'Zo'n kans krijg je maar één keer in je leven'
Snijdende kou en hete koffie van 't Leger
'Het was gelijk een ballet in de ruimte'
^aaltjes Top Drie in Leiden
Het Gesprek van de Dag
Heeft 'Kleine' Van Dale nut?
1/OENSDAG 16 FEBRUARI 1994
b gaan voor minder dan 120
fllen wedstrijd naar Hamar.
jen fanatieke fans van de Zoe-
fcwoudse schaatser Jeroen
Jraathof reizen vandaag heen
3ei|iweer naar de Noorse stad
jaar de Olympische 1500 meter
as jordt verreden. In hetzelfde
;t negtuig als waarin familie (va-
anifer, moeder, twee kinderen,
enpndin) en twee oud-trainers
t s«n Sassenheimer Martin Hers-
Tan worden vervoerd. Vertrek-
|d vanaf Schiphol 08.30 uur,
afrosten voor de fans 1150 gulden
/Vofcr persoon. Daar kun je toch
in leuke meerdaagse winter-
iortvakaniie voor boeken. Wat
•zielt mensen dan om zo'n be-
ïr te leggen om hun fa-
iriet hooguit twee minuten in
Tien fanatieke fans steunen schaatser Jeroen Straathof in Hamar
actie te zien?
Van trainers en familie - het he
le gezin Straathof en de vrien
din van Jeroen zijn al eerder
met de auto vertrokken - is dat
nog enigszins begrijpelijk. Maar
hoe zit dat met de fans? ,,Ik ga
niet voor twee minuten, ik ga
voor 1.51", reageert Gerard van
der Hoeven laconiek. De voor
lichter van de gemeente Voor
burg is e'e'n van de Straathof-
fans die (met vrouw) meegaat.
„Omdat dit een kans is die je
maar een keer in je leven krijgt
om een Zoeterwoudenaar op de
Olympische Spelen in actie te
zien. Daarom ging ik in 1992
naar Warschau, waar hij we
reldkampioen werd, en daarom
ga ik nu naar Hamar. Een win
tersportvakantie trekt me trou
wens niet."
Het wedstrijdschaatsen wel. Bo
venmatig zelfs. En dat geldt ook
voor de andere leden van het
Zoeterwoudse gezelschap dat
'toevallig' uit vijf mannen en vijf
vrouwen bestaat. Opvallendste
vrouwelijke leden: de twee zus
ters Mooijman en hun schoon
zuster. Ware globetrotters als
het om schaatsen gaat en niet
alleen reislustig maar ook crea
tief. Wie vanmiddag een zeven
meter lang spandoek zag han
gen in het Vikingschip (bij de
vlag van het Leidse reisbureau
Sport en Media Travel, dat hun
reis regelde), weet dat zij in elk
geval niet de boot hebben ge-
'Jeroen. goud, zilver, brons of
doublé', heel Zoeterwoude leeft
met je mee', schreeuwt het
doek ter aanmoediging van de
schaatser, die uit eigen zak de
eendagsvlucht voor zijn fysiohe-
rapeut Theo Schrader betaalt.
Het is een opvallende overeen
komst met de zeven personen
tellende Hersman-groep, waar
in Kees Meeuwisse (de prive'-
trainervan Martin) gratis mee
vliegt. „Daar is een actie voor
georganiseerd", aldus vader
Hersman.
Hij ook signaleert meteen het
verschil tussen de twee dorpen.
In Sassenheim wordt niets geor
ganiseerd, 'althans niet voor zo
ver ik weet', in Zoeterwoude
zijn velen in de ban van de
Olympische race van een van de
Zo gaat 'schaatsfa
naat' Jan van der Geest niet
mee. omdat hij zijn weekendca-
fe' De Meester per se wilde ope
nen tijden de race van Straat
hof. Om toch familie aanwezig
te laten zijn, gaat nu zijn vrouw
mee - overigens net zo'n en
thousiast supporter van Jeroen,
die ook een eigen fanclub heeft.
Opgericht door twee meiden uit
Amersfoort telt die club, dat het
blad Jeroen-nieuws uitbrengt,
nu zo'n 50, 60 leden. Voorna
melijk dorpsgenoten. „Het had
misschien ook wat meer voor
de hand gelegen als de club in
Zoeterwoude zelfwas opge
richt, maar dat is er nooit van
gekomen", aldus Gerard v.d.
