Banenpool werkt misbruik in de hand 995 ZATERDAG 19 FEBRUARI 1994 baar kansloze werknemers in de banenpool. Van Grunsven zegt daar niet toe bereid te zijn, omdat ze de banenpool nog steeds als een eindstation beschouwt. Vermeulen: Wij vinden ook dat de banenpool er is voor mesnen die niet door andere orga nisaties geplaatst kunnen worden. Maar na verloop van tijd moet je banenpoolers op nieuw beoordelen. Ie ziet banenpoolers door hun werk vaak geweldig opknappen en meer zelfvertrouwen krijgen. Hun kansen op bc taald werk worden daardoor groter." In totaal zes banenpoolers zijn vorig jaar doorgestroomd naar een betaalde baan.',,Dat is niet zo'n groot aantal, maar we willen daar wel mee doorgaan." Buurtbewoners in de Leidse wijk l'ancras- Oost moeten binnenkort hun oordeel geven over het 'zinvolle maatschappelijke werk' van banenpooler Zwart (54). Hij is sinds twee jaar wijkhuismeester, verbonden aan de Woning bouwvereniging Leiden (WBL). Zwart is aan gesteld op verzoek van de wijkgroep sociale vernieuwing, die graag een 'klusjesman' wil de hebben. De toekomst van Zwart is onzeker, ook al zegt hij zelf inmiddels 'onmisbaar' te zijn "Als ik één dag weg ben missen ze me al"). Wat er met de uitslag van een enquê te in de wijk gebeurt is onduidelijk. Medewerkster van de WBL K. de Goede zegt dat het 'nooit de bedoeling is geweest' de wijkhuismeester in vaste dienst te nemen. „Dan worden de kosten voor ons te hoog." WBL-voorlichtster Leonie Gopalves ontkent dit verhaal. Net als in bijvoorbeeld de Slaaghwijk hebben de buurtbewoners het laatste woord. Als zij be reid zijn om meer servicekosten te betalen kan de wijkhuismeester blijven, in dienst van de WBL. De Goede zegt dat de kans hierop zeer gering is omdat de servicekosten voor WBL-huurders in Pancras-Oost al zeer hoog zijn. Wat in Pancras-Oost vooralsnog een 'aanvul lende taak' is, is in de Slaaghwijk een nor maal betaalde baan. De huismeesters in de Condorhorst, Arendshorst. Merendonk en Zijldonk zijn daar in dienst van de WBL. De bewoners betalen voor hun service een maandelijkse bijdrage van ongeveer een tien tje. Zwart zelf wacht het besluit over zijn toe komst gelaten af. Tien jaar was hij werkloos, daarvoor werkte hij als heftruckchauffeur „Deze situatie moet natuurlijk niet te lang duren, want het salaris dat ik krijg is niet zo hoog. Ik weet niet hoe het nu verder gaat. Ik hoop maar dat het goed zal komen; dat ik een vaste baan kan krijgen." Misbruik Sommige werkgevers geven onomwonden toe dat zij de banenpool gebruiken om aan goedkope arbeidskrachten te komen. Frits van Oosten, directeur van verzorgingshuis Rijn en Vliet zegt dat hij er min of meer toe wordt gedwongen door voortdurende bezui nigingen van de rijksoverheid. De betaalde medewerkers lopen op de toppen van hun tenen om alle bejaarden te kunnen verzor gen. Banenpoolers kunnen de grote werk druk iets verminderen. Van Oosten: „De banenpool is op zich een goede regeling, maar het gevaar van misbruik is levensgroot. Ie komt komt als werkgever al snel op een hellend vlak terecht. Aan de ene kant word je door de sociale dienst gevraagd om gebruik te maken van de banenpool, an derzijds word je er door voortdurende rijks bezuinigingen bijna toe gedwongen om van de regeling misbruik te maken. Bij alle ver zorgingshuizen in de regio werken inmiddels banenpoolers. Ik zie wel collega's die banen poolers inschakelen omdat ze geen geld heb ben voor betaald personeel. Een kat in het nauw maakt nu eenmaal vreemde spron gen." Bij Rijn en Vliet werken vier banen poolers die huishoudelijke en administratie ve werkzaamheden verrichten. Op het ministerie van sociale zaken zijn de meningen verdeeld over kunstmatig gecre ëerde arbeid voor langdurig werklozen. Mi nister Bert de Vries (CDA) zei vorige maand niets te voelen voor een blijvende uitbreiding van de banenpool. Volgens hem moet alles op alles worden gezet om banenpoolers na vier jaar te laten doorstromen naar