Een vrijgezel betaalt altijd teveel
Meer doen
met bamboe
Langer gerieflijk zelfstandig wonen
Moe
Leven en wonen
n
Spanghorloge
Veroudering
Oogmake-up
7 V
r u t*
li MAANDAG 14 FEBRUAR11994
REDACTIE •HENRIETTE VAN DER HOEVEN
iuktfl
Jrijve)
Van] TUIN
?n 121
e haif
r 1
Jaren geleden kreeg ik van een vriendin een
piepkleine stek van haar bamboe. De La
tijnse naam leverde ze er niet bij. Tot op de
dag van vandaag weet ik niet precies welke
bamboesoort het is. Een Arundaria? Een
Phyllostachys? Ik houd het gewoon op
bamboe. Hij groeide prachtig, vormde een
forse pol en jawel hoor: ineens kwamen er
fraaie pluimen aan. Het is een grasachtige,
dus een soort grote graspluimen. Prachtig.
Heel toevallig volgde op deze bloei een ab
normaal koude winter. Het volgend voor
jaar was nauwelijks iets over van mijn bam
boe. Niet winterhard, concludeerde ik ten
onrechte. Want bamboe is wèl winterhard,
teminste de meeste soorten. Mijn bamboe
'was (bijna) dood omdat de oude planten
maar één keer bloeien en dan afsterven.
Wat rest zijn de jonge spruiten die nog
moeten beginnen te leven.
Na deze ervaring ging ik op onderzoek uit
en wat bleek, mijn bamboesoort komt ook
voor in de streek waar de pandabeertjes le
ven. En die hadden het in dat eerste jaar na
het afsterven van mijn bamboe erg moeilijk
omdat ze van bamboespruiten leven. Die
waren er niet. Bamboe bloeit, afhankelijk
van de soort, eens om de 30,50 of 70 jaar
tegelijkertijd over héél de wereld. Mijn
bamboe was tegelijk met de bamboe in ver
re streken ten onder gegaan na de bloei.
Inmiddels heb ik weer flink wat forse pollen
en heb ik een deel van mijn tuin afgezet
met een bamboehaag. Prachtig. Altijd
groen, mooi wuivend, nooit snoeien en als
de wortels te brutaal worden, gewoon afste
ken en uitdelen aan bamboe-vrienden. Die
zullen dan weer vele jaren plezier hebben
van de plant, want volgens deskundigen
bloeit mijn soort om de vijftig jaar. De vol
gende bloei maak ik dus niet meer mee.
Hele jonge bamboeliefhebbers wel.
Tot dan toe heb ik alleen één bamboesoort
in mijn huis. Ik noem hem Pandabamboe,
maar er zijn ook zeer veel laagblijvende,
zelfs kruipende soorten. Er zijn bontbladige
soorten, er zijn er die tot vier meter hoog
worden. Kortom, wie belangstelling heeft
voor dit fraaie gewas, heeft keuze te over.
Bamboe is volgens mijn ervaring, een van
de meest dankbare en makkelijk groeiende
groenblijvers. Tenzij het jaar waarin dit
soort wereldwijd gaat bloeien in aantocht
Lezersvraag
Veel lezers hebben gezocht naar een adres
waar VULKANISCHE STENEN te koop zijn.
In Soest zit een groothandel die de stenen
importeert: Brasilica Curiosa, Stadhouder
slaan 25 B, tel. 02155 14555. De kiloprijs van
de stenen ligt rond de zestig gulden.
H. Wagemans uit Leiden heeft een groot
i stuk in de tuin dat is begroeid met lelietjes
van dalen. Maar, er zit flink wat mos tussen
de planten. De vraag luidt: mag daar kalk
opHet spijt me. Daar mag géén kalk op.
Deze planten houden niet van teveel kalk.
Flink wat compost mag wel, goede potaar
de tussen de neuzen is ook prima. En wat
dat mos aangaat: ten onrechte menen velen
dat mos vooral een gevolg is van te weinig
kalk in de grond. Te weinig kalk kan een
oorzaak zijn, maar dichtgeslagen grond met
te weinig luchttoevoer kan ook de oorzaak
zijn. Mijn advies luidt dus: heel voorzichtig
met een klein handharkje tussen de neuzen
door de grond los maken en dan iets com
post of goede tuinaarde erover. Dan wor
den ze weer prachtig. Tot slot: het is ver
standig om de heerlijk geurende bloemen
(giftig) niet af te snijden maar uit te trekken.
