Poldermuseum levend document
Boerenkool eten met stokjes
Cultuur Kunst
Latijnse atmosfeer in koele expositieruimte
KunstRai
mogelijk
afgelast
Behind de Sofa: terechte
jvinnaar Droompopfestival
Residentie-Orkest hoopt
>p bijdrage Peter Schat
Vertrek Löwcatastrofe'
voor Zuidelijk Toneel
Vijf Césars voor Resnais
ifrANDAG 28 FEBRUARI 1994mi
Fotografen
ontmoeten
Mondriaan in
Winterswijk
winterswijk anp
In Galerie Mondriaanhuis in
Winterswijk begint op 6 maart
de tentoonstelling 'Fotografen
ontmoeten Mondriaan, in Parijs
en New York', die daarna in vier
andere plaatsen in Nederland te
zien is. De kunstschilder Piet
Mondriaan woonde van zijn
zesde tot zijn twintigste jaar in
Winterswijk. Hij overleed vijftig
jaar geleden. Ter gelegenheid
daarvan wordt nu het Mondri-
aanjaar gehouden.
Op de expositie zijn foto's uit
de Parijse periode in de jaren
twintig te zien van André Ker
tesz en Michel Seuphor en van
Cas Oorthuys. die Mondriaan
daar in 1937 bezocht. Fotogra
fen die de schilder tijdens zijn
verblijf in New York (1940-1944)
ontmoette, zijn Arnold New
man, Lisette Model, Fritz Glar-
ner en George Platt Lynes. De
tentoonstelling, die honderd fo
to's omvat, duurt tot 17 april en
reist daarna naar IJden,
Leeuwarden, Westkapelle en
Den Haag.
Balans en passie
soms zoek in
cantatedienst
muziek
RECENSIE Udy van der Spek
Cantatedienst m m v Hanneke Kaasschie
ter. sopraan. Simone Veder, alt, Jules
Schaap, tenor, Frans Fiselier, bas. Tijn van
Ei|k, orgel, leden van het Randstedelijk Be
geleidingsorkest. Joop Brons, orgel samen
zang en de C O V 'Con Amore' o.l.v. Piet
Kiel. Gehoord 27 februari, Pieterskerk, Lei-
„De Stichting Cantate stelt zich
ten doel het culturele liturgische
gebruik van monumentale ge
bouwen te bevorderen; zij doet
dit door het houden van canta
tediensten." Gisteravond waren
aan het begin van de lijdenstijd
de Bachcantates nummers 23
'Du wahrcr Gott und Davids
Sohn' en 159 'Sehet, wir geh'n
hinauf gen Jerusalem' aan bod
in een eredienst begeleid door
uitleg en overweging van ds A.
Alblas.
Instrumentaal staat de hobo
centraal met name in de eerste
cantate. Met een prachtig duet
voor sopraan, alt en twee ho
bo's openden Hanneke Kaas
schieter, Simone Veder en twee
bijzonder mooi spelende ho
boïsten van de kern van het
Randstedelijk Begeleidingsor-
kest de cantate 23. De voorzich
tige alt, nog met een klein volu
me zingend, legde het af tegen
de indringende toon van de so
praan Hanneke Kaasschieter,
waardoor de balans in dit duet
wat vertekend werd. In de aria
met koraal uit cantate 159,
waarin Kaasschieter de cantus
firmus zong, was het geluid van
de alt veel krachtiger, maar haar
stem had hier een té metalige
klank om mooi te kleuren met
de sopraan. Helaas mislukte
hier ook nog een inzet, wat eni
ge strofen lang fatale gevolgen
had.
