Rusland niet tegen luchtaanval
Buitenland
Niet meer dollar-bananen
naar landen Europese Unie
Kinderen van rokende
moeders hebben lager I.Q.
'Mijn moeder vermoordt me als ze me hier ziet'
'Schending mensenrechten
in El Salvador gaat door'
Franse vissers gaan door
met staking tegen beleid
Jeltsin houdt zich schuil voor Clinton
Sigarettensmokkelaars
Italië eisen ander werk
VRIJDAG 11 FEBRUAR11994
Doden bij busongeluk op Sumatra
jakarta Bij een busongeluk op het Indonesische eiland Suma
tra zijn ten minste 36 mensen omgekomen en 17 ernstig ge
wond. De bus stortte gisteren n de omgeving van Medan. in het
noorden van het eiland, in een twintig meter diep ravijn. De be
stuurder is vermoedelijk in slaap gevallen.
Brits parlementslid gestikt
lonpen Lijkschouwing heeft uitgewezen dat het Britse parle
mentslid Stephen Milligan door verstikking om het leven is ge
komen. Die conclusie werpt weinig licht op het mysterie van
Milligans dood. Het Conservatieve parlementslid werd maandag
dood aangetroffen met een plastic zak over het hoofd en een
elektriciteitssnoer om de hals gebonden en als enige kleding
stukken dameskousen en een jarretelgordel. Scotland Yard wilde
gisteren niet zeggen of het sterfgeval werd beschouwd als
moord, doodslag, zelfmoord of een ongeluk.
VS repatriëren Haïtianen
port-au-prince De Amerikaanse kustwacht heeft gisteren 63
bootvluchtelingen uit Haïti gerepatrieerd. De mensen waren op
gepikt van twee overvolle, gammele boten en werden terugge
bracht naar Port-au-Prince, de hoofdstad van Haïti.
De Europese Commissie heeft
gisteren een voorstel van vijf La-
tijnsamerikaanse bananenpro-
ducerende landen van de hand
gewezen om het quotum van
zogenaamde dollar-bananen te
verhogen. De ministeriële dele
gatie uit Ecuador, Panama,
Honduras, Guatemala en Costa
Rica wilde een verhoging van
het quotum van 2,1 miljoen ton
tot 2,5 miljoen ton.
Dollar-bananen zijn de bana
nen die in Latijns-Amerika op
grote, vaak door Amerikaanse
maatschappijen beheerde,
plantages worden verbouwd.
De EU heeft voor die vruchten
vorig jaar een importbeperking
uitgevaardigd, zeer tegen de zin
van Duitsland en Nederland.
Door die maatregel zijn bana
nen het afgelopen jaar bijna is
prijs verdubbeld.
Europees commissaris Stei-
chen meent dat een verhoging
van het quotum leidt tot ont-
writing van de beschermde ba-
nanenimport uit de zogenoem
de ACS-landen. ACS-landen zijn
landen in Afrika, het Caribisch
gebied en de Stille Oceaan
vaak ex-koloniën waarmee
de Europese Unie speciale rela
ties onderhoudt.
De regeringen uit de vijf La
tijns-Amerikaanse landen heb
ben bij een arbitrage-panel van
het wereldhandelsakkoord
GATT om een uitspraak ge
vraagd over de voorkeursbe
handeling van de ACP-landen.
Het rapport wordt vandaag be
kendgemaakt. Verwacht wordt
dat de Europese Unie in het on
gelijk gesteld zal worden. Maar
een uitspraak van het panel is
alleen geldig als die door alle
betrokkenen wordt aanvaard.
Onderzoek Amerikaanse universiteiten
rochester ap
Kinderen van wie de moeders
tijdens hun zwangerschap rook
ten hebben een lager I.Q. dan
kinderen van vrouwen die dat
niet deden. Dat blijkt uit een
onderzoek dat twee Amerikaan
se universiteiten hebben uitge
voerd onder 400 overwegend
blanke vrouwen in de staat New
York.
Kinderen van 3 en 4 jaar oud
wier moeders tijdens de zwan
gerschap tien of meer sigaretten
per dag rookten scoorden in
een intelligentietest negen pun
ten lager dan kindereh van niet-
rooksters. Dat verschil vermin
derde echter tot vier punten
san salvador ips
De Verenigde Naties
controle op de naleving* van de
mensenrechten in El Salvador
voortzetten. Er vinden nog
steeds regelmatig schendingen
plaats. Dat is de conclusie van
een rapport van de Venezolaan
se deskundige Pedro Nikken,
die in opdracht van VN-secreta-
ris-generaal Boutros Ghali de si
tuatie in El Salvador in kaart
heeft gebracht.
In het rapport staat dat er
sinds het einde van het gewa
pende conflict, in januari 1992,
positieve ontwikkelingen waren,
maar dat het afgelopen jaar 'op
veel van deze punten een ver
zwakking of ommekeer is opge
treden'. „Het aantal willekeuri
ge executies is aanzienlijk toe
genomen en doodseskaders in
timideren mensen", aldus Nik
ken.