Hoeven. „Het is ook allemaal
erg snel gegaan. Vier jaar gele
den werd Jeroen Zoeterwouds
kampioen door op de Noord Aa
een rechtstreeks duel van Pa
trick den Eisen te winnen. Toen
al zag je zijn talent. Maar het is
natuurlijk wel een wonder dat
hij nu op de Spelen staat. Dan is
het toch geen wonder dat je
daarbij wil zijn?"
Dakloze Arie vindt aandacht overdreven
'11f e journaallezer repte er al
11 /er: de gevoelstemperatuur is
°*|r beneden de min-twintig
:aden. Nou, dat bleek. Zodra je
neus buiten de deur had ge-
an oken, begon deze te lopen,
et snot vroor meteen vast op
bovenlip, vingers en tenen
!ten het afweten en voor het
elzijn van de oren moest wor-
:n gevreesd.
|n*|ok op deze koude maandag-
rond gaat kapitein Kroon van
t Leger des Heils bij het Leid-
station kijken of er dak- of
mislozen zijn. Het hele jaar
jor maakt hij drie keer in de
eek deze ronde, „Maar als het
koud is, ga ik elke dag even.
weet niet of er mensen zijn
hulp nodig hebben."
okslag half elf wordt de Leger
s Heils-thermoskan met kof-
in de auto gezet, vergezeld
n drie pakjes met elk twee bo-
hammetjes. Achterin de auto
it dekens want 'niet iedereen
at mee. Dan kun je altijd een
'ken achterlaten'.
•oon verwacht eigenlijk geen
rs aan te treffen. Leiden
aar schatting zo'n 30
Bensen zonder vast huis.
/laar daklozen wachten niet
de kou hen overvalt. Ze we-
k n bijna allemaal wel onderdak
vinden. Veel gaan er naar de
Hote steden."
T oon zet zijn auto op het
1 :huttersveld. De wind giert om
gebouwen en snijdt dwars
tor je heen. Fietsers zwalken
ep in de jas en met de muts
over de oren tegen de
orm in. Kapitein Kroon snuf-
lt eerst achter De Leidse
)ort. Er ligt een oud kussen,
it lappen en er staat een pias
bakje met water.
andhopen
)it kan in de zi
rver duiden,
in dit weer gaat niemand
liggen". Dat lijkt inderdaad
eel onverstandig. Naar het sta
on dan maar. Een blik achter
container die voor de oude
isenstalling staat opgesteld,
vert ook niets op. Zandhopen,
alles. De tunnel door en
de nieuwe fietsenstalling
et station in.
r geloof
Kapitein Kroon ontmoet op het station Arie: „Nu opeens zijn we zielig. Belachelijk."
Daar weet Kroon wel een paar
'fijne' plekjes voor daklozen. De
ruimte onder de perrons zeven
en vier willen nog wel eens be
schutting bieden. Nu niet. Het
is niet alleen stervenskoud daar,
maar bovendien staat er een
laag water. Ijs dus.
Dan opeens duikt uit het niets
een man op. „Hé, daar ben je.
Ik zag je al lopen. Ben je ons
aan het zoeken?", zegt hij. Het
is duidelijk een bekende, de ka
pitein krijgt een flinke schou
derklop. Het is Arie, 36 jaar en
keurig gekleed. „Die spijker
broek heb ik van het Leger ge
had. Deze man", hij wijst op
Kroon, „moeten ze veel meer
geld geven".
Arie vindt de plotselinge aan
dacht van journalisten voor
daklozen nogal overdreven.
„Kijk, elke dag opnieuw maak ik
me zorgen waar ik die avond
slapen moet. Maar nu opeens
zijn we zielig, omdat het zo
koud is. Belachelijk."
Kroon maak zich zorgen om Ab.
een andere dakloze die geregeld
in het Leidse station rondhangt.
Arie vermoedt dat Ab ook op
het station is, maar weet niet
waar. Een dakloze die een goe
de plek heeft gevonden vertelt
die niet door. „Ik ga jou niet
vertellen waar ik ga liggen, want
dan ga jij daar morgen liggen",
zegt hij. Arie krijgt een bak kof
fie en een boterhammetje.
Kroon drukt hem op het hart te
gen Ab te zeggen dat die een
bak koffie bij de kapitein thuis
kan komen halen.
Niet zielig
Na een paar minuten met
Kroon te hebben gekletst staat
Arie op en loopt naar het perron
waar de trein naar Den Haag
vertrekt. Daar kan hij nog wel
een plek vinden, denkt hij.
„Kijk, ik ben niet zielig. Ik heb
dertig gulden in mijn zak en zou
dus een hotel kunnen nemen.
Ik doe het niet want ik moet
nog de hele week ervan eten.
