'We spelen nog steeds bij volle maan'
'Ik ben ideeënle verander'
Cultuur Kunst
Veertig jaar popfoto's
in Kunsthal Rotterdam
Winterswijk toont een
menselijke Mondriaan
Cobra tot vervelens toe
Wereldpremières Muziektheater
DINSDAG 8 MAART 1994
Passieprogramma in Taffehzaal
leiden Het Brabantse Capella Pratensis voert morgenavond een
passieprogramma uil in de Taffehzaal van het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden. Onder leiding van Rebecca Stewart brengt
het gezelschap motettencycli van Josquin des Prez, Loyset Com-
prère en Casper van Werbecke. Alledrie componisten werkten in
de vijftiende eeuw aan het hof van Galeazzo Sforza in Milaan.
Het concert aan de Papengracht 29 begint om 20.15 uur.
Museum betaalt losgeld niet
oslo Het Noorse Nationaal Museum in Oslo gaat niet in op de
eis om vandaag 8 miljoen kronen (2 miljoen gulden) losgeld op
tafel te leggen voor het op 12 februari gestolen schilderij De
Schreeuw van Edvard Munch. Directeur Jens Kristian Thune
verklaarde gisteren dat het bedrag te hoog en de deadline van
dinsdag te kort dag was. Als die voorwaarden van kracht blijven
„dan is de deur dicht", zei hij. Het Noorse Museum heeft
200.000 kronen (50.000 gulden) beloning uitgeloofd voor degene
die De Schreeuw terug kan bezorgen.
Strijkkwartet Sjostakovitsj in Doelen
Rotterdam Het Russische Sjostakovitsj-kwartet voert deze
maand in vijf concerten in de Rotterdamse Doelen alle vijftien
strijkkwartetten uit van de componist aan wie het zijn naam
heeft ontleend. Dat gebeurt op 18, 21,25, 28 en 31 maart. Het
Sjostakovitsj-kwartet bestaat uit Andrej Shislov (eerste viool),
Sergej Pisjugin (tweede viool), Alexander Galkovski (altviool) en
Alexander Kortsjagin (cello). Zij komen allen van dezelfde oplei
ding, het conservatorium van Moskou, en richtten hun kwartet
in 1967 op. Vanaf 1975 maakt het kwartet internationale tour-
Grootste antiquarenbeurs in Amster
dam
Amsterdam In de RAI in Amsterdam vindt van 29 september tot
en met 1 oktober de grootste manifestatie plaats op het gebied
van antiquarische boeken, manuscripten en prenten die ooit in
Nederland werd gehouden. De European Book and Print Fair
valt dan namelijk samen met de tweejaarlijkse Internationale
Book and Print Fair. Beide beurzen beleven hun vijftiende editie.
De beurs biedt onder meer manuscripten, kaarten, atlassen,
prenten, moderne eerste drukken, reisbeschrijvingen, brieven,
literaire documenten, kunstboeken en typografie.
Jazzrock in de Droomfabriek
leiden Goize-Ludwigson speelt donderdag 10 maart in de
Droomfabriek in Leiden. De band speelt jazzy nummers afge
wisseld met ballads en stevige rock. Het optreden aan de Oude
Singel 56 begint om 22.00 uur.
Aquarellen in Leiderdorp
leiderdorp» Werk van Ien Devilee, Thea Eskamp-v.d. Heijden en
Leen van Nieuwkoop is tot april te zien in de openbare biblio
theek in Leiderdorp. De drie hebben aquarelles van de Leidse
kunstenaar Piet de Boer. Van zijn hand zijn enekele bronzen en
tekeningen van zijn woonplaats te bezichtigen.
Seniorenochtend Volkenkunde
leiden 'Van baarmoeder tot mannenhuis' is de titel van de le
zing die Dirk Smidt morgenochtend geeft in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde in Leiden. De conservator Oceanië gaat in op
de rol van mannen en vrouwen in de kunst van Nieuw-Guinea.
Het programma aan de Steenstraat 1 begint om 10.30 uur en is
alleen bedoeld voor vijftig-plussers.
