'Vrij logisch dat
onervaren krachten
soms in de fout gaan
Letse badplaats wil Russen graag terug
Feiten &Meningen
Liberale FDP balanceert
op rand van de afgrond
<//ti mm
Aanstaande zaterdag kunnen ze vallen...
ff
DONDERDAG 24 MAART 1994
In kwestie
Noord-Korea is
vooral geduld
een schone zaak
De beslissing van dc Amerikaanse president
Bill Clinton om Patriot-raketten naar Zuid-
Korea te sturen is een teken van zijn frustra
tie over de ontwijkende manier waarop
Noord-Korea zijn nucleaire geheimen ver
dedigt. De raketten zullen Zuid-Korea niet
beschermen tegen een kernaanval en ook
geen waarneembare druk uitoefenen op
Noord-Korea. Het is een wanhoopsgebaar.
Maar Clinton heeft weinig keus. Het
Noordkoreaanse regime probeert nu al bij
na een jaar te voorkomen dat bet Interna-"
tionaal Agentschap voor Atoomenergie
(IAEA) inspecties uitvoert zoals is vastge
legd in het non-proliferatieverdrag (NPV).
Het Agentschap wordt informatie over de
produktie van plutonium geweigerd, heeft
belangrijke plaatsen niet mogen bezoeken
en dc verzegeling op apparatuur in de op
werkingsfabriek Yongbyon is verbroken. Er
werd Noord-Korea om opheldering ge
vraagd, maar Pyongyang draaide eromheen
en dreigde zich terug te trekken uit het
NPV. dat de verspreiding van kernwapens
tegengaat.
Zoals gezegd heeft Clinton weinig keus.
Militaire actie is niet effectief omdat de be
langrijk te fabrieken zich onder de grond
bevinden en ook sancties hebben weinig
zin omdat de Noordkoreaanse economie
toch al op een zeer laag pitje staat. Regiona
le druk tenslotte is moeilijk te realiseren
omdat Clinton China en Japan al met ande
re kwesties van zich heeft vervreemd. Bo
vendien is China in principe tegen alle
sancties en Zuid-Korea is doodsbang voor
de onvoorspelbare gevolgen van een ineen
storting in het noorden. Het land vreest een
grote stroom vluchtelingen en eventueel
enorme herenigingskosten.
Niemand weet wat het Noordkoreaanse
regime aan het doen is. Gebruikt het zijn
nucleaire geheimen om over economische
hulp te onderhandelen of is het een laatste,
ii rationele poging om te overleven? Des
kundigen zijn het zelfs niet eens over de
vraag of het land al een atoombom heeft of
op het punt staat er een te ontwikkelen. Wel
is duidelijk dat het land zich in de laatste fa
se van verval bevindt, de economie in el
kaar stort en het leiderschap op sterven na
dood is. De besluitenmachine ligt stil om
dat niemand de tekortschietende macht
van Kim II Sung durft aan te vallen.
Dat zou de duistere tactiek van de Noord-
koreanen kunnen verklaren, maar belooft
tegelijkertijd weinig wat betreft rationele
onderhandelingen met het regime.
Waarschijnlijk is hel het beste om lering
te trekken uit de ervaringen met gijzelne
mers. Blijf praten, voorkom dreigingen of
plotselinge bewegingen, voer voorzichtig de
druk op, stelt voorwaarden ook eventuele
concessies, wees op het ergste voorbereid
en, bovenal, zorg voor een eindeloos ge
duld.
Een falend regime is altijd gevaarlijk.
Voorzichtigheid is geboden. Maar het is niet
waarschijnlijk dat dit regime een kernaan
val lanceert die niet is uitgelokt. President
Clinton heeft dan ook in eerste instantie
heel hard regionale bondgenoten nodig.
LONDEN «THE INDEPENDENT
Jonge bewaarders gevoelig voor corruptie
Zware criminelen richten in toenemende mate
hun pijlen op de zwakste schakel in het gevan
geniswezen: de penitentiair inrichtingswerker
(PIW) ofwel de gevangenbewaarder. Vooral jon
ge bewaarders blijken gevoelig voor een gevul
de envelop of dreiging met fysiek geweld.