Franse vissers hebben gisteren
besloten de staking die zij meer
dan een week geleden uitriepen
voorlopig vol te houden. Ze
doen dit ondanks de financiële
steun die de regering hun heeft
toegezegd en de maatregelen
die zijn genomen om de door
de vissers gelaakte import te be
perken. Door de nieuwe regle
menten, die gisteren van kracht
zijn geworden, geldt voor een
groot aantal landen een verbod
om vis naar Frankrijk te expor-
Bosnische Serviërs dragen stellingen bij Sarajevo over aan troepen VN
Rusland is niet tegen lucht
aanvallen op de Bosnisch-
Servische artilleriestellin
gen rond Sarajevo. Moskou
heeft om een spoedzitting
van de Veiligheidsraad ge
vraagd om te praten over
het plaatsen van Sarajevo
onder VN-toezicht. De
raad komt vanavond in
New York bijeen.
GENÈVE-NEWYORK-SARAJEVO
DPA-Rtr-AFP-NPA
Het door de NAVO aan de
Bosnische Serviërs gestelde ul
timatum staat niet ter discussie,
aldus de Russische VN-ambas
sadeur gisteren. Eerder kwamen
uit Moskou berichten dat er
grote weerstand bestaat tegen
militair optreden van de NAVO.
De spoedzitting van de V-
Raad heeft geen bijzondere po
litieke betekenis, aangezien de
Raad zich op verzoek van de
niet-gebonden landen en van
islamitische landen toch al over
Bosnië zou buigen. Deze waren
boos dat Rusland er een spoed
zitting van heeft gemaakt. Er
zullen geen resoluties worden
aangenomen.
Servische troepen begonnen
gisteren onder dreiging van de
VN-commandant Michael Rose bezoekt samen met de Franse generaal André Soubirou de brug die in de
Bosnische hoofdstad Sarajevo de confrontatielinie vormt tussen Bosnische regeringstroepen en de Bosnische
Serviërs. foto ap rikard larma
NAVO-Iuchtacties posities aan 22 maanden durende burger- ging vielen gisteravond echter
VN-troepen over te dragen van oorlog hebben bestookt. Kort nog granaten op de Bosnische
waaraf ze Sarajevo tijdens de nu voor het NAVO-ultimatum in- hoofdstad.
De beschietingen kwamen
van zwaar bevochten stellingen
rond de Vrbanja-brug, die giste
ren nog niet onder controle wa
ren gebracht van Franse VN-
troepen. Het Amerikaanse mi
nisterie van defensie onder
zoekt de schending van het
sinds gistermiddag geldende
staakt-het-vuren.
De Bosnische Serviërs weige
ren mee te werken aan het poli
tieke overleg in Genève. Zij ei
sen dat een gemengde commis
sie van onderzoek wordt inge
steld naar de herkomst van de
beruchte mortiergranaat, die
vorige week in Sarajevo dood en
verderf zaaide. „Totdat die
commissie er komt, nemen wij
geen deel aan het vredesover
leg", aldus een verbolgen Rado
van Karadzic, leider van de
Bosnisch Servische delegatie.
De Bosnische moslimregering
heeft inmiddels een onder
zoekscommissie afgewezen.
,Als Karadzic hier niet wilde
praten, had hij ook een fax kun
nen sturen", aldus de Bosnische
premier Haris Siladzic. Het fei
telijke vredesoverleg moet nog
beginnen. In Genève wordt nog
slechts gepraat over 'vertrou
wen wekkende maatregelen'.
r ook andere factoren in
overweging werden genomen,
zoals voedingsgewoonten, op
leiding, leeftijd, gebruik van
medicijnen en het I.Q. van de
ouders.
„Hoewel een verschil van vier
punten klein lijkt, is het verge
lijkbaar met de effecten die ge
middelde niveaus van blootstel
ling aan lood hebben op het I.Q.
van kinderen", aldus Charles
Henderson, een van de onder
zoekers.
De onderzoekers vermoeden
dat door het roken de toevoer
van zuurstof en voedingsstoffen
naar de foetus wordt vermin
derd en de ontwikkeling van het
zenuwstelsel wordt gehinderd.
De onderzoeker stelt in het
rapport dat er geen systemati
sche marteling meer plaats
vindt in El Salvador, maar hij re
gistreerde vorig jaar wel een
groter aantal slachtoffers van
folterpraktijken. De verantwoor
delijke autoriteiten zijn daar
voor nooit vervolgd.
Ook de huidige staat van het
justitieel apparaat wordt door
Nikken ter discussie gesteld.
Structurele gebreken 'belemme
ren een eerlijke rechtsgang en
vormen een obstakel voor een
goede naleving van de mensen
rechten.'
Eerder deze week had de Sal
vadoraanse regering de VN ge
vraagd niet meer zo intensief te
speuren naar schendingen van
de mensenrechten. Volgens mi
nister Salavarria (buitenlandse
zaken) is inspectie niet meer
nodig omdat het land een sta
biele democratie is geworden.
