B eeld Zuid-Afrika behoeft correctie Amerikaanse penissnijdster zorgt voor nieuw werkwoord Buitenland Banda herrijst uit het politieke graf Bezoek van 'twee heren' werd verwacht Zjirinovski in was RIJDAG 18 FEBRUAR11994 lytlu 'ythen over 'nieuw Bosnië met vleugje Brom' kloppen niet Ie Zulu's en de Afrikaners :hreeuwen luidkeels om ?lfbeschikking, in de A'arte woonsteden heerst et politieke geweld, de varte jongeren zijn niet ïeer in de hand te houden n Zuid-Afrika maakt zich p voor een etnische bur- eroorlog. Dat is het op ivthen berustende beeld an Zuid-Afrika dat door eel media in stand wordt ehouden: 'Zorg dat Zuid- frika klinkt als Bosnië, oeg een vleugje van de lewyorkse Bronx toe, en e nieuwsconsument raakt rvan overtuigd dat hij of ij begrijpt wat er aan de and is'. Niets is minder aar. John Carlin ontleedt e mythe. ieem allereerst de Zulu's. In te enstelling tot wat zeer intelli- ente mensen als president Fre- erik W. de Klerk tot voor kort vaststaand feit aannamen, ormt de grootste stam van uid-Afrika geen politieke een- eid. De Inkatha-beweging van 'hief Buthelezi's geeft leiding an veel Zulu's maar zeker niet an allemaal. )e ene na de andere opiniepei- ng laat zien dat de meerder- eid van de Zulu's in april voor Jelson Mandeia's Afrikaans Na- onaal Congres (ANC) stemt, eit is dat de meeste Zulu's lie er vanuit Pretoria worden ge- egeerd door de niet-Zulu Man- ela, dan vanuit Ulundi in iet zwarte thuisland KwaZulu - door Buthelezi. Dat is de be- ingrijkste reden waarom Zulu's lkaar in de provincie Natal blij- en vermoorden, legin deze maand vielen twin- ig mannen, gewapend met AK- 7-geweren, zeven huizen bin- len in een dorp in Natal en Üoodden 21 mensen. Het ANC heeft verklaard dat Inkatha ver antwoordelijk is voor de moor den. Of dat inderdaad zo is, is bnduidelijk. Wel is het zo dat towel de aanvallers als de Slachtoffers Zulu's waren. Blank en zwart viert gezamenlijk de uitkomst van het in april 1992 gehouden referendum over het hervormingsbeleid van president De Klerk. Neem vervolgens de Afrikaners. De ongeveer 50 rechtse groepe ringen die zeggen te spreken voor het Afrikaanse volk blanken die afstammen van de Nederlanders of van de Franse Hugenoten en die thuis Afri kaans spreken hebben in mei hun krachten gebundeld in een coalitie die ze het Afrikaner Volksfront noemen. Hun leider, Constand Viljoen, is een voormalige officier van het Zuidafrikaanse leger. Volgens Viljoen willen de blanken zo graag een Volksstaat (een onaf hankelijk thuisland) dat zij be reid zijn er oorlog voor te voe ren. Waar de generaal aan voor bij gaat is dat, evenals bij de Zulu's, niet alle Afrikaners zijn roep om zelfbeschikking steu nen. Opnieuw laten de opiniepeilin gen zien dat de meerderheid van Afrikaners gewone men sen die voor het merendeel niet meer verlangen dan een rustig leven hun vertrouwen niet aan Viljoen geven maar aan De Klerk. De laatste tijd zijn zij tot het besef gekomen dat Zuid- Afrika behoort aan allen die er wonen. Het mooiste dat er kan gebeuren, is dat de zwarte en blanke bevolkingsgroepen een historische overeenkomst slui ten in de hoop op een vredige, welvarende en stabiele samen leving. Dan het politiek geweld in de zwarte woonoorden. Het beeld is ook hier vertekend: zo'n 80 procent van de politieke moor den die sinds mei vorig jaar werden gepleegd, vonden plaats in Tokoza en Katlehong. Dat zijn twee woonoorden ten zuid oosten van Johannesburg. De rest gebeurde op het traditione le slagveld van Natal. In ten minste 90 procent van de woonoorden in Zuid-Afrika zijn het afgelopen jaar geen politie ke moorden voorgekomen. Het geweld in Tokoza en Katlehong het Sarajevo van Zuid-Afrika is angstwekkend intens. Maar in Soweto het grootste zwarte woonoord van Zuid-Afri ka is het vorig jaar rustig ge weest. In de woonoorden van Oranje Vrijstaat, Noord-Transvaal, de Oostelijke Kaap en andere grote gebieden kent men helemaal geen geweld. Gewone criminaliteit is natuur lijk een ander verhaal. Om zoals veel mensen doen ge neraliserend te praten over 'de