,,Het is het bekende postzegel-ver-
haal", zo reageert voorzitter H. Aal-
bers van de Bond van Personeel bij de
Straf- en Aanverwante Gestichten,
zoals de bond voor gevangenbewaar
ders officieel heet. „Het begint met
het bezorgen van een brief aan de
echtgenote van de gevangene en het
eindigt met het naar binnen smokke
len van verdovende middelen en wa
pens. Sommige gevangenen zullen al
tijd proberen de bewaarder in te pak
ken."
Dat constateert ook psycholoog
drs. J. Dhondt die in opdracht van
staatssecretaris Kosto (justitie) een
onderzoek heeft verricht naar norm
afwijkend gedrag in het gevangenis
wezen. Aanleiding vormde de betrok
kenheid van PlW'ers in de afgelopen
jaren bij het naar binnen smokkelen
van drugs en wapens en hulp bij ont
vluchtingen. De onderzoeker stelt in
zijn rapport dat vooral jonge bewaar
ders kwetsbaar zijn voor omkoping of
bedreiging. In de afgelopen jaren is
het aantal cellen en dus ook het aan
tal, veelal jonge en onervaren, be
waarders fors toegenomen. Onder
zoeker Dhondt adviseert vooral in de
opleiding aandacht te besteden aan
corruptie en geen bewaarders jonger
dan 23 jaar aan te stellen.
Het aantal PlW'ers dat wordt betrapt
op corruptie of normoverschrijdend
gedrag, valt volgens Dhondt niet con
creet aan te geven. Jaarlijks komen
slechts enkele zaken aan het licht,
maar dat is het topje van de ijsberg,
denkt de onderzoeker. Niet aan alle
zaken wordt ruchtbaarheid gegeven.
Voorzitter H. Aalbers meent daarente
gen dat het wel meevalt. „In de oplei
ding wordt steeds meer aandacht ge
schonken aan corruptie en aanver
wante zaken. Maar toegegeven, net
zoals in de rest van de samenleving,
komt het ook onder PlW'ers voor. Al
leen moeten we ervoor oppassen dat
we nu alle jonge bewaarders over één
kam gaan scheren. Net zoals een leer
ling-timmerman wel eens een spijker
scheef het hout in slaat, gaat wel eens
een jonge bewaarder in de fout. Het is
ook een kwestie van ervaring."
De voorzitter van de vereniging van
gevangenisdirecteuren C. Boeij is het
daarmee eens. „Het is vrij logisch dat
onervaren krachten soms de fout in
gaan, of verliefd worden op een ge
vangene. Op 8.000 gevangenen heb
ben we circa 6.500 bewaarders. Daar
onder is altijd wel een enkeling te vin
den dié de verleiding niet kan weer
staan. Wat dit betreft vind ik het rap
port van Dhondt een open deur."
Vooral zware jongens, bijvoorbeeld
drugcriminelen, lopen met hun soms
aanzienlijke vermogens te koop in de
gevangenis. En dan kan dat wel eens
verleidelijk zijn, meent afdelingsdirec
teur J. de Jong van De Grittenborgh in
Hoogeveen. Hij denkt echter niet dat
het 'platgaan' van bewaarders per de
finitie iets te maken heeft met leeftijd.
„Wij wijzen soms kandidaten van
rond de 30 jaar af, omdat die nog te
nat achter de oren zijn. Iemand van
20 kan veel meer levenservaring heb
ben." Toch hebben ze in De Gritten
borgh een voorkeur voor een iets ou
dere bewaker. De Jong: „Als je rond
de 20 ben is dat wel heel erg jong. Wij
nemen het liefst mensen aan vanaf 23
jaar."
In de begeleiding van nieuwe bewaar
ders neemt in De Grittenborgh het
onderwerp corruptie een belangrijke
plaats in. Jonge bewaarders worden
voortdurend op de gevaren van om
koping gewezen, stelt De Jong. „Als je
een gedetineerde een vinger geeft,
neemt hij je hele hand. Je hebt na
tuurlijk met een doelgroep te maken,
die er helemaal niet wil zitten."