De tenor Jules Schaap en bas
Frans Fiselier bereikten daaren
tegen een zeer evenwichtige en
bevredigende warme klankkleur
in het duet met koor 'Aller Au
gen warten, Herr'. In de basaria
'Ks ist vollbracht' van cantate
159 was de klare uitgebalan
ceerde interpretatie van Fiaelier
een welkome verfrissing naast
de matte, weinig zeggende lega
to vertolking van 'Con Amore'
onder leiding van Piet Kiel. Juist
in deze hen toch niet onbeken
de ruimte met z'n galmende
akoestiek moet alert, stuwend
gezongen worden, waardoor de
noten als het ware dansen en
loskomen van elkaar. Ook al is
de tekstinhoud niet altijd even
vreugdevol of soms zelfs smar
telijk in deze cantates, Bach
vraagt om helderheid, overtui
ging en gedrevenheid, zeker in
zinnen als 'Deine Passion ist
mir lauter Freude'. De ware
passie was helaas ten enenmale
afwezig.
ie jbe ex-Werkteateracteur en
^itheatergroepsleider Helmert
c^udenberg heeft als solover-
jagler inmiddels een reputatie:
fj2! publiek begroet hem bij zijn
ÏETFomst met applaus. Zijn eer-
g i solo, Zwarte kunst, speelde
rR$ndia en had een soortgelijk
tie nerwerp. Woudenberg heeft
3Qïnelijk affiniteit met oosterse
-40jgie, maar op mij bracht hij
|r tn greintje van de exotische
I5ër van het verhaal over. Meer
yrasf) over een kwalijke Tibetaan-
ade^kenman heeft hij het over
4 lh der Valk of een schraperige
tr in een Drents gehucht,
g^par verder naar het oosten
k int hij niet. Dat ligt aan zijn
t,tebr en door Hollandse manier
d| vertellen: grof in de mond,
i n dt breed uitgemeten bloedige
e ifals, een vertrokken kop, vu-
rhe| °8en en bonkige gebaren
dagl zware armen die uit ver op-
Nlblde mouwen steken. Zo
itiel als de gemiddelde Ne-
Helmert Woudenberg in 'Milarepa', het derde deel van zijn solo-drieluik: vurige ogen en bonkige gebaren.
foto christian altorfer
derlandse film uit de jaren ze
ventig.
Woudenberg is een ervaren
verteller, rolt met zijn ogen,
spuugt vuur en water en houdt
zijn publiek met zwaar geschut
wakker. Twee uur lang in je
eentje een schouwburgzaal ver
maken is een prestatie, maar
Milarepa was voor mij zoiets als
boerenkool eten met stokjes.
Schilderingen verhelderen weinig
Het meest aantrekkelijke in de tentoonstel
ling van Lulia Prins en Annette van Houwe-
lingen is de onbeholpen in elkaar geplakte
panoramafoto waarop de situatie rond het
museum te zien is: een gezellige troep.
Fleurige reclameborden temidden van bo
men en struiken, daarachter de contouren
van een neoklassieke kolos.
We bevinden ons niet in Brussel of Parijs,
maar aan de andere kant van de wereld, in
Argentinië. Op uitnodiging van het 'Museo
Provincial de Bellas Artes' in de stad Cordo
ba hebben de twee l.eidse kunstenaressen
een ontwerp gemaakt voor de herinrichting
van het terrein rond het museum. Tevens
ontwierpen zij een plastiek, die in mei 1994
de opgang naar het museum moet opfleu
ren.
Voorafgaand aan hun vertrek naar Argen
tinië hebben Prins en Van Houwelingen in
het Centrum Beeldende Kunst in Leiden
een presentatie ingericht van hun plannen.
Aardig, dat het Leidse publiek aldus eens
kennis kan nemen van de overzeese activi
teiten van twee plaatselijke kunstenaars,
lammer, dat het in de koele tentoonstel
lingszaal van het CBK haast onmogelijk is
om je een voorstelling te maken van de om
geving waar deze plannen voor zijn be
doeld. lammer ook, omdat juist aan het
schetsen van die Latijnse atmosfeer door
Prins en Van Houwelingen wel de nodige
aandacht is besteed.
Behalve een maquette en een kartonnen
schaalmodel van het ruimtelijke beeld, heb
ben zij sferisch bedoelde schilderingen ge
maakt, waaruit men een indruk moet krij
gen van de ligging van het museum in de
stad, de ideeën voor de beplanting van het
terrein en de diverse scultpurale elementen
die zij er zouden willen toepassen. Slechts
de foto van de huidige situatie rond het
museum geeft een redelijk helder beeld. Nu
kunnen foto's bedrieglijk zijn, maar je
vraagt je af waarom deze op het oog aange
naam organische situatie zo nodig veran
derd moet worden.
