Advocaten pogen vergeefs IRT-praktijken te ontsluieren
RECHTDOOR NAAR
HET MEUBELPLEIN.
BOULEVARDS
GEWOON LINKS
LATEN LIGGEN.
MEUBELPLEIN
LEIDERDORP
Rijkswaterstaat ziet af vaE
berging containers op zee
Peter Pot neemt 'arm Leiden' ondei
de loep in historisch onderzoek
Randstad
Heineken brouwerij bewoonbaar
Kamer wil opheldering
'smeergeld' Nederkoorn
Weekblad moet Jomanda
schadevergoeding betalen
Vierdaagse werkweek
Fokker bespreekbaar
r
WOENSDAG 16 FEBRUARI 1994
amsterdam anp
Sinds de opheffing van het Interregionaal
Rechercheteam (IRT) Noord-Hollan-
d/Utrecht is het in verschillende rechtsza
len vast advocatengebruik geworden: met
man en macht proberen de waarheid boven
tafel te krijgen omtrent de geheimzinnige
reden van die opheffing, de „gewraakte
werkmethode". En raadslieden stuiten tel
kens weer op hetzelfde argument. Als de
methode wordt onthuld, vallen er doden, zo
redeneert Justitie.
Gisteren was het weer raak bij de recht
bank in Amsterdam. Zeven advocaten zaag
den de voormalig leider van het IRT, de
Utrechtse commissaris A. Lith, andermaal
door over de gangen van het omstreden po
litieteam, in 1989 in het leven geroepen
voor de bestrijding van de „bovenlokale"
georganiseerde misdaad. De raadslieden
vertegenwoordigen een groep mannen, die
onder meer wordt verdacht van de import
van 30.000 kilo hasj.
Lith lijkt momenteel de meest gehoorde
getuige van Nederland. Eerder moest hij in
de rechtszaal opheldering geven omtrent de
gangen van het IRT in de grote XTC-zaak en
een Utrechtse hasjzaak. De hamvraag is tel
kens: heeft het IRT de omstreden methode
in de betreffende zaak gehanteerd? Tot dus
ver heeft de getergde commissaris alle ad
vocaten moeten teleurstellen. Maandag liet
Lith alleen los dat de methode gedurende
een kortere periode is gebruikt dan vorig
jaar december werd aangegeven in het
r' ,L i
Amsterdam Op het voormalige terrein van de Heineken brouwerij in de Amsterdamse Pijp is een grote gedaanteverwisseling gaande. Waar
tientallen jaren lang paarden en later vrachtwagens de fusten bier kwamen laden en lossen, komt nu een boogvormig complex woningen uit
de grond. Op het terrein rest nu alleen nog het Heineken ontvangstcentrum en museum. foto fred steenman
'Dit is volstrekt ongeloofwaardig
den haag.
Minister Andriessen van econo
mische zaken moet opheldering
geven over het gerucht dat
voormalig Fokker-topman Ne
derkoorn 25 miljoen mark
smeergeld van DASA zou heb
ben ontvangen, toen dit Duitse
bedrijf vorig jaar 51 procent van
de Fokker-aandelen kocht. Het
verhaal komt van directeur La-
keman van de Stichting Onder
zoek Bedrijfsinformatie (SOBI).
.Andriessen zal vanmiddag in
een besloten overleg met de ka-
sche zaken over de zaak aan de
tand worden gevoeld. „Als het
waar is, dan zou dat ontzettend
navrant zijn. Zo'n bedrag staat
in schril contrast met de 1900
ontslagen bij Fokker", aldus
PvdA-kamerlid Van Gelder.
GroenLinks-kamerlid Rosen-
möller: „Lakeman is iemand die
vaak gelijk heeft. Laat hij die
anonieme brief, waaruit hij zijn
informatie heeft gehaald, maar
eens openbaar maken."
WD-kamerlid Rempt is ver
ontwaardigd over de aantijging.
„Dit is volstrekt ongeloofwaar
dig. Die zuinige Duitsers heb
ben heel lang zitten koekeloe
ren op de centen van Fokker.