woonoorden' als plekken die worden verwoest door politiek geweld, is een belediging voor de overgrote meerderheid van de zwarte Zuid-Afrikanen. De zwarte jongeren zijn niet meer in de hand te houden: Ook dat is een belediging. Om in Zuid-Afrika een zwarte jon gere te zijn, is niet iets om naar te verlangen. De examenresul taten in de zwarte scholen wa ren eind vorig jaar rampzalig en voor de kleine minderheid die het wel goed heeft gedaan, zijn de kansen op de arbeidsmarkt gering. De meeste zwarte jongeren zijn voor hun onderhoud afhanke lijk van hun ouders of andere familieleden. Velen wenden hun energie aan om actie te voeren voor het ANC, wat ge woonlijk betekent dat ze op bij eenkomsten met Mandela heel foto afp wat meer lawaai maken dan hun ouders. Er zijn nogal wat jongeren die vluchten in de misdaad en jonge mannen met geweren, die volgens eigen zeg gen hun gemeenschap verdedi gen tegen Inkatha, richten hun wapens in plaatsen als Katle hong nogal eens op elkaar. Maar verreweg het grootste deel brengt zijn dagen door met luis teren naar muziek, praten over voetbal en achter het andere ge slacht aanzitten. Etnische burgeroorlog: Er zijn geen aanwijzingen dat etniciteit een belangrijke factor wordt in de Zuidafrikaanse politiek. In tegenstelling tot de ervaringen in grote delen van Afrika stem men Zuid-Afrikanen (blanken en zwarten) in april niet volgens hun 'afkomst'. Tijdens zijn campagne is Mandela net zo euforisch toegejuicht door de Zulu's, de Sotho's en de Tswana's als door leden van zijn eigen stam, de Xhosa's. Zwart Zuid-Afrika zal zonder uitzon dering van welke stam ook voor het ANC stemmen. De waarheid is dat Zuid-Afrika niet beantwoordt aan eenvoudi ge nationalistische definities. Het land beantwoordt aan een voudige politieke definities. Om te begrijpen wat er gebeurt, is het nuttiger enige notie te heb ben van begrippen als links en rechts, progressief en conserva tief. De aanhangers van Inkatha en het Volksfront, die zich sinds november formeel hebben ver enigd in de Alliantie voor Vrij heid. zijn uiterst rechtse conser vatieven die bang zijn voor poli tieke veranderingen. Beide groepen zijn verbonden door hun gemeenschappelijke angst voor verkiezingen en de drei ging die democratie voor hun macht en privileges kan vor men. Het ANC heeft zich ontwikkeld tot een in essentie sociaal-de mocratische organisatie, de Na tionale Partij tot een groep markthandelaren die zich ervan bewust zijn dat zonder over heidsinterventie in de sociale voorzieningen hun kansen om blijvend de steun te krijgen van de zwarten beperkt zijn. Wat het ANC en de Nationale Partij delen, is dat ze zich hebben ver plicht aan een nieuwe, niet-ra- cistische Grondwet. Inkatha en het Volksfront zijn vastbesloten de Grondwet te verwerpen en willen voorkomen dat het nieu we Zuid-Afrika wordt geboren. Komt er een burgeroorlog? Het hangt ervan af wat men een burgeroorlog noemt. Een veld slag met tanks, artillerie en vliegtuigen, beleg om steden, geüniformeerde legers: dat zal men in Zuid-Afrika niet zien. Terrorisme van de kant van de Alliantie voor Vrijheid is waar schijnlijker. In dat geval zal het leger, waarvan de leiding de nieuwe orde van Mandela en De Klerk steunt, moeten ingrij pen om de vrede te bewaren. Alleen als Mandela door een te genstander wordt vermoord, is niet te voorspellen wat er ge beurt. Dan moeten er aanzien lijk sterkere woorden worden gevonden dan 'etnische burger oorlog' om de gruwelijkheid te beschrijven waar Zuid-Afrika aan ten prooi zal vallen. vertaung luutje niemants verdriet washington cal mccrystal ihe independent IS oen de Amerikaanse Lorena Bobbitt ii juni van het vorig jaar de penis van aar man afsneed, kon ze niet be- roeden dat deze daad haar naam vellicht onsterfelijk zou maken, net coals die andere hak-grage beroemd- eid, de Fransman Guillotin. )e samenstellers van woordenboeken n de Engelstalige wereld overwegen iet werkwoord to bobbitt ('bobbitten') n hun bestand op te nemen. Aanvan kelijk zag het ernaar uit dat het werk woord dat in de Amerikaanse