Kerken: klimaat in
gevangenis slechter
Kerk Samenleving
Wereldraad op de bres voor gastarbeiders
Essaywedstrijd van
100-jarige uitgeverij
-]
ft
0(
WOENSDAG 16 FEBRUARI 1994
BUITENLAND KORT
Salaris
De Anglicaanse Kerk heeft
drastische bezuiniging
op de salarissen van priesters
aangekondigd. De BBC-radio
meldde gisteren dat de kerk
het bedrag van bijna 63 mil
joen pond (ongeveer 188
miljoen gulden) dat ze bij
draagt aan lonen dit jaar met
12 miljoen pond wil inkrim
pen. In 1996 moet de bijdra
ge van de kerk tot eenvijfde
teruggebracht zijn. Dat bete
kent dat bisdommen en pa
rochies in de toekomst meer
moeten gaan uittrekken voor
de betaling van hun circa
11.500 voorgangers en 10.000
gepensioneerde priesters, al
dus bisschop Taylor van St.
Albans. Ontslagen zijn vol
gens hem alleen te voorko
men, als de gelovigen bij de
collecte op zondag guller
gaan geven dan voorheen.
Vastenactie
'Zeven weken zonder' is het
motto van een vastenactie
van de Evangelische Kerk in
Duitsland die vandaag (As
woensdag) begint. Volgens
de organisatoren zullen tot
Pasen circa een miljoen gelo
vigen vrijwillig genotsmidde
len als alcohol, tabak en de
auto laten staan. In het kader
van de actie heeft de Ham-
burgse bisschop Maria Jep-
sen besloten zeven weken
van haar pijp af te blijven.
Predikanten en journalisten
in de Noordduitse stad heb
ben in 1983 voor het eerst tot
deze actie opgeroepen. Toen
deden niet meer dan 300
mensen mee. Zondag wordt
in de St. Jacobikerk in Ham
burg een kerkdienst gehou
den over het thema vasten.
Jodenvervolging
Voor het eerst zal het Vati-
caan de jodenvervolging her
denken. Dit heeft de Heilige
Stoel gisteren bekendge
maakt. „De holocaust is", al
dus de verklaring, „een mon
sterlijke afgrond die ons het
allerslechtste van de mens
heid laat zien." Het Royal
Philharmonic Orchestra uit
Londen en de Capella Guilia
van de Sint Pieter zullen op 7
april in het Vaticaan werken
van Max Bruch, Ludwig von
Beethoven, Franz Schubert
en Leonard Bernstein opvoe
ren. Dit gebeurt in aanwezig
heid van paus Johannes
Paulus II, opperrabbijn Elio
Toaff van Rome en enkele
overlevenden uit concentra
tiekampen.
Tv-station
De orthodoxe kerken werken
aan een eigen tv-station,
Cross TV, dal wereldwijd te
ontvangen zal zijn. Patriarch
Bartholomeus I van Constan-
tinopel, de geestelijke leider
van de orthodoxe kerken,
heeft in december vorig jaar
al zijn goedkeuring aan dit
project gegeven. Dat deelden
de initiatiefnemers van het
kanaal. Marios Nottas en Ge-
orgios Kabourakis, in Athene
mee. In 1995 zullen de ortho
doxe programma's voor het
eerst kunnen worden ont
vangen. Het is de bedoeling
kerkelijke boodschappen
over te brengen, maar op het
kanaal zullen niet alleen
kerkdiensten en andere litur
gische vieringen te zien zijn.
De initiatiefnemers kunnen
zich bijvoorbeeld ook voor
stellen dat omstreden speel
films worden uitgezonden,
als daar tenminste een dis
cussie op volgt. De program
mamakers willen met Cross
TV de 350 miljoen ortho
doxen over de hele wereld
bereiken. In de voormalige
Oostbloklanden wil de ortho
doxe kerk zo haar aanwezig
heid weer versterken. De
programma's zullen de hele
dag in zestien talen worden
uitgezonden.