„Rock around the camera. 40
jaar popfotografie in Nederland
1954 - 1994" is de titel van de
eerste overzichtstentoonstelling
over de geschiedenis van de Ne
derlandse popfotografie. Aan de
hand van honderden, vaak
nooit vertoonde foto's, wordt de
ontwikkeling van het fotogenre
van de jaren vijftig tot heden
geschetst. Afgezien van de kiek
jes zijn er ansichtkaarten, tijd
schriften en platenhoezen.
„Rock around the camera"
loopt van 21 mei tot.en met 3
juli in de Kunsthal Rotterdam.
De foto's uit de jaren vijftig en
begin zestig zijn eigenlijk geen
echte popfoto's omdat in die
üjd nog geen sprake was van
popmuziek. Er waren orkestjes,
zangers en zangeressen die
door veelal anonieme nieuwsfo-
tografen nogal plichtmatig op
de plaat werden gezet.
Het zijn vakkundig gemaakte
opnamen van artiesten die in
opdracht van de fotograaf even
'iets leuks' deden; een kopje
thee drinken bij moeder, een
brood kopen bij de bakker of op
een bepaalde manier hun in
strument vasthouden. Uitzon
deringen hierop zijn de jazzre-
portages van Ed van der FJsken,
de fotoserie van Corry Brokken
door Maria Austria, en de repor
tage die Nico Stam maakte van
het legendarische Rolling-Sto-
nesconcert in het Kurhaus in
Scheveningen.
Pas later in de jaren zestig
ontstaat in Nederland het vak
van de popfotograaf. Bekende
namen zijn Wim van der Lin
den, Laurens van Houten en
Claude Vanheye. De foto's ver
schijnen in popbladen als Mu
ziek Expres, Popfoto en Hit
week, maar ook in de week- en
dagbladen.
Aan het begin van de jaren
tachtig werken de popfotogra
fen meer dan voordien aan een
persoonlijke stijl. Fotografie en
later ook videoclips zijn belang
rijk voor de vormgeving en ver
koop van de popprodukten. Er
ontstaan dan ook vaste samen
werkingverbanden tussen mu
zikanten en fotografen en tus
sen de media en fotografen. Zo
laten tijdschriften als OOR en
Vinyl zich bijvoorbeeld voor
staan op hun esthetisch verant
woorde fotografie die door een
selecte groep van popfotografen
wordt verzorgd.
De Nederlandse fotografen
die de afgelopen vijftien jaar be
kend zijn geworden, krijgen op
de tentoonstelling de meeste
aandacht. Er is werk van Anton
Corbijn, Kees Tabak, Gijsbert
Hanekroot, Roy Tee, Wim van
der Hulst, Maarten Corbijn, Lex
van Rossen, Frans Jansen, Er-
win Olaf en Niels van Iperen.
Koninklijke toneelvereniging Onder Ons bestaat 140 jaar:
„Het verleden moeten we koesteren, we moeten er zui
nig op zijn, maar we moeten wel het oog op de toekomst
houden", zegt Jacques Verkley, voorzitter van de toneel
vereniging Onder Óns. „Want we zijn een eigentijdse ver
eniging." Onder Ons viert dit jaar zijn 140-jarig bestaan
met de jubileumuitvoering 'Ons kent ons' van Alan Ayck-
boum op 11 en 12 maart in cultureeel centrum de X in
Leiden.
faam gemaakt en dat is een
stukje erfgoed van je familie
waar je zuinig op moet zijn."
Verkley benadrukt dat het niet
betekent dat Onder Ons een ou
derwetse vereniging is. Wel
worden sommige tradities in
ere gehouden. „Op de eerste
volle maan in februari was de
uitvoering. Vroeger was dat zo,
omdat de mensen in het donker
dan goed de weg konden vin
den. Maar nog steeds geven we
eind februari onze voorstelling."