media veelvuldig wordt gebezigd sneller cou vervagen dein het litteken op het irgaan van meneer Bobbitt, dat het volgens de berichten alweer aardig loet. Maar nu de amputatie over de iele wereld steeds meer navolging vindt, is de kans groot dat het werk woord zich een blijvende plaats in de Engelse woordenschat verwerft. In januari bobbitte' een Taiwanese vrouw haar man met een schaar, nadat ze had ontdekt dat hij er andere vrou wen op nahield. De 51-jarige Chien Liu-liang werd tot twee jaar gevange nisstraf veroordeeld. Op het eerste ge zicht een zware straf vergeleken met de 45 dagen observatie in een psychiatri sche kliniek die Lorena Bobbitt kreeg opgelegd. Maar Bobbitt gooide haar mans lid uit het autoraam, terwijl Liu- liang het door het toilet spoelde en haar echtgenoot liet doodbloeden. Alcoholgebruik lijkt nauw verbonden met het verschijnsel van 'bobbitten'. Het Taiwanese echtpaar had op de dag van de scheiding gedronken, net als een Turks slachtoffer, wiens geval in het dagblad Hurriyet werd vermeld. Abdullah Kemal Konak was 'te dron ken om weerstand te bieden' toen zijn geliefde Zeynep Atici zijn handen en voeten vastbond. Eerder had hij ge dreigd haar voor een andere vrouw te verlaten. Om ervoor te zorgen dat de aangekondigde verhouding voor altijd platonisch zou zijn, 'bobbitte' ze hem en sloeg op de vlucht. Konak heeft in middels een vier uur durende operatie ondergaan met onbekend resultaat. Drie weken geleden werd de Zuidko- reaan Lee Chu-pom in 'gebobbitte' en onderkoelde toestand voor een motel ten noord-oosten van Seoul aangetrof fen. Vlak voor de aanval had hij een fles sterke drank achterover geslagen. De 42-jarige Lee was een lasser. De chirur gen die hem weer in zijn oude staat probeerden te herstellen, waren dat niet. Het lukte hen niet het slachtoffer weer met zijn penis te herenigen en Lee legde het loodje. Lee's vrouw is door de politie verhoord, maar behoort niet tot de verdachten. De Zuidko- reaanse krant Choun Hbo vreest dat het 'bobbit svndroom' in de Koreaanse mannenmaatschappij snel om zich heen zal grijpen. Volgens de krant is voor Koreaanse mannen 'de tijd van rekenschap' aangebroken. In Duitsland werd deze week de 51- jarige Heidemarie Siebke tot gevange nisstraf veroordeeld wegens het inkor ten van haar 56-jarige minnaar, Hans Kampioni. Eerst zei ze dat ze het had gedaan, vervolgens ontkende ze weer. „Ik ben een rustig persoon", zegt ze. Maar Kampioni is het hier niet mee eens: „Ze werd gek en begon me te stompen en met een stoel te slaan." Toen 'bobbitte' ze hem met een keu kenmes en stak zijn appartement in brand. De afgesneden penis is tijdens de rechtszaak door de openbaar aan klager als bewijs opgevoerd. Kampioni weet niet meer precies hoe hij zijn jon geheer is kwijtgeraakt, maar voordat zijn anatomie voorgoed werd veran derd, had hij zwaar gedronken. Door al deze voorvallen raakt het President Malawi opnieuw kandidaat werkwoord 'to bobbitt' steeds meer in geburgerd. Zo prees het gerenommeer de dagblad The Washington Post de voormalige Amerikaanse president Ge orge Bush voor het 'bobbitten van zo wel Saddam Hussein als Manuel No riega'. De Amerikaanse woordenboeken maakster Anne Seaton definieert een het werkwoord aldus: 'de gewelddadi ge en wraakzuchtige verwijdering van de penis van je partner, oftewel depe- nistratie'. Wat betreft de overlevings kansen van het nieuwe woord is de lexicografe echter voorzichtig: „We verzamelen zo'n 8.000 nieuwe woor den per jaar, waarvan slechts een frac tie in het woordenboek belandt. Het is nog te vroeg om een voorspelling te doen." vertaling margreet hesiinga den haag diederik kramers Na 30 jaar aan de macht (e zijn geweest, is de hoogbejaarde Ka- muzu Hastings Banda nog steeds vastbesloten president van Malawi te blijven, zelfs al moet hij daarvoor vrije verkie zingen houden. Zijn Malawi Congrespartij (MCP) wees hem begin deze week aan als lijst trekker in de eerste vrije presi dentsverkiezingen op 17 mei. Als kandidaat-vice-president neemt Banda een vroegere poli tieke