Wakkere Bonder looft kerkorde
L
Kerk Samenleving
ZATERDAG 19 MAART 1994
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071-356443
HET WEER
UIT DE KERKBLADEN
Normen en waarden
De l^eiderdorpse predikant
B.A.M. Luttikhuis las onlangs
dat WD-lijsttrekker Bolken-
siein pleitte voor meer aan
dacht voor normen en waar
den in onze samenleving en
voor een grotere rol voor ker
ken en religieuze stromin
gen. „Misschien hebt u het
ook gelezen in uw krant en
misschien herinnerde u zich
daarbij ook dat nog niet zo
lang geleden minister Hirsch
Ballin een soortgelijke op
roep deed", schrijft hij in het
blad 'Ontmoeting', het kerk
blad van de I lervormde-Ge-
refoimeerde Kerkengemeen-
schap Leiderdorp. „Die deed
dat toen zelfs rechtstreeks tot
de kerken: leer de mensen
weer het verschil tussen mijn
en dijn; breng ze weer waar
den en normen bij."
Vrijheid, blijheid
Luttikhuis is enerzijds blij
met dat soort uitspraken. „Ze
verwoorden namelijk op zijn
minst toch iets van een
groeiend besef in de maat
schappij: misschien was het
verlies wel groter dan de
winst toen we riepen 'vrij
heid, blijheid', en het geloof
van onze voorouders de deur
uit deden. Anderzijds word ik
er ook enigszins verdrietig
van: want met dit soort op
merkingen wordt de kerk
steeds weer neergezet als een
soort Nationaal Instituut
Voor Normen en Waarden.
I n dat is zij niet. De roep om
normen en waarden aan de
kerken doel mij weieens
denken aan vroeger. Toen
riepen wij als kinderen ook
weieens: wel de ballen, maar
niet de soep. Maar helaas:
die ballen waren bij ons thuis
niet los verkrijgbaar."
Liefde-ant woord
Zo is het volgens Luttikhuis
ook met liet evangelie van
God dat de kerk verkondigt.
„Daarin gaat het niet in de
eerste, maar pas in de twee
de plaats - nee. eigenlijk zelfs
pas in de derde plaats - over
normen en waarden. In de
eerste plaats gaat het daarin
over Gods liefde voor zijn
mensenkinderen: in de twee
de plaats wordt de mens
daarin opgeroepen die liefde
van God met wederliefde aan
God en zijn naaste te beant
woorden: en pas in de derde
plaats wordt aan dat mense
lijke liefde-antwoord invul
ling en inkleuring gegeven
met behulp van normen en
waarden.
Voedzame soep
Over leven met normen en
waarden kan de kerk slechts
verkondigen wat zij van haar
Heer Jezus Christus geleerd
heeft, meent Luttikhuis.
„Zulk leven met normen en
waarden begint bij het leven
uit de liefde van God. 1-n de
kerk herinnert zich boven
dien de talloze aanvaringen
van lezus met de Farizeeën.
Die laatsten boden het volk
al te dikwijls precies datgene
waarom nu ook weer ge
vraagd wordt: normen en
waarden als los verkrijgbare
artikelen. Jezus laat hen dan 1
zien: als je Gods liefde daar
uit verwijdert veroorzaken
diezelfde goedbedoelde nor
men en waarden vaak meer
onrecht dan recht en doen ze
meer kwaad dan goed. Dus
hoezeer het ons ook spijt
voor allen die wel geïnteres
seerd zijn in het derde, maar
niet in het tweede en eerste,
toch moeten we als kerk zeg
gen: je doet jezelf te kort als
je alleen om de ballen vraagt.
Want je hebt als mens èn als
maatschappij het voedzame
van de hele soep nodig om te
leven."
Vlaardingse predikant P. van den Heuvel 'In Gesprek...met zijn achterban
Van den Heuvel
mag dan met
volle overtuiging
lid zijn van de rechtervleu
gel van de Hervormde
Kerk, de ongemeen felle
kritiek die de Bond heeft
op de nieuwe kerkorde
deelt hij niet.