De Wereldraad van Kerken
heeft de lidstaten van de Vere
nigde Naties opgeroepen de
overeenkomst ter bescherming
van gastarbeiders te ratificeren
die in 1990 door de VN werd
aangenomen. De meer dan
honderd miljoen gastarbeiders
in de wereld moeten eindelijk
meer sociale rechten krijgen, zei
Patrick Taran van de Wereld
raadcommissie voor internatio
nale zaken voor de VN-mensen-
rechtencomissie in Genève.
Volgens Taran moet rekening
gehouden worden met een gro
te stijging van het aantal gastar
beiders. Oorlogen, etnische
conflicten en milieuvervuiling
dwingen steeds m
ertoe in andere landen in hun
levensonderhoud te voorzien.
Daar zijn ze vaak het slachtoffer
van het 'kwaadaardige kanker
gezwel' van de vreemdelingen
haat, aldus de vertegenwoordi
ger van de Wereldraad waartoe
324 lidkerken behoren. Gastar
beiders moeten volgens hem
beter beschermd worden tegen
de gevolgen van die haat.
LEIDSCHENDAM
De kerken hebben kritiek op de beleidsnota Werkzame
Detentie van staatssecretaris Kosto van justitie. Zij vrezen
dat deze nota negatieve gevolgen zal hebben voor het kli
maat in de gevangenis.
Tweede Kamer.
De kerken vrezen dat uitvoe
ring van de nota uiteindelijk ten
koste zal gaan van een 'humaan
detentieklimaat'. In de nota
herkennen de kerken niet lan
ger de uitgangspunten uit de
nota Taak en Toekomst van
1982: het ongestoord ten uit
voer leggen van de straf, het zo
veel mogelijk beperken van de
schade als gevolg van de deten
tie en het voorbereiden van ge
detineerden op terugkeer in de
samenleving.
Het verontrust de kerken dat
in de nota zo weinig aandacht
geschonken wordt aan de op
dracht de schade ten gevolge
van detentie zoveel mogelijk te
beperken. Zij hebben ook moei
te met de 'herintroductie van
Dit blijkt uit een gezamenlijk
commentaar van het Interker
kelijk Contact in Overheidsza
ken (CIO) en de raad voor het
justitiepastoraat van de RK
Kerkprovincie. In het CIO wer
ken veertien kerken en alle drie
joodse kerkgenootschappen sa-
,,Op langere termijn is de v
ligheid van de samenleving
niet mee gediend,
mensen aan het eind van hun
detentie met meer frustaties,
haat- en wrokgevoelens in vrij
heid gesteld worden", aldus het
commentaar, dat is aangebo
den aan Kosto en aan de leden
van de Vaste-Kamercommissies
voor justitie van de Eerste en
het cellulaire systeem', waarbij
veel gevangenen grote delen
van hun tijd in hun cel moeten
verblijven. Dat leidt tot vereen
zaming en meer pogingen tot
zelfmoord.
Gevangenen moeten volgens
het commentaar enig toe
komstperspectief krijgen door
onderwijs, opleiding, sociale
vaardigheids- en arbeidstrai-
ning. Ook moet er ruimte ko
men om gericht bezig te zijn
met vragen over geloof en zin
geving, motivatie en normen en
waarden.
Hoge prioriteit moet ook wor
den gegeven aan de hulpverle
ning door psychologen, maat
schappelijk werkers en geeste
lijk verzorgers. Goede contacten
met de naaste familie is volgens
hen ook van groot belang. Een
evenwichtige spreiding van de
inrichtingen over het land kan
daartoe volgens de kerken bij
dragen.
De tekening van Len
wordt ondersteund.
de essay-wedstrijd van Kok
'Conferentie van grote symbolische betekenis'
Na het besluit van Israël en
het Vaticaan om diplomatieke
betrekkingen aan te knopen, is
deze conferentie met vooraan
staande leiders van joodse en
christelijke zijde een stap voor
uit in de wederzijdse verhou
dingen. Ook voor de joods-
christelijke dialoog in Neder
land verwacht Ernst een impuls
van deze conferentie.
De bijeenkomst in Jeruzalem
is door de organisatoren, rab
bijn David Rosen en pater Tom
Stransky, van historische bete
kenis genoemd. Centraal ston
den de opmerkingen van kardi
naal Martini, aartsbisschop van
Milaan, dat 'Jezus een jood was
en dat de discipelen joden wa
ren. Jezus heeft nooit de bedoe
ling gehad een nieuwe gods
dienst op te richten'.
