B
eeld Zuid-Afrika behoeft correctie
Amerikaanse penissnijdster zorgt voor nieuw werkwoord
Buitenland
Banda herrijst uit
het politieke graf
Bezoek van 'twee heren' werd verwacht
Zjirinovski in was
RIJDAG
18 FEBRUAR11994
lytlu
'ythen over 'nieuw Bosnië met vleugje Brom' kloppen niet
Ie Zulu's en de Afrikaners
:hreeuwen luidkeels om
?lfbeschikking, in de
A'arte woonsteden heerst
et politieke geweld, de
varte jongeren zijn niet
ïeer in de hand te houden
n Zuid-Afrika maakt zich
p voor een etnische bur-
eroorlog. Dat is het op
ivthen berustende beeld
an Zuid-Afrika dat door
eel media in stand wordt
ehouden: 'Zorg dat Zuid-
frika klinkt als Bosnië,
oeg een vleugje van de
lewyorkse Bronx toe, en
e nieuwsconsument raakt
rvan overtuigd dat hij of
ij begrijpt wat er aan de
and is'. Niets is minder
aar. John Carlin ontleedt
e mythe.
ieem allereerst de Zulu's. In te
enstelling tot wat zeer intelli-
ente mensen als president Fre-
erik W. de Klerk tot voor kort
vaststaand feit aannamen,
ormt de grootste stam van
uid-Afrika geen politieke een-
eid. De Inkatha-beweging van
'hief Buthelezi's geeft leiding
an veel Zulu's maar zeker niet
an allemaal.
)e ene na de andere opiniepei-
ng laat zien dat de meerder-
eid van de Zulu's in april voor
Jelson Mandeia's Afrikaans Na-
onaal Congres (ANC) stemt,
eit is dat de meeste Zulu's lie
er vanuit Pretoria worden ge-
egeerd door de niet-Zulu Man-
ela, dan vanuit Ulundi in
iet zwarte thuisland KwaZulu
- door Buthelezi. Dat is de be-
ingrijkste reden waarom Zulu's
lkaar in de provincie Natal blij-
en vermoorden,
legin deze maand vielen twin-
ig mannen, gewapend met AK-
7-geweren, zeven huizen bin-
len in een dorp in Natal en
Üoodden 21 mensen. Het ANC
heeft verklaard dat Inkatha ver
antwoordelijk is voor de moor
den. Of dat inderdaad zo is, is
bnduidelijk. Wel is het zo dat
towel de aanvallers als de
Slachtoffers Zulu's waren.
Blank en zwart viert gezamenlijk de uitkomst van het in april 1992 gehouden referendum over het hervormingsbeleid van president De Klerk.
Neem vervolgens de Afrikaners.
De ongeveer 50 rechtse groepe
ringen die zeggen te spreken
voor het Afrikaanse volk
blanken die afstammen van de
Nederlanders of van de Franse
Hugenoten en die thuis Afri
kaans spreken hebben in mei
hun krachten gebundeld in een
coalitie die ze het Afrikaner
Volksfront noemen.
Hun leider, Constand Viljoen, is
een voormalige officier van het
Zuidafrikaanse leger. Volgens
Viljoen willen de blanken zo
graag een Volksstaat (een onaf
hankelijk thuisland) dat zij be
reid zijn er oorlog voor te voe
ren. Waar de generaal aan voor
bij gaat is dat, evenals bij de
Zulu's, niet alle Afrikaners zijn
roep om zelfbeschikking steu
nen.
Opnieuw laten de opiniepeilin
gen zien dat de meerderheid
van Afrikaners gewone men
sen die voor het merendeel niet
meer verlangen dan een rustig
leven hun vertrouwen niet
aan Viljoen geven maar aan De
Klerk. De laatste tijd zijn zij tot
het besef gekomen dat Zuid-
Afrika behoort aan allen die er
wonen. Het mooiste dat er kan
gebeuren, is dat de zwarte en
blanke bevolkingsgroepen een
historische overeenkomst slui
ten in de hoop op een vredige,
welvarende en stabiele samen
leving.