Er zijn ideeën en ideetjes, vormen en vor
mpjes, maar welke visie aan het plan ten
grondslag ligt blijft vaag. Ook de motieven
om hel museum te moderniseren zijn niet
erg duidelijk. Men zal wel een poging willen
wagen om het onmiskenbaar koloniaal ge
wortelde instituut op te stoten in de vaart
der volkeren. Zou dat lukken door er wat re
lativerende moderne of postmoderne state
ments op te plakken en door de beplanting
aan te passen?
Toegepaste kunst bij Christie's
Amsterdam Op de zogenoemde Saturday Sale van 26 maart bij
fchristie's in Amsterdam komt een collectie Nederlandse 20ste-
feeuwse toegepaste kunst onder de veilinghamer. De verzame
ling bestaat uit honderd objecten die karakteristiek zijn voor de
ederlandse variant van de internationale Art Nouveau en Art
eco stroming. De kijkdagen zijn op 24,25 en 26 maart ('s mor-
ens). In Rotterdam is op 10 maart een selectie van het aange-
odene te bezichtigen.
Taxatie poppen en speelgoed
imsterdam Het veilinghuis Sotheby's in Amsterdam houdt op 3
naart in zijn kantoor aan het Rokin een taxatiedag voor poppen
:n speelgoed. Expert Bunny Campione van de Londense vesti-
;ing is op deze dag beschikbaar voor kosteloze taxatie en vei-
ingadvies. Een dag later, op 4 maart, bestaat de mogelijkheid
im in hezelfde gebouw Afrikaanse kunstvoorwerpen te laten
axeren voor veiling in Londen.
amsterdam anp
De KunstRai, de jaarlijkse
kunstbeurs in de Amsterdamse
Rai, gaat dit jaar niet door als
het aan de Stichting Kunstbeurs
ligt. Te weinig galeries hebben
belangstelling getoond om op
de beurs aanwezig te zijn.
De Rai, een van de financiers
van de beurs, wil proberen het
evenement alsnog doorgang te
laten vinden. ,,We hebben de
afgelopen jaren veel in de
KunstRai geïnvesteerd en we
vinden dat Amsterdam een der
gelijk evenement nodig heeft",
aldus een woordvoerder van de
Rai. Het tentoonstellingscen
trum moet nog nagaan op wel
ke manier de beurs toch zou
kunnen doorgaan en wil daar
over vandaag een beslissing ne
men.
Strijd tegen het water in ovalen buis
>efpop
recensie hans keuzers
IC jompop '94 met Muesli Bros, Behind
Sofa en Rotte vis. Gezien: 27/2,
Droomfabriek, Leiden.
[iden wordt zo'n beetje bedol-
jn onder de kleinere popfesti-
|ls. Naast Werfpop en Plein-
jip - toch wel de belangrijkste
I de rij - is er ook nog plaats
lor Kaaspop, Propop en in
bril staat het nieuwe Spring-
tip al weer te springen. Vooral
"Ttge bands klagen steen en
[en over het gebrek aan speel-
Jogelijkheden, dus een extra
roomfestival in de Droomfa-
(^iek kan zeker geen kwaad.
aisNa een drietal voorronden
kijDngen de Muesli Bros, Behind
Sofa en Rotte vis tot de fina-
4 door. De nummers van de
i^pge Muesli Bros waren meer
e in de moeite waard. De helde-
>4 gitaarlijnen, met sterke ver
wantschappen aan Crowded
buse, werden door de niet al-
tal zuivere en ielige zang nog al
'ntns onderuit gehaald.
fjBehind de Sofa een collectief
ziigelsen uit Noordwijk en
iacordwijkerhout begint zijn set
met een klein Engels kinder
rijmpje. Het Love and Peace ligt
er wellicht iets te veel op maar
deze energieke band, met zan
ger Simon Reed in een glansrol,
heeft het in zich om elke klein
schalig festival plat te spelen.
Deze prettig gestoorde folkies,
met bijzonder hoog crusty-ge-
halte, liggen tussen de Levellers
en het geëngageerde New Mo
del Army in.