Stal
Onder Ons had vroeger moeite
om een ruimte te vinden voor
voorstellingen. Vaak werden er
optredens gegeven in een stal of
een schuur. „Dat willen we nog
eens een keer doen", zegt Van
Wetten. „Onder Ons trad vroe
ger ook op in herbergen en ca
fés in de regio. Kleding in de
cors maakten ze zelf. Dat doen
wij nu ook nog steeds, net als
het maken van affiches."
De toneelvereniging heeft
meestal tussen de 12 en 15 le
den. „Dat wisselt elk jaar", legt
Van Wetten uit. „Iedereen kan
lid worden, we hebben geen
ballotagecommissie. Degenen
die zich bij ons thuis voelen
doen mee. We zijn geen grote
vereniging waar een vreselijke
organisatie met regels achter
zit. Iedereen voelt zich verant
woordelijk en neemt als vanzelf
een bepaalde taak op zich."
Verkley: „We spelen niet al
leen voor het publiek, maar
vooral voor ons zelf. We hebben
„Van oorsprong zijn we een Ha-
zerswoudse vereniging", zegt
Marja van Wetten, één van de
leden van Onder Ons. „Maar te
genwoordig hebben we leden
uit de hele regio." Ze bladert
door een boekje over de ge
schiedenis van Onder Ons, dat
geschreven is door C. Kroon.
'Geschiedenis van de Koninklij
ke Toneel-, Muziek-, en Zang
vereniging Onder Ons', is de ti
tel. „Flet predikaat 'Koninklijk'
hebben we in 1954 gekregen,
toen we honderd jaar beston
den", vertelt Verkley. „In dat
jaar kwam Koningin Juliana
naar Hazerswoude en heeft ze
een optreden van ons bijge
woond."
Onder Ons werd in 1854 op
gericht door Jan Verkley. „Dat
was een broer van mijn over
grootvader", vertelt Verkley.
„Hij was regisseur tot 1904.
Daarna hebben Th.C. Wesse-
lingh en J. Wesselingh Onder
Ons geregisseerd. Deze drie re
gisseurs hebben het bij elkaar
120 jaar uitgehouden, dat is
best heel bijzonder." Van 1968
tot 1979 heeft de vereniging stil
gelegen. „In die periode ging
het in het algemeen slecht met
het verenigingsleven", aldus
Verkley.
„Flet was in de vorige eeuw
heel moeilijk om een amateur
toneelvereniging op te richten",
vertelt hij verder. „Volgens de
boerenbevolking was toneelspe
len zondig. Toch hebben ze
Onder ons-voorzitter Jacques Verkleij: „Repetities lopen bij ons nogal eens uit de hand. We zijn vaak pas na twaalven thuis." foto» ben de bruyn
er veel plezier in en dat is het
belangrijkste. De repetities lo
pen ook vaak uit de hand, we
zijn vaak pas na twaalven thuis.
Maar er wordt wel serieus gere
peteerd. De rollen worden goed
uitgediept." Onder Ons voerde
stukken op van onder anderen
Jan Wolkers en Anton Koolhaas.
„De naam 'Onder Ons' mag dan
wel oubollig klinken, maar we
brengen hele eigentijdse stuk
ken", zegt Van Wetten.
De jubileumvoorstelling 'Ons
kent ons' is een stuk van toneel
schrijver Ayckbourn. Het gaat
over een operettevereniging die
een bedelaarsopera gaat opvoe
ren. „Het is dus eigenlijk een
raamvertelling in een raamver
telling", legt Van Wetten uit. „In
deze voorstelling doen wij zelf
de zang. Sommige mensen in
onze vereniging zijn veel met
muziek bezig. Bovendien is het
leuk omdat wij oorspronkelijk
ook een zangvereniging zijn."
elling 'Ons kent
ons' op 11 en 12 maart begint
om 20.30 uur in de X aan de
Haarlemmerstraat 52.
Martin Kippenbergers waardeloze kunst' in Boyinans-Van Beuningen:
WINTERSWIJK
„Ik heb geen smaak. Ik wil niet
ergens verantwoordelijk voor
worden gesteld. Ik wil niet ach
ter een vorm gaan staan. Vroe
ger heb ik wel gedacht ik moet
een stijl hebben. Onzin natuur
lijk, ik heb geen stijl. Dat is de
moralisering van de kunst. Als
je geen stijl hebt deug je kenne
lijk niet. Nou, dan maar niet.