Het is dan onlogisch te veron
derstellen dat er zo'n enorm be
drag aan Nederkoorn zou zijn
uitbetaald."
Garantie personeel provincie
vijf jaar een werkgarantie en ie
dereen komt tenminste in een
gelijke salarisschaal. Brouwer
verwacht dat provinciale staten
vrijdag het licht op groen zullen
zetten voor de afsplitsing van
Rotterdam. Overigens moeten
de Tweede Kamer en het kabi
net zich daar dan nog wel over
uitspreken.
Nog niet geregeld is het veref
fenen van de rekening van de
afsplitsing. Brouwer schat deze
kosten zo'n 70 miljoen gulden.
Hij vindt dat het rijk deze moet
betalen.
haarlem arthur maandag
Uitgeverij Spaarnestad BV moet
mevrouw J.W. Damman uitTiel,
beter bekend als gebedsgeneze
res Jomanda, een schadever
goeding betalen van 15.000 gul
den. Dit heeft de Haarlemse
rechtbank bepaald. Spaarnestad
is in het blad Story te ver ge
gaan tegenover Jomanda.
In nummer 44 uit 1991 be
steedde Story uitgebreid aan
dacht aan Jomanda. „Buitenge
woon triest was het verhaal dat
Story-medewerkers optekenden
uit de mond van een verdrietige
moeder die haar zieke dochter
tje heeft verloren na een bezoek
aan het medium", meldde het
blad in een hoofdredactioneel
commentaar. Uit het verhaal
bleek dat de moeder van het
ernstig zieke kind op bevel van
Jomanda stopte met medicatie,
waarna het meisje overleed. De
gebedsgenezeres ontkende dat
ten stelligste en eiste in het ge
ding plaatsing van een rectifica
tie en 300.000 gulden schade
vergoeding.
De rechtbank wil nog wel ge
loven dat Story op het moment
van publiceren dacht dat de fei
len ldopten, maar vindt dat het
blad toch in de fout is gegaan.
Zo blijkt het omstreden verhaal
tijdens een receptie in de we
reld te zijn gebracht en is het
onvoldoende geverifieerd. De
suggestie dat Jomanda verant
woordelijk is voor de dood van
het meisje, is volgens de rech
ters 'uitermate grievend'.
Omdat er inmiddels twee jaar
zijn verstrekken, wordt een rec
tificatie niet zinvol meer ge
noemd. Verder vindt de recht
bank een relatief geringe
schadevergoeding van 15.000
gulden voldoende. Daarbij
wordt erop gewezen dat Joman
da zich bezighoudt met activi
teiten die controversieel zijn,
waardoor zij ook zelf een punt
van aandacht in die controverse
is geworden. En dat er sprake
zou zijn van een hetze van Story
tegen Jomanda, wil er bij de
rechters niet in.
De provincie Zuid-Holland kan
instemmen met de afsplitsing
van Rotterdam als een zelfstan
dige stadsprovincie. Er zijn in
middels voldoende garanties
voor de positie van het perso
neel. Een maand geleden was
het ontbreken van garanties de
reden waarom provinciale sta
ten afsplitsing frustreerden.
Volgens gedeputeerde G.
Brouwer (personeel en financi
en) is er overeenstemming tus
sen alle betrokkenen over het
personeelsplan. Alle ambtena-
ren hebben voor de komende
Het invoeren van de vierdaagse
werkweek om de gevolgen van
de sanering voor het personeel
dragelijker te maken, is voor
Fokker bespreekbaar. Dat zei
topman R. van Duinen van het
bedrijf gisteren in Papendrecht.
Fokker ziet echter niets in een
collectief opgelegde arbeidstijd-
U kent de voordelen van een urenlang heen en weer te hoeven Meubdplc
plein al lang: gewoon gezellig sjokken. A4, afslag Leiderdorp/
wandelen en winkelen, zonder Hoogmade.
persbericht waarmee de IRT-storm opstak.
