Poëzieprijs voor Clasine Heering
Volle bak bij afscheid Cyrano van Broadway
Recordaantal bezoekers Maastricht
Belasting verzacht verlies
Cultuur Kunst
ouc
jibtiele improvisaties en
ing Peggy Larson Band
Whoopi repeteert
Sublieme vertolking
van Rachmaninov
DAG 21 MAART 1994
CHEF ANNEMIEK RUYGROK, 071 -356472, PLV CHEF IAN RIISDAM. 0
rice Mai Zetterling overleden
n» De actrice en regisseur Mai Zetterling is op 68-jarige
d in Londen overleden. Nadat ze in Zweden in verschiJlen-
ns had gespeeld, trok de blonde actrice in 1946 naar Groot-
nnië voor een hoofdrol in de film Frieda. Daarna trad ze op
schillende andere Britse en Amerikaanse produkties. Ze
zien The Witches, een film van Nicholas Roegg uit 1989
1990 in Hidden Agenda van Ken Loach. Eerder speelde zij
grijke rollen in Knock on Wood (met Danny Kaye), Despe-
foment (met Dirk Bogarde), en Only Two can play (met
Sellers). In het begin van de jaren zestig maakte de actrice
egiedebuut met de documentaire The War Game. Zij
f die samen met haar toenmalige echtgenoot David Hug-
n won er in 1963 de eerste prijs mee op het filmfestival van
RECENSIE KEN VOS
,on Band. Gezien 19/3 Jazzpo-
n Hot House, de Waag. Leiden
tinsti
foto- opnc"ting van haar eigen
in 1989 - een cd van de
n atie is inmiddels enkele ja-
ietica,erkriigbaar heeft Pe8gy
eder)n nu een van c'e hechtste
eren ien in de Nederlandse
?rkerl'ere'c'tot baar beschikking,
roma Arnold Dooyeweerd op
het cfabas en Martin van Duyn-
lachin °P drums staat het geva-
de programma ritmisch als
overpnigszins hoekig huis. niet
Pjere laatste plaats door Van
il bezlbovens geprononceerde
?n hiuss'eve Patronen op de
»n;h.entrom. Hebben de instru-
oór talisten, met name trombo-
oke^'lem van Manen, een se-
an ie en wat statische uitstra-
rginj de zangeres maakt dat
r dan goed door een podi-
iresentie die door geen van
rou- zingende collegas in het
mclPrcuit wordt geëvenaard,
nde^t best komt I^rsons thea-
ontrhtergrond tot zijn recht in
r,tentukken waarin een verhaal
rer ilt ontwikkeld, zoals in het
geVlioristische 'This Is Not My
1958 Side' of het absurde kin-
OSIyerhaal 'Rood Haar' op basis
xtra een tekst van Daniil
rms. Een ander fraai voor
re ld van haar uitstekende pre-
Tt latie was het sprookje
'Unenchanted Evening' waarin
een kikker maar niet in een
prins wil veranderen, door Wil
lem van Manen prachtig aange
vuld met de geluidseffecten die
op de trombone mogelijk zijn.
Ook zonder de tekst te volgen is
de stem van Larson meer dan
de moeite waard, omdat de hel
dere sopraan met een groot be
reik het materiaal ritmisch en
tonaal altijd precies behandelt.
In anciere, meer serieus getin
te composities maakt Larson
onder meer gebruik van teksten
van William Blake ('The Angel')
en William Shakespeare ('Music
To Hear'), daarmee toevallig
aansluitend op het boeken
weekthema. De muziek voor
het programma is niet alleen
geschreven door de instrumen
talisten van de band. maar ook
door Larson zelf. Haar 'Unen
chanted Evening' en het span
nende 'Still'. de snel afgedwon
gen toegift, werden zaterdag
avond uitgevoerd als goede
voorbeelden van haar composi
torisch vermogen. Van de in
strumentalisten kwam Albert
Veenendaal minder uit de verf,
want hij moest het doen met
een oude piano die met elke
aanslag valser werd. Ondanks
deze tegenslag kon de Peggy
Larson Band zijn bestaansrecht
als een bijzondere combinatie
van subtiele zang en vakkundi
ge improvisaties ruimschoots
bewijzen.