Maar de psychiatrische patiën
ten, die hebben het echt moei-
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
lijk", roept hij nog na. En weg is
hij.
De kapitein pakt de thermosfles
in en we vervolgen de tocht. Er
wordt nog even bij de bushaltes
gekeken en goed zichtbaar voor
iedereen loopt Kroon langs de
winkels terug naar de auto.
„Mocht iemand me nodig heb
ben, dan kunnen ze me vin
den".
De koude klus zit erop. Kroon is
blij met de hulp die hij heeft
kunnen bieden. „Zo zie je maar,
ik verwachtte niemand aan te
treffen en heb nu toch Arie even
kunnen helpen."
MONICA WESSELING
Telefoon 071-356444
of
Postbus 54,2300 A8
te Leiden
Bruikbare tips worden
beloond met een cadeaubon
van 25 gulden.
Martijn heeft 'meisje van het
Leukermeer' nog niet gevonden
Het meisje van het Leukermeer
is nog steeds niet gevonden. De
vader van Martijn Sjoerds uit
Leusden moet tot zijn grote
spijt melden dat tot nu toe nie
mand heeft gereageerd op de
oproep die zijn zeventienjarige
zoon vorige week in het Leidsch
dagblad deed. Martijn is wan
hopig op zoek naar een meisje
uit Alphen van ongeveer vijf
tien jaar dat hij vorige zomer
op een camping aan het Leu
kermeer ontmoette. Hij vergat
haar toen weliswaar haar naam
en adres te vragen, maar kan
haar toch niet uit zijn hoofd zet-
Dat de Alphense nog steeds niet
heeft gereageerd is toch wat las
tig. Martijn zit namelijk net in
zijn tentamenperiode. En op
zo'n moment leidt de vraag, of
de ongeveer vijftienjarige dame
nu wel of niet contact zal opne
men, toch wel wat af. „Hij leert
voor banketbakker", zegt pa
Sjoerds. Dus als het meisje
we kunnen haar nog steeds
geen naam geven van gebak
jes houdt, zit het wel goed als ze
toch uiteindelijk reageert.
En misschien helpt het als bur
gemeester Paats uiteindelijk
toch besluit om voor Martijn op
zoek te gaan. De Leusdenaar
schreef hem een brief met het
verzoek te helpen. Dat verzoek
werd geweigerd. De burgemees
ter beantwoordt alleen brieven
die over gemeentelijke zaken
gaan. aldus een woordvoerster.
Wij proberen het zelf ook nog
een keer, in de hoop dat Martijn
deze week meer succes heeft
met zijn zoektocht dan vorige
week. Of het ongeveer vijftienja
rige meisje, dat vorig jaar in de
zomer aan het Leukermeer met
Martijn heeft getafeltennist,
hem wil bellen. Het telefoon-
033-940456.
stad waar de dichter Piet
laltjens studeerde zouden we
:h zuinig moeten zijn op zijn
en rubberen broeders,
ïee, hoor. Telkens wor-
door onverlaten weer
irkeerspaaltjes omver gereden.
gaan om de ver-
laledijde 'Amsterdammertjes'
de smalle trottoirs in Leiden,
ire paaltjes die het verliefden
fletten om innig gearmd naast
te lopen, zou het nog te
egrijpen zijn. Maar de ver-
;0 eerspaaltjes, de paaltjes die
orgen voor onze veiligheid, die
ouden toch moeten worden
?ji ntzien.
z( r is in Leiden een Top Drie van
sl mver gereden paaltjes. De heer
V( epelaar van de afdeling wegbe-
jo akening weet er alles van. „Het
lil aaltje op de verkeersdruppel
in ij de Vreewijkbrug is het meest
ai mver gereden paaltje. Soms
dl gt het twee keer in de week
aj lat. We hebben het hier over
1 en rubberen paaltje, een paal-
n e dat dus meeveert. Maar die
a utomobilisten rijden zo hard
i at het hele paaltje eruit gere-
li en wordt."
h a, dan sta je als paal dus echt
1 oor paal. Er is dan ook gekozen
1 oor een goedkoop paaltje. Nou
w i. goedkoop, het kost altijd nog
1125 gulden. Maar dat is precies
il 25 gulden goedkoper dan de
ele paaltjes die even verderop
taan en die 250 gulden kosten.
>p nummer 2 van de Paaltjes
op drie staat het paaltje op het
ort Rapenburg, langs de bus-
11 trook naar de Breestraat. En als
oede derde op de Top Drie
taan de paaltjes langs de Haar-
'mmermeerweg.
epelaar heeft wel een verkla-
ng voor de paalslag. „Hoe lan-
'j er automobilisten ergens heb-
en moeten wachten, hoe har-
a er ze hun weg vervolgen. En
lat* letten ze niet op. Maar ja, je
r gereden paaltje op de Witte Singel.