De Amsterdamse driehoek (hoofdcom
missaris Nordholt, hoofdofficier van justitie
Vrakldng en voormalig burgemeester Van
Thijn), verantwoordelijk voor de ontbinding
van het IRT, schreven in hun gezamenlijk
ondertekende persbericht dat de methode
twee jaar lang is gebruikt. Volgens Lith heeft
het gebruik niet langer dan dertien tot veer
tien maanden geduurd, vanaf augustus
1992.
In de '30.000-kilo-zaak' is de methode be
slist niet toegepast, aldus Lith maandag als
getuige. Officier van justitie mr. J. Wortel,
die eerder zelf als getuige in de XTC-zaak
werd gehoord om te verklaren dat de me
thode ook in die zaak niet is gebruikt, zag
als een havik toe op het'verhoor en trachtte
zo veel mogelijk vragen te beletten. Wortel
ergerde zich zichtbaar aan de zoveelste 'fis-
hing expedition' van de verdediging, die hij
later bestempelde als volkomen zinloos. De
rechtbank moest zich regelmatig in raadka
mer terugtrekken om te beoordelen of be
paalde vragen al dan niet door de bei|
konden. -
Lith gaf wel toe dat het IRT tijdens ion
onderzoek heeft samengewerkt met lief
Duitse Bundeskriminalamt (BKA), omfcr,
de bende internationaal actief was eniiei
Duitsers zeer geïnteresseerd zijn in dit sefcn
onderzoeken. bar
De rechtbank zal de zaak vandaag afrcsi
den met het requisitoir van officier Wotfr
en de pleidooien van de advocaten. en
Schip raakt 21 laadkisten kwijt
Rijkswaterstaat ziet af van de berging van de containers
die het schip Marine Trader in de nacht van maandag op
dinsdag op de Noordzee heeft verloren. Dit zegt woord
voerder J. Huisman van de directie Noordzee van Rijks
waterstaat. Het containerschip raakte 21 laadkisten kwijt.
zijn onder omstandigheden
brandbaar, licht explosief, bij
tend en giftig. Gezien de ver
dunning door het zeewater acht
Rijkswaterstaat geen van de
stoffen echter een gevaar voor
mens of milieu.
Omdat de geladen containers
Drie laadkisten bevatten water
stofperoxide, één container be
vat 2-ethyl-3- propylacroleine
en azijnzuur, één bevat aarde
werk en de rest is leeg, aldus de
woordvoerder. De chemicaliën
waarschijnlijk naar 4
diepte zijn gezonken,
zij evenmin een gevaar voor de
scheepvaart. Het op de Baha-
ma-eilanden geregistreerde
containerschip Marine Trader
verloor de containers, volgens
de Rotterdamse scheepsagent
Voigt, door een motorstoring.
Als gevolg daarvan werd het on
bestuurbaar en enige tijd
speelbal van de zw
Tegen de zijwaartse krachten
die daardoor op de lading beuk
ten, bleek de verankering niet
bestand. Op ruim 80 kiloma
ten noorden van de Wadderj,
landen, onderweg va
dam naar Oslo, verloor het[,'
laadkisten. De bemanning
een verkenningsvliegtuig v
kustwacht heeft dinsdag l^j
laadkisten zien drijven.
Vanaf 19 januari werd de N
derlandse kust dagenlang j
troffen door een lading
landbouwgif, afkomstig
containerschip Sherbro.
leiden caroline van overbeeke
Leiden lijkt niet van zijn imago
'arme stad' af te komen: ook de
Leidse historicus Peter Pot doet
een duit in het zakje. Hij deed
zes jaar lang onderzoek naar de
armoede in de vroegere laken-
stad in de periode 1750-1854.
VerschiT met eerdere studies is
dat Pot het leven van de Leidse
armen zélf onder de loep nam.