.os Angeles Vannacht wordt duidelijk wie met de (meeste) Oscars
gaat strijken. Of Steven Spielberg's 'Schindler's List' inderdaad alle
nominaties waar maakt, is nog even afwachten. Maar er wordt druk
-geoefend om dit 66ste Oscar-spektakel weer feestelijker en grootser
dan voorgaande te maken. De Amerikaanse actrice Whoopi Gold
berg is al druk aan het oefenen om zich in haar rol als hostess van
het gala in te leven. Het is de eerste keer dat Goldberg voor deze
taak is uitverkoren. foto ef>a
Rijp en groen op Leids Dichterspodium
'Hang je dromen maar aan de wilgen' zong Het Zingend
Hart voor de zeventig inzenders die niet waren uitgeno
digd om gistermiddag op het Dichterspodium in de leid-
se Burcht hun gedichten voor te dragen. Zij grepen dus
in elk geval naast de Poëzieprijs en konden ook niet mee
dingen naar de Publieksprijzen. Clasine Heering-Moor-
man ging met de Leidse Poëzieprijs, ter waarde van 1.000
gulden, strijken. Het Zingend Hart zong deze half troos
tende, half ironische haiku gelukkig in het Japans, zodat
het minder hard aankwam.
leiden susanne lammers
Na de haiku's en waka's op mu
ziek liet de eerste Leidse dich
ter. in een nacht vol maanlicht
en slagschaduwen, de poes bin
nen. In het Engels. Na hem
volgde Sergej, die zijn Holland
se achternaam vond detoneren
bij zijn uitheemse voornaam,
op rolschaatsen. In zijn gedicht
Groen liet hij een vast veranker
de boom aan het woord. Na
tuurlyriek haast, over een boom
met menselijke emoties. Jaap
Montagne las Het digitaal ge
dicht als een opgevoerde brom
mer. Perfect voor een beschrij
ving van het afjakkerende, mo
derne, prestatiegerichte leven.
Terecht werd hij door het pu
bliek uitgekozen voor de pu
blieksprijs.
De tweede publieksprijs ging
naar de oudste deelnemer:
Clasine Heering-Moorman. Zij
schreef een rondeel voor de
Franse dichter Verlaine: alle
dingen zijn vervuld van wach
ten. Wachten op de dichter en
zijn toverstaf. Haar introspectie
ve gedicht Na de storm sprak de
jury van de Poëzieprijs het
meest aan van alle honderdzes
tig inzendingen. Ontstaan en
geschreven in een Katwijks café.
maar niet bepaald doordrenkt
van een kroeglucht. De jury
roemde de geladenheid, de die
pe lagen, de klankstructuur, het
verscholen rijm. de ritmiek en
de indrukwekkende drie laatste
woorden.
Hilbert Kamphuisen las een
miniatuurtje over het poëtenlót
en de ellende rond nachtelijke
invallen. L. Grefhorst zong zijn
bozige Ballade van de werkloze
academicus wat afstandelijk en
Gijs van Hof beschreef met veel
metaforen het schouwspel dat
het Amsterdamse bos biedt, en
niet Adams bos. zoals de aan
kondiger zich, tot grote hilari
teit. versprak.
Poëzie en voordracht van de
ze middag waren zeer divers,
maar nog meer afwisseling
bracht Het Zingend Hart met
getoonzette buitenlandse dicht
kunst. Zij brachten de lichtere
toets aan met Heine-Gedichten
op muziek van Jurriaan An-
driessen, light verse door da
meskoor en heren-quartetten.
Vooral door de komische. Tiro-
lerige ode op de cactus(verkies-
lijk boven de roos want ook erg
functioneel tegen indringers).
Een gezellige middag, vol af
wisseling en met een bevredi
gende afloop. Zowel jury als pu
bliek koos immers voor rijp ta
lent.
Leids Literair Festival: Dich
terspodium. M.m.v. Het Zin
gend Hart o.l.v. Ellen lx>oyes-
tijn. 20/3 Gezien: De Burcht,
Laatste notities
Cees BuddinglT
te boek gesteld
DORDRECHT ANP
In Pictura, het gebouw in
Dordrecht waar hij zijn werkka
mer had, is zaterdag het laatste
deel van de dagboekaanteke
ningen van de schrijver, dichter
en vertaler C. Buddingh' ver
schenen. Zijn weduwe Stientje
nam het eerste exemplaar van
Dagboeknotities 1977-1985 in
ontvangst. De bundel is samen
gesteld door Ares Koopman, die
het archief beheert van de in
1985 overleden Buddingh'.
