'Hier krijg
ik weer zin in het vak'
De Appel speelt trage Eenzame weg Spinoza': mooi gespeeld praatstuk
Pavement maakt trieste karaoke-rock
Cultuur Kunst
Presentatieconcert in Katwijk doet je wat1
ZATERDAG 12 MAART 1994
Lezing over schilder Kandinsky
voorschoten In de serie 'Ambachts- en Baljuwhuis op zondag
besteedt de kunsthistorica drs. F.. Reinhartz-Tergau morgen aan
dacht aan de beroemde schilder Wassily Kandinsky. Kandinsky
werd geboren op 4 december 1866 in Moskou en stierf in 1944
in Parijs. Hij was een toonaangevend kunstenaar die nauw be
trokken was bij de belangrijkste ontwikkelingen in de kunst van
de twintigste eeuw. De lezing in het Ambacht- en Baljuwhuis in
de Voorstraat in Voorschoten begint om 12.30 uur.
Laserstralen knappen Notre Dame op
parus De drie portalen van de Notre Dame in Parijs krijgen vol
gende week een opoknapbeurt met behulp van de allermodern
ste techniek. Laserstralen branden de stukjes vuil los op de 13e-
eeuwse kathedraal zonder de restjes kleur in de gevelreliefs aan
te tasten. De techniek werd eerder met succes toegepast op de
kathedraal van Reims. Het wordt de eerste grote opknapbeurt
van de Notre Dame sinds de restauratie van de hoofdingang in
de vorige eeuw.
Roëllprijs voor Wim T. Schippers
den haag De David Roëllprijs voor beeldende kunst is toege
kend aan Wim. T. Schippers. Aan de prijs, die is ingesteld door
het Prins Bernhardfonds, is een bedrag van 100.000 gulden ver
bonden. Driekwart daarvan moet de winnaar besteed aan een
artistiek project van zijn keuze. Het Prins Bernhardfonds wil met
de toekenning van de prijs aan Schippers vooral diens veelzij
digheid belonen. Schippers (1942) maakt niet alleen beeldende
kunst, maar heeft ook veel performances gedaan en toneelvoor
stellingen en televisieprogramma's gemaakt.
Fisher kandidaat leider Reisopera
enschede John Fisher, tot voor kort artistiek directeur van het
Teatro la Fenice in Venetië, is kandidaat voor de functie van ar
tistiek leider van de Nationale Reisopera. Het bestuur heeft dat
gisteren bekendgemaakt. Fisher bekleedde diverse staf- en di
rectiefuncties bij operahuizen en festivals, hoofdzakelijk in Eu
ropa. Zo was hij van 1976 tot 1979 verbonden aan De Neder
landse Opera in Amsterdam.
Nirvana beschuldigd van stelen clipidee
los angeles Regisseur Kevin Kerslake beschuldigt de rockgroep
Nirvana ervan een idee voor een videoclip van hem gestolen te
hebben. Hij heeft de band uit Seattle voor de rechter gesleept
om financiëLe genoegdoening te krijgen. Kerslake beweert vorig
jaar aan bandleider Kurt Cobain voorstellen te hebben gedaan
voor de clip van de song 'Heart Shaped Box', Hij zei reeds met
de voorbereidingen te zijn begonnen toen hij hoorde dat een
andere regisseur door Nirvana was aangetrokken. Na het uit
brengen van de clip zwoer Cobain voor het oog van de televisie
camera's van MTV, met de hand op een bijbel, dat het idee van
hem was.
Onrust over plannen mega-bioscopen
Amsterdam In Amsterdam is onrusrontstaan over de plannen
van de gemeente Diemen vooc een bioscoopcomplex van 25 za
len en 8000 stoelen. Het stadsdeel Zuidoost vreest overaanbod
en wil overleg. Diemen sloot woensdag een overeenkomst met
de Belgische groep Bert en dochterbedrijf Decatron over de
bouw van het complex, dat ook congresfaciliteiten zal herber
gen.