Dan het politiek geweld in de
zwarte woonoorden. Het beeld
is ook hier vertekend: zo'n 80
procent van de politieke moor
den die sinds mei vorig jaar
werden gepleegd, vonden plaats
in Tokoza en Katlehong. Dat
zijn twee woonoorden ten zuid
oosten van Johannesburg. De
rest gebeurde op het traditione
le slagveld van Natal.
In ten minste 90 procent van de
woonoorden in Zuid-Afrika zijn
het afgelopen jaar geen politie
ke moorden voorgekomen. Het
geweld in Tokoza en Katlehong
het Sarajevo van Zuid-Afrika
is angstwekkend intens.
Maar in Soweto het grootste
zwarte woonoord van Zuid-Afri
ka is het vorig jaar rustig ge
weest.
In de woonoorden van Oranje
Vrijstaat, Noord-Transvaal, de
Oostelijke Kaap en andere grote
gebieden kent men helemaal
geen geweld.
Gewone criminaliteit is natuur
lijk een ander verhaal. Om
zoals veel mensen doen ge
neraliserend te praten over 'de
woonoorden' als plekken die
worden verwoest door politiek
geweld, is een belediging voor
de overgrote meerderheid van
de zwarte Zuid-Afrikanen.
De zwarte jongeren zijn niet
meer in de hand te houden:
Ook dat is een belediging. Om
in Zuid-Afrika een zwarte jon
gere te zijn, is niet iets om naar
te verlangen. De examenresul
taten in de zwarte scholen wa
ren eind vorig jaar rampzalig en
voor de kleine minderheid die
het wel goed heeft gedaan, zijn
de kansen op de arbeidsmarkt
gering.
De meeste zwarte jongeren zijn
voor hun onderhoud afhanke
lijk van hun ouders of andere
familieleden. Velen wenden
hun energie aan om actie te
voeren voor het ANC, wat ge
woonlijk betekent dat ze op bij
eenkomsten met Mandela heel
foto afp
wat meer lawaai maken dan
hun ouders. Er zijn nogal wat
jongeren die vluchten in de
misdaad en jonge mannen met
geweren, die volgens eigen zeg
gen hun gemeenschap verdedi
gen tegen Inkatha, richten hun
wapens in plaatsen als Katle
hong nogal eens op elkaar.
Maar verreweg het grootste deel
brengt zijn dagen door met luis
teren naar muziek, praten over
voetbal en achter het andere ge
slacht aanzitten.
Etnische burgeroorlog: Er zijn
geen aanwijzingen dat etniciteit
een belangrijke factor wordt in
de Zuidafrikaanse politiek. In
tegenstelling tot de ervaringen
in grote delen van Afrika stem
men Zuid-Afrikanen (blanken
en zwarten) in april niet volgens
hun 'afkomst'. Tijdens zijn
campagne is Mandela net zo
euforisch toegejuicht door de
Zulu's, de Sotho's en de
Tswana's als door leden van zijn
eigen stam, de Xhosa's. Zwart
Zuid-Afrika zal zonder uitzon
dering van welke stam ook voor
het ANC stemmen.
De waarheid is dat Zuid-Afrika
niet beantwoordt aan eenvoudi
ge nationalistische definities.
Het land beantwoordt aan een
voudige politieke definities. Om
te begrijpen wat er gebeurt, is
het nuttiger enige notie te heb
ben van begrippen als links en
rechts, progressief en conserva
tief.
De aanhangers van Inkatha en
het Volksfront, die zich sinds
november formeel hebben ver
enigd in de Alliantie voor Vrij
heid. zijn uiterst rechtse conser
vatieven die bang zijn voor poli
tieke veranderingen. Beide
groepen zijn verbonden door
hun gemeenschappelijke angst
voor verkiezingen en de drei
ging die democratie voor hun
macht en privileges kan vor
men.
