valt alles en iedereen stil.
Meduri is een kleine man met een bemin
nelijke glimlach. Hij zegt dat het moment
van de waarheid nadert. „Het regime is ge
sloopt en de mensen realiseren zich hoe
groot de chaos is die de heren politici achter
laten. Men wil weten wat we voor Calabrië en
Italië willen doen en vraagt niet, zoals vroe
ger, om baantjes en andere gunsten."
Meduri beschouwt de volksopstand van
1970 in Reggio als de eerste echte manifesta
tie tegen het regime. „De vlam sloeg in de
pan omdat Reggio niet werd gekozen tot
hoofdstad van de pas in het leven geroepen
regio Calabrië. In werkelijkheid was het pro
test gericht tegen de misère, de werkloos
heid, het falende industriebeleid van Rome
en het partijpolitieke gekonkel."
De opstand in Reggio, waarin de MSI een
hoofdrol vertolkte, duurde twee jaar. De stad
verkeerde in een volledige staat van anarchie.
Bij gevechten met de politie kwamen in to
taal vijftien personen om.
De opstand was een schok voor de rege
ring in Rome en leidde volgens Meduri tot
initiatieven die Zuid-Italië moesten onder
steunen. „Na de opstand kwam er geld los
voor allerlei projekten denk aan de haven
van Gioia Tauro maar nooit heeft het be
lang van Calabrië vooropgestaan. De grote
werken dienden voor het opbouwen van
clientelebanden en het spekken van de grote
Noorditaliaanse industrieën zoals Fiat. Cala
brië werd uitgeleverd aan corrupte politici en
mafiosi, die niet alleen de economie en het
milieu vernielden, maar ook de bevolking tot
slavernij veroordeelden.
Volgens Meduri is nu het moment aangebro
ken voor de revanche; de opstand van Reggio
krijgt na 24 jaar een vervolg. Silvio Berlusconi
speelt in dit alles een centrale rol. „Hij is de
enige echte noviteit op het politieke toneel.
Berlusconi heeft de MSI/Nationale Alliantie
op waarde weten te schatten en haar uit de
verdomhoek gehaald waarin ze door het regi
me was geschopt. Berlusconi is een groot
manager met een natuurlijk leidersinstinct.
Hij heeft begrepen dat in Italië gezag en orde
moeten terugkeren. Hij wil dat de Italianen
weer tróts kunnen zijn op hun vaderland.
Om al deze redenen zijn we met hem een al
liantie aangegaan. Het succes ligt om de
hoek. U zult zien, de nieuwe regering zal
straks bestaan uit MSI/Nationale Alliantie en
Hup Italië."
HANSGELEUNSE
og ademen Kiev, Lvov en Don-
jetsk de grandeur van het verle
den. De winkels zijn goed ge
vuld, de fruitmarkten overvloedig bevoor
raad, de auto's rijden weer sinds Kiev in ja
nuari besloot de Russische olie niet meteen
naar de buitenlandse (valuta)afnemers door
te verkopen, maar de eigen markt te bevoor
raden. Maar schijn bedriegt. Tachtig procent
van de Oekraïners leeft onder de armoede
grens. Het gemiddelde maandsalaris schom
melt rond de 390.000 karbovanjets, de tijde
lijke Oekraïnse munt waarvan er zo'n 38.000
in een Amerikaanse dollar passen. Voor een
kilo vet varkensvlees moeten bij de slager in
Lvov 180.000 kabovanjets worden uitgeteld.
Een kilo worst gaat voor 270.000 over de
toonbank.
Morgen mogen de ruim 32 miljoen kiesge
rechtigde Oekraïners naar de stembus om uit
5.833 kanidaten een nieuw 450 zetels tellend
parlement te kiezen.
„Ben je nou helemaal. Oekraïne kun je met
alles vergelijken, maar Rusland is Afrika niet!
Het gebonk van de nachttrein, die de pak
weg duizend kilometer tussen Donjetsk en
Kiev in zestien uur afboemelt, verliest even
het verdovende effect op het beschonken
hoofd van de 28-jarige Volodja. De Russische
eer staat op het spel.