Penitentiair inrichtingwerkers hebben
een basiscursus van zes maanden
achter de rug. Daarna of daarvoor
moeten ze een MBO-opleiding inrich
tingswerk hebben afgerond. Vervol
gens worden ze begeleid binnen de
strafinrichting waar ze werkzaam zijn.
Toch, zo meent onderzoeker Dhondt,
schort het in de gevangenissen aan
een open cultuur om gevoelige zaken
bespreekbaar te maken. Bewaarders
zijn bang voor verklikker te worden
uitgemaakt. Voorzitter Boeij van de
«a
biljartbal die bedoeld was voor een bewaarder van de Bijlmer-ba-
vereniging van gevangenisdirecteuren
erkent dat probleem. „Er wordt aan
gewerkt, maar het kan veel beter. Za
ken als corruptie en bedreigingen
moeten worden gemeld en er moet
over worden gesproken. Dan kun je
als gevangenis ook maatregelen ne
men. Maar er is moed voor nodig om
bijvoorbeeld te zeggen dat je verliefd
bent geworden op een gevangene of
dat je geld aangeboden hebt gekre
gen. Dat soort zaken ligt toch heel ge
voelig, want het maakt je verdacht."
DEN HAAG CEES VAN DER LAAN
Na de zware verkiezingsneder
lagen van de Duitse liberale
FDP in Nedersaksen en
Sleeswijk-Holstein is de discus
sie over de koers van de partij in
alle hevigheid losgebarsten.
Sinds 1949 heeft de kleine partij
in alle kabinetten gezeten, met
uitzondering van de driejarige
grote coalitie tussen 1966 en
1969. Elke keer waren de libera
len nodig om de sociaal-demo
craten of de CDU-CSU aan de
meerderheid te helpen.
De liberalen zagen en zien zich
als een corrigerende factor: zij
zijn de garantie dat een kabinet
niet te links of de conservatief
wordt. Maar steeds meer kiezers
vertrouwen de liberalen deze rol
niet meer toe. Sterker nog: on
der de nieuwe partijvoorzitter,
minister Klaus Kinkel (buiten
landse zaken), naderen de libe
ralen de rand van de afgrond.
Ze vliegen uit alle regionale par
lementen en het is zelfs niet uit
gesloten dat ze bij de algemene
verkiezingen van 16 oktober
over de kiesdrempel van 5 pro
cent struikelen. Kinkel dreigt de
geschiedenis in te gaan als de
man die zijn partij de vernieling
in heeft geholpen. En passant
kan dan bondskanselier Helmut
Kohl zijn koffers pakken: want
dat zijn partij de absolute meer
derheid zal halen, gelooft zelfs
de trouwste CDU-fan niet.
Voorbij zijn de tijden dat libera
le tactische grootmeesters als
Otto Lambsdorff en natuurlijk
Hans-Dietrich Genscher in ie
der geval de indruk wisten te
wekken dat de FDP onmisbaar
was. Onder Kinkel zien steeds
meer kiezers de liberalen als
een overbodig aanhangsel van
de CDU. Op de vraag welk be
leid de FDP eigenlijk vertegen
woordigt, wist onlangs bij een
enquête 64 procent van de on
dervraagden geen antwoord te
geven.
Het is aandoenlijk om Kinkel na
elke verkiezingsblamage de
'pijnlijke en bittere nederlaag' te
horen verklaren, waaraan hij
steevast bijna hulpeloos toe
voegt dat 'we eenvoudig beter
moeten worden'. Lambsdorff
analyseerde tegelijk heel nuch
ter dat de liberalen er niet in
slagen de kiezers duidelijk te
maken waarom ze FDP moeten
stemmen.
Binnen de FDP zijn de menin
gen over het antwoord op die
vraag zeer verdeeld. De nog al
tijd populairste liberaal, oud
minister en FDP-erevoorzitter,
Genscher stelde minister
Rexrodt (economische zaken)
min of meer verantwoordelijk
voor de liberale misère, omdat
deze het economisch-politieke
karakter van de partij niet ge
noeg profileert.