tegenstander die hij zelf in de gevangenis had laten zetten „Wie zegt dat men niet uit de politieke dood kan herrijzen?", aldus een afgevaardigde van de MCP. De beslissing van de partij heeft de meeste waarnemers verrast. Die hadden namelijk venvacht dat de partij 'een jon ge en energieke kandidaat zou kiezen'. De oude Banda was door iedereen afgeschreven na dat de bevolking in een referen dum vorig jaar juni voor een meerpartijenstelsel had ge stemd. Hij beloofde onmiddel lijk binnen een jaar verkiezin gen te houden. Daarmee leek het einde in zicht voor de 'president voor het leven' die zijn land sinds de onafhankelijkheid in 1964 met ijzeren hand bestiert. Het Mala wi van Banda is volgens een di plomaat niet eens een éénpar- tijstaat. maar een 'éénmans- staat'. De president bestuurt zijn land als een privé-onderne- ming en beheerst via diverse bedrijven 30 procent van de economie. Tot voor kort was de MCP de enige toegestane partij, waarvan alle volwassenen verplicht lid waren. In het buitenland ver blijvende dissidenten die het waagden naar Malawi terug te keren, zouden 'als voer voor de krokodillen dienen', zo dreigde Banda. Toch begon de oppositie zich steeds meer te roeren, terwijl de onvrede onder de bevolking als gevolg van droogte en voedsel schaarste toenam. Aanhouden de onlusten en vooral de druk van westerse donorlanden, die de mensenrechtenschendingen in Malawi beu waren, dwongen Banda in te stemmen met een referendum over zijn beleid. Niet alleen politiek, ook fysiek Kamuzu Hastings Banda: over de negentig en toch weer presidents kandidaat. MALAWI Hoofdstad: Lilongwe Aantal inwoners: 8,5 miljoen Oppervlakte: 118.480 krn2 (Nederland 10.844) Bevolkingsdichtheid: 71 Nederland 168 Talen: Engels, Chichewa leek Banda's einde nabij. Offi cieel is de president 88 jaar oud. maar in werkelijkheid zou hij de 95 al zijn gepasseerd. Volgens het geruchtencircuit in Malawi is zijn gezondheid na een re cente operatie ernstig verslech terd. Hij verschijnt nog maar zeer sporadisch in het open baar. De wederopstanding van de beoogde vice-president Gwanda Chakuamba is zo mo gelijk nog opmerkelijker dan die van Banda. Ooit was hij de rij zende ster binnen de Jonge Pio nieren, de gevreesde paramili taire militie van de president. Toen hij minister van jeugdza ken was. gooide Banda hem voor dertien jaar de cel in we gens samenzwering. Vorig jaar werd Chakuamba dankzij druk van de oppositie op vrije voeten gesteld, en trad kort erop weer toe tot de MCP. Toen Banda in oktober in Zuid- Afrika een hersenoperatie on derging, werd Chakuamba tot partijleider gekozen. Volgens een diplomaat kon de MCP Banda niet passeren als lijsttrekker, maar zal Chakuam ba uiteindelijk de fakkel van de alleenheerser overnemen. De vraag is of de MCP zich niet in de vingers snijdt door Banda te rug te halen nu het democrati seringsproces in Malawi is inge zet. Toch is de toestand niet ho peloos voor de MCP. Zij staat immers tegenover een verdeel de oppositie, die met zes kandi daten de verkiezingen ingaat. Litouwse hotelmanager probeert 'maffia' buiten de deur te houden vilnius adrian bridge the independent De 'heren' in glimmende pak ken wilden alleen maar helpen. Ze vonden het erg te horen dat de kelners in het hotel tijdens het werk dronken waren. Het bedroefde ze te vernemen dat de veiligheidsagenten zich had den misdragen. „Wij vinden dat u op de hoogte moet zijn van de olie omvang van het pro bleem", zeiden zij tegen de ho telmanager. „En wij maken de dingen graag voor u in orde." Het bezoek van de twee man nen werd al langverwacht. Zij hoefden zich niet voor te stel len, of hun missie toe te lichten. AI wekenlang hadden bijna 100 an hun loopjongens tieners in opzichtige joggingpakken en met witte sokken hewt hotel op stelten gezet. Met schreeuw- partijen en drinkgelagen waren de 'jongens' erin geslaagd alle échte hotelgasten te intimide ren. Daardoor werd de poging -an het hotel om een betere marktpositie te verwerven com- )leet de vernieling ingeholpen. Mu is de tijd gekomen om te onderhandelen