Volodja is één van de twaalf miljoen ras
zuivere Oekraïnse Russen. Na het zoveelste
mierzoete Tsjechische likeurtje komt hij tot
de conclusie dat Oekraïne na een dikke twee
jaar onafhankelijkheid alleen in de categorie
'apenlanden' past. Niets gaat er hier goed. Als
hij vandaag nog kon emigreren, liefst naar
Amerika, graag.
Er is maar één remedie: terug in de moe
derschoot. Alleen aansluiting bij Rusland kan
Oekraïne van de ondergang redden. Niks ei
gen vlag, eigen volkslied, eigen couponnen,
eigen grenzen. Slavische eenheid, de roebel
als munt, dat garandeert 150 miljoen Russen
en 52 miljoen Oekraïners een welvarende en
tree in de 21ste eeuw.
Er zijn honderdduizenden Volodja's in
Oekraïne. Voorjaar 1991 stemden ze bij het
referendum van Sovjet-leider Gorbatsjov
massaal voor het voortbestaan van de Sov
jetunie. Die ging echter ter ziele. In december
dat jaar lieten ze bij de Oekraïnse volksraad
pleging even massaal weten dat Oekraïne
verder als zelfstandige staat door het leven
zou moeten. Vanwaar die omslag? Volodja:
„Je bent hier geboren. Het is je land. Toen
konden we nog niet overzien wat die onaf
hankelijkheid allemaal zou gaan brengen."
Het zijn vooral de Russische Oekraïners die
spijt hebben van hun keuze destijds. En het
is deze bevolkingsgroep die hoopt dat de par
lementsverkiezingen van morgen een omme
keer gaan brengen.
Jevgenia Zakalik zegt van politiek geen ver
stand te hebben. Maar ze is ervan overtuigd
dat een unie met Rusland voor Oekraïne het
einde betekent. „Ons land moet één blijven,
anders verdwijnen we echt in de afgrond",
zegt de 49-jarige boerin in het Westoekraïnse
gehucht Zwenigorod
We wandelen met haar over de door voor
jaarsbuien in een moddermoeras veranderde
'dorpsstraat' naar het vroegere cultuurhuis,
waar de portretten van Marx en Lenin aan
weerszijden van het podium zijn vervangen
door stichtelijke prenten van de Maagd Ma
ria en Christus de Verlosser.
Acht parlementskandidaten stellen zich
daar aan de dorpsbewoners voor. Veertig zijn
er komen opdagen. Een handjevol mannen
op de eerste rij, een meerderheid van vrou
wen achterin de zaal, hoofddoekjes om, aan
dachtig luisterend. „Ik ben voor hogere lonen
en lagere prijzen", zegt de directeur van een
landbouwkolchoze, die zich namens 'het
werkcollektief kandidaat heeft laten stellen.
Reacties zijn er niet.
In Donjetsk, een typische Sovjet-stad met
in het centrum Lenin nog braaf op z'n sokkel,
is zeker de helft van de 1,3 miljoen inwoners
direkt of indirekt afhankelijk van Donjetskoe-
gol, een conglomeraat van twintig kolenmij
nen en verwerkingsbedrijven. Maar tiendui
zenden sjachtjori komen nog maar zelden
ondergronds in hun verouderde, onveilige
mijnschachten. De kolenindustrie in de Don
bass staat op instorten, massa-werkloosheid
dreigt en de beschuldigende vingers wijzen
richting Kiev.
Joeri Makarov, een van de leiders van het
permanente stakingscomité dat zich heeft
genesteld in het gebouw van werkgever Don-
jetskoegol, zegt dat hij zijn mannen op
scherp heeft staan. Zij komen in actie als Kiev
zich niets aantrekt van het referendum dat
gelijktijdig met de verkiezingen wordt gehou
den. De inzet: economische aansluiting bij
Rusland, het Russisch als tweede officiële
staatstaal en zelfstandigheid voor de Don
bass. „Als er niets gebeurt, staken we ze weg.
Kiev leeft op onze kosten."