VLAARDINGEN DICK VAN DER PLAS
Om het gesprek met de eigen
achterban en andere critici van
het Samen op Weg-proces aan
te gaan, gaf hij in eigen beheer
een brochure uit waarin hij stap
voor stap beschrijft hoe her
vormden, gereformeerden en
lutheranen tot elkaar zijn geko
men. En waarin hij uiteenzet
waarom naar zijn mening de
kerkorde van de toekomstige
Verenigde Protestantse Kerk
een heel goed te verdedigen
werkstuk is. „Het klinkt natuur
lijk gek, maar de sterke kant van
deze kerkorde is nu juist dat zij
zo dicht tegen de huidige her
vormde kerkorde aan ligt",
meent Van den Heuvel. „Dat
maakt haar juist voor hervorm
den zo herkenbaar."
De Vlaardingse predikant kan
met enig gezag over die her
vormde kerkorde spreken. Hij is
voorzitter van de commissie
voor kerkordelijke aangelegen
heden van de hervormde syno
de en staat bekend als 'kerk
rechtspecialist'. Als zodanig
maakt hij ook deel uit van de
werkgroep die van de gezamen
lijke vergadering van hervorm
de, gereformeerde en lutherse
synoden de opdracht kreeg voor
de 'verenigde kerk' de nieuwe
kerkorde te maken.
Dit werkstuk is inmiddels 'in
eerste lezing' door de synoden
behandeld en ligt momenteel
bij de kerkeraden en classicale
vergaderingen om advies. Het is
dan ook niet toevallig dat Van
den Heuvel op dit moment
komt met zijn brochure 'In Ge
sprek...'. „Het afwijzende geluid
van de Gereformeerde Bond
klinkt massief door. Het leek me
goed te benadrukken dat er ook
binnen deze groepering men
sen zijn die de problematiek ge
nuanceerder bekijken", zegt hij
daarover. Zijn eigen brochure
wijkt in zoverre af van de offi
ciële toelichting van de com
missie kerkorde, dat hij weet
'wat er hinnen de Bond leeft'.
„Ik spreek de taal en men weet
dat ik binnen de Gereformeerde
Bond geworteld ben. Dan komt
dat toch anders over."
De reacties op en de belang
stelling voor de 40-pagina's tel
lende uitgave van 'In Gesprek...'
hebben hem op z'n zachtst ge
zegd verbaasd. De eerste oplage
van 1000 exemplaren was bin
nen een week uitverkocht, de
tweede oplage van 1600 stuks
ging inmiddels dezelfde weg en
van de derde oplage van weer
1000 exemplaren is ook al een
flink deel afgezet. „Omdat ik het
allemaal in eigen beheer doe en
het geld op mijn girorekening
binnenkomt, kan ik ook zien
waar de brochures heengaan.
Het grappige is dat er vanuit de
hele breedte van de kerk be
langstelling voor is, zelfs onder
gereformeerden en luthera
nen." Maar het merendeel be
landt toch in de doelgroep
waarvoor de brochure is be
doeld: de gereformeerde bonds-
gemeenten. Van den Heuvel:
„Er zijn kerkeraden die voor elk
lid een exemplaar bestellen."
Alleen van de zijde van hel
hoofdbestuur van de Bond blijft
het tot nog toe 'oorverdovend
stil'.
De predikant beseft dat hij
binnen de modaliteit een min
derheidspositie inneemt. „Niet
De toewijding waarmee predikant P. van den Heuvel meewerkte aan de nieuwe kerkorde van
de Verenigde Protestantse Kerk in Nederland, werd hem niet door al zijn gemeenteleden in
dank afgenomen. „De dominee heeft zitten slapen en wij liggen er wakker van!", luidde één
van de reacties waarmee zijn ouderlingen terugkwamen van een huisbezoek. Onbegrijpelijk,
werd het gevonden, dat uitgerekend Van den Heuvel zich inzette voor het 'opheffen' van de
hervormde kerk. Als lid van de Gereformeerde Bond zou hij beter moeten weten.