Deugen is ook heel erg verve
lend." Kunstenaar Martin Kip-
penberger (41) ten voeten uit.
Werk van deze 'anti-kunste
naar' is nu te zien in museum
Boymans-Van Beuningen onder
de titel 'The Happy End of
Franz Kafka's 'Amerika".
Wie daar binnen loopt waant
zich in een sporthal met een
helgroene vloer, doellijnen,
middenstip en aan weerszijden
tribunes. Op het veld echter
geen sporters maar staan zo'n
vijftig zeer verschillende tafels
met ieder weer twee totaal van
elkaar verschillende stoelen
waaraan gesprekken kunnen
worden gevoerd.
Sollicitatiegesprekken, of
'Einstellungsgespreche' zoals
Kippenberger ze noemt. Denk
beeldige gesprekken weltever
staan over denkbeeldige banen,
over een baan als bekkentrekker
bijvoorbeeld, of als kaartspeler,
of als roker. Niet zomaar een
gesprek maar op basis van dia
logen, die ook weer door Kip
penberger per tafel van elkaar
verschillend zijn aangegeven.
Zo zal er zelfs aan een tafel een
dialoog worden gevoerd door
twee accordeons.
Twee wachttorens staan er
ook: een voor een boswachter
en een van een gevangenis.
Vanaf de een wordt op dieren
Totaal verschillende tafels van Martin Kippenberger, zoals deze in de vorm
de expositie 'The happy end of Franz Kafka's 'Amerika" in het Rotterdamse
gen.
spiegelei, zijn te zien op
Boymans van Beunin-
fotoa
Op het affiche staat een foto
met een pijp, een asbak en twee
brillen. Een ontroerend stilleven
uit het Newyorkse atelier van
Piet Mondriaan, waar hij de
laatste jaren van zijn leven sleet.
In Winterswijk, de stad van zijn
jeugd, fungeert het als beeld
merk van de tentoonstelling
'Fotografen ontmoeten Mondri
aan'. „Vooraf', zegt samenstel
ler G. Fiolet, „overheerste bij
mij het beeld van een strenge,
ietwat rechtlijnige man. Nu zeg
ik: hij is veel menselijker dan ik
dacht".
Winterswijk heeft de schilder
inmiddels ontdekt. Mondriaan
woonde hier van 1880 tot 1892.
Kon zes jaar geleden dank zij
een particulier initiatief zijn ou
derlijk huis slechts tenauwer-
nood voor sloop worden be
hoed, tegenwoordig maakt de
Achterhoekse gemeente na
drukkelijk goede sier met 'Mon-
derjan', zoals de plaatselijke be
volking hem noemde. „Iedere
gemeente - van Uden tot Dom
burg en zelfs Amersfoort -
claimt nu Mondriaan, maar zijn
basis ligt toch echt hier", aldus
plaatselijk historicus Wim
Scholtz.
Hij liet weten zich zelfs gepro
voceerd te voelen door de ma
kers van de tentoonstelling
'Mondriaan aan de Amstel'. „Als
ik lees dat zijn schilderijen daar
de kiem bevatten voor zijn late
re ontwikkeling, dan denk ik;
mensen, dit is Amsterdams
chauvinisme of u hebt u in de
plaats vergist".
Mondriaan maakte zo'n veer
tig tekeningen en schilderijen in
en rond Winterswijk. De daarop
weergegeven locaties moeten -
te zamen met zijn ouderlijk huis
aan de Zonnebrink - vanaf dit
jaar de basis vormen voor een
permanente Mondriaan-route.