Met 'ze' bedoelt Makarov de vertegen
woordigers van de Partij van de Macht. Geen
echte partij, maar representanten van de
vroegere communistische partij, fabrieksdi
recteuren en kersverse democraten die de af
gelopen twee jaar bestuurlijke functies heb
ben verworven. Hun leider is Leonid
Kravtsjoek, voormalig communistisch partij
ideoloog en in december 1991 tot president
gekozen.
Twee jaar lang al houdt Kravtsjoek zich po
litiek staande door nationalisten van Russi
sche en Oekraïnse signatuur tegen elkaar uit
te spelen. Het enige dat beide kampen nu
verenigt, is de afkeer van de Partij van de
Macht.
Het is één corrupte bende daar in Kiev,
zegt de 30-jarige Andrei Sjkil, de leider van de
Oekraïnse Nationale Assemblee (UNA) in zijn
met runentekens en andere Hitleriaanse
symbolen behangen werkruimte ijl het
Westoekraïnse Lvov.
In Kiev bagatelliseert de nationalistische
dichter Ivan Dratsj de aantrekkingskracht
van rechts-extremistische figuren. „In Oek
raïne hebben we geen Zjirinovski's." Dratsj
wist in 1989 de nationale idealisten te vereni
gen in de volksbeweging Roech, die de Oek
raïnse onafhankelijkheid afdwong. Nu heeft
hij zich uit de actieve politiek teruggetrokken.
Maar als hij morgen gaat stemmen, zal zijn
keuze niet op zijn opvolger Tsjornovil vallen
Dratsj adviseert om taktische redenen te kie
zen voor de Partij van de Macht.
Het wachten is, zegt hij, op een Óekraïns
dictator van het slag Pinochet. „En omda
Kravtsjoek en de Partij van de Macht gebaa
zijn bij het bijeenhouden van Oekraïne is eei
verkiezingsoverwinning voor de nomenkla
toera op de korte termijn het beste voor on
land. Goddank is er in Oekraïne geen burger
oorlog, dat is mede aan hen te danken", be
zweert hij.
Het grote gevaar voor de toekomst va ij
Oekraïne als eenheidsstaat komt volgenI
Dratsj van 'zogenaamde hervormers' als Vla
dimir Grinjov, een etnische Rus die Oekraïn;
heeft leren spreken, en oud-premier Koetsj
ma, een door Kravtsjoek aan de kant gescho
ven 'rode directeur'. Zij hebben zich verenigt
in een verkiezingsblok dat 'federalisering
van Oekraïne bepleit. Met andere woorden
een Oekraïne naar Duits model, met bonds
staten die een vrij grote mate van economi
scheen politieke zelfstandigheid hebben.
„Dit zijn wolven in schaapsvacht, valserik
ken die de kiezers proheren te misleiden'
roept Dratsj. Federalisering betekent het ein
de van Oekraïne, want 'Russische gebieden
als De Krim en Oost-Oekraïne zullen geheii
richting Moskou drijven, voorspelt hij.
De haven van Gioia Tauro is in staat de grootste oceaanstomers te ontvangen, maar aan de honderden meters lange kades ligt slechts een oud vissersbootje afgemeerd.
FOTO EELCO VAN DER LINDEN
ZATERDAG 26 MAART 1994
Vandaag en morgen
gaan de Italianen naar
de stembus. Italië is
wanhopig op zoek naar
het nieuwe. De
protestpartij Lega Nord
en de neo-fascistische
MSI, die onlangs
afstand nam van het
fascisme en zich
omvormde in Nationale
Allian tie maken zich op
voor de grote sprong
voorwaarts, onder de
vleugels van
mediamagnaat Silvio
Berlusconi en diens
gloednieuwe partij
Forza Italia (Hup Italië).
Succes lijkt verzekerd in
Noord-Italië, terwijl het
centrum waarschijnlijk
in handen zal blijven
van de ex-
communistische PDS en
haar alliantie. Cruciaal
is de rol van Zuid-Italië,
waar de MSI steeds
nadrukkelijker het
protest verwoordt.