Kunstcentrum sluit bewogen beginjaar af
Het kunstcentrum Haagvveg 4 bestaat komende week
een jaar. Twaalf maanden waarin een oud schoolgebouw
veranderde van een lege, verpauperde kolos tot een
werkplek voor circa vijftig beeldend kunstenaars. On
danks een moeizame start, een onderling conflict en ver
nietigende recensies zijn de gebruikers meer dan tevre
den. De kunstmanifestaties volgen elkaar in«hoog tempo
op, de werksfeer wordt stimulerend genoemd en als de
gemeente niet oppast, worden haar kunstactiviteiten
overvleugeld door die van de Haagweg 4. „Wees nou eer
lijk, het is hier toch gigantisch", aldus Frank Kappé een
van de initiatiefnemers.
Net als elke (middel)grote ge
meente kampte ook Leiden met
een chronisch gebrek aan ate
lier- of werkruimte voor beel
dend kunstenaars. De prioritei
ten van de plaatselijke politiek
liggen bij het verwezenlijken
van volkshuisvesting en be
drijfsruimte. Leiden vormde
daarop geen uitzondering. Tot
dat op een dag in maart van het
vorig jaar een groep van zeven
kunstenaars de oude Ambacht
school aan de Haagweg kraakte.
De zeven werden er al gauw
24. De nood bleek hoog. Toen
er plotseling dertig grote klaslo
kalen beschikbaar kwamen, wa
ren daarvoor heel snel zeventig
gegadigden. Er kwam een stich
ting, een bestuur en diverse ver
gaderingen.
„Allemaal heel officieel. De
eerste maand werd er alleen
maar opgeruimd en werd het
gebouw wind- en waterdicht
gemaakt. Er is een enorme
hoop werk verricht om het pand
gebruiksklaar te maken. Vervol
gens kregen we van de Domei
nen (de eigenaar, red.) een
huurcontract. Daarna hebben
we met de mensen van het eer
ste uur de wachtlijst afgewerkt
waardoor er nu 47 kunstenaars
een eigen of gedeelde ruimte
hebben", aldus Kappé. Ter ver
gelijking, de gemeente helpt
dertig kunstenaars aan werk
ruimte.
Geld
Al snel onstond een onderling
conflict, en 'uiteraard' ging dat
over geld. Enkele kunstenaars
streefden er naar zo goedkoop
mogelijk te kunnen blijven zit
ten. Een meerderheid wilde
echter wel een hogere huurpijs
betalen om zo financiële arm
slag te hebben voor de aanslui
ting van nutsvoorzieningen, het
ophoesten van de onroerend-
goed-belasting en het instellen
van een reservepotje voor acti
viteiten en calamiteiten.
Vijf gebruikers die de eerste
visie aanhingen, liepen boos
weg, zochten nadrukkelijk de
publiciteit en Haagweg 4 lavam
in een slecht daglicht te staan.
De vijf plaatsen werden echter
snel opgevuld, de wachtlijst telt
ook nu nog tientallen namen.
„Het was een duidelijke keuze.
We hadden ook niets kunnen
doen en het pand kunnen laten
'uitwonen'. Maar daar hebben
we op een democratische ma
nier niet voor gekozen. Ik denk
dat we daar niet verkeerd aan
hebben gedaan", aldus Peter
Paul Heurkens, een van de ge
bruikers.
In juni was het gebouw ge
reed voor het eerste open-huis,
waar enkele honderden belang
stellenden op afkwamen. „Sinds
september volgen de exposities
in onze presentatieruimte el
kaar in hoog tempo, ook van
kunstenaars van buiten. Gale
riehouders uit Den Haag en
Rotterdam komen kijken", al
dus Heurkens.
Academie
Een aantal tentoonstellingen en
exposities werd door recensen
ten van deze krant uiterst kri
tisch beschreven. Onder meer
werd de term pseudo-kunste-
naars gebruikt. Heurkens voert
hier tegenin dat meer dan ze
ventig procent van de gebrui
kers van het gebouw de
kunstacademie heeft afge
maakt. „En ook bij de beoorde
ling van nieuwe gebruikers kij
ken we eerst of ze op de acade
mie hebben gezeten."