Dat liet Rexrodt uiteraard niet
op zich zitten en hij kreeg steun
van de 'grijze oude dame' van
de FDP. de kansloze kandidaat
voor het presidentschap Hilde-
gardt Hamm-Brücher. Zij waar
schuwde ervoor dat de partij
niet uitsluitend als belangenbe
hartiger van de beter verdienen-
Klaus Kinkel dreigt de geschiede-
nis in te gaan als de man die de
FDP in de vernieling heeft gehol- i
penFOTO REUTER DENNIS O WE*
den moet worden verkocht. An4
deren, onder wie secretaris-ge-|
neraal Hoyer en Kinkel, zetten
in op het 'liberale levensgevoel' I
en op de FDP als 'beschermer J
van de vrijheidsrechten'. Maar i
tegelijkertijd is de werkelijk libe-t
raai denkende justitieminister
Sabine Leutheusser-Schnarren-
berger gemuilkorfd omdat zij
potentiële conservatieve kiezers
zou kunnen afschrikken.
Of het allemaal nog niet erg ge*
noeg is, verlangt de CDU dat dé
FDP nu eindelijk duidelijk zej^
dat de partij na de verkiezingen'
de coalitie wil voortzetten. Ach
ter de schermen bezweren veel
liberalen dat ze verder willen
gaan met de christen-democra
ten. Hardop zeggen ze dat eclv
ter niet, omdat een achterdeur
tje open moet worden gehou
den voor een mogelijke samen
werking met de SPD.
De liberalen gokken op de on-
der de kiezers wijd verbreide
zorg dat een machtswissel on
aangename gevolgen zal heb
ben voor de nu verworven wel-,
vaart. Ze proberen zich weer te
presenteren als de corrigerende
kracht binnen een coaltie met
de CDU-CSU of met de SPD.
De voornaamste vertegenwoor
diger van deze aloude opportu
nistische FDP-lijn is Jürgen
Möllemann. De man die vorig
jaar het veld moest ruimen als
minister van economische za
ken omdat hij de commerciële A
belangen van een neef al te öp-k
vallend ondersteunde, is al lang|
weer terug. Als voorzitter van den
FDP-afdeling Noordrijn-Westfit-
len, de machtigste binnen de l
partij, heeft hij heel wat te zeg-1
gen en Möllemann doet dat j(
ook. 1
Tot grote woede van Kinkel ver l,
kondigt hij overal dat de FDP
weer een eigen gezicht moet to-j(
nen: „We moeten Kohl, Waigel i
(CSU-voorzitter red.) en Schar-
ping (SPD-voorzitter red.) elke
dag tussen de horens slaan. r
Conflicten dienen aan de kook;ï
te blijven." Möllemann vreest "F
dat de FDP met de CDU ten onji
der zal gaan, indien de liberalen
geen afstand nemen van het kail
binetsbeleid.
BERLIJN. HANS HOOGENDUK r
CORRESPONDENT
THE INDEPENDENT
Zoals de meeste clubs, bars, winkels en ca
sino's in de Letse badplaats Jurmala heeft
Café de la Presse betere dagen gekend.
Sergei, die achter de bar staat, kan zich nog
herinneren dat de klanten in de rij stonden
om binnen te komen.
En dat was niet eens zo lang geleden. Nog
eind jaren '80 vertegenwoordigde lurmala,
of Riga-aan-zec, het hoogtepunt van de
Sovjet-chique. Bijna niemand kon dichter
bij de verboden vruchten van het Westen
komen. Na de Zwarte Zee (voor sommigen
te heet), was Jurmala hèt favoriete vakantie
oord voor menig hoogwaardigheidsbekle
der van de Communistische Partij. Maar
ook trok het honderdduizenden 'gewone'
bezoekers uit de hele Sovjetunie.
„Voor Sovjet-begrippen bruiste het hier van
het leven", jammert Sergej. „Nu is het in
een spookstad veranderd. Voor degenen
onder ons die hier proberen de kost te ver
dienen zijn de afgelopen twee jaar rampza
lig geweest."
De officiële cijfers illustreren hoe dat komt.
Volgens de Letse WV bedroeg het aantal
bezoekers aan Jurmala in 1991 het
laatste jaar van de Sovjetunie 220.000.