een nor male baan. De Vries stelde dat een op de zes banenpoolers het werk doet van een ander in een normale baan en op hetzelfde niveau. De PvdA wil het aantal plaatsen in de banen pool - 20.000 nu - juist verdubbelen. Staats secretaris sociale zaken Wallage (l'vdA) is voorstander van een 'activeringsplicht' voor de 'tienduizenden mensen die niet meer op een redelijke termijn aan het werk kunnen'. Zij kunnen bijvoorbeeld aan de slag om de veiligheid in steden te vergroten en vervui ling tegen te gaan. In het ambtenarenblad Binnenlands Bestuur van 28 januari jongstle den zegt hij wel dat er nog eens stevig nage dacht moet worden over de vorm die zo'n ac tiveringsplicht moet krijgen: "Want er blijft natuurlijk altijd een spanning bestaan tussen wat regulier werk is en wat als aanvullend kan worden beschouwd. Het blijft voor werk gevers in de collectieve sector immers een aantrekkelijke gedachte om mensen in dienst van de sociale zekerheid aan te stellen. Ie moet dus oppassen dat je niet een soort dua le arbeidsmarkt creërt, waar de ene werkne mer een salaris heeft en de ander gesubsidi eerde arbeid verricht.' 'Je raakt er gefrustreerd van' Langdurig werklozen ekmastbaatsma. kunnen 'zinvol matschappelijk werk' verrichten via de zogenaamde banenpool. Ze verdienen een minimumloon en binnen aan de slag als lasssistent- werknemers bij niet-commerciële instellingen. Organisaties maken fetig gebruik van deze mogelijkheid om goedkope arbeidskrachten in te schakelen. Banenpoolers zelf raken na verloop van tijd echter danig gefrustreerd. Ze j spreken van 'sociale onrechWaardigheid'. 'Steeds meer 'normale' taken worden door banenpoolers overgenomen. „De banenpool is een goede regeling, maar het gevaar van misbruik is levensgroot. Piet Ouwerkerk (56) werkte 29 jaar als montage-instructeur bij de ty pemachinefabriek Adler in Leiden. Hij werd het slachtoffer van de intrede van de computer. „De technische ontwikkeling heeft mijn baan opgevreten.". Na zijn ontslag vond hij een baan in Hazerswoude, bij kantoor- handel W. Prins, maar werd in 1987 opnieuw ontslagen. Ouwerkerk kwam in de bijstand terecht. Ondanks vele sollicitaties lukte het na zijn vertrek bij Prins niet om opnieuw aan de bak te komen. Zijn leeftijd speelde hem parten. Na vier jaar werkloosheid bood de stichting WeerWerk hem werk als banenpooler aan. Na lang zoeken („Ik kreeg de meest lullige baan tjes aangeboden") accepteerde hij een func tie bij de Leidse brandweer, als 'assistent medewerker preventie'. Daar werkt hij sinds 2,5 jaar. Ouwerkerk was een van de eerste Leidenaars die via de banenpool aan de slag kon. „Er werd me door een consulente van de stichting WeerWerk verteld dat ik simpele controles zou gaan uitvoeren bij de buiten dienst van de afdeling preventie. Maar mijn taken breidden zich al snel uit. Op een gege ven moment was het een volwaardige baan. Ik heb nu 's morgens een telefonisch spreek uur en ben mede verantwoordelijk voor de brandveiligheidskeuring van kleine hotels en studentenhuizen." „Het werk dat ik ddé werd vroeger gedaan door brandmeesters, in jaarlijkse roulatie. Ei genlijk zou ik minimaal in salarisschaal zeven moeten zitten, als hoofd brandwacht, met een bruto salaris van 3100 gulden per maand. Maar mijn salaris, 2163 gulden bruto, komt niet eens voor in de gemeentelijke salaris schaal van de brandweer. Het laagste loon in die schaal is 2168 gulden bruto; daar zit ik dus net onder. De stichting WeerWerk is een onderdeel van de afdeling sociale zaken van de gemeente Leiden. Ze plaatst banenpoolers in de ge meenten Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Alkemade en Zoeterwoude. De afgelopen jaren zijn 150 langdurig werklozen 'in dienst' getreden bij de stichting. Daarvan zijn 128 personen werkzaam in Leiden, de rest in omliggende gemeenten. Banenpoolers zijn door WeerWerk uitgeleend aan niet-commerciële organisaties die daar voor een jaarlijks bedrag van 3500 gulden be talen. De 'assistent-werknemers' ontvangen een minimumloon (1654 gulden voor gehuw den, 1515 gulden voor alleenstaanden). Wie in de banenpool terecht wil komen moet mi nimaal drie jaar werkloos zijn ouder dan 27 en een opleiding hebben die niet hoger is dan LBO. MAVO of LTS. De folder van Weerwerk meldt dat langdurig werklozen via de stichting worden aange zocht voor 'assistent-banen' op het gebied van administratie, controle, vervoer, onder houd, bewaking, verzorging en huishoudelij ke dienst. 