Heel moeilijk te beantwoorden is de vraag
van W. Keur Cornet en H. Schaap uit Zand-
voort. Het gaat over een rose Camellia, die
binnenshuis staat en dus geen last heeft van
vorst. Desondanks laat de plant de knoppen
vallen. Of ik weet waarom ze dat doet? Dat
weet ik niet. Ik weet niet of er wellicht teveel
zon in de gang komt, of het er tocht, of het
er al dan niet te warm is. Daarom hier heel
beknopt de behandeling: een plaats in huis
met een temperatuur niet boven de 17/18
graden. Géén tocht, niet veel zon, voldoen
de luchtvochtigheid. Hiervoor de pot op
een schotel en die schotel in een bak met
water zetten, zodat er vochtige lucht op
stijgt, maar de wortels redelijk droog blij
ven. Géén kalkrijke grond, wel turf en vooral
tijdens de bloemvorming de pot niet ver
draaien. Tijdens de groeiperiode om de
veertien dagen iets plantenmest. Zo behan
deld zal het vast wel goed gaan met de
knoppen en dus de bloemen.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
Velen balanceren op de rand van annoede
Vrijgezellen waren vroeger zielig. Ze hoorden er niet echt bij in een maat
schappij die gonsde van het gezinsleven. Inmiddels is er veel veranderd. De
huidige samenleving staat bol van de alleenstaanden. Bijna twee miljoen
mannen en vrouwen wonen alleen, zonder vaste partner, zonder kinderen.
Niemand die zich ervoor schaamt.
KARIN SWIERS
De commercie heeft de alleenstaande al
lang ontdekt. Vooral de supermarkten pui
len uit met eerste levensbehoeften in mini-
verpakkingen. Zelfs de duurzame gebruiks
goederen zijn een formaatje kleiner gewor
den. Wasmachines wassen minder kilo's,
afwasmachines wassen minder borden. Er
is zelfs een afwasmachientje in combinatie
met fornuis en oventje.
Maar het zo bereidwillig inspelen op de
behoeften van alleenstaanden in Nederland
is puur bedrog. De eenkopstheezakjes zijn
veel duurder dan de zakjes voor vier kop
pen. En hetzelfde geldt voor gesneden sla,
die nota bene ook nog minder vitaminen
bevat dan een gewone krop. Twee mini-ijs-
taartjes kosten een kleine drie gulden, ter
wijl een grote nog geen vier gulden kost. De
fabrikant van minigroenteblikjes maakt het
helemaal bont. Een blikje sperziebonen van
200 gram kost één gulden vijf, terwijl een
blik van 800 gram één gulden en dertig cent
moet opbrengen. De blikjes worden dan
ook niet gekocht door alleenstaanden, maar
door moeders met kinderen, zo blijkt uit
een mini-onderzoekje van de Landbouwu
niversiteit Wageningen. Jonge alleenstaan
den vinden de blikjes peperduur, oudere al-
De magnetron is 'de steun en toeverlaat' van de vrijgezel, maar eenpersoonsmaaltijden zijn wel
duur. fotp npa
leenstaanden kopen de blikjes niet, omdat
ze zich open halen aan de scherpe randjes.
De openlijke oplichterij geldt niet alleen
voor de levensmiddelen. Met het minifor
maat duurzame gebruiksgoederen is het
voornamelijk tobben voor veel geld, zo
blijkt uit recente testen van de Consumen
tenbond. De gezinsafwasmachines krijgen
de vaat prima schoon, de kleintjes, die vaak
honderden guldens duurder zijn, scoren
beduidend minder. Het trio fornuis, oven
en afwasmachine doet het op alle fronten
.maar matig. Het koken en het afwassen is
niet de moeite waard, het energie- en wa
terverbruik is hoog en dat alles voor een
prijs die dicht in de buurt zit van tweedui
zend gulden.