De animo om kunst te maken
en om met kunst en kunste
naars bezig te zijn, is er volgens
Kappé niet minder op gewor
den. „Ik heb drie jaar op een
slaapkamertje van drie-bij-drie
zitten werken, nu heb ik hon
derd vierkante meter. Het leven
klaart op ik héb weer zin in mijn
vak. Je leert praktische dingen
van elkaar en wisselt ervaringen
uit. Een soort voortzetting van
wat je op de academie had."
Het enige dat de verdere ont
wikkeling en een grote opknap
beurt van het kunstcentrum
nog in de weg staat, is de ver
koop van het pand aan iemand
die er heel andere bedoelingen
mee heeft. „Voor het komende
jaar zitten we goed, maar je
weet maar nooit. We hopen dat
we met gemeente en Domeinen
tot een definitieve oplossing
kunnen komen. Misschien ne
men wij het pand wel via een
lening over zonder dat de ge
meente daarbij wordt betrok
ken. Maar dan worden we zo
groot, dan overvleugelen wij de
kunstactiviteiten van de ge
meente. In 1995 is Leiden 'cul
tuurstad', dus kunnen we maar
beter samenwerken
Frank Kappé (links), Peter Paul Heurkens, Dick Bakhuizen van den Brink en Sanne Thijssens poseren voor het
centrum in de oude ambachtschool. Volgende week bestaat kunstcentrum Haagweg 4 een jaar. Dat wordt in
mei met een grote manifestatie gevierd. roro hink bouwman
7 theater Het Arsenaal terue. De overwt
den haag max smith
'Liefhebben betekent voor ie
mand anders op de wereld zijn.
Ik zeg niet dat dat £o'n, be
gerenswaardige toestand is,
maar in elk geval denk ik dat wij
er altijd ver van verwijderd zijn
geweest.' Dit zegt de toneëf-
schrijver Von Sala tegen de
kunstschilder Fichtner in het
stuk 'De eenzame Weg' van Ar
thur Schnitzler. Allebei hebben
ze jarenlang voor zichzelf ge
leefd. Von Sala als bewuste keu
ze; Fichtner uit opportunisme.
Afstand bewaren uit een vorm
van egoïsme is hun levenshou
ding en dat wordt in de ensce
nering bij De Appel aangegeven
door ze ver uit elkaar en de an
dere medespelenden op te stel
len. Op de weinige momenten
dat er sprake is van genegen
heid kruipen de personages
dicht tegen elkaar aan.
Tot daadwerkelijke liefde zijn
noch Von Sala, noch Fichtner in
staat, omdat zij uitsluitend ei
sen en niets van zichzelf kun
nen weggeven. Fichtner heeft
vroeger zijn jeugdliefde smade
lijk in de steek gelaten. Oud ge
worden en bang voor de een
zaamheid maakt hij aanspraak
op de vaderschap van zijn bij
haar verwekte zoon Felix. De in
middels volwassen jongen, die
leger-officier is, wil niets van
hem weten. Von Sala weigert de
liefde te aanvaarden van de zus
van Felix (Sofie Sente), wat me
de de oorzaak is van haar zelf
doding.
Het is een eenzame weg die
ze allemaal, stuk voor stuk moe
ten afleggen in hun* toch al zo
beproefd en/of noodlottig be
staan.
Het toneelbeeld oogt als een
in de rotsen verzonken oord,
waar alle leven uit weggetrok
ken is. Na de pauze is het mid
densegment weggeschoven.
Een waterpartij moet het prach-
Hugo Maerten en Guusje van Tilborgh moeizaam en eenzaam op weg.
tige buiten van Von Sala ver
beelden, maar het water is inkt
zwart en doods. Het bos op de
achtergrond, waarvan enkel de
stammen zichtbaar zijn, is
eveneens afgestorven en naar
geestig.