Het had volgens bisschop H.A.
Ernst van Breda een 'grote sym
bolische betekenis' dat de con
ferentie van joodse en christelij
ke leiders in Jeruzalem is ge
houden. Daar liggen de religieu
ze wortels van joden, christenen
en moslims. Ernst behoorde
met zijn collega Bomers van
Haarlem en de voorzitter van
het Overlegorgaan van joden en
christenen, dr. H. Vreekamp, tot
de Nederlandse deelnemers.
De bisschop van Breda vond
het verder een gemis dat er
geen moslims waren uitgeno- Bisschop h.a. Ernst FOTO
digd. Daardoor bleef zowel geo
grafisch als inhoudelijk een be
langrijk gebied buiten beschou
wing. De deelname van mos
lims zou belangrijk zijn geweest
Uitgeverij Kok in Kampen, die
op I november honderd jaar
bestaat, houdt een essaywed
strijd voor beginnende theolo
gen. Het onderwerp is 'De rela
tiveringvoorbij. Gedachten over
de voortgang van de christelijke
traditie'. Aan de winnaar keert
de uitgeverij een prijs van 7500
gulden uit.
Voor een uitgever van theolo
gische en godsdienstige boekeh
is het van groot belang dat zich
steeds weer nieuw schrijversta
lent onder de theologen aan
dient, aldus Kok. Het boek is
een wezenlijk middel in onze
cultuur om gedachten te ont
wikkelen en over te brengen.
Jonge theologen (studeren
den of degenen die niet langer
dan tien jaar geleden zijn afge
studeerd) kunnen voor 1 augu-
tus 1994 een essay van maxi
maal 5000 woorden indienen.
Als de kwaliteit voldoende is, zal
er van de beste essays een boek
worden gemaakt.
Jn de jury zitten onder ande
ren dr. Catharina Halkes, ei
tus-hoogleraar aan de Katholie
ke Universiteit Bijmegen, Han
nie van Dijk, hoofd godsdiensti
ge programma's NCRV, en dr
Karei Deurloo, hoogleraar aar
de Universiteit van Amsterdam.
BEROEPINGSWERK
voor de verbinding tussen ge
loof en samenleving maar ook
voor het vredesproces in het
Midden-Oosten.
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Ternaard (SoW): D.
Schreurste Piershil; te Hoogkerk c.a
en Oostwold c.a.: D. Jorissen, kandi
daat te Utrecht.
Aangenomen: naar Ouderkerk aan
den IJssel (wijk oost): P.C. van Keu
len te Op- en Neder-Andel; het be
roep door de Generale Synode tot
pred. voor buitengew. werkz. (rector
Theologisch Seminarium Hydeparkte
Driebergen): H. de Leede, pred. voor
buitengew. werkz. (vormingswerk
IZB), wonende te Amersfoort.
Bedankt: voor Woerden: J.E. de Groot
te Gorinchem.
Huwelijk en echtscheiding bij Martin Bucer
'Echtscheiding is een goed middel om vrouwen van de
tirannie van slechte mannen te bevrijden.' Dit is geen
opschrift uit een Blijf-van-m'n-lijf-huis, maar een uit
spraak van de zestiende eeuwse theoloog Martin Bucer
(1491-1551), die destijds in één adem werd genoemd
met tijdgenoten als Luther, Zwingli en Calvijn. Zijn voor
die periode uiterst moderne en daardoor schokkende
opvattingen over huwelijk en echtscheiding droegen er
mede toe bij dat Bucer al snel in het vergeetboek raak-
BOEKBESPREKING
r waarop de theoloog aankijkt tegen onder
werpen als samenwonen en trouwen, scheiden en her
trouwen, de positie van de vrouw en het belang van
seksuele gemeenschap zijn in deze tijd wèl weer actu
eel. Vanuit dat gezichtspunt verdiepte dr. H.J. Selder
huis (1961) - predikant van de Christelijke Gerefor
meerde Kerk in Zwolle - zich in het leven en werken
van Bucer. Selderhuis promoveerde op 21 januari van
dit jaar op 'Huwelijk en echtscheiding bij Martin Bu
cer'. Zijn dissertatie is nu bij de Leidse uitgeverij J.J.