Reizen
Klagen staat echter vrij en dat doen de al
leenstaanden volop. De meeste klachten
krijgt de Consumentenbond over reizen, al
thans over de toeslagen op reizen voor al
leenstaanden of de toeslagen voor eenper
soonskamers in hotels. Gemiddeld betaalt
een alleengaande twintig procent meer, be
vestigt het Algemeen Nederlands Verbond
van Reisondernemingen (ANVR). Het aan
tal mensen dat alleen op vakantie gaat, is
inmiddels opgelopen tot één miljoen per
jaar. Volgens de ANVR is er zelfs een tekort
aan eenpersoonsaccommodatie, maar dat
betekent niet dat er maatregelen worden
genomen. „De hoteliers zijn commercieel
ingesteld. Ze houden vast aan toeslagen. Ze
moeten de kamers toch laten schoonma
ken. En twee gasten besteden meer dan
één", zegt woordvoerder G. Couvreur.
Tweede op de klachtenlijst van de Consu
mentenbond staat de horeca. Mensen wor
den nog steeds weggemoffeld in een hoekje,
zitten naast het toilet, aan een druk loop
pad of tegenover de keuken. Ook de behan
deling van de klanten laat te wensen over.
Ze voelen zich eerder lastig of zielig dan
welkom. Onzin, zegt J. Platvoet, voorzitter
van de sectie restaurants van Horeca Ne
derland. „Wie kwaliteitseisen stelt moet in
een goed restaurant gaan zitten."
Van de overheid krijgen de alleenstaan
den in Nederland ook al niet veel steun.
Sterker nog, de Consumentenbond krijgt
heel veel klachten binnen over de belastin
gen en over heffingen die gemeenten opleg
gen aan alleenstaanden. Voor veel gemeen
ten geldt dat alleenstaanden hetzelfde moe
ten betalen als gezinnen. Wie één keer in de
week een vuilniszak buiten zet in Den Haag
moet daar 540 gulden per jaar voor betalen.
Dat is dus een tientje per vuilniszak per
week. Absurd, vindt de bond. Volop klach
ten zijn er ook over de woonruimteverde
ling. Een alleenstaande heeft maximaal
recht op twee kamers; een eengezinswo
ning is al helemaal uitgesloten bij de huidi
ge krapte op de woningmarkt. Wie thuis de
ruimte wil hebben, moet zich wenden tot
particuliere verhuurders, die vooral in de
grote steden astronomische prijzen vragen.
Uitgelubberd
Het Platform van Organisaties voor Alleen
staanden (PLOA) vindt al langer dat 'solo's
volledig zijn uitgelubberd'. Wie alleen
woont en werkt, komt automatisch terecht
in het hoogste belastingtarief. De premies
die moeten worden betaald zijn hoger, de
toeslag voor alleenstaanden is zo goed als
afgeschaft en de huursubsidie is verlaagd.
Sinds de jaren tachtig zijn de woonlasten
voor alleenstaanden met zo'n veertig pro
cent gestegen. Ook de laatste stelselherzie
ning in de gezondsheidszorg betekende
weer een koopkrachtdaling voor alleen
staanden.
Maar de ongelijke behandeling gaat ver
der. Bij vererving moeten hogere successie
rechten worden betaald, alleenstaanden be
talen honderd procent AOW-premie, maar
ontvangen zeventig procent van het pen
sioen van samenwonenden. Alleenstaanden
betalen honderd procent AAW-premie,
maar bouwen geen weduwen- of weduw
naarspensioen op. Alleenstaande ouderen
betalen voor thuishulp een hogere eigen
bijdrage dan gehuwden. En het recht op de
Pas 65 hebben alleenstaanden pas op 65-ja-
rige leeftijd, terwijl gehuwden of samenwo
nenden deze kortingspas al kunnen afhalen
als ze 60 worden.
Solo's worden afwijkend behandeld, zegt
het PLOA, omdat de overheid denkt dat al
leenstaanden meer draagkracht hebben
dan samenwonenden. De praktijk is echter
dat tweederde van de alleenstaanden van
een minimum inkomen moet rondkomen.
Velen balanceren op de rand van de armoe
de. „Stukje bij beetje zie je een kruistocht
plaats tegen het alleenwonen, al dan niet
met kinderen. Op geraffineerde wijze wordt
het onmogelijk gemaakt zelfstandig een
huishouding te voerenVolgens beleids
medewerker A. Koster is de politiek zich wel
bewust van de weinig rooskleurige situatie
van alleenstaanden, maar ontbreekt de wil
om er iets aan te doen.
