Allochtonen in domineesland
Kerk Samenleving
ZATERDAG 26 MAART 1994
UIT DE KERKBLADEN
Brood uit de hemel
„Hier in Leiden regent het
nooit brood uit de hemel",
schrijft pastoor F. Walters in
een paasoverweging in het
blad van de parochie H. An-
tonius van Padua in Leiden
Zuid-West „En niemand
leest in uw ziel de gestorven
illusies en verwachtingen. En
misschien kennen velen van
ons de angst, dat alles een
zeepbel, een illusie is. Maar
er zijn in deze stad mensen
(misschien zijn wij het zelf!),
die de weg van de hoop
gaan, steeds weer. Mensen,
die vol gaten en scheuren zit
ten en niet meer zijn dan de
minste mens..., die het uit
houden in dit leven zonder te
haten en terug te slaan."
Verkiezingen
Dominee Z. de Graaf van de
hervormde gemeente van
Katwijk aan den Rijn neemt
in 'Hervormd Katwijk aan
den Rijn' subtiel afstand van
de berichtgeving over de ge
meenteraadsverkiezingen die
vooral in de maand februari
de kolommen van het kerk
blad 'Om de Oude Kerk' (van
Katwijk aan Zee) kleurde. „Ik
moet de verleiding weerstaan
om iets te schrijven over het
plaatselijke verkiezingsge-
beuren", vertrouwt hij de le
zers toe. „Ik zal sterk zijn en
het niet doen, want dan kom
je gauw terecht op de partij
politiek en dat is geen onder
werp voor een kerkblad."
Sinterklaas
Eén van de vrolijkste geeste
lijken uit de Duin- en Bollen
streek is pastoor Hein Bus-
kermolen van de H. Hart-pa-
rochie in De Zilk. De gulle
lach van deze Bourgondiër
klinkt vrijwel altijd door in
zijn columns in het blad 't
Jo-ri-aal-vensler. Deze
maand schrijft hij met de
camavaldeunen nog nadreu
nend in zijn hoofd. „Ik had
schik op het carnaval van de
allerkleinsten in de SPIL.
Zegt zo'n klein jochie: 'pas
toor, waar is je paard?' Waar
is mijn paard?, vraag ik. 'Ja',
zegl-ie, 'waar is je paard?' De
moeder helpt mij uit de
droom. 'Hij denkt dat achter
die verklede pastoor Sinter
klaas schuilgaat.' Hahahaha,
prachtig hè. Kinderen begrij
pen het!"
Taizé
Op 11 juli gaat een groepje
uit de Gereformeerde Kerk
van Lisse naar Taizé, een
klooster, een leefgemeen
schap van broeders in Bour-
gondië. „Tienduizenden jon
geren komen er jaarlijks voor
ontmoeting, viering en ge
sprek". vertelt dominee P.J.
van Midden in hel kerkblad
De Kruisvaan. „De broeders
en de aanwezigen gaan het
gesprek in zonder voorwaar
den vooraf. In Taizé kun je
tot rust komen. Nadenken, je
verbazen over de zin 'ik ge
loof. Dat deel je met duizen
den mensen in vele kleuren
en tcüen. Taizé: een plekje
van God op aarde. Net als ie
der ander plekje waar men
sen plaats bieden aan God.
Als je meewilt loop je wel een
risico: dat je anders terug
komt dan je ging."
Geheim
Is het geloof ten diepste niet
een geheim van Godswege?,
vraagt K. Vegter zich af in het
Oegstgeester kerkblad Oké.
„Geen wonder dat het dan
verborgen blijft voor de puz
zelaars. Maar aan de kinde
ren wordt het geopenbaard!
Daarom zal ondanks alles de
lofzang gaande blijven. En
verder heb ik het vermoeden
dat verstandelijk gehandi
capten en christenen in de
Derde Wereld vaak dichter
bij het geheim leven dan
REDACTIE* DICKV
Van Polanen betrokken bij samenwerkingsverband tussen 'niet-inheemse kerken
,,Ja, ik ben weer terug bij
af', beaamt Polanen la
chend. In Amsterdam
werkt hij weer in de ge
meente die hij indertijd
verruilde voor een baan als
predikant-directeur van
het Diaconessenhuis en
van de medische zending
in Suriname.
AMSTERDAM WIM SCHRIJVER/GPP
Vijf jaar geleden kwam hij weer
naar Nederland. „I Iet heeft z'n
voordelen hoor, om na 16, 17
jaar terug te komen en te zien
wat er van geworden is. Wat we
toen eigenlijk al wilden, een
kerkelijk centrum waarvan ver
schillende kerken gebruik ma
ken, is er dan nu .eindelijk geko
men. En verder zie je dat de
groei die je toen voor de kerk
voorspelde, niet uit de lucht ge
grepen was."