Dominee P. van den Heuvel: „Het zou ook niet reëel zijn om deze kerkorde te vergelijken met mijn ideaalbeeld."
FOTO BEN DE BRUYN
iedereen zal dat kunnen begrij
pen. Maar het is frappant dat ik
tot nog toe uitsluitend positieve
reacties heb gehad. Ik heb de
brochure ook niet provocerend
of uitdagend geschreven. Ik wil
alleen het gesprek op gang
brengen."
Groeiproces
Van den Heuvel spreekt met
waardering over de manier
waarop de werkgroep kerkorde
zich van haar taak heeft gekwe
ten. „Er is heel intensief gestu
deerd en overlegd om tot een zo
goed mogelijk resultaat te ko
men. En hoewel er natuurlijk
sprake was van een hele brede
samenstelling, was het eindre
sultaat toch zodanig dat we er
als één geheel achter konden
staan." Daarmee wil de predi
kant niet zeggen dat er voor
hem een 'ideaalprodukt' tot
stand is gekomen. „Het zou ook
niet reëel zijn om deze kerkorde
te vergelijken met mijn ideaal
beeld. In de huidige hervormde
kerkorde kan ik ook gemakkelijk
wel 25 zaken opsommen die
volgens mij beter hadden ge
kund. Maar dat is niet de be
doeling. Waar het om gaat is dat
er een werkstuk ligt dat ik graag
wil verdedigen."
Een sterk punt van deze nieu
we kerkorde noemt Van den
Heuvel dat 'het apostolaat en
het belijden in één greep wor
den genomen'. „Dat is winst ten
opzichte van de huidige her
vormde kerkorde, waar deze
elementen gescheiden zijn. Het
apostolaat gaat daarin nog
vooraf aan het belijden en daar
mee zijn we in hervormd-gere-
formeerde kring nooit gelukkig
geweest. In het nieuwe stuk zijn
ze met elkaar vervlochten en
kunnen ze niet meer tegen el
kaar worden uitgespeeld."
Een ander pluspunt noemt de
predikant dat 'de kerk van het
Woord' zo sterk wordt onder
streept. „En dat het de kerk van
Jezus Christus is. De Gerefor
meerde Bond mag dan in een
officiële reactie gezegd hebben
dat Jezus Christus niet meer in
de kerkorde terug te vinden is,
Zijn naam wordt in dit stuk veel
vaker gebruikt dan in de huidi
ge hervormde kerkorde." Ook
de 'spanningsverhouding' tus
sen ambt en gemeente is vol
gens Van den Heuvel in de
nieuwe versie heel zorgvuldig
geformuleerd. „Er wordt sterker
benadrukt dat de kerk niet al
leen uit ambten bestaat."
Minder te spreken is hij over
het weglaten van een artikel
over het huwelijk, waarvoor
binnen de werkgroep geen
overeenstemming bestond.
„Maar zelfs Calvijn is er destijds
niet in geslaagd om alles waar
hij voor stond in de kerkorde op
te nemen. De ideale kerkorde
zullen we beleven in het Ko
ninkrijk Gods en daar hebben
we haar niet meer nodig."
Versplinterd
Veel kritiekpunten en vragen
van de Gereformeerde Bond
kan Van den Heuvel 'begrijpen'.
„En voor een deel onderschrijf
ik die ook wel. Alleen de eind
conclusie dat deze kerkorde
'een ondeugdelijke basis voor
kerk-zijn' is, neem ik niet voor
mijn rekening. Binnen de Bond
wordt de kerkorde teveel ge
toetst aan het eigen ideaalbeeld.
Terwijl je je zou moeten afvra
gen: Kan ik er, in de huidige po
sitie waarin de kerk verkeert,
mee leven? Ja, zeg ik dan. dat is
heel goed mogelijk."