Edelsmid Albert Kooyker uit
Sneek ontwierp een Spanghor
loge, dat de pols omldemt als
een armband. Aangezien de
strak vormgegeven, brede alu
minium band grotendeels is ge
perforeerd, is het sieraad licht
van gewicht. Het zilvergrijze
aluminium kan worden geano-
diseerd en gekleurd. Vandaar
dat het Spanghorloge 295,-)
ook in kleuren als goudgeel,
rood, blauw, lila en zwart te
koop is. Het uiterlijk van de kast
met daarin een Zwitsers quartz-
uurwerk kan eveneens variëren:
van glanzend staal tot matzwart
verchroomd staal of doublé. Het
waterdichte horloge dat is voor
zien van mineraalglas wordt 'in
eigen huis' vervaardigd.
Meer informatie: Carel Horst
man Agenturen, tel. 01740-
30952.
Chanel kwam acht jaar geleden
met een produkt tegen voortij
dige veroudering van de huid,
Lift Sérum. Met de toevoeging
'extréme' brengt het cosmetica-
huis nu een herziene versie van
dit produkt, dat een nog krach
tiger werking zou hebben. Een
opvallend detail is de nieuwe
verpakking: een 'luchtdichte'
flacon waarop ook nog is af te
lezen of de bodem van de fla
con al dan niet in zicht komt.
Het produkt is geschikt voor alle
huidtypen en moet zowel 's
morgens als 's avonds op het
gezicht en de hals worden aan
gebracht, voordat de dag- of
nachtcrème wordt gebruikt. Wie
enkele keren per jaar voor een
periode van vier tot zes weken
zo'n kuurtje ondergaat, boekt
volgens Chanel zeker resultaat.
Ongeveer 60 procent van de Eu
ropese vrouwen maakt haar
ogen op met oogschaduw, on
geveer 50 procent gebruikt ook
mascara. Maar de helft van al
deze vrouwen gebruikt een spe
ciaal voor de ogen ontwikkeld
reinigingsprodukt. Biotherm
wijst op de specifieke structuur
van de huid rond de ogen: zeer
dun, nauwelijks een natuurlijk
vetfilmpje, dagelijks veel in be
weging. Een goede verzorging is
dan ook geen luxe. Biotherm
ontwikkelde twee reinigingspro-
dukten: eentje voor de 'gewone'
oogmake-up gel-lotion) en
voor de zwaardere (avond)ma-
ke-up een reinigingsmiddel dat
zowel 'een olie- als een waterfa
se' bevat. De formule van Bio-
cils is PH neutraal (verwant aan
traanvocht) en kan ook worden
gebruikt door contactlensdraag
sters.
Catalogus met meer dan 700 artikelen
THEAS WAMELINK
Een simpel foldertje in een rekje
met voorlichtingsbrochures in
de wachtkamer van de huisarts.
Daarin wordt aandacht ge
vraagd voor de artikelen van dr.
Butler, die simpele oplossingen
bieden voor dagelijkse onge
makken. Dus eens even gebeld
met die ongemakken-dokter
(033.726786) die daarop een
ruim 80 pagina's dikke catalo
gus toestuurde.
Je denkt dan in eerste instan
tie dat het hierbij gaat om hulp
middelen voor gehandicapten,
maar het terrein blijkt aanmer
kelijk breder. De vaak ingenieu
ze hulpmiddelen zijn niet alleen
bedoeld voor mensen met een
structurele handicap, maar er
zijn er ook voor (gezonde) kin
deren, zoals een beker in schui
ne stand om een baby die van
borst- naar bekervoeding over
gaat langzamerhand aan die
e drinkwijze te laten wen-
In het eerste hoofdstuk
(Kook- en keukenhulpen) kom
je allerlei heel handige hulpjes
tegen waarvan je ook als n iet-
gehandicapte huisvrouw/man
veel plezier kunt hebben. Er zijn
bij voorbeeld antislipmatten, -
rollen en -doeken, een zuignap
plateau van rubber die bij diver
se keukenwerkjes iedereen goe
de diensten kunnen bewijzen.