Met het bijhouden van dag
boeken begon de Dordtse
schrijver in november 1967. Zijn
laatste aantekening zette hij een
maand voor zijn overlijden op
papier. Zijn dagboekaanteke
ningen over de jaren 1967 tot en
met 1977 zijn al eerder uitgege
ven.
In het nieuwe deel krijgt de
lezer een beeld van Buddingh'
in moeilijke tijden: zijn ziekte,
zijn angst voor het ouder wor
den en zijn verdriet over het feit
dat zijn twee kinderen het ou
derlijk huis hebben verlaten.
Ook over de depressie waarin
hij belandde nadat Willem Fre-
derik Hermans zich ongenadig
hard over hem had uitgelaten,
schrijft hij uitvoerig. Tussen
door laat hij zich weer opvrolij
ken door zijn katten, zijn liefde
voor Engeland, schaken, voet
hal, cricket en literatuur, maar
bovenal Stientje.
melancholische middendeel,
vinden piano en orkest elkaar
subliem. Ondanks een soms
wat gejaagd tempo in de staart
van het pianoconcert, geeft hij
Rachmaninov de eer die hij ver
dient.
Maar de koek is nog niet op.
Russische componisten staan
centraal bij dit 'meesterserie-
concert'. Rimski-Korsakov en
Moussorgski waren ooit dikke
vrienden. Ze woonden zelfs een
paar jaar bij elkaar in huis. Hun
stijl van componeren is welis
waar nogal uiteenlopend. Het
'Capriccio Espagnol' van Rims
ki-Korsakov is een grappige
mengeling van Russische fol
klore en Spaans temperament.
De folklore zit vooral in de no
ten, het temperament in de uit
voering. het sprankelende van
het werk komt niet echt uit de
verf. Bellini dirigeert in zware
bewegingen, waardoor het lijkt
alsof de frases aan elkaar wor
den gesmeed, in plaats van dat
alles vloeiend doorstroomt. Het
stuk drijft op een briljante or
kestratie. Hier had meer kun
nen worden uitgehaald. Over
briljante orkestratie gesproken:
Maurice Ravel draagt vanavond
ook zijn steentje bij. Hij nam de
pianoversie van Moessorgski's
'Schilderijententoonstelling'on
der handen om er een schitte
rende orkestversie van te ma
ken.
Het Forum Philharmonisch
Orkest doet het voorzichtig aan.
De orkestklank is warm en vol.
De directheid van de oerkracht
van de oorspronkelijke compo
sitie, die overigens al aan inten
siteit heeft ingeboet, doordat
het pianowerk voor orkest is
omgezet, had meer tot uiting
mogen komen. Toch worden de
speelse passages met gevoel
voor detail ingevuld en missen
de expressieve delen hun zeg
gingskracht bepaald niet.
recensie dick hermsen
Concert: Forum Philharmo
nisch Orkest. Dirigent:Gabriele
Bellini, solist: Wibi Soerjadi,
piano. Werken van Rimski-
Korsakov, Rachmaninov,
Moessorgski. In het kader van K
&0 Meesterserie-concert. Ge
zien: 19/3, Stadsgehoorzaal,
Leiden.
"Wat dit concert heel bijzonder
maakte was de muzikale com
municatie tussen het publiek en
mij. Iedereen luisterde zo aan
dachtig. Dat inspireerde me om
tot het diepste te gaan: bij de in
getogen passages nog meer 'in
de vleugel te kruipen' en waar
het uitbundig mocht alles eruit
te gooien." Solist Wibi Soerjadi
heeft het zichtbaar naar zijn zin,
na afloop van Rachmaninovs
tweede pianoconcert.
De in Leiden geboren, maar
inmiddels in Noord-Holland
wonende, pianovirtuoos is pas
vierentwintig jaar. Vier jaar ge
leden studeerde hij af aan het
Amsterdams Conservatorium
met maar liefst twee tienen. Hij
heeft twee cd's op zijn naam
staan en binnenkort is hij voor
een aantal concerten te gast in
Berlijn en Wenen. Kortom, de
vaart zit er goed in bij dit jonge
talent.