Hij wilde weten hoe de armen
de economische crisis overleef
den in wat destijds een van de
grootste steden van Nederland
was. Pot kwam tot de ontdek
king dat de instellingen voor ar
menzorg de arme Leidenaars
wilde heropvoeden tot brave
burgers, maar daar niet in
slaagden. „De bedeling was veel
te weinig om van te bestaan: de
armen zochten hun toevlucht
tot criminaliteit, prostitutie en
bedelarij." Vanmiddag hoopt
Peter Pot aan de Leidse univer
siteit te promoveren op zijn
proefschrift: 'Arm Leiden; le
vensstandaard, bedeling en be
deelden, 1750-1854'.
„Sommigen beweren dat de
Leidenaars die in de periode
1750-1854 van de bedeling leef
den, te lui waren om te werken.
Dat i
t de i
deme tijd waarin datzelfde
verkorting, zoals bij het noodlij
dende Volkswagen in Duitsland
is afgesproken.
De Industriebond FNV is
voorstander van arbeidstijdver
korting bij de vliegtuigbouwer.
Het liefst ziet de bond een mas
saal ingevoerde atv, maar be
stuurder P. van Bers verwacht
dat het bedrijf een dergelijke
optie op voorhand afwijst. „Bij
een vorige reorganisatie hebben
we ook een tijdelijke 36-urige
werkweek voor het produktie-
personeel kunnen afspreken.
Daardoor konden 200 tot 250
mensen aan het werk blijven.
Maar die hangen nu weer bo
ven de sterkte", aldus Van Bers.
Het produktiepersoneel van
Fokker blijft bij zijn eis dat er
een nieuw saneringsplan voor
het bedrijf op tafel komt. De
werknemers op de eindlijnen
op Schiphol menen dat de hui
dige plannen van de raad van
bestuur 'onterecht, oneerlijk en
onaanvaardbaar' zijn. Zij vrezen
dat de toekomst van Fokker op
het spel wordt gezet, als er zo
diep in het concern wordt ge
sneden. De Industriebonden
FNV en CNV dreigen naar de
rechter te stappen als de over
heid niet wil meewerken aan
speciale regelingen
Fokker-personeel,
overlegt de Vaste kamercom
missie van economische zaken
met minister Andriesen over de
problemen bij Fokker.
De poging van Fokker-top
man Reinder van Duinen om
het imago van Fokker in de fi
nanciële wereld door middel
van een koude sanering te her
stellen, levert op de beurs voor
alsnog weinig op. Nadat de
koers maandag 'slechts' drie
dubbeltjes was afgebrokkeld,
lieten beleggers de vliegtuig
bouwer gisteren keihard vallen.
Het aandeel stuiterde ƒ1,40
omlaag tot 21,50.
wordt gezegd
een uitkering. Maar van dat
beeld klopt niets. De arme Lei-
denaar was is de 18de en 19de
eeuw absoluut niet te lui om te
werken. Mensen konden van de
bedeling amper in leven blijven
en hadden vaak allerlei tijdelijke
baantjes om het hoofd boven
water te houden. De Leidse ar-
menbevolldng was ook geen
echt leger van werklozen, geen
'lompenproletariaat' dat zich
aan de rand van de samenle
ving ophield. Integendeel, de
bedeelden stonden midden in
die samenleving en werkten zo
nu en dan. Rijk en arm woonde
kris kras door elkaar in dezelfde
straten."
In het onderzoek komen vele
details aan het licht over het da
gelijkse leven van de arme Lei-
denaai: het waren bijvoorbeeld
echte aardappeleters. Pot: „Al in
1715 begon de knol gemeen
goed te worden aan de Leidse
dis, brood was te duur. Dat is
opvallend omdat de aardappel
pas veel later, vanaf 1770, in Ne
derland op het menu stond. In
Leiden aten de armen de aard
appel met een mosterdsausje
en een visje van de markt, als ze
dat konden bemachtigen. Het
was jammer dat de Leidse ar
men in de crisisjaren, 1770-
1820, het bier uit hun dieet
moesten schrappen: het was rijk
aan calorieën en mineralen
maar werd te duur."