En ook spoelborstels, zoals we
in de horeca aantreffen, om gla
zen snel met één hand schoon
te wassen.
Eenhandig
Maar daarnaast, voor mensen
die maar één hand kunnen ge
bruiken of met beide handen
weinig kracht kunnen zetten,
vernuftige kraanopeners,
deegrollers voor eenhandig ge-
Niet alleen een ronde deurkruk laat zich probleemloos openen, je kunt
er ook standaard deurkrukken en beugelgrepen van laden of kasten mee
bedienen. foto npa
bruik, steelpanhouders, deksel-
lifters en vorken die tevens als
mes kunnen dienen. En wat er
verder, behalve de in veel huis
houdens reeds aanwezige alles-
opener, allemaal is uitgedacht
om potten, blikken, flessen en
kartonverpakkingen met één
hand en zonder veel kracht uit
te oefenen te openen.
Die produkten getuigen stuk
voor stuk van veel fantasie en
van praktisch inzicht. Vooral bij
ouderen die nog zelfstandig wo
nen maar wel door een lichte
handicap worden geplaagd
moet er bij het kennis nemen
van dit alles een wereld aan
mogelijkheden open
gaan.
Grijphulpen
Diverse pagina's zijn ingeruimd
voor slimme grijphulpen, aan-
kleedhulpen om zonder te moe
ten bukken kousen, sokken en
panties aan te trekken, knopen-
haken, ritssluitingtrekkers, zit-
voorzieningen die in normale
armstoelen passen, en ga zo
maar door. Voor baden, dou
chen en lichaamsverzorging
(tanden poetsen, nagels vijlen
en knippen,
haren ,^i£Së23iHa
kammen) is ook allerlei slims
verzonnen.
Verder bladerend in de cata
logus zien we leesstandaards
voor boeken en kranten,
bladomslaghulpen, vergrootgla
zen, schrijfhulpen of voorzie
ningen om eenhandig te kun
nen borduren of breien. Met
vindingen voor kaartspelen en
tuinieren hoort dit onder het
hoofdstuk vrijetijdsbesteding.
De brochure besluit met
hulpmiddelen voor therapie en
training voor mobiliteit. Het to
tale programma omvat onge
veer 700 artikelen.
Voorlichting
Zo maar wat vragen in kleine
kring aan ouderen met loop- en
hanteerproblemen brachten
ons tot de conclusie dat velen
van hen er geen idee van heb
ben dat er zo veel hulpmiddelen
bestaan om hun het dagelijks
leven wat aangenamer te ma
ken.
Wie in een verzorgingshuis
woont wordt daarvan in veel ge
vallen wel op de hoogte ge
bracht. Maar er zou toch wel
veel meer voorlichting op dit
gebied moeten zijn voor oude
ren die nog in eigen huis wo
nen. Want juist dit soort voor
zieningen stelt hen in staat lari-
ger zelfstandig te blijven.
Dat goede oplossingen vaak heel simpel
zijn bewijst deze penverdikker die je om
Een of potlood schuift waardoor je een
etere grip hebt op het schrijfgerei.
SPREEKUUR
Lisette is 35 en zo gezond als een vis. Zel
den of nooit ziek. Ze verschijnt toch af en
toe op het spreekuur omdat zij vier jonge
kinderen heeft, die de een na de ander wel
eens wat hebben. Met de kinderen gaat nu
alles prima; Lisette komt voor zichzelf. Ze is
zo moe als een hond de laatste paar maan
den. 's Morgens gaat het nog wel, maar als
de oudsten naar school zijn heeft ze eigen
lijk al geen puf meer en vroeg in de middag
zou ze het liefst even gaan slapen. „En de
laatste tijd doe ik dat ook maar, dokter, an
ders kom ik de dag niet door. Ik krijg het
ene been niet meer voor het andere, het
wordt gewoon te gek.
Chronische moeheid is een veel voorko
mende klacht. Het is ook een klacht die niet
in de richting van één bepaalde ziekte wijst,
maar kan optreden bij de meest uiteenlo
pende aandoeningen. Moe zijn op zich is
niet abnormaal. Als je een dag in de tuin
hebt gewerkt of het hele huis hebt gesopt of
op het werk met veel inspanning een lastige
klus hebt geklaard, ben je ook moe. Lekker
moe, met een voldaan gevoel over de vol
brachte arbeid. Moeheid wordt pas hinder
lijk als het maar niet over gaat en niets te
maken lijkt te hebben met de inspanning
die je geleverd hebt.
