'De meisjes van de warme worst
Zomertijd kent
meer voordelen
dan nadelen
Het schoolreisje is
nog altijd actueel
SINGELLOOP '94
I
Theo Bakker
Gedoogzones
Het Gesprek van de Dag
Prins Constantijn schiet hardlopers weg
Bloemen voor Nurcihan
steking krijgen. 'Een kind
wordt ziek, krijgt antibiotica,
maar naar de oorzaak wordt
niet gekeken. Het kan dus aan
de hondenpoep hebben gele
gen.' Gedoogzones daarom.
Het instellen van gedoogzo-
nes, dat is het. Want zie, de
mens gooit soms uitwerpselen
uit vliegtuigen waartegen geen
antibiotica is gewassen. Bom
men. Een man die opengere
ten dood ligt te gaan. hand in
hand met zijn dochtertje wier
borst is verbrijzeld, hoeft zich
niet af te vragen wat de oor
zaak is.
Bommen voor de goede zaak,
voor de slechte, ze doden. En
dan hebben we het alleen nog
over één vergrijp waar de
mens aan is verslingerd. De
berichten hierboven verraden
diverse andere menselijke
hobby's. Maar er zal een dag
komen dat de mens de eigen
destructieve aard gaat inper
ken. Dat hij zich gedoogzones
gaat opleggen. Dat de mens de
ruimte waarin hij zichzelf en
de aarde mag vernietigen,
steeds verder inperkt. Dat hij
op den duur de hele aarde ver
lost van de plaag die hij is. Dat
hij zichzelf opheft, de voort
planting staakt. De gedoogzo
nes in Warmond zijn een be
gin.
de deur dicht. Zo erg. Wie
heeft dat gedaan? Waren er
toen al abortusklinieken voor
zwangere koeien? Was het
vroegtijdig afdrijven van het
kalfje gelegaliseerd? Ach, en
ook nog in de late middeleeu
wen. Als het nu nog had
plaatsgevonden in de vroege.
Ik moet op zoek naar goed
nieuws, wil ik niet per om
gaande vlucht terugvliegen
naar de palmen en zon en het
strand van Florida.
Je zoekt, bladert. 'Vergeten
zusters in Duitsland willen
vrouwvriendelijke bijbelverta
ling.' 'Vaticaan: geen democra
tie in de kerk.' Dat zijn berich
ten die goed doen. Zoals het
een schrale troost is om te le
zen, dat de moordenaar na
zijn daad de hand aanzichzelf
sloeg.
Maar de mooiste kop stond
toch op de regiopagina van
dinsdag: 'Gedoogzones voor
honden in Warmond.' In het
verlengde van het bericht zie
ik hoop gloren voor moeder
aarde.
Niet alleen dat mensen uitglij
den over de poep, nee, kinde
ren die spelen met honden-
drollen kunnen besmet raken
met de hondenspoelworm en
daardoor ademhalingsmoei
lijkheden en hersenvliesont
SATERDAG 26 MAART 1994
•Ze kunnen er op zijn faculteit
de klok op gelijk zetten. Elk jaar
•tegen de dag dat de zomertijd
ingaat, belt er wel iemand om te
vragen naar de effecten. Mor-
u gen is het weer zo ver, dus heeft
prof. dr. W.J. Rietveld het ant
woord al klaar. De Leidse fysio
loog is gespecialiseerd1 in het
bio-ritme van volwassenen en
kinderen en meldt meteen dat
alle verhalen over lichamelijke
ontregeling' zwaar overdreven
.-2ijn.
„Er zijn wel mensen die clai
men dat ze er gevoelig voor zijn
en nu de klok een uur vooruit
wordt gezet, zijn er ook wat
meer klachten. Dat komt omdat
de dag een uur korter wordt en
n omdat onze eigen biologische
d klok geen 24 uur loopt, maar 25
li uur", zegt de hoogleraar. „Een
dag met een uur meer wórdt
dus als normaal ervaren. Maar
een dag van 23 uur, betekent
1 dat je twee uur fout zit. Dat leidt
bij sommigen tot wat proble-
t men in het slaap-waak patroon.
Te vergelijken met de jet-lag na
een vlucht met twee uur tijds
verschil. Maar dat is dan ook
het enige waar je wat proble
men mee kunt hebben."
Kippen
Die problemen bestaan, volgens
professor Rietveld, uit het een of
twee dagen licht van streek zijn.