Een lichtspoor met kleuren
als van glas-in-lood-ramen is op
de rotspartij geprojecteerd,
maar die weg leidt naar niets als
gevolg van lafheid en egoïsme.
De hoop is gevestigd op de
jeugd. De jonge Felix (Dirk Zee-
lenberg) bezit als enige vol
doende karakter om alsnog een
nieuwe, hoopvollere koers te
bepalen.
Het stuk is tragisch en rijk van
inhoud, maar de door Aus Grei-
danus geregisseerde voorstel
ling maakt geen verpletterende
indruk. De opvoering is met na
me voor de pauze aan de trage
kant. De toonzetting is te sta
tisch en het spel te gestileerd.
De voorstelling begint op te le
ven zodra Sacha Bulthuis ten
tonele verschijnt; zo spranke
lend speelt ze de rol van de ex-
vrouw van Fichtner.
Hubert Fermin is eveneens
heel sterk als de ijzige Von Sala.
Terwijl Gees Linnebank meer
weg heeft van een niet al te
snuggere ouwe schavuit, dan
van een bon-vivant op zijn re
tour. Carol Linssen als profesor
muziek
recensie li dy van der spek
Presentatieconcert van het Hervormd Ge
reformeerd Gemengd Koor 'Immanuel'.
mmv Vrouwenzanggroep LEA olv F
Maassen. het Hervormd Gereformeeid
Jongerenkoor 'Eben-Haèzer'. A de Korte,
piano en J van Rijn, orgel, algehele leiding
Martien van der Knijff Gehoord 11 maart
in de Nieuwe Kerk te Katwijk aan Zee
De halve kerk met koorleden, de
andere helft met gemeentele
den en belangstellenden, dat
maakt een volle kerk. En in Kat
wijk betekent dat 'onder ons' of
'ons kent ons'. Veel samenzang
en psalmliederen op hele noten,
kenmerkte dit presentatiecon
cert. Twee- of driestemmig zin
gen mag. ritmisch mag mits
mondjesmaat. Voor een recht
geaard Katwijker mag dat niet
hinderen. Afwisselend zongen
de drie koren Immanuel, LEA
en Eben-Haëzer, met misschien
wel als hoogtepunt de samen
zang. waar de gemeente uit vol
le borst kon meezingen. Zoals
in psalm 21 'O Heer. de koning
is verheugd' waar de gezamen
lijke koren meerstemmig de
vaste zang omrankten, onder
leiding van de druk gesticule
rende dirigent Martien van der
Knijff die zijn volkje zeer goed
in de hand hield. 'Immanuel'
mocht als eerste solistisch op
treden. Dit koor bestaat nog pas
een jaar, maar de senioren lie
ten in psalm 150 horen dat zij
niet voor de andere koren on
derdoen.
De heer Maassen zwaaide de
scepter over LEA, een vrouwen
zanggroep uit Linschoten, die a
cappella, canonisch of twee
stemmig onder andere stukken
uit Handels 'Messiah' lieten ho
ren met mooi helder gezongen
solistische passages als 'He shall
feed his flock like a shepherd".
Het prettige van dit koor was
hun pittige aanpak en de licht
voetige benadering van de in
houd, de povere bewerkingen
van de sublieme koren uit 'Mes
siah' moest je dan maar voor
lief nemen.
Als derde trad het jongeren
koor Eben-Haëzer voor het
theater
recensie wunand zeilstra
'Spinoza' van Dimitri Frenkel Frank door
Het Arsenaal Spel Jos Veldhuizen, Peet
Hoffmanns, Jaap Metzlar, Servaas Cou-
mans e.a. Regie Ruud Wessels. Gezien:
11/3, LAKtheater, Leiden Aldaar nog te
zien. vanavond
'Stem niet - denk zelf staat er
op het T-shirt van Spinoza ge
drukt. Daaruit spreekt een be
paalde vorm van verzet, waar
het de Leidse toneelgroep Het
Arsenaal om te doen is. Moet je
zoals Spinoza blijven vechten
voor je vrijheid van denken of is
moegestreden berusting zoals
die van Rembrandt verkieslij
ker? Het stuk brengt de twee
historische Figuren samen. Bij
Het Arsenaal gaat het daarbij
niet om de historische achter
grond van Rembrandt of Spino
za, maar om de twee botsende
denkwerelden die beiden verte
genwoordigen.