'Werk waar niemand voor wordt aangenomen, vanwege de kosten.' Met de als banenpooler opgedane ervaring zou de kans op een betaalde baan 'veel groter' worden. Hoog gekwalificeerd Banenpoolers zelf mogen geen 'normale ar beidsplaatsen' innemen. Zij mogen slechts aanvullend werk verrichten. Maar Ouwerkerk zegt dat er 'een gat valt' als hij nu bij de brandweer zou vertrekken. Zijn chef, hoofd afdeling preventie Volker, beaamt dat Ou werkerk een 'hoog gekwalificeerde werkplek' bezet. Hij stelt dat het 'vanaf het begin' de bedoeling is geweest dat de banenpooler hoog gekwalificeerd werk' zou doen. In Ou- werkerks contract wordt echter gesproken van het 'assisteren bij eenvoudige controles'. Ouwerkerk: „Het eerste jaar vond ik de situa tie niet onredelijk, want ik heb geen enkele brandweeropleiding. Maar in de loop der ja ren leerde ik veel; ik heb zelfs een cursus rea nimatie en tekstverwerking gedaan. Ik voel me nu ook echt een medewerker van de brandweer, ik ben daar ingeburgerd. Al ben ik officieel in dienst van de stichting Weer Werk, die mij heeft 'uitgeleend' aan de brandweer." „Omdat ik officieel niet in dienst ben van de brandweer worden met mij geen functione ringsgesprekken gehouden. Er is geen enkele motivatie. Of ik nou drie controles per dag doe of één, dat maakt niets uit." „Het is een sociale onrechtvaardigheid. Moet ik nu nog tien jaar van dat loontje rondko men? De 4.000 gulden die ik vroeger verdien de zal ik wel nooit meer krijgen, maar ik zou al tevreden zijn als ik er 1000 gulden per maand bijkreeg. Ik bouw zelfs niet eens een pensioen op. Er wordt je door de brandweer en WeerWerk valse hoop gegeven op een vaste baan. Als ik de bevorderingen en uit breiding van de personeelssterkte op andere afdelingen zie. dan denk ik: kan er nu niet eens iets voor mij gebeuren?" Gefrustreerd Zijn kritiek heeft hij meermalen geuit bij zijn werkgever, de stichting Weerwerk. Maar daar kunnen ze niets aan de situatie doen. De eni ge 'oplossing' voor Ouwerkerks probleem is stoppen met werken. „Als ik kritiek heb, zeg gen ze tegen mij: 'U hoeft daar helemaal niet te werken. U kunt toch stoppen als u het niet aankunt?! Of: 'We kunnen een andere baan voor u zoeken'. Maar ik wil helemaal niet stoppen of iets anders doen, want ik heb het bij de brandweer prima naar m'n zin." „Je raakt er gefrustreerd van; je gevoel van ei genwaarde daalt. Mijn vrouw is nog zo geluk kig dat ze een klein pensioentje heeft, maar dat wordt dus weer in mindering gebracht op mijn salaris. Ik wil niemand aanvallen, maar het systeem deugt niet. Er zit een luchtje aan, waar je in het begin niet bij stilstaat." Banenpooler Bob del Prado, 'manusje-van- alles' bij de brandweer, is het met zijn collega eens. Ook hij hekelt het ontbreken van enige pensioenvoorziening en spreekt in dit ver band van 'sociale onrechtvaardigheid'. „Er zit voor ons niets in, ook al kosten we een appel en een ei. Geen pensioen of wat dan ook. Maria Groenewegen, medewerkster perso neelszaken, noemt de situatie 'heel verve lend' maar ziet zo gauw geen oplossing voor de problemen van banenpoolers. „Ik kan me heel goed voorstellen dat mijnheer Ouwer kerk op een vaste baan hoopt, maar ik weet niet of dat ooit mogelijk is. Wij moeten dan bij de gemeente aannemelijk kunnen maken dat onze formatie uitgebreid moet worden." Het is voor organisaties die banenpoolers 'in dienst' hebben, niet mogelijk deze goedkope arbeidskrachten iets extra's te