Groen en Zoon uitgegeven als het eerste deel in de serie
'Kerkhistorische Monografieën', waarin personen en
thema's uit de kerkgeschiedenis worden behandeld.
Van wezenlijk belang voor Bucers visie op huwelijk
en echtscheiding is volgens Selderhuis het uitgangs
punt dat niet de uiterlijke maar de innerlijke band be
palend is voor het huwelijk en dat het daarom die in
nerlijke relatie is, die iemand tot echtgenoot of echtge
note maakt. „Slechts hij is echtgenoot, die zich tegen
over zijn vrouw als een echtgenoot gedraagt", zo citeert
hij de theoloog. Bucer spreekt over de vrouw als gelijk
waardig aan de man en hun relatie moet naar zijn me
ning een afspiegeling zijn van' de verhouding tussen
Christus en Zijn gemeente, 'want die relatie is het
meest doeltreffende voorbeeld van echte liefde'. Hij
noemt het huwelijk 'de school en de werkplaats van het
geloof. „Immers, waar man en vrouw volgens de bij
belse normen met elkaar omgaan, leren zij tevens dat
geloven bestaat uit liefhebben, vertrouwen en gehoor-
Het meest bekend en spraakmakend zijn Bucers op
vattingen over echtscheiding, zeker geplaatst in een tijd
waarin het ontbinden van een huwelijk in feite onmo
gelijk was. Dat leidde tot schrijnende situaties. Bucer
benadrukt weliswaar de 'onontbindbaarheid' van het
huwelijk - en spoort aan bij moeilijkheden eerst met al
le inspanning naar verzoening te streven - maar geeft
ook aan dat in uiterste noodzaak echtscheiding moet
worden toegelaten. De meest opmerkelijk grond die de
theoloog aanvoert om tot ontbinding van het huwelijk
over te gaan, is de situatie waarii^een huwelijk als ge
volg van het ontbreken van 'liefde en bereidwilligheid
definitief ontwricht is'. Verder noemt hij onder meer
overspel, 'verlating en verbanning', psychische en fysie
ke factoren.
Bucer ijverde op alle niveau's om zijn ideeën ingang
te doen vinden, maar kreeg vrijwel nergens voet aan de
grond. In het huwelijksrecht veranderde nauwelijks iets
en echtscheiding bleef in protestantse gebieden net zo
moeilijk te verkrijgen als in rooms-katholieke.
Huwelijk en echtscheiding bij Martin Bucerkerkhistorische mo
nografieën H.J. Selderhuis. - Leiden Groen, 1995. - 437 p. ISBN
90-5030-407-9. Prijs39,90 gulden (serieprijs 32,50 gulden).
Ook verschenen bij uitgeverij Groen in Leiden:
'Gods leiding in mijn leven' van Elisabeth Elliott. Een
praktisch boek waarin de schrijfster geen kant-en-klare
antwoorden geeft, maar voortdurend benadrukt hoe
om Gods raad en leiding kan worden gevraagd bij tal
van ingrijpende beslissingen. 89 p. ISBN 90-5030-410-9.
Prijs17,50 gulden.