In een aantal gesprekken
wordt Spinoza met heftige te
genspraak op de proef gesteld
of door gezaghebbers recht
streeks onder druk gezet. Echt
dramatische spanningskracht
krijgt het stuk ondanks deze vrij
zware thematiek in onvoldoen
de mate.
'Spinoza', een onbekend en
uiterst serieus werk van Dimitri
Frenkel Frank, is hoofdzakelijk
een praatstuk dat standpunten
op een haast zakelijke manier
met elkaar confronteert.
Diezelfde afstandelijke zake
lijkheid zie je in het spel van
FOTO PAN SOK
Wegrat, Guusje van Tilborg in
de rol van zijn doodzieke vrouw
Gabriëlle en Hugo Maerten als
de arts zijn de andere vertolkers
in deze niet bijster indrukwek
kende voorstelling.
Voorstelling: De eenzame
Weg van Arthur Schnitzler. Ver
taling: Ger Thijs. Regie: Aus
Greidanus. Toneelbeeld: André
Joosten. Kostuums: Dorien de
Jonge. Licht: Reinier Tweebeke.
Vertolkers: Sacha Bulthuis, Hu-
bert Fermin, Gees Linnebank,
Carol Linssen, Hugo Maerten,
Sofie Sente, Guusje Tilborgh en
Dirk Zeelenberg. Gezelschap:
De Appel. Alleen te zien in het
Appeltheater Den Haag.
Motiefstra l«n
Alios uit olgen atolior
GLAS EN SPIEGELS
Volmolenqrdcht 4
2312 PH Leiden (NL)
Telefoon: 071 - 21 80 55
Het Arsenaal terug. De overwe
gend rustige en nauwkeurige
speelstijl in een overzichtelijke,
bijna kale enscenering is in dit
geval goed verdedigbaar. Al gaat
er helaas ook een zekere lauw
heid van uit. Jaap Metzlar, die
Spinoza speelt, legt vaak iets
van verwondering in zijn spel,
wat hier functioneel is. Peet
Hoffmanns als Rembrandt is
nog de meest uitbundige ac
teur, die zelfs in zijn lach berus
ting kan laten doorklinken.
De moderne aankleding on
derstreept de tijdloosheid van
de thematiek. Het ligt erg voor
de hand, al zou het stuk gebaat
kunnen zijn bij een sterkere
profilering van de personages,
jos Veldhuizen straalt weliswaar
ondanks zijn gewone kleren
voldoende macht als rabbi uit,
Servaas Coumans blijft te alle
daags en mist de uitstraling van
de magistratuur.
Het Arsenaal kiest nadrukke
lijk voor oorspronkelijk Neder
landstalige (toneel)teksten.
Wordt deze repertoirekeuze in
gegeven door het streven naar
een eigen gezicht binnen hel to-'
neelwereldje? Zo'n zelf gekozen
beperking zou wel eens te dog
matisch kunnen blijken. Want
dat het stuk 'Spinoza' ten on
rechte in vergetelheid zou zijn
geraakt, heeft men ondanks alle
zorg en toewijding met deze
voorstelling niet aangetoond.
Standbeeld voor
muzikant Meijer
amsterdam «anp
De Amsterdamse accordeonist
Jonny Meijer, die in 1992 op 79-
jarige leeftijd overleed, krijgt
een grafsteen en een stand
beeld. De steen wordt eind mei
geplaatst op het verwaarloosde
graf van de accordeonist op de
begraafplaats Vredenhof in Am
sterdam. Dat heeft de Stiching
Nederlandse Accordeon Promo
tie, bekend gemaakt. Het heeft
hiervoor het Johnny-Meijer-
fonds opgericht.