FOTO LOEK ZUIJDERDUIN
kunt die dingen ook niet weg
halen want mét paaltjes is het
nog altijd veiliger dan zonder."
Sommige automobilisten dien
den na het aanrijden van een
paaltje een schadeclaim in bij
de gemeente. Rare zaak. Alsof
een moordenaar zijn slachtoffer
van doodgaan beschuldigt. Die
claims zijn dan ook niet inge
willigd. Nee, daar stellen ze bij
de gemeente wel paal en perk
CEES VAN HOQaE
Een Van Dale woordenboek voor jonge kinde
ren. Is daar behoefte aan? De meningen zijn
verdeeld, de uitgever vindt in elk geval van wel.
Eind april verschijnt het eerste woordenboek
dat is bestemd voor kinderen van zes tot tien
jaar oud.
Het idee voor het woordenboek komt dan ook
niet uit de lucht vallen, vertelt Tanja Nijhuis.
Onderzoek onder scholen zou duidelijk hebben
gemaakt dat er vraag is naar het Van Dale Junior
Woordenboek, zoals het officieel gaat heten. Er
bestaat overigens al een Van Dale voor kinderen
vanaf een jaar of tien.
Een aparte redactie, een andere dus dan die van
de 'Dikke' Van Dale, werd aan de 'Kleine' Van
Dale gezet. Het eindprodukt, waarin de beteke
nis van woorden waar nodig wordt verduidelijkt
met tekeningen, is in de praktijk beproefd bij
een aantal scholen in de regio Utrecht.
Toch laten enkele Leidse onderwijzers en direc
teuren van basisscholen blijken twijfel te heb
ben over het nut van de jongste loot aan de Van
Dale-stam. Gert-Jan de Zwart, directeur van de
Merenwijkschool: „Om een woordenboek te ge
bruiken moetje het alfabet beheersen, kinderen
doen dat als ze zeven of acht zijn. Dan zitten ze
in groep vijf of zes en dat is ook het moment
waarop we met andere woordenboeken begin
nen en de boeken die er zijn voldoen aan de ei
sen. Ik denk dan ook niet dat we een afnemer
zullen zijn."
De Zwart merkt op dat hij jongere kinderen niet
zo een-twee-drie- iets ziet opzoeken in boeken.
„Maar het kan natuurlijk ook een soort instruc
tieboek zijn om dat te leren, hoewel ik geen idee
heb wat ik me daarbij moet voorstellen."
Geen heil
Zijn collega J. Los van de protestants-christelijke
Beatrixschool kan sluit zich daarbij aan. „De
uitgever zal er wel van uitgaan dat er een gat in
de markt ligt. Maar of dat ertoe leidt dat wij het
aanschaffen? Het moet ook binnen het budget
passen, dat ook al steeds minder wordt. Ik denk
niet dat ik een gaatje ga zoeken om het te kun
nen kopen. Er zijn in het onderwijs heel wat be
langrijker dingen dan de aanschaf van een dan
een woordenboek voor jonge kinderen." Han-
nie van Dijk van de Leidse vrije school Mare-
land laat blijken helemaal geen heil te zien in
het boek. Het past niet bij de werkwijze van de
Vrije School. „Wij gaan uit van het woord
beeld", vat ze die samen.
Tanja Nijhuis van Van Dale's woordenboeken
ziet dat toch anders. Niet alleen scholen zullen
het boek kopen dat 30 gulden gaat kosten
(ƒ.37,50 in gebonden versie), maar ook ouders,
grootouders en ooms en tantes die een 'ander',
verantwoord verjaarscadeau zoeken. Ze laat in
het midden of daarbij wordt gedacht aan het
kind dat alles al heeft en na de spelcomputer
toe is aan een eerlijk ouderwets boek. Of aan de
steeds kleiner wordende groep die geïsoleerd
van video en computer opgroeit en
een boek nog steeds heel gewoon is.
RUDOLF KLEUN»
Astronauten doen een dagje Noordwijk aan
Hij beantwoordt totaaal niet
aan het beeld dat je hebt van
een echte astronaut. Zo eentje
dus van het type Armstrong, Al-
drin of Collins, de eerste men
sen die bijna dertig jaar geleden
in 1966 voet zetten op de maan.
Nou ja, mensen. Met ruimte
helm op leken ze meer op we
zens van een andere planeet en
zonder helm oogden ze als
Griekse goden die zojuist waren
afgedaald van de berg Olympus.