Voor de vertolking van het
tweede pianoconcert van Rach
maninov heeft hij zijn eigen
vleugel meegenomen. De klank
ervan is hard en eerlijk wat nog
eens versterkt wordt door de
droge akoestiek van de Stadsge
hoorzaal. Onder de handen van
Soerjadi krijgt de toon echter
een volkomen eigen karakter
dat prachtig aansluit bij de war
me klank van het orkest. De pa
thos, zo eigen aan de muziek
van de Russische componist,
wordt raak getroffen. In het zoe
ken naar de dramatiek van het
Amsterdam Het kunstenaarscollectief Patchwork, bekend van de 20 parafine baljurken vorig jaar op de Haagse Hofvijver, heeft iets met water
Nu was het een kunststof 'bruid' die zaterdag in de vijver van het Amsterdamse Westerpark te water ging. De opdracht van de manifestatie
kwam van het Stadsdeel Westerpark. De kunstenaars hadden zich voor deze gelegenheid eveneens als bruiden gekleed. foto anp
maastricht. anp
De zevende European Fine Art
Fair. die in het Maastrichtse
MECC is gehouden, heeft een
recordaantal bezoekers getrok
ken. Er kwamen meer dan
60.000 mensen, zo is gister
avond na afloop van de kunst
en antiekbeurs bekendgemaakt.
Volgens de organisatoren bete
kent dat een stijging van 50 pro
cent ten opzichte van vorig jaar.
Volgens een enquête van de
Rijksuniversiteit Limburg in
Maastricht was 31 procent van
de bezoekers afkomstig uit het
buitenland. Opvallend was dit
keer de belangstelling vanuit
Amerika.
Zeven procent van het totaal
aantal bezoekers keek niet al
leen, maar kocht ook daadwer
kelijk kunst en antiek. Ook bij
die kopers scoorde Amerika erg
hoog. Er is voor vele tientallen
miljoenen guldens door de 160
standhouders uit twaalf ver
schillende landen omgezet, al
dus de organisatie.
Veel stukken zijn aangekocht
door musea in Amerika en door
kunstverzamelaars. Een werk
getiteld "Vlucht naar Egypte'
van Adam Flsheimer verruilde
voor één miljoen gulden van ei
genaar.
Een schilderij van Isaack Koe
dijk ging voor circa 1,5 miljoen
gulden naar een Amerikaanse
verzamelaar. Meteen na de ope
ning van de beurs ging een te
kening van Rembrandt voor één
miljoen gulden van de hand.
Het rijksmuseum Paleis het Ixjo
kocht twee antieke Engelse va
zen aan. De prijs daarvan is niet
bekendgemaakt.
new VORK npa
Het afscheid van Cyrano op
Broadway was als het afscheid
van een Amerikaans politicus
die net zijn verkiezingscampag
ne heeft verloren: het is gevierd
als een overwinning. Een volle
zaal met enthousiast publiek, al
waren er veel genodigden van
Joop van den Ende in de zaal.
Veel bravo's na afloop en achter
de coulissen roerende af
scheidswoorden en een bron
zen beeld van Cyrano voor Joop
als aandenken.
Een fantastische show die ten
onrechte het slachtoffer is ge-
worden van een vijandige pers
en het winterse weer. Dat the
ma herhalen spelers en produ
centen telkenmale. Flet was niet
voor iedereen een flop. Wel na
tuurlijk voor Joop van den Ende
en zijn investeerders, die tussen
de 8 en 10 miljoen dollar heb
ben verloren. Maar de spelers
zijn eensgezind in hun oordeel
dat ze een fantastische tijd heb
ben gehad. Het feit dat Cyrano
het uiteindelijk niet gemaakt
heeft op Broadway betekent he
lemaal niet dat het ook een
domper op je carrière is, inte
gendeel. Vijf maanden op
Broadway is een artistiek suc
ces. Het geeft je bekendheid en
publiciteit. En je kan ondanks
het financiële fiasco van de
show nog altijd in aanmerking
voor een artistieke onderschei
ding: een Tony, het equivalent
van de Oscar voor het toneel.
Alsof het afgesproken werk is
heeft een ieder dezelfde bittere
woorden voor de pers, met de
New York Times voorop. Het
was een prima show, boordevol
kwaliteit. Maar ja, bij 'die in
crowd van Broadway-critici
spelen vaak andere factoren een
rol. Een buitenlandse produktie
wordt altijd met argusogen be
keken als een vreemde eend in
de bijt.