Wie zich beperkt tot het aan
wijzen van de zwakke punten
uit de nieuwe kerkorde, moet
volgens Van den Heuvel ook de
zwakke plekken in het huidige
kerkelijke leven aanwijzen. „Als
de stelling alleen maar is dat de
Hervormde Kerk moet blijven
bestaan, gaat men voorbij aan
het feit dat die kerk ook op een
verschrikkelijke manjer ver
splinterd en verdeeld is. Daar
moet je je ook voor schamen.
Het is mij te gemakkelijk als het
behoud van de bestaande kerk
uitgangspunt en normatief
wordt."
De 'liefde voor de kerk' op
grond waarvan veel critici hun
houding zeggen te baseren,
deelt Van den Heuvel. „Alleen
deel ik hun standpunt niet dat
we die kerk kwijtraken als we
samengaan met gereformeer
den en lutheranen. Als de her
vormde kerk, de vaderlandse
kerk, verbreed en herenigd
wordt met de Gereformeerde
De brochure in Gesprek...' telt 40 pagina's en kan worden besteld door 6,95 gulden per exem
plaar (incl. verzendkosten) over te maken op giro 681714 ten name van P. van den Heuvel te
Vlaardingen, onder vermelding van in Gesprek Kerkorde'. Bij bestelling van 10 of meer exem
plaren kost de brochure 5,50 gulden per exemplaar (incl. verzendkosten).
Kerken - zoals twee stromen die
weer in één bedding komen -
dan betekent dat toch geen
breuk met het verleden? Ik ge
bruik in mijn brochure het
beeld van de rivieren de Lek en
de IJssel, die op een bepaald
punt samenkomen en verder
stromen. Dan spreek je toch
niet van een nieuwe rivier? Het
vormen van een Verenigde Pro
testantse Kerk in Nederland is
het samenvoegen van een erfe
nis die een tijd lang gescheiden
is geweest. Ik hecht er buitenge
woon aan dat die erfenis, die
verbondenheid, meegaat in de
nieuwe kerk en ik kan ook aan
geven dat dat zo is. Er zit een
enorme continuïteit in."
Van den Heuvel noemt het
'een verschrikkelijke ramp' als
(een deel van) de Gereformeer
de Bond zich inderdaad zou af
scheiden. „Ik kan me ook niet
voorstellen dat dat gebeurt. Het
zou betekenen dat het her
vormd bewustzijn door de Bond
wordt losgelaten. Het is toch
juist de roeping van de Gerefor
meerde Bond om in dat geheel
van de grote vaderlandse kerk,
in die grote verscheidenheid, te
staan?"
De Vlaardingse predikant
wijst er nog maar eens op dat
de Gereformeerde Bond ook in
1951, bij het vaststellen van de
huidige hervormde kerkorde,
heel sterk verzet heeft gepleegd.
„Er werd ook toen een onvoor
waardelijk 'nee' uitgesproken,
dat willen we na veertig jaar nog
weieens vergeten. Als je nu ziet
hoezeer die kerkorde juist door
de Bond wordt verdedigd, kun
je je afvragen of men destijds
niet veel te bang is geweest.
Misschien is dat nu wel weer
het geval..."
COLOFON
l.EIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeverij Damiate bv
DIRECTIE B.M Essenberg, G P Arnold (adj).
Kiel (adj).
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor. Frans
Nypels. Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R D Paauw. tel dag 9 30-
11 30 uur 071-356215. of per post
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefoon071-356356
REGIOKANTOOR
Kanaalstraat 26a Lisse
Telefoon 02521-19353, Fax 02521-19610
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties 071 -323508
Fam benchten 071-323508
Redactie071-321921
Telefoon071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES(Sleutels)
ma -vrij van 8 30-17 00 uur
Telefoon 071 -143545
ABONNEMENTEN
Tel 071-128030 bij vooruitbet (md BTW)
per acc giro autom bet
per maand 29,30
per kwartaal 85,55 84,55
per jaar 329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125,50
ovenge landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvrij: 18.00-19 30 uur.
zat 10 00-12 OOuur Tel 071-143241
Nieuwe partij poollucht
De noordwestelijke stroming met
open luchten en soms een gure bui
werd vrijdag even onderbroken
toen verschillende golven met war
me oceaanlucht aan het koudege-
bied bij ons begonnen te knagen.