'Liefde en liefde is twee' van H. van Groningen. De
schrijver is maatschappelijk werker bij 'De Vluchtheu
vel', een stichting voor hulpverlening uitgaande van de
Gereformeerde Gemeenten. Hij gaat in op vragen van
'zowel praktische als pastorale aard' rond het thema
'verkering'. Het boek is bedoeld als een praktische
handreiking voor jongeren. 108 p. ISBN 990-5030-392-
7. Prijs 19,95 gulden.
COLOFON
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vri| van 8 30-17 00 uur
HET WEER
Zonnige momenten
iN^i
Februari zet nu alles in het werk
om de zachte reputatie van deze
winter teniet te doen. Al zijn de
scherpste kantjes van de kou er nu
duidelijk af. de luchtdrukpatronen
wijzen op aanhoudend te lage tem
peraturen. Het grote hogedrukge-
bied blijft dienst doen als leveran
cier van koude continentale lucht-
massa's, zonder dat er overigens
opnieuw voor felle kou hoeft te
worden gevreesd. Tot aan het eind
van de week blijft de wind in de
koude oost- tot zuidoosthoek, maar
blaast nog maar met bescheiden
kracht; 3 a 4 Beaufort. Terugblik
kend op de meteorologische winter
tot dusverre (december-februari)
kan het haast niet missen of deze
sprokkelmaand wordt de koudste
van dit drietal. December en janua
ri bleven beiden staan op een ge
middelde van +5.2 graden-, dat is
circa 3 graden boven het gemid
delde. Vreemde eend in de bijt is
natuurlijk de herfstmaand novem
ber, die met +2.2 graden de 'ech
te' wintermaanden te kijk zette.
Een koude november wordt trou
wens opvallend vaak gevolgd door
een februari met winterse trekker
zo leert ons het verleden. Mooi
voorbeeld is het seizoen van '85-1
inter ook haperde rl
De huidige vorstperiode zal wel
geen kans zien zo'n huzarenstukjr Z
te herhalen, al is het goed mogelijf a,
dat er eind deze week op verschill
lende plaatsen kan worden ge- b
schaatst. We moeten het van de b
nachten hebben, waarbij het matèv
kan gaan vriezen (-4 tot -7 gradenr'
mits het helder blijft. IV'
Zwakke storingen proberen aan held
hogedrukgebied te knabbelen; j
naast zonnige momenten drijven I
wolkenvelden over. De kans op
sneeuw is voorlopig klein, mede
door de lage luchtvochtigheid. Als Al
het overdag opklaart, stuwt de zorjvii
het kwik omhoog tot enkele gradeige
boven nul, maar bij
tieve vochtigheid van 35 tot 40
leidt dit nauwelijks tot dooiver-
schijnselen.
i lage re\a- b£
,1
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Half tot zwaar bewolkt.
Vandaag in Schotland eni
ge tijd sneeuw. Morgen
eerst op de meeste plaat-
Iroog, I
- dag
regen. Geleide
lijk minder koud, met mor
den m Ierland tot circa 4
land.
België en Luxemburg:
Wolkenvelden en vrijwel
droog. Middagtempera-
partementen langs
westkust vooral morgen kans op wat
gen. Middagtemperatuur
graden, morgen vanuit het oosten
Aan de Costa's eerst wolkenvelden en
kans op buiige regen. Morgen vanuit het
westen weer zon. Maxima langs de Mid
dellandse Zee vandaag rond 14 graden,
morgen aan de zuidelijke Costa's iets
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden, aan de zuidstranden
vooral morgen geregeld zon. Vandaag
misschien nog een bui. Maxima rond de
20 graden.
Marokko:
Westkust: Half tot zwaar bewolkt en ten 1
noorden van Agadir van tijd tot tijd en
kele buien. Middagtemperatuur van 15
graden in het noorden tot iets onder de
20 nabij Agadir.
Tunesië:
Vandaag eerst nog kans op wat zon.
Morgen bewolkt en enkele regen- of on
weersbuien. Middagtemperati
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
17
s boven de
20 nabij Monastir.
Zuid-Frankrijk:
Wolkenvelden, geleidelijk ook kans op
wat zonneschijn. Rustig weer en op de
meeste plaatsen droog. Middagtempera
tuur langs de Middellandse Zee rond 12
graden, verder landinwaarts kouder. In
de Franse Alpen geregeld zon en meest
droog. Temperatuur op 2000 meter
morgen in de Haute Savoie rond -7 gra-
Pyreneeën vandaag droog en vooral mor
gen wolkenvelden.
Mallorca en Ibiza:
Vrij wisselvallig weer met veel wolken
velden en geregeld buiige regen. Flink
wat wind. Middagtemperatuur ongeveer
15 graden.
Italië:
Vandaag in het noorden misschien wat
zon. Verder vrij veel wolken en vooral
morgen perioden met regen, in de Apen
nijnen sneeuw Plaatselijk veel wind.