Vorig jaar was dat aantal gezakt tot 25.000,
nauwelijks 10 procent van wat er vroeger
kwam.
De redenen die worden opgegeven voor het
grote wegblijven, zijn verschillend. Sommi
gen schrijven het toe aan de boosheid van
met name de Russen over de manier waar
op Letland en de andere Baltische staten
zich hebben losgemaakt van Moskou. Die
zijn nu verontwaardigd over het feit dat zij
een visum nodig hebben (dat minstens
17,50 gulden kost) om een land binnen te
komen dat zij ooit als het hunne beschouw
den of nog steeds beschouwen.
Anderen leggen de oorzaak bij de milieuac
tivisten die aan het eind van de jaren '80
aan de bel hingen vanwege de vervuiling
van de Oostzee. De meesten schrijven het
echter simpelweg toe aan de kosten: hoewel
naar westerse maatstaven goedkoop, moet
voor vakanties in Jurmala nu in harde valu
ta worden betaald, en daar hebben de
meeste Russen niet veel van.
De gevolgen van de ineenstorting zijn ver
schrikkelijk. De afgelopen twee jaar heeft de
helft van de hotels in Jurmala de deuren
moeten sluiten en de helft van het medi
sche personeel en modderbadspecialisten
in de vele sanatoria is ontslagen. Volgens
Viktor Greiza-Lisovskis, hoofd van de toeris
tenvereniging in Jurmala, staan alle andere
bedrijven van de badplaats 'aan de rand
van het faillissement'
Toen Letland in augustus 1991 eindelijk zijn
onafhankelijk herwon, hoopte de toeristen
industrie dat de badplaats zou worden
overstroomd met een iets welgestelder type
bezoeker uit het Westen, in plaats van de
toerist uit het Oosten. Uiteindelijk is er nau
welijks iets uit het Westen binnengedrup
peld. En de enkelen die zijn gekomen, zijn
niet enthousiast over wat ze hebben gezien.
Hoewel er nog steeds flink wat pittoreske
houten villa's staan die zijn gebouwd door
de vooroorlogse Duitse gemeenschap in
Letland, wordt het algehele beeld geschaad
door de talloze hoge gebouwen van beton
en architectonische gruwelen die er in de
Sovjet-tijdperk aan zijn toegevoegd, en door
het meer recente verschijnen van verdacht-
uitziende 'zaken'types, die tot de talrijke
maffiabendes uit de omgeving behoren.
Ook zijn er klachten gekomen over de facili
teiten in het algemeen sommige zeer
eenvoudige hotels hebben niet eens stro
mend water en over het feit dat op veel
plaatsen Russisch de enige internationale
taal is die wordt gesproken. „Het meeste
wat we hier hebben voldoet aan Sovjet
maatstaven, maar heeft nog een lange weg
te gaan voordat we ons met het Westen
kunnen meten", geeft Greiza-Lisovskis toe.
Zonder enig vooruitzicht, althans nog niet,
op een golf van westerse bezoekers, is de
hoop nu gevestigd op een opleving van de
- --- ffirïï!
.Ca. 8L
t'VjjH"1?'"-"
Vergane glorie aan het strand van Jurmala.
oude stroom uit het oosten. „Niet veel Let
ten willen het toegeven, maar hier in Jur
mala zien we echt graag de Russen en an
deren terugkomen aldus Uldis Likops, de
plaatselijke vertegenwoordiger van het Let
se ministerie van welzijn. „En we denken
dat ze dat doen. In het Westen mag Jurmala
FOTO DAMIEN LOOk
II
dan niet zo bekend zijn, maar in het Oosten
krijgen ze het met de paplepel ingegoten n
Op een gegeven moment in hun leven wil-Jl
len ze allemaal hier komen."
JURMALA ADRIAN BRIDGE
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
De hoofdprijs bij Lotto jackpot is nu 2.5 miljoen guldenlïekking om 18.50 uur op Nederland 2. Bel voor adressen van uw Lotto-winkelier: 06-9525 (50 ct. p.m.). Of kijk in dc Gouden .irK
Lotto Jackpot. Haal nu het speiformuiier bij uw Lotto-winkelier!