Voor het monument zijn de
benodigde financiën nog niet
vergaard. Wel heeft beeldhou
wer Rob Cerneüs inmiddels een
ontwerp gemaakt. Daarvan zul
len voor de verkoop kleine
bronzen replica's worden ge
maakt. Met de opbrengst moet
het beeld betaald worden. Om
geld binnen te krijgen zal ook
een accordeon festival en een
gala-avond worden gehouden.
De grafsteen, naar een ontwerp
van steenhouwerij Rijtink uit
Veenendaal, zal de accordeon
van Meijer uitbeelden
Meijer overleed begin 1992.
Met zijn inmiddels ook overle
den zwager Manke Nelis vorm
de hij meer dan veertig jaar een
duo.
voetlicht: een enorm grote
groep meisjes, die toch hele
maal in evenwicht zong met de
veel kleinere sectie 'heren'.
Mooi homogeen en klankvol
werd een bewerking van psalm
86. en in hef Engels de zegen-
groet gezongen 'the Lord bless
you and give you peace'.
De drie koren eindigden met
het lied 'groot is Uw trouw, o
Heer'. Het refrein werd meer
stemmig gezongen waarin de
sopranen er bovenuit jubelden.
'Het doet je wat', hoorde ik om
me heen fluisteren. Op het van
den Heuvelorgel werd uitste
kend begeleid en de piano gaf
aan deze avond een extra fees
telijk tintje.
amsterdam peter bruyn
Tijdens het gesprek klinkt op de
achtergrond een onbekommerd
oud liedje van The Beach Boys
door het café. Over een leven
dat uit niets anders bestaat dan
gelukzalig surfen en luieren op
het strand. „Maar zo is de wer
kelijkheid natuurlijk niet," zegt
Pavement zanger/gitarist Steve
Malkmus. „Geluk, berusting,
pijn, al die emoties zijn altijd op
één of andere manier vervloch
ten. Daarom hebben die latere
platen van The Beach Boys ook
meer diepgang."
Met zijn eigen band. Pave
ment, heeft Malkmus de mooi
ste, en vooral de heftigst door
de ziel snijdende plaat van dit
moment gemaakt. 'Crooked
Rain, Crooked Rain' is het twee
de album van het kwintet uit
het Califomische Stockton. Pa
vement is een rockgroep die in
eerste instantie niet op één stijl
vast te pinnen lijkt. De songs
klinken als een bundel emoties
die door een moeras van roek-
stijlen gesleurd wordt. „Ja. want
zo is het leven ook." reageert
Malkmus. „Zie het maar als een
soort tragische karaoke. Je pro
beert wanhopig je lied te zingen
tegen een achtergrond van be
staande muzikale vormen.
Mooie muziek heeft altijd een
triest element."
De muziek van Pavement is
niet gladgestreken. Niet gepo
lijst. „Zo willen wij werken",
zegt Steve Malkmus. „We hou
den ons niet met 'vorm' bezig.
We gebruiken bestaande muzi
kale stijlen en vormen en heb
ben ook geen pretenties of am
bities op dat gebied. Vandaar
dat ik het een soort karaoke
Malkmus begon de groep in
1988 samen met gitarist en
jeugdvriend Scott Kannberg.
Met het album 'Slanted and En
chanted' kwam de doorbraak in
het alternatieve muziekcircuit.
„Ik kan er gewoon niet omheen
dat we die artistieke blanke,
middleclass-achtergrond heb
ben." zegt Malkmus. „En ik
merk dat dat ook voor veel van
onze echte fans geldt. En als ik
geen muziek zou maken? Ik
denk dat ik dan archivaris zou
zijn. Of in een bibliotheek zou
werken en dan in de kelder wo
nen. Altijd tussen de boeken,
zonder daglicht. Tja, zo ben ik
nu eenmaal."