Het ANC heeft zich ontwikkeld
tot een in essentie sociaal-de
mocratische organisatie, de Na
tionale Partij tot een groep
markthandelaren die zich ervan
bewust zijn dat zonder over
heidsinterventie in de sociale
voorzieningen hun kansen om
blijvend de steun te krijgen van
de zwarten beperkt zijn. Wat
het ANC en de Nationale Partij
delen, is dat ze zich hebben ver
plicht aan een nieuwe, niet-ra-
cistische Grondwet. Inkatha en
het Volksfront zijn vastbesloten
de Grondwet te verwerpen en
willen voorkomen dat het nieu
we Zuid-Afrika wordt geboren.
Komt er een burgeroorlog? Het
hangt ervan af wat men een
burgeroorlog noemt. Een veld
slag met tanks, artillerie en
vliegtuigen, beleg om steden,
geüniformeerde legers: dat zal
men in Zuid-Afrika niet zien.
Terrorisme van de kant van de
Alliantie voor Vrijheid is waar
schijnlijker. In dat geval zal het
leger, waarvan de leiding de
nieuwe orde van Mandela en
De Klerk steunt, moeten ingrij
pen om de vrede te bewaren.
Alleen als Mandela door een te
genstander wordt vermoord, is
niet te voorspellen wat er ge
beurt. Dan moeten er aanzien
lijk sterkere woorden worden
gevonden dan 'etnische burger
oorlog' om de gruwelijkheid te
beschrijven waar Zuid-Afrika
aan ten prooi zal vallen.
vertaung luutje niemants verdriet
washington cal mccrystal
ihe independent
IS
oen de Amerikaanse Lorena Bobbitt
ii juni van het vorig jaar de penis van
aar man afsneed, kon ze niet be-
roeden dat deze daad haar naam
vellicht onsterfelijk zou maken, net
coals die andere hak-grage beroemd-
eid, de Fransman Guillotin.
)e samenstellers van woordenboeken
n de Engelstalige wereld overwegen
iet werkwoord to bobbitt ('bobbitten')
n hun bestand op te nemen. Aanvan
kelijk zag het ernaar uit dat het werk
woord dat in de Amerikaanse media
veelvuldig wordt gebezigd sneller
cou vervagen dein het litteken op het
irgaan van meneer Bobbitt, dat het
volgens de berichten alweer aardig
loet. Maar nu de amputatie over de
iele wereld steeds meer navolging
vindt, is de kans groot dat het werk
woord zich een blijvende plaats in de
Engelse woordenschat verwerft.
In januari bobbitte' een Taiwanese
vrouw haar man met een schaar, nadat
ze had ontdekt dat hij er andere vrou
wen op nahield. De 51-jarige Chien
Liu-liang werd tot twee jaar gevange
nisstraf veroordeeld. Op het eerste ge
zicht een zware straf vergeleken met de
45 dagen observatie in een psychiatri
sche kliniek die Lorena Bobbitt kreeg
opgelegd. Maar Bobbitt gooide haar
mans lid uit het autoraam, terwijl Liu-
liang het door het toilet spoelde en
haar echtgenoot liet doodbloeden.
Alcoholgebruik lijkt nauw verbonden
met het verschijnsel van 'bobbitten'.
Het Taiwanese echtpaar had op de dag
van de scheiding gedronken, net als
een Turks slachtoffer, wiens geval in
het dagblad Hurriyet werd vermeld.
Abdullah Kemal Konak was 'te dron
ken om weerstand te bieden' toen zijn
geliefde Zeynep Atici zijn handen en
voeten vastbond. Eerder had hij ge
dreigd haar voor een andere vrouw te
verlaten. Om ervoor te zorgen dat de
aangekondigde verhouding voor altijd
platonisch zou zijn, 'bobbitte' ze hem
en sloeg op de vlucht. Konak heeft in
middels een vier uur durende operatie
ondergaan met onbekend resultaat.
Drie weken geleden werd de Zuidko-
reaan Lee Chu-pom in 'gebobbitte' en
onderkoelde toestand voor een motel
ten noord-oosten van Seoul aangetrof
fen. Vlak voor de aanval had hij een fles
sterke drank achterover geslagen. De
42-jarige Lee was een lasser. De chirur
gen die hem weer in zijn oude staat
probeerden te herstellen, waren dat
niet. Het lukte hen niet het slachtoffer
weer met zijn penis te herenigen en
Lee legde het loodje. Lee's vrouw is
door de politie verhoord, maar behoort
niet tot de verdachten. De Zuidko-
reaanse krant Choun Hbo vreest dat het
'bobbit svndroom' in de Koreaanse
mannenmaatschappij snel om zich
heen zal grijpen. Volgens de krant is
voor Koreaanse mannen 'de tijd van
rekenschap' aangebroken.