„Vooral kinderen houden vast
aan het oude regime en zijn een
beetje ontregeld." Elk ander ef
fect verwijst hij naar het rijk der
fabels. „Er is eens een Frans on-
derzoek geweest waaruit kwam
«lat kippen en koeien totaal van
slag zouden zijn. Daar geloof ik
dus niks van en ik geloof ook
het verhaal niet dat er meer on
gevallen zouden gebeuren na
de omschakeling. In Nederland
is dat in elk geval niet aantoon
baar"
Wel aantoonbaar is dat door de
Svoering van de zomertijd
Saergie wordt bespaard. „De
bezuiniging in het bedrijfsleven
is minimaal, maar omdat het
licht een uurtje later aangaat,
scheelt het wel in de huishou-
delijke sfeer. Ongeveer een half
procent op het jaarlijkse ge
bruik", zo meldt Gerard Bakker,
ambtenaar op de afdeling Ener
gie van hel ministerie van eco
nomische zaken. Bakker, ook
WD-raadslid in Leiden, heeft
een dossier bijgehouden over
de zomertijd en rekende een
paar jaar geleden uit dat het om
een bezuiniging van zo'n 50
miljoen zou gaan. „En veel zal
dat nu niet schelen."
Terrashouders
Daarmee voldoet de zomertijd
öan een van de doelen. In 1977
immers was de energiebespa
ring een van de argumenten om
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
Slechts een enkele fietsster, ge
noodzaakt voor rood licht te
stoppen, merkt na de bloemen
ook de boodschappen op die
aan de paal zijn geplakt. Zij
leest met aandacht een briefje
dat de vrienden van de scholie
re hebben nagelaten. Onder een
haatbetuiging aan het adres van
de man die zich kwetsend zou
hebben uitgelaten over de dood
van Nurcihan, schreven zij: „We
ïsen je, we zullen je nooit
vergeten."
Madurodam, dat was al heel
wat. Meer lag het voor de hand
om op schoolreisje naar Duin-
rell te gaan toen het nog geen
pretpark was, of naar Dricvliet
toen het nog gewoon een speel
tuin heette. Dierenpark Wasse
naar, toen het nog bestond, was
eveneens een gekende optie,
evenals de Linnaeushof. Want
hét criterium voor het jaarlijkse
schooluitstapje van vroeger
was, laten we wel wezen, dat
het bereikbaar moest zijn. En
(dus) goedkoop. Of het na de
derde keer nog leuk was, daar
werd de klas van toen eenvou
digweg niet naar gevraagd. In
spraak op de school was tot de
zeventigerjaren niet zo'n heet
hangijzer.
Enfin, het is lente en dus wor
den er, anno 1994, op de scho
len weer plannen gesmeed of
liggen die al klaar in de kast.
Want de bestemmingen mogen
dan veranderen, de opzet even
tueel wijzigen en het geld een
mindere rol spelen; als een paal
boven water staal dat het feno
meen 'schoolreisje' bepaald nog
niet als 'ouderwets' wordt erva
ren. Sterker nog, bij een rond
gang langs een aantal basis
scholen in Leiden blijkt dat ook
die lokaties van vroeger nog
niets aan waarde hebben inge
boet. Al geldt dat met name
voor de onderbouw. Voor de
kleintjes dus.
Zo blijkt Madurodam nog on
veranderd in deTop-Tien van
bestemmingen voor te komen.
Datzelfde geldt voor i )uinrell,
dat ondertussen wel een com
plete metamorfose heeft onder
gaan, en voor Drievliet en de
Linnaeushof waarvoor hetzelfde
opgaat. Het dierenpark Wasse
naar is letterlijk en figuurlijk
verdwenen. Van de kaart en dus
ook automatisch van de lijstjes.
Hoog scoren nu dierentuinen
als Artis in Amsterdam, Blijdorp
in Rotterdam en het recente
Sea-life in Scheveningen. Ook
op de jonge generatie hebben
flora en fauna klaarblijkelijk nog
altijd veel aantrekkingskracht.
Kan natuurlijk ook aan het
jeugdsentiment van de leer
krachten liggen. Het is maar net
hoe je het bekijkt.
Bij de bovenbouw zijn de be
stemmingen wel degelijk veran
derd. alsook de opzet. I loe ver
der weg. hoe beter lijkt het mot
to. Hoe langer ook trouwens,
want een kamp van enkele da
gen is echt geen uitzondering
meer op de scholen.