Goden dan weliswaar met een
Ameriaanse Gl-kapsel, maar in
elk geval met dezelfde superieu
re blik van onoverwinnelijkheid
in de ogen.
Nee, neem dan Story Musgrave,
de moderne ruimtevaarder an
no '94. Die ziet er - op de party
die de European Space Agency
(ESA) gisteren in Noordwijk gaf
ter gelegenheid van de geslaag
de ruimte-reparatie in decem
ber '93 aan de Hubble Telesco
pe - bepaald niet uit als de su
perman op de zwart-wit beel
den van weleer. De Amerikaan
uit Kentucky is klein van stuk,
van onbestemde leeftijd en
heeft zijn kop geheel kaalge
schoren. In tegenstelling tot zijn
zes companen, onder wie één
vrouw, is hij op de presentatie
bij Estec informeel gekleed. De
kleur van de coltrui is paars. Hij
heeft twinkelingen in zijn ogen,
ligt opvallend goed bij de dames
in het gezelschap en zou, met
zijn gevoel voor humor en soft-
spoken als hij is, misschien een
prima figuur slaan voor een vol
le collegezaal. Welke laatste in
druk de juiste blijkt te zijn. Hij
is, naast doctor in de medicij
nen, namelijk doctor in de lite-
Dat uiterlijke schijn vaak be
driegt, gaat ook in zijn geval op.
NASA-man S*oi^Musgrave mag
De bemanning van Mission 61 die kans zag om de Hubble Space Telescope te repareren. Linksboven de Amerikaan Story Musgrave.
er dan wel uitzien als de jongere
uitgave van Kojak, hij is wel de
gelijk één van de meest gerouti
neerde ruimtevaarders die op
deze aardbol rondloopt, dan
wel soms daar ver boven hangt.
De beelden van de succesvolle
laatste missie STS 61 naar de te
lescoop - die op 600 kilometer
afstand van de aarde zijn baan
tjes draait en foto's van het
heelal terugseint - bewijzen dat
eens te meer. In geval van ge
compliceerde klussen aan de
buitenkant van het 11.000 kilo
gram wegende object, komt
steeds de liefhebber van schrij
vers als Proust, Borges en Joyce
in beeld.
Wat de link is tussen literatuur
en zijn werk als astronaut? Daar
hoeft de veteraan van NASA en
kenner van de klassieken dus
niet over na te denken. „Ruim
te", zegt de Amerikaanse gast
zonder dralen. En staart, over
het hoofd van de onvermijdelij
ke Wubbo Ockels, de expositie
ruimte in die bij Estec deels is
gewijd aan dit speciale Hubble-
project waaraan ook de ESA
deelnemer is. Een mystieke
glimlach speelt om zijn lippen.
Of ik dat gevoel ook ken. is ver
volgens zijn wedervraag. Niet
echt. Het professionele advies
luidt om Proust er dan nog
maar eens op na te slaan.
Wat het is om op 600 kilometer
van de aarde al zwevend en
slechts verbonden met een
kunstmatige navelstrenge
soort contactlens op de Hubble-
telescoop aan te brengen -
zoals de bemanning dat in de
cember '93 deed - daarover kan
hij concreter zijn, ja zelfs lyrisch
worden. „Het was gelijk een
ballet in de ruimte. Een onge
looflijke ervaring. Zo rustig is
het daar, zo ontzettend traag
gaat alles en zo mooi is het, dat
je je daar geen voorstelling van
kunt maken. Maar echt veel tijd
om je te verbazen, heb je na
tuurlijk niet. Het was vooral
werken die vijf dagen."
Stilstaan bij het eventuele ge
vaar dat zo'n missie - zijn vier
de al en wat hem betreft volgen
er nog vijf - met zich meebrengt
doet hij niet. „Kan ook niet.
AngsM^en emotie. En a.
FOTO NASA/ESA
emoties heb je bij zo'n klus
niets, dus die moet je uitschake
len. Ja, dat zou je enigszins kun
nen vergelijken met een auto
coureur in de Indy 500. Ga je
nadenken over alle risico's, dan
zit je al fout. Natuurlijk, bij de
start en landing kan er van alles
misgaan. Als er tijdens een
ruimtewandeling door een con
structiefoutje een scheur in het
pak ontstaat en de druk weg
valt. gaat je bloed koken. Weg
vliegen als je eventueel zou los
raken? Geen punt. Dan pikken
ze je met het ruimteveer Endea
vour later wel weer op. Nee. dat
is geen grapje. Dat kan echt".