Op de foto-expositie in galerie
Het Mondriaanhuis zijn foto's
te
onder
Cas
Oorlhuys, Michel Seuphor, Ar
nold Newman. Fritz Glarner en
Georg Platt Lynes. Ze tonen de
schilder op verschillende mo
menten van zijn leven, meestal
in betrekkelijk intieme situaties:
werkend of poserend in zijn
atelier, te midden van zijn
vrienden, in kunstenaarsgroe
pen en, zelfs, in een café met
een vrouwenarm losjes om zijn
schouder. Na Winterswijk (t/m
17 april) gaat de tentoonstelling
naar Uden, Leeuwarden, West
kapelle en Den Haag.
geschoten, vanaf de ander op
mensen. De stoel en de tafel
spelen ook in zijn beeldend
werk een belangrijke rol. Een
zaal is ingeruimd voor louter
schilderijen van stoelen en ta
fels. „Het zijn transportmidde
len, van mensen, van gedach
ten, in stoelen en aan tafels
worden beslissingen genomen,
ideeën geboren."
De opzet vloeit voort uit
laatste hoofdstuk van Franz
Kafka's onvoltooid gebleven ro
man 'Amerika', waarin Karl
Roszmann aansluiting zoekt bij
'het grootste theater van de we
reld', dat iedereen kan gebrui
ken en waarin hij sollicitatiege
sprekken voert met wie maar
wil.
Men zou de tentoonstelling
als een allegorie kunnen zien
van de wereld, de hemel, de hel
of zelfs het Derde Rijk. Kippen
berger geeft daar geen ant
woord op. Hij geeft het scheme
rige slot van de roman alsnog
een happy end. „Zie het als po
sitief denken, als een gedach-
tenspel. Spielerei, zo je wilt. Er
staan er duizenden iedere dag
achter speelautomaten. Die
spelen ook. Maar die verliezen
alleen maar. Ik zie me zelf als
een soort vertegenwoordiger,
die ideeën in de aanbieding
heeft. Voor mensen die daar
voor open willen staan. Zo niet,
jammer dan."
The Happy end of Kafka's
'Amerika' te zien in Museum
Boymans-van Beuningen, Rot
terdam; di t/m za 10-17 uur, zo
12-17 uur, t/m 24 april.
BRUSSEL De parlementen
van Nederland en Vlaanderen
wijzen verregaande veranderin
gen in de spelling van de Ne
derlandse taal af. Zij sluiten zich
aan bij de opvatting van de Ne
derlandse en Vlaamse ministers
dat de spelling slechts beperkt
moet worden aangepast. De
voorgestelde schrijfwijze van
woorden als klakson, sjirurg,
sjokola, sitroen, apoteek, teorie
en faze ging de parlementsle
den veel te ver.
beeldende kunst
di-vr 10-18 uur, za 11-17 uur, tot 17/3, in
Galerie 27/De Greet De' Greet, School
straat 27, Wassenaar.
Kindertekeningen als inspiratie
bron. Een ruwe penseelvoering
en een levendig kleurgebruik.
Dat heeft het werk gemeen van
schilders, zoals Appel en Corn-
eille, uit de periode dat ze wa
ren aangesloten bij de Cobra
groep, een internationale schil
ders- en schrijversbeweging die
maar kort heeft bestaan, van
1948 tot het einde van 1951.
Voor Nederland betekende
Cobra het begin van een heel
nieuwe periode in de kunst,
waarvan de invloed in het werk
van veel, misschien wel teveel
jongere kunstenaars te bespeu
ren is. Tot vervelens toe word je
in de meeste galerieën gecon
fronteerd met Cobra-navolgers.
Blijkbaar houdt de gemiddel
de bezoeker ervan. Misschien is
een reuzeformaat kinderteke
ning boven de bank, voor het
doorsnee galeriepubliek wel
hetzelfde als wat de gans nog
niet zolang geleden was voor de
kopers in de Blokkerfilialen.
Men wil er blijkbaar bij horen.
Om kwaliteit lijkt het minder
te gaan. Wat dat betreft sluit ik
mij aan bij D. Kraaijpoel, auteur
van het nog steeds verfrissende
boekje 'De nieuwe salon' dat in
'89 is verschenen; het lijkt of ie
dereen die niet zo goed kan te
kenen zich maar in de halffigu-
ratie stort.