Het is op Broadway een onze
ker bestaan voor de artiesten.
Het is een bestaan met veel sla
peloze nachten. Ze hchben een
opzegtermijn van een week. De
66 jaar oude Robert Guiilaume
die er op het toneel veel jonger
uitziet, is teleurgesteld. Hij is
pas twee weken geleden Bill van
Dijk als hoofdrolspeler Cyrano
opgevolgd. ..Als ik had geweten
dat het na drie weken repeteren
en twee weken uitvoeringen'af
gelopen zou zijn was ik er na
tuurlijk niet aan begonnen. Nee,
dit had ik niet verwacht. Maar
er is geen man overboord. Het
moge dan een flop zijn, voor
mij persoonlijk maakt het niet
veel uit. Ik ga weer terug naar
Los Angeles tv-produkties doen.
Dat doe ik het meest, hoewel ik
op Broadway ook veel ben op-
gelreden."
Joop van den Ende gelooft
niet dat de mislukking van
Cyrano zijn reputatie op Broad
way nadelig zal beivloeden.
„Waar het in Amerika op aan
komt is niet of de show mislukt,
maar of je de rekeningen be
taalt", zegt van den Ende. En hij
heeft al zijn rekeningen betaald.
Met de spelers is een standaard
regeling getroffen: volgens de
standaardvoorwaarden van de
verschillende vakhonden is
vooraf geld in de kas van de
vakbond gestort voor het geval
de zaak op een mislukking zou
uitlopen.
En Guiilaume heeft een ga
rantiecontract van vier weken
gekregen. Geen conflicten ach
teraf dus. Allen prijzen Joop van
den Ende. Geen Amerikaanse
producer trekt zich zo veel van
het lot van de spelers aan als
Joop, is het unaniepte oordeel.
den haag npa
Het verlies voor Joop van den
Ende lijkt groter dan het is. Be
lastingfoefjes kunnen de scha
de van zijn Amerikaanse avon
tuur met de musical Cyrano
aanzienlijk beperken. De parti
culiere investeerders daarente
gen zien niets terug van hun
verliezen. Als aandeelhouders
hebben zij gegokt en verloren.
Het verlies van de Ameri
kaanse Cyrano bedraagt in to
taal zestien miljoen gulden. Zes
miljoen daarvan komt voor re
kening van Van den Ende. Voor
de Amerikaanse Cyrano bestaat
een aparte Amerikaanse BV
waarin 'Van den Ende Theater-
produkties' heeft geïnvesteerd.
Deze verliespost van zes mil
joen kan hij compenseren met
winst uit andere bedrijfsonder
delen. bij voorbeeld de goed
draaiende televisie-afdeling.
„Stel voor dat Van den Ende
tien miljoen winst heeft uit een
andere BV. Dan moet hij daar
van vier miljoen, veertig pro
cent, aan de belasting betalen.
Maar met dat belastinggeld kan
hij nu net zo goed z'n Cyrano-
verlies compenseren. Dan blijft
er dus nog twee miljoen verlies
over. Gedurende acht jaar mag
ook dit verlies nog worden ge
compenseerd". licht een belas
tingadviseurtoe.
De overige tien miljoen gul
den verlies komt ten laste van
de Amerikaanse co-producent
en vijftig investeerders, onder
wie tv-producent John de Mol,
platenproducer Willem van
Kooten en Hans Breukhoven,
eigenaar van de Free Record
shop. Deze privé-investeerders
hebben aandelen in Cyrano ge
kocht in de hoop dat de musi
cal op Broadway een kassucces
zou worden. Hun winsten zou
den dan onbelast zijn. Zij heb
ben gegokt en verloren. Geen
belast ingfoefje kan het leed
verzachten. „Maar wij zullen
deze mensen niet vergeten. Zij
hebben ons gesteund omdat ze
vertrouwen in ons hadden. Bij
toekomstige projekten zullen
wij ze als eerste benaderen", al
dus een woordvoerder van Van
den Ende Produkties.
Voorlezen uit eigen werk op het Dichterspodium van het Leids Dichtersfestival: Clasine Heering-Moorman
won de eerste (en eenmalige) Leidse Poëzieprijs. foto holvast/marklamers