De aanleiding voor een ge
sprek met Polanen is zijn be
trokkenheid bij een samenwer
kingsverband voor wat voorlo
pig 'niet-inheemse kerken' he
ten. Niet iedereen is gelukkig
met die naam, aldus de predi
kant, maar bij de toevoeging 'al
lochtoon' gaal men in Suri
naamse, Molukse en Indonesi
sche kring steigeren.
In het beraad zijn naast de
reeds genoemde kerken ook ge
meenten te vinden van mensen
van de Antillen, uit China, Gha
na, Vietnam, Korea, Japan,
Ethiopië, Nigeria, Kongo, Egyp
te, Pakistan en Sri Lanka (Ta
mils). In totaal zo'n 25 kerkver
banden en gemeenten. Polanen
rekent voor dat alleen al de Mo
lukse kerken en de broederge
meenten samen zo'n 80.000 le
den tellen. Het aantal christelij
ke allochtonen schat hij op zo'n
200.000. Voor het eerste contact
bestonden er nauwelijks ban
den. De kerken hebben elkaar
gevonden via het adressenbe
stand van het Hendrik Krae-
het hervormde
In het onlangs gepubliceerde onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau
naar de ontkerkelijking in Nederland zijn de allochtone kerken buiten beschouwing
gelaten. „Merkwaardig", vindt ds. Rudy Polanen van de Evangelische
Broedergemeente in Amsterdam. „Vooral omdat de gevestigde kerken teruglopen
en die nieuwe gemeenten juist groei kennen. Je krijgt straks een malle verhouding.
De afbrokkelende kerken hebben volop faciliteiten, terwijl veel van de allochtone
kerken bijna dakloos zijn. Ik moet, als ik een bijeenkomst heb waar meer dan 400
mensen komen, voor duur geld een kerk huren waar op zondag een handjevol
mensen zit."
Dominee Rudy van Polanen: „Door e
diging en viering."
zendingshuis in Oegstgeest.
Hoe het intiatief is ontstaan?
Polanen sprak een kleine twee
jaar geleden voor een groep
Molukse predikanten over het
kerkelijk leven van Surinamers
in Nederland. Daarbij somde hij
diverse problemen op: weinig
contact met Nederlandse chris
tenen, het niet thuisvoelen in
dit domineesland door verschil
len in cultuur en sfeer, genera
tieproblemen tussen de oude
ren, die gewend waren aan de
sociale controle en discipline
van een dorpscultuur, en de
jongeren en, tenslotte, de ver
schillen tussen traditioneel en
hedendaags geloven. „Er was
onder de toehoorders veel her
kenning. Zo van: verdorie, wij
maken dat ook zo mee."
De gedachte kwam op: als wij
met dezelfde vragen worstelen,
dan zullen andere groepen die
■ook kennen. Kunnen we die
problemen niet samen het
hoofd bieden? Op een eerste
bijeenkomst in november 1992
werd de basis voor een 'fellow
ship' gelegd, met als doelstel
ling: „Wederzijdse assistentie,
elkaar wegwijs maken in het zo
warrige religieuze Nederland."
Het samenwerkingsverband
werpt deze maand zijn eerste
concrete vruchten af, aldus Po
lanen, die hoopt dat het geld
gevonden zal worden voor een
part-time coördinator: er begint
een trainingsprogramma, waar
voor de kerken zelf de onder
werpen hebben aangedragen.
De relatie tussen Evangelie en
cultuur staat bovenaan het pro
gramma, gevolgd door de waag
hoe de kerkelijke en sociale
kaart van Nederland in elkaar
steekt. „Door een grote, mate
van onwetendheid beperken
veel kerken zich tot verkondi
ging en viering. Maar daar bui
ten gebeurt niet veel, terwijl
kerk-zijn veel meer kan beteke
nen. De potentie is er wel", al
dus Polanen.
Hij benadrukt dat de kerken
ook veel van elkaar kunnen le
ren. „In sommige groepen is
zo'n hechte gemeenschap dal je
haast van een Nieuwtestamen
tische gemeente kunt spreken.
Ook is er een intensief gebeds
leven en een enorme parate bij
belkennis, waar wij als gevestig
de kerken van kunnen leren."