De laatste groep Rotte Vis
heeftmet Angeligue Verwey een
zangjuweeltje in huis. Bepaald
niet eenvoudige nummers van
Janis Joplin en Mothers Finest
zingt ze naar grote hoogte. De
beperking van de band blijft het
spelen van alleen maar ander
mans werk.
De jury heeft toch een vrij
makkelijke avond. Hoewel het
niveau in vergelijking met eer
der genoemde festivals best re
delijk hoog genoemd mag wor
den prijst Rotte vis zich uit de
markt door alleen maar covers
te spelen. Behind the Sofa - let
op hier horen we binnenkort
ongetwijfeld meer van - is dan
ook de terechte winnaar van dit
Droomfestival '94.
'n|t Residentie-orkest (RO) in
■elfn Haag heeft voor het sei-
iaren 1994/1995 voor gastdirec-
gezocht naar een beperkt
ital topdirigenten. Die zullen
Ier een aantal weken met het
test optreden, aldus alge
directeur Bert Van den
er vrijdag bij de presentatie
het RO-programma voor
it volgend seizoen.
"et 90-jarig jubileum wordt
bescheiden wijze gevierd,
het verjaardagsconcert (20
'ember) dirigeert Knussen
(terview avec D. pour Mon-
iur Croche et orchestre', dat
Buricio Kagel voorideze gele-
slJiheid heeft gecomponeerd,
rijit RO hoopt voorts dat Peter
Schat tijdig klaar is met de com
positie-opdracht die hij twee
jaar geleden voor het jubileum
concert kreeg. Op 17 december
volgt een galaconcert onder
Svetlanov. Daarnaast zijn er nog
een familie- en een kamefmu-
ziekconcert.
De Nederlandse muziek komt
er in het jaar dat het orkest ne
gentig jaar bestaat bekaaid af.
De oorzaak daarvan is volgens
Van den Akker, dat het verblijf
bij het RO voor de vorig jaar op
gestapte artistiek leider Bernard
Jacobson te kort is geweest om
zich Nederlandse muziek eigen
te maken. De programmering
voor het nieuwe seizoen is nog
grotendeels het werk van de
Brit.
De KunstRai, waarop galeries
zich jaarlijks presenteren, zou in
juni voor de tiende maal wor
den gehouden. Op grond van
een aantal kwciliteitsmaatstaven
nodigt de Rai jaarlijks zo'n hon
derd galeries uit om aan de
beurs deel te nemen. Van die
galeries hebben zich er tot nu
toe slechts rond twintig aange
meld. Er zouden er zeventig h
tachtig nodig zijn om de
KunstRai doorgang te laten vin
den. Een mogelijkheid waarover
nu wordt nagedacht is om an
dere selectiecriteria voor de
deelnemende galeries aan te
leggen.
Letterkundig
Museum krijgt
portret Haasse
den haag anp
De Artoteek in Den Haag
heeft een portret van Hella
Haasse laten maken en gis
teren in aanwezigheid van
de schrijfster in bruikleen
gegeven aan het Letterkun
dig Museum in Den Haag.
Het portret is gemaakt door
Vincent Rijnbende, die
woont en werkt in Amster
dam en Amersfoort.
De Artoteek nam het ini
tiatief om het portret te la
ten maken eind vorig jaar,
toen bleek dat er voor de
tentoonstelling over Hella
Haasse in het Letterkundig
Museum geen geschilderd
portret van de schrijfster
voorhanden was.
De tentoonstelling ,,Ik
maak kenbaar wat bestond.
Leven en werk van Hella S.
Haasse" is tot 24 april in
het Letterkundig Museum
te zien.
,,Een artistieke catastrofe,"
noemt directeur/regisseur Ivo
van Hove van het Zuidelijk To
neel het plotselinge opzeggen
van het contract van hoofdrol
speler Victor Löw. De acteur
zou meedoen in de produktic
'Een Druppel Dichtersbloed'
van Eugene O'Neill maar gaf na
vier middagen repeteren de pijp
aan Maarten. De voorstellingen
zijn afgezegd.