Een dergelijke chronische moeheid kan een
duidelijke lichamelijke oorzaak hebben, va
riërend van heel ernstig, zoals multiple scle
rose, tot zeer mild, zoals in het begin van
een zwangerschap.
Bij een gezonde jonge vrouw als Lisette is er
zeker in eerste instantie geen reden om aan
een ernstige ziekte als oorzaak van haar
klachten te denken. Wat wel altijd kan mee
spelen bij moeheid, is een psychische com
ponent. Als je wat somber bent, niet goed
meer kunt ontspannen en vooral als je ge
neigd bent tot piekeren, ligt moeheid eerder
op de loer dan bij die flierefluitende buur
man, die van zijn hart geen moordkuil
maakt.
Uzer
Het lichamelijk onderzoek bij Lisette levert
geen bijzonderheden op. Wel vind ik haar
een tikje bleek. Bloedonderzoek toont aan
dat Lisette aan bloedarmoede lijdt: het he-
moglobine-gehalte van het bloed is een
flink stuk te laag. Ons bloed bestaat uit een
paar soorten cellen die ronddrijven in
vocht, het bloedplasma. Er zijn rode bloed
cellen, waarin zich hemoglobine bevindt
dat ons bloed zijn rode kleur geeft. Daar
naast bestaan witte bloedcellenen bloed-
plaatjes, maar het gaat hier om de rode cel
len, de erytrocyten.
Evenals de andere bloedcellen worden de
erytrocyten gemaakt in het beenmerg. Voor
voldoende aanmaak van erytrocyten is ijzer
nodig, dat wordt ingebouwd in het hemo
globine. Hemoglobine is verantwoordelijk
voor het zuurstoftransport door ons li
chaam. Is er te weinig ijzer, dan kunnen de
rode cellen niet goed uitgroeien. Ze zijn dan
te klein en te bleek, en er ontstaat bloedar
moede.
Bij Lisette bleek sprake te zijn van een der
gelijke ijzergebreksanemie, de meest voor
komende vorm van bloedarmoede in Ne
derland. Het gebrek aan ijzer ontstaat in de
meeste gevallen niet doordat ons voedsel er
te weinig van zou bevatten. Extra spinazie
eten om net zo sterk te worden als de be
roemde stripheld Popeye is overbodig: een
normaal gevarieerd dieet bevat alles wat we
nodig hebben aan voedingsstoffen.
Bloedverlies
Verlies van bloed is de frequentste oorzaak
voor gebrek aan ijzer en hier zijn de vrou
wen in het nadeel. Door de menstruaties
verliezen vrouwen zoveel extra ijzer dat de
balans tussen opname en verlies maar net
in evenwicht is. Er hoeft dan niet veel te ge
beuren om die balans te doen doorslaan
naar een tekort. Een zwangerschap bijvoor
beeld, of een verheviging van de menstrua
ties is dan genoeg om de ijzervoorraden van
het lichaam aan te spreken. Pas als deze
voorraden flink zijn aangesproken, ontstaat
de anemie.
Bij mannen is de oorzaak van het bloedver
lies meestal niet zo gemakkelijk aan de bui
tenkant te zien. Bij hen is het vaak een
zweertje in het maagdarmkanaal dat een
beetje bloedt, en op den duur aanleiding
geeft tot bloedarmoede.
Lisette vertelde dat sinds zij de pil niet meer
slikt, haar menstruaties veel heviger ziin ge
worden dan zij gewend was en dat zij bo
vendien veel stolsels verliest. Ik geef haar in
overweging toch weer met de pil te begin
nen, maar nu is het in elk geval nodig dat zij
ijzertabletten gaat slikken. Deze tabletten
moeten gedurende ten minste drie maan
den ingenomen worden om de uitgeputte
voorraden aan te vullen.
Als u moe bent, en moe blijft, is daar vaak
best iets aan te doen. Niet altijd. Maar ga in
elk geval niet piekeren. Daar word je pas
echt moe van.