geven. Groe newegen: „Als wij tegen de Stichting Weer werk zeggen: 'We willen meer betalen voor een banenpooler', dan kan dat niet. Het beetje extra dat wij op het minimumloon leg gen om de verschillen met andere medewer- kers te verkleinen, wordt dan gekort op de uitkering van die banenpooler.' „Natuurlijk is de situatie heel vervelend. Ik vraag me ook af of je een banenpooler daar eindeloos kunt laten zitten. Ik heb wel eens contact opgenomen met de AbvaKabo met de vraag of ze iets voor banenpoolers kunnen doen. Ze komen dan wel binnen op niet-re- guliere vacatures, maar op den duur verwer ven ze vaak toch een belangrijke plek in een organisatie." De 'extra functie' die Ouwerkerk juli 1991 kreeg was overigens helemaal niet zo 'aanvullend', zoals eigenlijk verplicht is. Ba nenpoolers mogen geen 'gewone arbeid- plaatsen' bezetten. Groenewegen: „Wij wer den benaderd door Weerwerk met de vraag om een werkplek voor een-banenpooler te creëren. Toen hebben we onderling een beetje geschoven met de werkzaamheden. Tja hoe gaat dat: van die en die wordt een beetje werk afgehaald." 'Eindstation' Directrice van het Leidse arbeidsbureau, Ka ren van Grunsven, vindt dat het met de ba nenpool de verkeerde kant opgaat. In een co lumn in deze krant van 15 oktober vorig jaar, stelt ze dat langdurig werklozen in toene mende mate worden misbruikt als goedkope arbeidskrachten. 'Fantastisch, denken ze bij het ministerie van onderwijs en wetenschap pen: we schrappen de officiële banen voor ondersteunende functies op scholen, zoals bijvoorbeeld conciergetaken en nemen er ba nenpoolers voor in de plaats. En opnieuw is een stukje reguliere werkgelegenheid verlo ren gegaan.' Van Grunsven vindt de banenpool een ge schikte regeling voor langdurig werklozen die volstrekt onbemiddelbaar zijn. Ze denkt aan ouderen met een lage opleiding die zo'n acht a negen jaar vergeefs naar betaald werk heb ben gezocht. „Oorspronkelijk was de regeling ook als 'eindstation' bedoeld voor die catego rie. Maar nu het systeem vol raakt, zegt het ministerie van sociale zaken ineens dat het een 'doorstroommogelijkheid' is. Terwijl veel gecreëerde functies in de banenpool abso luut niet aansluiten op de vraag vanuit het bedrijfsleven." ILLUSTRATIE INCRID JOUSTRA De voor de banenpool geschikte categorie werklozen wordt volgens Van Grunsven steeds verder uitgebreid. „Als je ziet wat er in Amsterdam gebeurt: daar zijn werklozen met een academische opleiding na drie jaar werk loosheid aan de slag gegaan als banenpooler. Dat lijkt mij niet de bedoeling. Er moeten al leen werklozen in terecht komen voor wie al les al geprobeerd is en niets anders over blijft." „Je moet je afvragen of je de banenpool moet blijven uitbreiden. Gaan we die kant op, dan krijgen we straks een leger van werkenden die tot aan hun pensioen in de banenpool zitten, een minimumloon hebben en geen pensioen opbouwen. Met het criterium 'aanvullende arbeid' kun je alle kanten op, stelt Van Grunsven. „In de loop der jaren zijn door bezuinigingen heel wat banen verdwenen, die nu weer terugko men als 'additioneel' werk. geschikt voor de banenpool. Neem nu de de banen van con cierges en bodes, die zijn overal wegbezui- nigd en worden weer ingevoerd als 'extra werk'. Ja, als je maar lang genoeg bezuinigt wordt op een gegeven moment elke baan ad ditioneel." „En ook al is een baan echt additioneel dan kun je je ook afvragen of zo'n functie dat tot in lengte van dagen kan blijven. Neem nou de orngei'ingsi'aklieden in Leiden. Buurtbe woners zijn tevreden over de klusjes die ze in de wijk doen. Die omgevingsvaklieden voor zien op den duur in een behoefte. Hun werk wordt dan als 'regulier werk' gewaardeerd. Eigenlijk moet de gemeente die mensen dan gewoon in dienst nemen." Beoordeling Arjan Vermeulen, hoofd sociale zaken van de gemeente Leiden, vindt dat het arbeidsbu reau moet blijven bemiddelen voor schijn

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 35