Voor zowel Van Hove als de
rest van de acteurs kwam de
mededeling van Löw dat hij er
mee stopte als een donderslag
bij heldere hemel. ,,We zijn al
één tot anderhalf jaar bezig met
de voorbereidingen. Löw had de
tekst gelezen en de rol aan
vaard. Ook tijdens de vier keer
twee uur repetitie bleek niets
van artistieke onenigheid. Zijn
besluit kwam uit de lucht val
len."
Het Zuidelijk Toneel is inmid
dels een procedure tegen de ac
teur begonnen omdat hij een
zijdig zijn contract heeft verbro
ken. Daarin zal hem onder an
dere de schade worden verwe
ten die het gezelschap leidt.
Van Hove verwacht niet dat
theaters met schadeclaims zul
len komen nu de toernee is af
gezegd. „Het is niet zo, dat er
iets mis was met de produktie.
Dit is een calamiteit en de thea
ters zullen zich denk ik solidair
opstellen."
De theaterdirecteur wil niet
ingaan op de beweegredenen
van Ixiw om het stuk te verla
ten. „Ik kan daar niets over zeg
gen omdat we een procedure
zijn begonnen. Het is in elk ge
val triest, omdat de produktie er
één is van een tweeluik. Nu
krijgt het publiek bij wijze van
spreken alleen deel twee te
zien."
'Een Druppel Dichtersbloed'
zou medio maart in première
gaan. Het toneelgezelschap is er
niet in geslaagd een vervanger
voor Löw te vinden. „We heb
ben zelfs overwogen een geheel
nieuwe produktie op te zetten,
maar daar is de tijd te kort
voor," zegt Van Hove.
Deel twee van het tweeluik,
getiteld 'Rijkemanshuis', gaat
op 2 juni in première tijdens het
Holland Festival, dat medepro
ducent van dit deel is.
PARUS AFP
De Franse regisseur Alain Resnais heeft vijf Césars, de hoogste
Franse filmponderscheiding, gekregen voor zijn film 'Smoking/No
Smoking'. De film werd uitgeroepen tot beste film, Resnais kreeg
de regieprijs, naar Pierre Arditi ging de prijs voor de beste hoofdrol
en twee prijzen waren bestemd voor het beste scenario en de aan
kledingvan de film.
'The Piano' van de Nieuwzeelandse regisseur Jane Campion
heeft de César 1994 gekregen voor de beste buitenlandse film.
„Er zijn veel mensen die
het nieuwe poldermuseum
aan de buitenkant erg lelijk
vinden. Er zijn er iets meer
die het mooi vinden. Het
gebouw is in discussie, iets
beters kun je niet hebben!"
Directeur Kors de Waard
van het Nieuw Land Polder
Museum in Lelystad glimt
van enthousiasme.
Milarepa door Helmert Woudenberg
ibrt
recensie dick van teylincen
jnert Woudenberg speelt. Milarepa.
geilen op 26 februari in 'de Leidse
Schouwburg.
np|larepa woont in een afgele-
10,p Tibetaanse vallei. Zijn vader
'j^rft het dal ontdekt en is er
!ert|i bedrijfje begonnen, maar
Jrft als zijn zoon vijf is.
'al4arepa's oom neemt de lei-
1 hg over en wordt al snel de ti-
7 h van de streek. Van de af-
)0. aak dat de jongen zijn vader
12 opvolgen trekt hij zich niets
")d. i en hij mishandelt Milare-
s moeder wanneer die zich
aas zet tegen zijn onrechtvaardi-
gedrag. Dat schreeuwt om
2n; tak. Milarepa gaat naar de
6, looi voor magie, kiest het pad
toll1 verr|ietiging> loopt stage
'de krachten van lucht, aarde,
ker en vuur en stort de dy-
van zijn schofterige oom
,empe afgrond.
Het gebouw is een door
architect Jan Benthem ont
worpen, levensgrote ovalen
buis op zes meter hoge
pootjes. Het museum, dat
het leven met het water op
levendige wijze in beeld
brengt, wordt woensdag 2
maart geopend door prins
Claus.
lelystad «anp
Geprobeerd is het museum toe
gankelijk te maken voor een
groot en internationaal publiek,
al zijn de tekstpanelen voorals
nog alleen in het Nederlands.