over de voor waarden voor een staken van de vijandelijkheden. De normale gang van zaken in Vilnius. An ders echter dan de meeste Li touwse ondernemers, weigerde de hotelmanager te betalen en wees hij de twee 'heren' de deur. Maar de volgende dag nam hij nieuwe veiligheids agenten in dienst. Hun taak was, paradoxaal ge noeg, hem te beschermen tegen degenen die hem 'bescherming' boden. En deze keer nam hij geen risico. Anders dan bij de vorige ploeg waren het dit keer echte beroeps: voormalige werknemers van de Russische geheime dienst, de KGB. „Hun achtergrond kan me niets sche len. In feite ben ik er blij mee", aldus de manager. „Het enige wat me interesseert is de la waaischoppers buiten te krijgen en ze daar te houden." Net als elders in de voormalige communistische wereld, is af persing in Litouwen sinds de onafhankelijkheid in 1991 een levenswijze geworden. Of het nu gaat om bescheiden straat kiosken of de duurdere winkels en restaurants: geen enkele commerciële instelling is gevrij waard van de pesterijen en af persingen door straatbendes die ten minste tien procent van de opbrengst eisen. Daarnaast zijn de bendes, die losjes worden aangeduid met 'maffia' en die geleid zouden worden door Russen, joden, Li touwers en zelfs Tsjetsjenen, uitgebreid betrokken bij prosti tutie, wapenhandel, drughan del, verkoop van uranium, han del in gestolen auto's en zo on geveer alles wat valt in de kraam van de georganiseerde misdaad te pas komt. Gewone Litouwers worstelen om in de harde economische wereld van het post-communis- me de eindjes aan elkaar te knopen. Zij ergeren zich aan de dagelijkse 'parade' van de 'nieu we rijken', de zogenoemde businessmen, die de wet aan hun laars lappen en in splinter nieuwe BMW's met hun rijk dom pronken. Maar slechts weinigen klagen hardop of tre den als getuige bij misdaden naar voren. „De meeste mensen zijn gewoon te bang om zich te verzetten", meent de hotel manager, die zelf anoniem wil blijven. Er gaat zelden een week voorbij zonder persberichten over een nieuwe bomaanslag (iemand die achter raakt met de betalin gen) of schietpartij (vaak een groezelig conflict tussen leden van rivaliserende benden). „Het probleem is zo groot en de mid delen die wij ter beschikking hebben zijn zo beperkt dat het soms een onmogelijke taak lijkt", klaagt Ricardas Pocius, een politieagent van de Litouw se afdeling van Interpol. „In het algemeen heeft de maffia betere auto's, wapens en uitrusting dan de politie. Maar boven alles hebben ze veel meer geld. Zij kunnen zich gemakkelijk met steekpenningen uit vervelende situaties redden." De Litouwse regering heeft lan ge tijd geprobeerd de proble men te bagatelliseren. Maar na een serie bomaanslagen begin vorig jaar is er nieuwe wetge ving gekomen. Die geeft de po litie meer mogelijkheden om mensen preventief in hechtenis te nemen. De politie is gerech tigd iedereen die er maar van wordt verdacht betrokken te zijn bij de 'maffia' twee maan den vast kan houden. „Enkele van de ringleiders die mij zulke problemen hebben gegeven zijn onder deze wet vastgehouden ik vind het fantastisch", zegt de hotel manager. „Ik weet dat dergelij ke maatregelen in het westen nooit zouden worden geaccep teerd, maar hier zijn ze absoluut essentieel. Die mensen krijgen een verschrikkelijke klap als ze twee maanden w orden wegge stopt en misschien gaan ze daardoor twee keer nadenken voor ze opnieuw toeslaan. We kunnen alleen maar hopen dat het zal helpen op de lange ter mijn het tij te keren. Als dat niet zo is. dan heb heb ik uiteinde lijk ook niet veel keus dan te be talen." vertaunG: luutje niemantsverdriet moskouTegenstanders eisen zijn hoofd, maar Irina's gestoei met het hoofd van de Russische nationalist Zjirinovski is onschuldiger. Zij is de as sistente van de beeldhouwer die nationale en internationale kopstukken in was vereeuwigt Zjirinovski zal daar ook een plaatsje krijgen, naast an- dere bekende en notoire Russen als Gorbatsjov, Lenin en Raspoetin. foto ipa

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 7