Pretparken als I lellendoorn en
de Efteling liggen én niet om de
hoek én zijn verre van goed
koop. Wél populair. Ouders die
nen bijdragen te leveren vari
ërend tussen de twintig en veer
tig gulden. Veel scholen sturen
de bovenbouw op kamp. Naar
bos of water. Twee, drie, vier of
vijf dagen. Voor prijzen tussen
de 35 en 145 gulden per kind.
Het educatieve aspect blijkt ook
in de jaren negentig onderge
schikt aan de ontspanning of
het plezier dat van het school
reisje moet uitgaan. Wat dat be
treft is er weinig of niets veran
derd. Zoals het nog immer tra
ditie is dat de klas bij thuis
komst en masse onder de ban
ken kruipt. Alsof ze nooit weg
zijn geweest.
AD VAN KAAM
Rood-wit-blauwe Singelloop
De Singelloop krijgt dit jaar een
vorstelijk tintje. Niemand min
der dan prins Constantijn lost
op vrijdagavond 29 april het
startschot voorde hardloopron
de van 6,3 kilometer. Met dank
aan Rob Schouten van de Leid
se Politie Sport vereniging, die
prat gaat op uitstekende con
tacten met de jongste zoon van
koningin Beatrix.
'De politie is je beste vriend' is
ongetwijfeld het motto van
prins Constantijn, die dit jaar in
Leiden zijn rechtenstudie hoopt
te yoltooien. Of is de prins mis
schien om andere redenen een
vaste klant van de Leidse poli
tie? Rob Schouten, trots als een
pauw op 'zijn' rood-wit-blauwe
Singelloop: „Nee hoor, ik kan
het prima met hem vinden. Ik
ben blij dat ik mijn contacten
heb kunnen aanwenden om de
prins het startschot te laten ver
richten. Iedereen, van de BVD
tot de Rijksvoorlichtingsdienst,
is erbij betrokken. Alleen het
Oranje-comité is er misschien
niet zo blij mee dat ik dit voor
elkaar heb gekregen. Dat zal wel
jaloers zijn."
Patijn
In de 'slipstream' van prins
Constantijn komen andere
-hoogwaardigheidsbekleders de
achttiende (en volgens officiële
tellingen negentiende) Singel
loop bijwonen. De Zuidholland
se Commissaris van de Konin
gin Patijn krijgt een uitnodiging
en uiteraard wordt burgemees
ter Goekoop op het appèl ver
wacht. Schouten: „We verzame
len ons op 29 april om 19.00 uur
in het restaurant van de politie.
Deze Singelloop krijgt één dag
voor Koninginnedag wel een
zeer officieel tintje."
Vervolgens bekent Schouten op
alle manieren kleur. „Speciaal
voorde gelegenheid worden er
huis-aan-huis aan de singels
rood-wit-blauwe posters en
strooifolders verspreid. Zwartlo-
pen is dit jaar uitgesloten, want
iedereen krijgt dit jaar een start
nummer. En de herinnerings
medaille wordt een plaatje, met
een afbeelding van een brugge
tje en de Morspoort erop."
Systeem
De ware hardloper komt echter
niet alleen voor de prins en een
mooie medaille naar het EWR-
gebouw aan de Langegracht,
waar Constantijn om 19.30 uur
het startschot lost. Die wil zijn
of haar 'rondje singels' zo snel
of comfortabel mogelijk afleg
gen. Ook daarin is dit jaar voor
zien. Een slim systeem met
startnummers moet wedstrijd -
atleten en huis-tuin-en-keuken-
lopers scheiden.
Voor de fanaten liggen de start-
nummers 1 tot en met 50 vanaf
volgende maand klaar in het ge
bouw van Leidsch Dagblad aan
de Rooseveltstraat. 'Gewone
stervelingen' kunnen daar even
eens terecht voor een startnum
mer. Ook de sportzaken van
Zwarte Wolf. Wout Bergers. Fit
Shoe, Wijnand Sloos en fiets
handel Ruud van der Berg ver
kopen de normale startnum
mers. De snelste man en de
snelste vrouw krijgen een trofee
voor hun prestatie.
Het inschrijfgeld 5,00 per
startnummer) en de sponsor
gelden komen dit jaar ten goede
aan jeugdige patiënten van Zee
hospitium Rijnland in Katwijk.