Een eerste golf op het warmtefront
trok in de ochtend over België naar
het oosten Het afwisselende weer
beeld met stapelbewolking en op
klaringen bleef zodoende nog een
groot deel van de dag onaangetast
en dankzij de beduidend afgeno
men wind voelde het bij 7 graden
niet echt koud aan.
Een volgende frontale storing
kwam boven Ierland tot ontplooiing
en had het wel op ons land ge
munt. Flink uitdiepend trok de la-
gedrukkern in de richting van het
Waddengebied en smeerde in de
avond een intensief neerslaggebied
over alle uithoeken van Nederland.
Slechts even wist de zachte lucht
zich kenbaar te maken, maar uit
eindelijk sleurt de naar Polen weg
trekkende depressie aan zijn ach
terzijde een nieuwe partij poollucht
over ons land. Dat betekent sim
pelweg dat we vandaag weer in het
frisse, buiige weertype zijn terecht
gekomen. Ook morgen kunnen er
winterse buien overtrekken, soms
k#—
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
mg
aangewakkerd door pakketjes t
kou in de bovenlucht. Zulke st^ W
gen kunnen de buien tot lijnen™
vormeloze klonten aaneen late t
groeien, maar ze trekken snel v A
bij en dan is er alle ruimte voor
flinke opklaringen. Vooral aan
kust zijn de zonnige momentei
langer Landinwaarts is er overl
een sterkere opwarming met v|
meer opbollende cumuli dan I,
de kust. Een typische dagelijk#
gang, waarbij de stapelwolken
gen de avond weer inzakken. N
mate het warme seizoen vorder
zal dit dagelijkse ritme bij wolkat
vorming steeds duidelijker worfeigt
en aan zee meer zonne-uren op i
veren. De weersverbetering, ó\r
eerst voor maandag en dinsdagian i
voorzien, wordt voorlopig op deoS]uj
ge baan geschoven. Zondagnac",
trekt nog een zwak ruggetje var^"11
gedruk voorbij, waarbij het everum
helder en rustig is met kans opro^j
lichte vorst. Daarna houden sn(
trekkende depressies vrij moeiflriati
loos de wisselvalligheid gaande
Wind en regen zullen dus ook klPEN
mende week van de partij zijn.
stroming krimpt iets meer naare ki
zuidwest, zodat de temperatuur c
wat oploopt. ven<
et jo
Noorwegen:
Aan de meeste kusten be
wolkt en een enkele
sneeuwbui Landinwaarts
overwegend droog en meer
zon. Middagtemperaturen
rond het vriespunt, in het
binnenland op sommige
plaatsen lichte vorst.
Zweden:
Wolkenvelden, in het bin
nenland ook wat zon.
Langs de zuidelijke kusten
kans op een sneeuwbui.
Temperaturen 's middags
iets dalend tot rond het
vriespunt in het zuiden en
matige vorst in het noor-
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Zaterdag wisselend be
wolkt en een enkele win
terse bui. In Ierland droog.
Zondag overal waarschijn
lijk droog en nu en dan zon. In Ierland
toenemende bevolking gevolgd door re
gen. Middagtemperatuur ongeveer 9
graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag veel bewolking en eerst nog
enige tijd regen, op de toppen van de
Jura en Vogezen sneeuw. In de loop van
de dag van het noorden uit opklaringen
Zondag op de meeste plaatsen droog en
afwisselend zon en bewolking. Middag-
temperatuur ongeveer 12 graden, zon
dag iets koeler.