Middagtemperatuur in het noorden rond
4 graden, nabij Rome circa 11 en op Si
cilië en Malta circa 17 graden. In de Ita
liaanse Alpen en de Dolomieten kans op
wat sneeuw. Temperatuur op 2000 me
ter rond -12 graden, in het westen wat
Corsica en Sardinië:
Half tot zwaar bewolkt en met name
morgen een stevige oostelijke wind en
Griekenland en Kreta:
Aanhoudend wisselvallig weer met veel
bewolking en van tijd tot tijd buiige re
gen. Op Kreta is de kans op regen iets
kleiner. Middagtemperaturen vandaag
van 4 graden in het noorden tot rond 12
op de Ionische Eilanden; morgen iets
minder koud.
Turkije en Cyprus:
Tijdelijk meer zon en afnemende regen
kansen. Middagtemperatuur van 5 gra
den rond de Dardanellen tot circa 19 op
Duitsland:
Geleidelijk meer wolkenvelden, vandaag
in het noorden eerst nog opklaringen.
Minder wind. Op de meeste plaatsen
droog. De middagtemperaturen liggen
meest iets onder nul. Temperatuur in de
Beierse Alpen op 1500 meter morgen
rond -12 graden.
Zwitserland:
Wolkenvelden, ook af en toe zon en mis
schien wat sneeuw. Temperatuur op
2000 meter geleidelijk weer iets dalend
en morgen uiteenlopend van -7 graden
m Wallis tot-11 inGraubünden.
Oostenrijk:
Wolkenvelden, ook nu en dan zon en
zuidzijde van het Alpen-
Tempera-
WEERRAPPORTEN
DONDERDAG 17 FEBRUARI 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.50 Zon onder 17.5
Maan op 09.59 Maan onder00.4
Waterstanden Katwijk
Hoog water 07.08 19.22
Laag water 02.51 15.06
Weerrapporten 15 februari 19 uur
station
weer
wind
Amsterdam
zo8
3
-5
03
De Bilt
zwaar bew
3
03
Deelen
zo5
3
-5
o:
Eelde
onbew
ozo7
1
-7
Eindhoven
zo6
3
-3
Den Helder
2
-5
o:
Rotterdam
ozo6
3
0
Twente
onbew.
ozo6
2
03
zo9
-1
•PJ
zwaar bew
o5
3
Aberdeen
sneeuw
ozo 10
3
1
;?o
no 5
5
.0.1
Barcelona
16
5
■h
Berliin
o5
-1
-9
0(
Boedapest
haïbéw
ono2
-2
-8
,o.<
Brussel
zwaarbew.
zo5
!4
-3
9:
Cyprus
zwaarbew
H 10
18
13
o;
Dublin
zwl
2
-1
:i;
Frankfurt
no 2
3
-6
U(
Genève
•2
4-t
01
Helsinki
-1
-8
o:
o2
-7
Of
Istanbul
nil
1
0
6J
Klagenfurt
onbew
ono3
-3
Kopenhagen
-1
-5
Las Palmas
o3
22
13
01
z 3
10
25..
wl/
01
-3
1.
Luxemburg
-1
-5
Madrid
zwaarbew.
zzo2
10
3
0.
Malaga
regen
16
5
0
O'C
Mallorca
onol
16
8
zwaar bew.
zzo 5
16
5
01
Moskou
wnwl
o.:
licht bew.
-8
zwaar bew.
nnw3
6
2
01
Oslo
onbew./
zwl
-8
10
o.;
Praag
-1
.01
regen
ono 6
8
0
91
Split
Stockholm
w2
6
0(
o2
01
zzo 3
01
Zürich
wl/
-3
Bangkok
licht bew.
26
Oi
Buenos Aires
half bew.
28
16
01
Casablanca
zzo 3/
8
11
Johannesburg
zwaar bew
wmdst
26
17
is:
Los Angeles
zwaar bew./
ozo 31
23
8
01
New Orleans
zwaar bew.
no 5
17
1
o:
zwaar bew
zo 5/
-1
-9
o:
Tel Aviv
w9
21
12
o:
Tokyo
regen
now 4
11
3
'tfi
w6
1
o:
licht bew.
o2
19
8
01
Vancouver
half bew.
zzo 7
9
6
at