Zij zitten te springen om zware
speelwerktuigen. Ook dit ge
deelte van het jaarlijkse evene
ment moet volgens Schouten
slagen. „Spontane toezeggingen
van sponsorgelden druppelen
nog steeds binnen. Voor de rest
moeten de deelnemers zorgen."
TIM BROUWER DE KONING
h Wie zou er nu het bekendste ge-
ei zicht van Leiden hebben? Bur-
i gemeester Goekoop? Glenn
i Helder? Elco Brinkman? Moei-
•n lijk te beantwoorden. Maar de
v bekendste gezichten 'zonder
ill naam' behoren zeker toe aan de
e meisjes van de warme worst, bij
e de Hema in de Haarlemmer-
g straat. Iedere rechtgeaarde Lei-
rcjdenaar kent ze, bijna niemand
zi weet hoe ze heten.
Zeker weten dat u de meisjes op
:o de foto herkent. Het zijn Yvon-
1 ;ne van der Draaij (24) en Patri-
cia Sierat (30), de eerste ver-
koopsters van de afdeling con-
sumptie waarbij ook het standje
p van de warme worst hoort. Ze
voelen zich gelukkig op hun
z< stekkie, samen met hun zeven
ai collega's, en kunnen dat met
)b getallen staven. Patricia werkt er
E al dertien jaar en Yvonne al
d ruim zeven. „Dat kost ons geen
moeite, want het is de leukste
v( plek voor een verkoopster",
1; klinkt het in koor.
Regrijpen we. Het is per slot van
rekening ook voor menig klant
o de leukste plek om iets te ko
pen. Want de warme worst van
de Hema, al 52 jaar lang in de
verkoop, die is toch zo langza
merhand een begrip geworden.
Van heinde en verre komen de
mensen na het boodschappen
doen naar het warenhuis om
nog even te genieten van een
sappig stukje vlees. „We hebben
hier veel vaste klanten", zegt
Patricia. „Hoewel dat de laatste
tijd iets minder is geworden. We
hebben nu meer concurrentie
hè. van zaken in de buurt die
brood en vlees verkopen."
„Maar voor de warme worst ko
men ze toch echt hier", meldt
Yvonne.
Ze koesteren hun vaste klanten
ook. Vaste klanten geven een
Patricia Sierat (links) en Yvonne van der Draaij: „Het is de leukste plek voor een verkoopster."
verkoopster het gevoel een
beetje thuis te zijn, zeggen de
twee. „Het maakt het allemaal
zo vertrouwd", zegt Yvonne.
„Zoals die zwerver die hier altijd
komt, die altijd in zichzelf loopt
te praten." „Hij is heel vriende
lijken beleefd", vult Patricia
aan. „En als hij zijn halve worst
op heeft, komt hij er vaak nog
een halen. Vroeger kwam hij
hier met zijn vader. Dan bestel
den ze met z'n tweeën een slag
roomcake, die ze doormidden
deden."
Dan is er nog 'Ton van het stad
huis', ook al zo'n vaste klant.
Patricia: „Die komt hier altijd
enorme hoeveelheden kaas,
koeken en vleeswaren halen."
Yvonne: „En die mevrouw van
de markt kornt hier elke woens
dag vijf of zes worsten halen
voor de kooplui."
Kortom, de worsten vliegen als
warme broodjes over de toon
bank. Alhoewel, ook weer niet
altijd. „Met die worsten van 350
gram liep het iets minder", zegt
Yvonne. „Die zijn ook zo groot.
Ze waren een tijd terug in de
aanbieding. Zeiden de mensen:
joh, ik moet geen hele maar een
halve. Terwijl het een halve
was." De huidige maten doen
het beter, weet ze.
Ook al gaat er bij de verkoop af
en toe wel eens wat mis. „De
klant moet de worst zelf inpak-
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
ken", lacht Yvonne. „Dan ge
beurt het wel eens dat je hem
op de toonbank wilt leggen en
datje hem eroverheen laat val
len. Ach, dan krijgt de klant ge
woon een nieuwe."
Die ongetwijfeld naar meer
smaakt. Dus beste lezer, voort
aan kunt u zeggen: Bedankt
Yvonne!. Of: Bedankt Patricia!