Portugal:
Vrij zonnig.Zondag in het noorden enke
le wolkenvelden. Langs de westkust
soms hardnekkige mist. Maxima bij Faro
eerst nog 21 graden
Spanje:
Vrij zonnig, langs de Golf van Biskaje
enkele wolkenvelden Droog. Middag-
temperatuur rond 22 graden, aan de
Golf van Biskaje maxima rond 15 gra
den. In Andalusië loopt de temperatuur
zondag op tot 27 graden
Canarische Eilanden:
Overwegend zonnig. In het noorden kans
op enkele wolkenvelden. Droog. Middag-
temperatuur ongeveer 25 graden
Tunesië:
Zonnig en warm wèer met middagtem
peraturen van ongeveer 23 graden. In
het zuiden nog iets warmer.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag wolkenvelden en vooral in het
noorden nu en dan regen, in de zuidelij
ke departementen droog en geregeld
zon. Zondag geleidelijk droog en wat
meer zon Er waait dan een stevige
Mistral Middagtemperatuur ongeveer-
16 graden, aan de Middellandse Zee
kust tegen de 20 graden. In de Alpen
perioden met regen sneeuwgrens onge
veer 1200 meter. Zondag afnemende
neerslagkansen. In de Pyreneeën gere
geld zon en droog. Temperatuur op
2000 meter hoogte in de Alpen enkele
graden onder nul, in de Pyreneeën enke
le graden erboven.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig en droog met maxima rond de
21 graden.
Italië:
Overwegend zonnig maar in het noorden
beide dagen enkele wolkenvelden. Mid
dagtemperatuur iets oplopend tot onge
veer 19 graden, in het uiterste noorden
enkele graden lager. In de Italiaanse Al
pen en in de Dolomieten wolkenvelden
en zaterdag boven 1500 meter kans op
wat sneeuw. Zondag droog Tempera
tuur op 2000 meter rond het vriespunt.
Corsica en Sardinië:
Droog en overwegend zonnig. Middag
temperatuur ongeveer 17 graden.
Griekenland en Kreta:
Perioden met zon en droog. In het noor
den meer bewolking. Middagtempera
tuur aan de stranden oplopend tot tegen
de 20 graden.
Duitsland:
Zaterdag bewolkt en perioden met re
gen. in de bergen sneeuw. In het noor
den wat zon. Zondag afnemende neer
slagkansen maar nog wel een enkele
winterse bui. Middagtemperatuur zon
dag dalend naar ongeveer 5 in het noor
den en 10 in het zuiden. In de Beierse
Alpen sneeuwgrens dalend naar onge
veer 500 meter.
Zwitserland:
Overwegend veel bewolking en vooral
aan de noordflank van de Alpen van tijd
tot tijd regen of sneeuw. Zondag gelei
delijk droger De sneeuwgrens daalt
naar ongeveér 1000 meter, in het zui
den iets hoger. Middagtemperatuur op
2000 meter ongeveer -3 graden.
Oostenrijk:
Overwegend veel bewolking en van tijd
tot tijd regen, sneeuw valt boven de 800
'tot 1200 meter. In Karinthië en Steier-
mark wat zon en waarschijnlijk droog
Middagtemperatuur op 2000 meter
zondag ongeveer -5 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
-won
ZONDAG 20 MAART 1994 ?ed(
Zon- en maanstanden
Zon op 06 41 Zon onder 19olii
Maan op 10.44 Maan onder 0^
Waterstanden Katwijk
Hoog water 07.42 20 19
Laag water 03.35 16.05
MAANDAG 21 MAART 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06 39 Zon onder 18
Maan op 11.45 Maanonder03
Waterstanden Katwijk
Hoog water 08.53 21.49
Laag water 04.36 17.21
-
Weerrapporten 18 maart 19 u
Aberdeen hagelbui
arbew windst 16 13
Boedapest
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Kiagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Locarno
Londen
Luxemburg
Warschau
Wenen
Buenos Aire:
Los Angeles
New York
29 14
21 14 Ik
25 12 ijd