In Duitsland werd deze week de 51-
jarige Heidemarie Siebke tot gevange
nisstraf veroordeeld wegens het inkor
ten van haar 56-jarige minnaar, Hans
Kampioni. Eerst zei ze dat ze het had
gedaan, vervolgens ontkende ze weer.
„Ik ben een rustig persoon", zegt ze.
Maar Kampioni is het hier niet mee
eens: „Ze werd gek en begon me te
stompen en met een stoel te slaan."
Toen 'bobbitte' ze hem met een keu
kenmes en stak zijn appartement in
brand. De afgesneden penis is tijdens
de rechtszaak door de openbaar aan
klager als bewijs opgevoerd. Kampioni
weet niet meer precies hoe hij zijn jon
geheer is kwijtgeraakt, maar voordat
zijn anatomie voorgoed werd veran
derd, had hij zwaar gedronken.
Door al deze voorvallen raakt het
President Malawi opnieuw kandidaat
werkwoord 'to bobbitt' steeds meer in
geburgerd. Zo prees het gerenommeer
de dagblad The Washington Post de
voormalige Amerikaanse president Ge
orge Bush voor het 'bobbitten van zo
wel Saddam Hussein als Manuel No
riega'.
De Amerikaanse woordenboeken
maakster Anne Seaton definieert een
het werkwoord aldus: 'de gewelddadi
ge en wraakzuchtige verwijdering van
de penis van je partner, oftewel depe-
nistratie'. Wat betreft de overlevings
kansen van het nieuwe woord is de
lexicografe echter voorzichtig: „We
verzamelen zo'n 8.000 nieuwe woor
den per jaar, waarvan slechts een frac
tie in het woordenboek belandt. Het is
nog te vroeg om een voorspelling te
doen."
vertaling margreet hesiinga
den haag diederik kramers
Na 30 jaar aan de macht (e zijn
geweest, is de hoogbejaarde Ka-
muzu Hastings Banda nog
steeds vastbesloten president
van Malawi te blijven, zelfs al
moet hij daarvoor vrije verkie
zingen houden. Zijn Malawi
Congrespartij (MCP) wees hem
begin deze week aan als lijst
trekker in de eerste vrije presi
dentsverkiezingen op 17 mei.
Als kandidaat-vice-president
neemt Banda een vroegere poli
tieke tegenstander die hij zelf in
de gevangenis had laten zetten
„Wie zegt dat men niet uit de
politieke dood kan herrijzen?",
aldus een afgevaardigde van de
MCP. De beslissing van de partij
heeft de meeste waarnemers
verrast. Die hadden namelijk
venvacht dat de partij 'een jon
ge en energieke kandidaat zou
kiezen'. De oude Banda was
door iedereen afgeschreven na
dat de bevolking in een referen
dum vorig jaar juni voor een
meerpartijenstelsel had ge
stemd. Hij beloofde onmiddel
lijk binnen een jaar verkiezin
gen te houden.
Daarmee leek het einde in
zicht voor de 'president voor
het leven' die zijn land sinds de
onafhankelijkheid in 1964 met
ijzeren hand bestiert. Het Mala
wi van Banda is volgens een di
plomaat niet eens een éénpar-
tijstaat. maar een 'éénmans-
staat'. De president bestuurt
zijn land als een privé-onderne-
ming en beheerst via diverse
bedrijven 30 procent van de
economie.
Tot voor kort was de MCP de
enige toegestane partij, waarvan
alle volwassenen verplicht lid
waren. In het buitenland ver
blijvende dissidenten die het
waagden naar Malawi terug te
keren, zouden 'als voer voor de
krokodillen dienen', zo dreigde
Banda.