.Ook wil het samenwerkings
verband een brugfunctie vervul
len naar de andere kerken in
Nederland toe. „De mensen be
seffen-dat ze niet op een eiland
moeten leven. Het is wel zo dat
de belangstelling van de geves
tigde kerken niet altijd even
groot is. Men is al te zeer in be
slag genomen door de eigen
statistieken en processen als Sa
men op Weg. Dus we moeten
die brug zelf slaan."
Contact met andere religies
sluit Polanen op den duur niet
uit, maar staat nu niet op de
agenda. „Het is moeilijk om te
gen een Pakistaanse christen te
zeggen: we moeten met mos
lims praten. Die is hij juist ont
vlucht. Of tegen een Tamil: we
moeten met hindoes in ge
sprek."
Dat in het beraad ook de ac
tualiteit ter sprake komt,
spreekt voor zich, antwoordt
Polanen op de waag hoe de al
lochtone kerken reageren op
het geweld tegen en ideologi
sche aanvallen op weemdelin-
gen. „Dat is voor ons niet de
hoofdschotel, maar we raden de
mensen wel aan de ogen en
oren goed open te houden en
we verwijzen door naar be
staande anti-racisme-organisa-
ties. Er is zorg. De mensen we
ten ook niet hoe het moet, maar
dit hadden ze in Europa zeker
niet verwacht. Hier waren veel
mensen niet op voorbereid."
BOEKBESPREKING
Goede weken
De oecumenische basisgroep Het Kompas uit Amster
dam stelde met 'Goede Weken' een liturgieboek samen
voor gemeenten en parochies die op de hoogtijdagen
rondom Pasen en Pinksteren 'weieens wat anders wil
len'. De uitgave is samengesteld uit het beste van de
'Goede Weken' zoals die eerder in de basisgroepen Het
Kompas en De Opperzaal (in Haarlem) zijn beieefd en
gevierd. De bundeling van deze teksten en liederen
moet niet worden beschouwd als een afgerond project,
om letterlijk over te nemen en na te vieren. „Het is be
doeld om ieders eigen creativiteit te stimuleren, er weer
een eigen verhaal, een gloednieuwe viering van te ma
ken", schrijft eindredacteur Jan van Opbergen.
„Aanpassingen en 'toe-eigeningen' moedigen vrij dus
aan, niet ter vermagering, maar ter verrijking."
In 'Goede Weken' worden acht min of meer afgeron
de vieringen aangeboden: voor Palmzondag, Witte
Donderdag, Goede Vrijdag, Paaszaterdag, eerste Paas
dag, een zondag na Pasen, Hemelvaartsdag en Pinkste
ren. Ook teksten voor de doop van een kind en van een
volwassene - waarvoor juist Pasen het uitgelezen mo-
t is - ontbreken r
e Weken een liturgieboek voor
n Palmzondag
larn Gooi en
,50 gulden.
Overwegingen bij de kruisweg
Gudrun Müsse Florin maakte voor de rooms-katholieke
kerk St. Antonius in Ransbach-Baumbach/Westerwald
een kruiswegstatie, bestaande uit in aluminium gego
ten beelden. Daarbij werd niet uitgegaan van de tradi
tionele opbouw van de kruisweg in scènes. Müsse Flo
rin wilde doordringen tot de kern: hel uitbeelden van
kruis en mens. „Weg met allerlei bijzaak, weg met to-
neelattributen en toneelkarakters... Alleen het allesover
heersende kruis tegenover de tere menselijke gestalte.
Beide zijn in ruwe 'worpen' of in een 'raam' gevat,
waaruit ze soms te voorschijn schijnen te treden. Daar
door wordt de toeschouwer steeds meer tot deelnemer
gemaakt."
In 'Overwegingen bij de kruisweg' wordt aan de hand
van zwart-wit foto's van Jutta Brüdern de kruisweg in
meditatieve teksten gevolgd. De overwegingen in de
Nederlandse uitgave van de Katholieke Bijbelstichting
erking met de Vlaamse Bijbelstichting) zijn
Illustratie uit Het Paasverhaal van Brian Wildsmith.
van de hand van de emeritus-bisschop van Den Bosch,
mgr. J. Bluyssen en de, met name door zijn betrokken
bij de oecumene, bekende dominee N.K. van den Ak
ker.
Overwegingen bij de kruisweg J. Bluyssen, N.K. van den Akker. -
's-Hertogenbosch Katholieke Bijbelstichting, 1993. - 84 p. ISBN
90-6173-547-5. Prijs 29,50 gulden.
Het Paasverhaal
De Engelsman Brian Wildsmith maakte eerder een
prentenboék over het Kerstverhaal, waarin de gebeurte
nissen worden bekeken door de ogen van een ezeltje.