Of dat laatste ook het geval is
met Jurjen de Haan zou ik niet
durven beweren, nadat ik zijn
werk een keer heb gezien in Ga-
amsterdam
De Cobra-invloeden in het werk va
lerie 27. Wel dat hij de al zo
vaak vertoonde potpourri van
geabstraheerde armen, benen,
hoofden en alledaagse voorwer
pen als lampen, voertuigen etc.
op doek en papier heeft gezet.
Alles op de welbekende directe
Jurjen de Haan. foto pr
wijze van Cobra, of anderszins
verwante abstract expressionis
tische stijl en uiteraard in vrolij
ke kleuren. Een kind kan de was
doen en er is al veel van ver
kocht in Wassenaar, maar aan
mij is het niet besteed.
Het Amsterdamse Muziektheater brengt dit na
jaar wereldpremières van balletten van de van
oorsprong Hongaarse choreografe Krisztina de
Chatel en van de Amerikaan David Parsons. Bei
de choreografen schreven het in opdracht van de
instelling aan de Amstel. De eigen dansgroep van
De Chatel voert het nieuwe werk op 9. 10 en 11
november op levende muziek. De creatie van
Parsons is een choreografie op muziek van de Ar
gentijnse componist Alberto Ginestra. The
Parsons Dance Company danst het stuk op 12, 13
en 14 oktober.
Daarnaast brengt Het Muziektheater in het ko
mende seizoen een aantal produkties, waaraan
kunstenaars uit verschillende disciplines hebben
meegewerkt. Zo is 'Can we dance a landscape
een initiatief van de schilder Karei Appel. Hij
werkt bij de voorstelling, die bij de première in
1987 in Parijs veel succes oogstte, samen met de
Japanse butohdanser Min Tanaka.
De Belgische Anna Theresa de Keersmaeker
voert met haar gezelschap voor het eerst na ruim
tien jaar weer een produktie uit met speciaal voor
een voorstelling gecomponeerde muziek. Thierry
de Mey, met wie De Keersmaeker eerder samen
werkte, schrijft die muziek. Het ICTUS-ensemble
voert het uit. De voorstelling, die als werktitel
'Creatie november 1994' heeft, is te zien op 5, 6
en 7 januari 1995.
Gastprogrammering Muziektheater heeft
voorts de Israëlische Batsheva Dance Company
met artistiek leider Ohad Naharin en de Ameri
kaanse Bill T. lones/Arnie Zane Dance Company
gecontracteerd. Het Onafhankelijk Toneel en het
Combattimento Consort voeren samen de opera
L'incoronazione di Poppea van Claudio Monte
verdi uit. De voorstellingen van Pappa Tarahu-
mare tenslotte zijn voor het eerst in Nederland te
zien. Dit Japanse gezelschap combineert opera,
dans, muziek, beeldende kunst en klassiek thea
ter.
Pianoconcerten
K&O-Kapelzaal
De Italiaanse pianist Roberto
Ixjgli geeft samen met zijn
Amerikaanse collega Thomas
Paule een lunchconcert op
donderdag 10 maart in de K
&0-Kapel/aal in Leiden. De
Genuees speelt Chopins so
nate opus 35 nr. 2. Paule ver
tolkt vier Balladen opus 10
van Brahms. Het optreden
aan de Oude Vest 45 begint
Willem Brons is zondag 13
maart te horen met een kof
fieconcert in de Kapelzaal.
Hij speelt onder meer werk
van Haydns Variaties in f
kleine terts, de sonate nr. 31
opus 110 van Beethoven en
de Fantasie-sonate opus 78
van Schubert. De uitvoering
begint om 11.30 uur.
De uil Rome afkomstige
pianist Michele D'Ambrosio
neemt het lunchconcert van
donderdag 17 maart voor
zijn rekening. Op het pro
gramma staan drie sonates
van Scarlatti, de sonate opus
25 nr. 2 van Clementi, vier
korte stukken van Rossini en
de sonate nr. 32 opus 111
van Beethoven. Het optreden
begint om 12.45 uur.
Voor meer informatie en
kaartverkoop: Uitbureau K
&0, telefoon 141141.