Toch begon de oppositie zich
steeds meer te roeren, terwijl de
onvrede onder de bevolking als
gevolg van droogte en voedsel
schaarste toenam. Aanhouden
de onlusten en vooral de druk
van westerse donorlanden, die
de mensenrechtenschendingen
in Malawi beu waren, dwongen
Banda in te stemmen met een
referendum over zijn beleid.
Niet alleen politiek, ook fysiek
Kamuzu Hastings Banda: over de
negentig en toch weer presidents
kandidaat.
MALAWI
Hoofdstad: Lilongwe
Aantal inwoners: 8,5 miljoen
Oppervlakte: 118.480 krn2
(Nederland 10.844)
Bevolkingsdichtheid: 71
Nederland 168
Talen: Engels, Chichewa
leek Banda's einde nabij. Offi
cieel is de president 88 jaar oud.
maar in werkelijkheid zou hij de
95 al zijn gepasseerd. Volgens
het geruchtencircuit in Malawi
is zijn gezondheid na een re
cente operatie ernstig verslech
terd. Hij verschijnt nog maar
zeer sporadisch in het open
baar.
De wederopstanding van de
beoogde vice-president
Gwanda Chakuamba is zo mo
gelijk nog opmerkelijker dan die
van Banda. Ooit was hij de rij
zende ster binnen de Jonge Pio
nieren, de gevreesde paramili
taire militie van de president.
Toen hij minister van jeugdza
ken was. gooide Banda hem
voor dertien jaar de cel in we
gens samenzwering.
Vorig jaar werd Chakuamba
dankzij druk van de oppositie
op vrije voeten gesteld, en trad
kort erop weer toe tot de MCP.
Toen Banda in oktober in Zuid-
Afrika een hersenoperatie on
derging, werd Chakuamba tot
partijleider gekozen.
Volgens een diplomaat kon
de MCP Banda niet passeren als
lijsttrekker, maar zal Chakuam
ba uiteindelijk de fakkel van de
alleenheerser overnemen. De
vraag is of de MCP zich niet in
de vingers snijdt door Banda te
rug te halen nu het democrati
seringsproces in Malawi is inge
zet.
Toch is de toestand niet ho
peloos voor de MCP. Zij staat
immers tegenover een verdeel
de oppositie, die met zes kandi
daten de verkiezingen ingaat.
Litouwse hotelmanager probeert 'maffia' buiten de deur te houden
vilnius adrian bridge
the independent
De 'heren' in glimmende pak
ken wilden alleen maar helpen.
Ze vonden het erg te horen dat
de kelners in het hotel tijdens
het werk dronken waren. Het
bedroefde ze te vernemen dat
de veiligheidsagenten zich had
den misdragen. „Wij vinden dat
u op de hoogte moet zijn van de
olie omvang van het pro
bleem", zeiden zij tegen de ho
telmanager. „En wij maken de
dingen graag voor u in orde."
Het bezoek van de twee man
nen werd al langverwacht. Zij
hoefden zich niet voor te stel
len, of hun missie toe te lichten.
AI wekenlang hadden bijna 100
an hun loopjongens tieners
in opzichtige joggingpakken en
met witte sokken hewt hotel
op stelten gezet. Met schreeuw-
partijen en drinkgelagen waren
de 'jongens' erin geslaagd alle
échte hotelgasten te intimide
ren. Daardoor werd de poging
-an het hotel om een betere
marktpositie te verwerven com-
)leet de vernieling ingeholpen.
Mu is de tijd gekomen om te
onderhandelen over de voor
waarden voor een staken van de
vijandelijkheden. De normale
gang van zaken in Vilnius. An
ders echter dan de meeste Li
touwse ondernemers, weigerde
de hotelmanager te betalen en
wees hij de twee 'heren' de
deur. Maar de volgende dag
nam hij nieuwe veiligheids
agenten in dienst.