Tekstboekjes in vijf talen komen
nog. De bezoekers van het In
formatiecentrum waren immers
voor meer dan de helft afkom
stig uit het buitenland, waar
men nog altijd de wildste voor
stellingen heeft van het gegeven
dat Nederland deels onder de
zeespiegel ligt.
Vanuit de reuzenhuis, die
naast de replica van het VOC-
schip Batavia ligt, kan de bezoe
ker aan de ene kant het IJssel-
meer zien en aan de andere
kant het 'gewonnen' land. De
IJsselmeer-kant, die zo mooi
had kunnen zijn, wordt ontsierd
door een namaak-Mississipi-
boot met restaurant. „Vreselijk
jammer, ja, maar voorlopig wei
nig aan te doen", erkent De
Waard.
De binnenkant is opgedeeld
in twee verdiepingen. De expo
sitie zelf is mede uitgedacht
door de Donald Janssen Ont
werpers uit Den Haag, een bu
reau dat internationaal furore
begint te maken. Vijftien the-
Het Nieuw Land Polder Museum in Lelystad wordt woensdag geopend. In het futuristische gebouw, ontworpen door de architect Jan Benthem, is
een expositie ingericht over de strijd tegen en het leven met het water in Nederland. foto anp
ma's die te maken hebben met
het leven met en de strijd tegen
het water worden belicht met
vooral veel moderne middelen.
„Hoewel we het hele verhaal
hebben opgehangen aan de in
poldering van de Zuiderzee is
het bepaald geen regionaal mu
seum. Het is een heel Neder
lands verhaal wat hier verteld
wordt, een verhaal waarvan
Flevoland slechts één van de
beste voorbeelden is. Maar we
kijken nog verder dan Neder
land. Overal is de mens in de
weer met het water: aan de
Ganges en aan de Nijl. Maar het
zijn veelal Nederlanders die er
bij betrokken zijn. Op een we
reldbol met lichtjes kan de be-
zoekes terugvinden waar de Ne
derlandse kennis benut wordt,
kennis die al sinds de 11de
eeuw geëxporteerd wordt", al
dus De Waard.
Al zijn er een paar juweeltjes
als een „Kaarte van alle de Dijk-
pligtige" uit 1750 en de origine
le Millionaire-rekenmachine
waarmee de huidige grootte van
het IJsselmeer is becijferd, veel
echt museummateriaal is er
niet. De oude collectie is name
lijk verbrand.
Het Poldermuseum heeft
echter van de nood een deugd
gemaakt en besloten een ver
haal, een levend document aan
de bezoeker aan te bieden. Er
zijn veel geluids- en video-op-
namen die de geschiedenis van
de strijd tegen en het leven met
het water vertellen. Er komen
bij voorbeeld twee vissers aan
het woord, die na de inpolde
ring van de Zuiderzee elders
emplooi moesten vinden.
Uniek is waarschijnlijk de op
name van de 93-jarige oud-in
genieur Bekkering Vinkers. Hij
kwam het museum een foto
brengen voor de collectie en
vertelde toen hoe hij betrokken
was bij de aanleg van de Afsluit
dijk. Kort daarop besloot het
poldermuseum de oude heer
per taxi uit zijn huidige woon
plaats Vaals op te halen en zijn
verhaal op te nemen.
Om het museum nog levendi
ger te maken, zullen voorlopig
elke zondag acteurs gestalte ge
ven aan de achttiende-eeuwse
dijkgraaf Johan van der Dussen,
een kolonistenvrouw uit 1948
en aan Comelis Lely in 1918,
aan de vooravond van het aan
nemen van zijn wetsvoorstel tot
inpoldering van de Zuiderzee.
Er wordt verder van alles ge
daan om de jongste Nederlan
ders te interesseren voor de ons
land zo typerende geschiedenis:
scholen kunnen een leskofTer
krijgen en na verloop van tijd
mogen de leerlingen dan een
tentoonstelling in het Polder
museum inrichten, die een
week mag blijven staan.
Behalve de permantente ten
toonstelling zijn er wisselexpo
sities, zoals in herdenkingsjaar
1995 één over de in de oorlog
als polderwerkers actieve on
derduikers en één over de vlieg
tuigberging na de oorlog.