Je vliegt een eindje en dan is
een palm weer een eik en plus
dertig graden voor je gevoel
weer min dertig. Van Miami
terug naar Oegstgeest. Van de
Miami Herald terug naar het
Leidsch Dagblad. Maar dat is
van min naar plus natuurlijk.
Lezen, bij blijven, weten wat
de stad en de regio bieden. Op
de hoogte zijn van het feit dat
een bouwvalcker een relatie
legt tussen het doodrijden van
een meisje en haar allochtoon
zijn. Dat je weer even beseft,
dat de rotteriken een wereld-
I wijde pest zijn.
Ie hebt de kranten op een sta
peltje. En de koffie ernaast. Je
weet dat het erg gaat worden,
dat het doorspitten van één
krant genoeg is voor een eeu-
wige depressie.
'Woubrugs meisje gewond.'
'Alphense jongen aangereden.'
'Ruimte steeds nijpender.'
Stond boven bericht over be
graafplaats. Dat je zelfs na je
dood nog als op een zomerse
dag op het strand bil aan bil, in
dit geval bot aan bot ligt.
J 'Mens blijkt weer vaker oor-
'i zaak dood roofvogels.'
i. 'Diefstal uit bedrijf.'
i 'Autoopengebroken.'
'Abortus-epidemie trof Breda
se runderen in late middeleeu
wen.' Deze onheilstijding deed
de klok vooruit te zetten. Vooral
boeren zagen aanvankelijk na
delen dauw bijvoorbeeld
houdt zich niet aan zomertijd,
zodat ze 's avonds langer moes
ten werken maar er waren
ook meer winstpunten dan de
energiebesparing alleen. Het
voordeel voor terrashouders is
duidelijk, „en ook voor de vrije
tijdsbesteding is het uitermate
plezierig dat het 's avonds een
uurtje langer licht is", aldus
professor Rietveld.
Zeventien jaar na dato is de zo
mertijd dan ook een algemeen
aanvaard verschijnsel: in alle
landen van de EG, dat vorig jaar
overigens besloot het Brits-Ierse
systeem over te nemen per
1997. Dat betekent dat de zo
mertijd niet meer eind septem
ber maar eind oktober afloopt.
Voordeeltje voorde transport
sector, want de dienstregeling
van de veerdiensten naar Enge
land bezorgde de makers de no
dige hoofdbrekens vanwege de
verschillende zomertijden.
„Maar in september en oktober
moet je 's ochtends wel het licht
aandoen", stipt Bakker onmid
dellijk als nadeel aan. „Dus een
gedeelte van de elektriciteits
winst gaat verloren."
Daar zullen tegen die tijd wel
vragen over komen. Maar dan is
de klok niet meer terug te zet
ten.
PAUL DE TOMBE
De meeste passanten rijden de onheilsplek waar Nurcihan om het leven kwam, klakkeloos voorbij.
„Zouden de mensen hier hun
bloemen zomaar weggooien",
mijmert een oude Leidenaar.
Hij staat bij de fietsersover
steekplaats op de kruising van
de Churchilllaan en de Brandts
Buyskade. Als hem wordt ver
teld dat vorige week op die
plaats de zestienjarige scholiere
Nurcihan verongelukte, gaat
hem een lichtje branden. „Oh,
is het daarom", zegt de man.
„Maar ja, het helpt niet meer,
hè", vervolgt hij mistroostig.
De eerste bloemen zijn inmid
dels als verwelkt, maar op ge
zette tijden leggen de vrienden
van Nurcihan verse ruikers bij
het verkeerslicht. Narcissen en
brem, waarschijnlijk een stukje
verderop geplukt bij de kruising
met de Haagweg maar ook tul
pen en rozen. „Het worden er
elke dag meer", zegt een stu
dente die tegenover de plek des
onheils woont. Ze vindt de bloe
men een sympathiek gebaar bij
de kruising, een plek waar
hoognodig aandacht aan moet
worden besteed. „Als je eens
wist hoeveel mensen hier door
rood rijden, iedere dag. Dit
moest een keer gebeuren en
eerlijk gezegd verbaast het me,
dat het niet veel vaker is ge
beurd."
De meeste mensen rijden of lo
pen deze kruising klakkeloos
voorbij, zonder acht te slaan op
het laatste eerbetoon aan Nur
cihan. Het incident, dat onder
haar schoolgenoten diep ver
driet en woedende reacties te
weeg bracht, lijkt door de mees
te passanten reeds vergeten.