Hun taak was, paradoxaal ge
noeg, hem te beschermen tegen
degenen die hem 'bescherming'
boden. En deze keer nam hij
geen risico. Anders dan bij de
vorige ploeg waren het dit keer
echte beroeps: voormalige
werknemers van de Russische
geheime dienst, de KGB. „Hun
achtergrond kan me niets sche
len. In feite ben ik er blij mee",
aldus de manager. „Het enige
wat me interesseert is de la
waaischoppers buiten te krijgen
en ze daar te houden."
Net als elders in de voormalige
communistische wereld, is af
persing in Litouwen sinds de
onafhankelijkheid in 1991 een
levenswijze geworden. Of het
nu gaat om bescheiden straat
kiosken of de duurdere winkels
en restaurants: geen enkele
commerciële instelling is gevrij
waard van de pesterijen en af
persingen door straatbendes die
ten minste tien procent van de
opbrengst eisen.
Daarnaast zijn de bendes, die
losjes worden aangeduid met
'maffia' en die geleid zouden
worden door Russen, joden, Li
touwers en zelfs Tsjetsjenen,
uitgebreid betrokken bij prosti
tutie, wapenhandel, drughan
del, verkoop van uranium, han
del in gestolen auto's en zo on
geveer alles wat valt in de kraam
van de georganiseerde misdaad
te pas komt.
Gewone Litouwers worstelen
om in de harde economische
wereld van het post-communis-
me de eindjes aan elkaar te
knopen. Zij ergeren zich aan de
dagelijkse 'parade' van de 'nieu
we rijken', de zogenoemde
businessmen, die de wet aan
hun laars lappen en in splinter
nieuwe BMW's met hun rijk
dom pronken. Maar slechts
weinigen klagen hardop of tre
den als getuige bij misdaden
naar voren. „De meeste mensen
zijn gewoon te bang om zich te
verzetten", meent de hotel
manager, die zelf anoniem wil
blijven.
Er gaat zelden een week voorbij
zonder persberichten over een
nieuwe bomaanslag (iemand
die achter raakt met de betalin
gen) of schietpartij (vaak een
groezelig conflict tussen leden
van rivaliserende benden). „Het
probleem is zo groot en de mid
delen die wij ter beschikking
hebben zijn zo beperkt dat het
soms een onmogelijke taak
lijkt", klaagt Ricardas Pocius,
een politieagent van de Litouw
se afdeling van Interpol. „In het
algemeen heeft de maffia betere
auto's, wapens en uitrusting
dan de politie. Maar boven alles
hebben ze veel meer geld. Zij
kunnen zich gemakkelijk met
steekpenningen uit vervelende
situaties redden."
De Litouwse regering heeft lan
ge tijd geprobeerd de proble
men te bagatelliseren. Maar na
een serie bomaanslagen begin
vorig jaar is er nieuwe wetge
ving gekomen. Die geeft de po
litie meer mogelijkheden om
mensen preventief in hechtenis
te nemen. De politie is gerech
tigd iedereen die er maar van
wordt verdacht betrokken te
zijn bij de 'maffia' twee maan
den vast kan houden.
„Enkele van de ringleiders die
mij zulke problemen hebben
gegeven zijn onder deze wet
vastgehouden ik vind het
fantastisch", zegt de hotel
manager. „Ik weet dat dergelij
ke maatregelen in het westen
nooit zouden worden geaccep
teerd, maar hier zijn ze absoluut
essentieel. Die mensen krijgen
een verschrikkelijke klap als ze
twee maanden w orden wegge
stopt en misschien gaan ze
daardoor twee keer nadenken
voor ze opnieuw toeslaan. We
kunnen alleen maar hopen dat
het zal helpen op de lange ter
mijn het tij te keren. Als dat niet
zo is. dan heb heb ik uiteinde
lijk ook niet veel keus dan te be
talen."
vertaunG: luutje niemantsverdriet moskouTegenstanders eisen zijn hoofd, maar Irina's gestoei met het hoofd van de Russische nationalist Zjirinovski is onschuldiger. Zij is de as
sistente van de beeldhouwer die nationale en internationale kopstukken in was vereeuwigt Zjirinovski zal daar ook een plaatsje krijgen, naast an-
dere bekende en notoire Russen als Gorbatsjov, Lenin en Raspoetin. foto ipa