Min of meer dezelfde invalshoek koos hij voor 'Het
Paasverhaal', opnieuw een prentenboek waarin het
lastdier een belangrijke rol speelt. Vanaf de eerste blad
zijde waarop het ezeltje bij Jezus wordt gebracht, figu
reert het dier op elke afbeelding. Het brengt Christus
naar Jeruzalem, is erbij als Hij wordt aangehouden in
volgens door Pilatus wordt beschul
digd, staat erbij als Jezus wordt gekruisigd
het lichaam van de Heer zelfs naar het graf. Ook bij de
opstanding is het ezeltje aanwezig.
Door deze opzet met begrijpelijke teksten en zijn
schitterende, kleurrijke illustraties maakt Wildsmith het
paasverhaal vooral voor jongere kinderen, waarvoor dit
boek is bedoeld, heel toegankelijk.
Het Paasverhaal Brian Wildsmith. 's-Hertogenbosch Katholie
ke Bijbelstichting, 1993. - 32 p. ISBN 90-6173-576-9. Prijs 19,75
gulden.
Bach, Mattheüs en het drama
De filosoof en theoloog prof. dr. W.J. Ouweneel analy
seert in 'Bach, Mattheüs en het drama' de teksten van
de Mattheüs-Passion van Johann Sebastian Bach. „Nie
mand kan de MattheüS-Passion werkelijk begrijpen als
hij niet ook de inhoud van deze teksten erbij betrekt",
schrijft hij in zijn 'Voorafje'. Ouweneel gaat daarbij 'niet
geheel en al' aan de muziek voorbij, en ook niet aan de
componist. Hij begint met een beknopte biografie van
Bach's leven en een beschrijving Van zijn roeping, de
kerkmuziek. Daarna gaat Ouweneel dieper in op zijn
werk, om vervolgens op de 'madrigalische teksten' van
Picander in te gaan.
De belangstelling van Ouweneel voor Bach's Mat
theüs-Passion dateert vooral uit zijn studententijd, toen
hij als lid van het Utrechts Studenten Koor zelf deelnam
aan de uitvoeringen. Na zijn studententijd was de theo
loog op Goede Vrijdag vaak te vinden in de Leidse Pie
terskerk, waar hij naar het Bachkoor Holland, onder lei
ding van Charles de Wolff, luisterde. „Dat was ook een
beetje mijn koor, want ik was lid van het Comité van
Aanbeveling." Hij schreef zelfs toelichtende teksten bij
de cantate-uitvoeringen. „Aan die samenwerking kwam
wreed een eind toen ik op een dag zonder omwegen uit
het Comité van Aanbeveling werd afgedankt", schrijft
Ouweneel.
Dat was dus 'Vaarwel, Bachkoor...', maar de belang
stelling voor Bach's meesterwerk bleef. Want Ouweneel
hééft iets met de Mattheüs-Passion - 'zoals trouwens
nog tienduizenden andere mensen over de hele aarde'.
Bach, Mattheüs en liet drama Willem J. Ouweneel. - Kampen
Kok Voorhoeve, 1994. - 100 p. ISBN 90-297-1165-5. Prijs 24,50
gulden.
HET WEER
HANS VAN ES
Winterjas kan morgen uit
Het beroerde weer van gisteren
kwam niet onverwacht. Ons land
lag in een brede overgangszone
tussen winterweer in Skandinavië
met ten noorden van Stockholm en
Oslo nog volop sneeuw en vorst,
terwijl het in Zuid-Europa al be
hoorlijk zomert. In de omgeving
van Bordeaux werd al moeiteloos
25 graden gehaald. Bij dergelijke
tegenstellingen kon een Atlanti
sche storing zich lekker uitleven,
waarbij een paar intensieve neer
slagzones het op ons land hadden
voorzien. Het begon al kort na mid
dernacht en pas in de vooravond
verliet de laatste neerslagband on
ze regio. Katwijk meldde 14 milli
meter, oplopend naar 19 mm. in
Nieuwe Wetering aan de Ringvaart.
Meer naar het noorden was het nog
natter, Santpoort-Noord meldde
21 mm. en Schiphol werd koploper
met 25 millimeter of wel twee volle
emmers water per vierkante meter.
Inmiddels is deze maand al op
verschillende plaatsen in de regio
tussen 90 en 100 millimeter regen
gevallen, dik boven normaal, want
gewoonlijk valt er in maart ca. 60
mm. hemelwater. Maar de ergste
nattigheid is voorlopig verleden
tijd. Hoopvol teken is de vorming
van een hogedrukcel bij Ierland,
die deze kant op komt. Vandaag
liggen we nog aan de'verkeerde'
kant. In een noordwestelijke glij
baan komen bij hooguit 7 of 8 gra
den nog een paar gure buien van
de Noordzee afzakken. Vannacht
nemen wind en bewolking af en in
de polaire lucht gaat het kwik snel
omlaag richting vriespunt.