De armen hadden volgens de
onderzoeker tal van overle
vingsstrategieën om in leven te
blijven. „Bijvoorbeeld bedelarij,
diefstal en prostitutie. Het gekke
is dat ik in het archief weinig
heb kunnen terugvinden over
De Leidse historicus Peter Pot bij het Gravensteen: i
uit pure nood het criminele pad opgingen.
Wkm
de Leidse lokale gevangenis zaten vroeger de
foto loek zuyderd
voedseldiefstal. Misschien werd
dat door de vingers gezien of
niet geregistreerd, ik weet het
niet. Mensen deden soms gekke
dingen om aan geld te komen:
sommigen groeven lijken op
om te verkopen aan medicij
nen-studenten. Anderen dood
den hun kind om het hoofd bo
ven water te kunnen houden.
Maar ook legale mogelijkheden
zoals het verpanden van eigen
dommen of kopen op dé pof
werden benut."
Volgens Pot kreeg zo'n 10 a 15
procent van de Leidse bevoking
in de jaren 1750-1854 bedeling
van de armenzorg. „In de 18de
eeuw was de helft van de stad
leeggelopen: 30.000 Leidenaars
van de 60.000 waren weggetrok
ken om elders werk te vinden.
Desondanks was er nog veel ar
moede. De armen moesten aan
allerlei voorwaarden voldoen
om voor bedeling in aanmer
king te komen. Die bedeling
was ook een manier om het ge
drag van de armen te beïnvloe
den: het was een instrument
voor heropvoeding. Zo moesten
bedeelden hun kinderen naar
de armenschool sturen en
mochten ze bijvoorbeeld geen
honden houden, dat was te
duur. Ze werden constant in de
gaten gehouden: er werden zelfs
gesprekken met'de buren ge
voerd. De rijken wilden op die
manier een volksoproer voorko
men, voldoende arbeidskrach
ten beschikbaar hebben en epi
demieën uitbannen met allerlei
hygiënevoorschriften.
„Dat lukte maar gedeeltelijk:
er was nog steeds criminaliteit,
het Gravensteen zat vol. De Ij0
deling was ook veel te
om van te leven. Die armenzi1
was bovendien een enorm stfr
ma waar mensen zich
schaamden. Lekker niks do
en profiteren van de bedelif?
daar was dus geen sprake
Mondig waren de Leidenair
wel, tweehonderd jaar geled
Als burgers het niet eens wai
met de aardappelprijzen Ie
voorbeeld, trokken ze onm
dellijk bij het stadsbestuur a1
de bel. „Het moet een ir
zicht zijn geweest: de onweli1
kende stadsbewoner die verhf
kwam halen bij de rijke
stuurder die ook niet van
paalde luchtjes gespeend w
De afstand tussen burger
stuur leeek vroeger haast kleii
dan nu."
den haag monica wesseling
Het provinciaal bestuur ziet
geen heil in een nieuwe discus
sie over de toekomst van vlieg
veld Zestienhoven bij Rotter
dam. Het idee voor een referen
dum van burgemeester B. Peper
van de havenstad over de toe
komst van het vliegveld wordt
door GS verworpen. „Er zijn wel
Provincie blijft tegen Zestienhoven
belangrijker zaken in Rotterdam
om een referendum over te
houden. Het provinciebestuur
blijft in elk geval in meerderheid
tegen een vliegveld bij Rotter
dam", zegt gedeputeerde J.
Wolf (ruimtelijke ordening).
De toekomst van Zestienho
ven moet volgens Wolf deel uit
maken van het regeringsak
koord. Hij verwacht dat kort na
de Tweede-Kamerverkiezingen,
het nieuwe kabinet ook een uit
spraak zal doen over de toe
komst van vliegveld Valken
burg. Bestuurders in de regio
hebben er voor gepleit o
kenburg als vliegveld op
fen en de lokatie te' bestemm j
'ngbouw.
Wolf vindt het geen optie
de huidige activiteiten op V
kenburg onder te brengen
een nieuw vliegveld Zestienl
ven. „We zijn tegen Zestienl
ven, dus dan ben je uitgepraa