De zondag gaat haar naam eer-
aan doen. De hogedrukkern ligt
dan boven ons land; het hemel
blauw overheerst en de wind stelt
weinig voor. Warm wordt het nog
niet, circa 11 graden. Maar in de
volle zon op het terras kan de win-
terjasuit.
Maandag wordt de stroming zui-
delijk. Na een nacht met mogelijk
lichte vorst wordt het nog wat zach
ter. Tegelijkertijd kondigt zich een1
zwak front aan met bijbehorende
wolkenvelden.
Na de beloftevolle weersverbete-
ring van dit weekeinde is het voor
een echte voorjaarsperiode kenner
lijk nog te vroeg. De laatste progno-,
ses wijzen in de richting van wis
selvalligheid, maar omdat de de
pressies een veel noordelijker trek-
route gaan volgenvia IJsland
naar Noord-Skandinavië zal het
waarschijnlijk minder herfstachtig
worden dan in de afgelopen week.
HET WEER IN EUROPA
dag c
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
In de fjordengebieden wol
kenvelden en vooral ten
noorden van Bergen nu en
dan regen. In het binnen
land overgang naar vrij
zonnig weer op zondag.
Maxima zaterdag in het
noorden plaatselijk nog
zondagmid-
t tussen 2 en 6 gra-
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Zaterdag rustig en droog
voorjaarsweer met ftink
Ierland bewolkt, valt er
stevige zuidelijke wind;
vooral in [Ingeland blijft
het vrij zonnig. Middag-
temperatuur rond 10 gra-
België en Luxemburg:
Zaterdag hier en daar nog wat wolken
velden, zondag vrij zonnig. Droog. Mid-
dagtemperatuur ongeveer 9 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag in het midden en oosten eerst
nog wolken en wegtrekkende regen. Ver
der steeds meer zon, zondag later op de
dag in Bretagne wellicht wat meer hoge
re bewolking. Middagtemperatuur zater
dag op de meeste plaatsen rond 12 gra
den, zondag ten noorden van Parijs iets
lager.
Portugal:
Flinke perioden met zon; zondag in het
noorden wolkenvelden en mis- schien
een bui. Maxima van 17 graden bij Por
totot 21 in het zuiden.
Spanje:
Flinke perioden met zon. maar vooral
langs de Golf van Biskaje ook wolkenvel
den en mogelijk wat regen. In het bin
nenland kans op een lokale onweersbui.
Maxima op veel plaatsen rond 23 gra
den, aan de Costa Brava en Costa Dora-
da iets lager. Tussen La Coruna en Bil-
ongeveer 16 graden.
in het noorden ook wolkenvelden.
Droog. Middagtemperatuur aan de
zuidstranden iets boven de 25 graden.
Zuid-Frankrijk:
Eerst wolkenvelden en plaatselijk regen,
Zondag is het overal vrij zonnig er
het droog. Maximumtemperatuu
14 graden in Les Landes en rond
tot 20 graden nabij Perpignan c
Tropez: zondag in het algemeen i<
gere n
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
WEERRAPPORTEN
ZONDAG 27 MAART 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.25 Zon onder 20.01
Maan op 20.34 Maan onder06.58
Waterstanden Katwijk
Hoog water 03.48 16.03
Laagwater 12.11 11.41
MAANDAG 28 MAART 1994
Zon op 07.23 Zon onder 20.03
Maan op 22,00 Maan onder07,25
Waterstanden Katwijk
Hoog water 04.29 16.49
Laag water 02.12 12.35
Weerrapporten 25 m
119 u
.lijft
dijk d
Alpen valt zaterdag
1400 meter eerst sneeuw Zondag is hel
overal in de bergen zonnig. Rond de Py
reneeën komt ook vooral op zondag de
zon erbij. De temperatuur op 2000 me
ter loopt uiteen van +1 graad op zater
dag tot rond +7 zondagmiddag.
Mallorca en Ibiza:
w 10 12 8 5.0
Perio
s op
Italië:
Perioden met zon, zaterdag in het noor
den, en zondag ook verder zuidwaarts
enkele wolkenvelden. Met name zondag
kans op een lokale onweersbui. Maxima
zaterdag uiteenlopend van 15 graden
plaatselijk in het noorden tot 22 graden
op Malta; zondag is het vooral in t