Een moslimjongetje bidt samen met de 'grote n
midden werd gedood bij de bloedige mortieraanval op e
- ere van de vastenmaand ramadan die vandaag is begonnen. Alle
i markt in Sarajevo, afgelopen zaterdag.
SARAJEVO SRECKO LATAL
De gekte brak uit kort nadat een tank
van de Verenigde Naties gisteren in de al
bijna twee jaar belegerde Bosnische
hoofdstad Sarajevo post vatte bij de Brug
van Broederschap en Eenheid, twee be
grippen waar op die plek in de afgelopen
twee jaar geen spoor van te bekennen
Eerst staken er hoofden naar buiten uit
vensters en gaten in de door artillerie
granaten en duizenden kogels gehaven
de muren van flatgebouwen. En opeens
was de beruchte Sniper Alley
(Sluipschutterslaan), een boulevard vol
uitgebrande wrakken van vrachtwagens
en autobussen, gevuld met lachende
kinderen, die zich niets aantrokken van
de Servische sluipschutters, nauwelijks
100 meter verder aan de overkant van de
Miljacka-rivier.
Kinderen stoven langs de geschokte,
zwaarbewapende Unprofor-soldaten. Ze
speelden op een van roest knarsende
wip in een park, waar het grijsgroene
gras, al in geen 22 maanden gemaaid,
kniehoog stond.
Al te vaak werd een staakt-het-vuren in
Sarajevo aangekondigd en weer ge
schonden. Maar het bestand van giste
ren, kracht bijgezet door een ultimatum
van de NAVO en de stationering van VN-
soldaten, bood zeker de kinderen een
sprankje hoop.
„Ik ben niet bang meer voor de Servi
sche sluipschutters omdat Unprofor er
is", zei de elfjarige Merima Durakovic.
„Ik ben bang voor mijn moeder, want ze
vermoordt me als ze mij hier ziet staan.
Het bestand in Sarajevo ging op het mid
daguur in. Een Franse pantserauto die
bij de brug arriveerde, incasseerde zes
kogels van sluipschutters en stoof vervol
gens weg. Maar luttele minuten namen
zes andere VN-pantserwagens en een
tank stelling op de Sniper Alley, de lopen
van hun kanon en machinegeweren ge
richt op de Servische posities bij Grba-
vica, 100 meter naar het zuiden.
Vanuit het niets arriveerde plotseling de
commandant van de VN-troepen in Bos
nië, de Britse luitenant-generaal Sri Mi
chael Rose, samen met de Franse com
mandant in Sarajevo, generaal André
Soubirou. Beiden droegen kogelvrije ves
ten en helmen.
Rose stond even stil aan de regerings
kant van de brug en stak haar toen lang
zaam over, in de rug gedekt door een
dertigtal Franse soldaten met bazooka's
en zware machinegeweren. Servische
burgers, die op beide oevers uit de ra
men hingen, waren dichtbij genoeg om
het wit in hun ogen te zien.
„Het is een beginnetje", zei Rose nadat
hij de brug was overgegaan. „Wij zijn
niet naief', voegde hij er aan toe. „Wij
weten dat we nog veel tegenslagen moe
ten verwachten."
Natuurlijk spelen enkele kinderen oor
logje. Een groepje van vier jongens sleept
draad en stukken ijzer over straat om
een wegversperring te bouwen. Ze
drommen om een vrachtwagen met
hulpgoederen en weten zowaar een
jerrycan met benzine los te maken voor
dat ze door Egyptische VN-soldaten wor
den weggejaagd.
F-16's Nederland
voeren vluchten
boven Bosnië op
De Nederlandse F-16's op de
Italiaanse basis Villafranca vlie
gen vanaf gisteren weer het et
maal rond patrouilles boven
Bosnië-Hercegovina. Met de
twee rustdagen die van tijd tot
tijd werden ingelast, is het afge
lopen.
De voorbije maanden hielden
de NAVO-toestellen gedurende
18 uur per dag controlevluchten
in het Bosnische luchtruim, 's
Nachts werd niet gevlogen, om
dat de strijdende partijen dan
toch geen vliegtuigen kunnen
inzetten.
Het 24-uursrooster waarin de
Nederlanders meedraaien is
een van de weinige veranderin
gen die het NAVO-ultimatum
van woensdag aan de Bosnische
Serviërs tot dusver op Villafran
ca teweeg heeft gebracht.
Op de Italiaanse basis staan
momenteel veertien Nederland
se F-16's die meedoen aan de
NAVO-operatie Deny Flight. Sa
men met Britse, Amerikaanse,
Franse en Turkse toestellen ziet
de luchtmacht sinds april vorig
jaar toe op naleving van het VN-
vliegverbod boven Bosnië.
Daarnaast moeten zij vanuit de
lucht de VN-troepen op de
grond beschermen.
Van een hogere staat van pa
raatheid op Villafranca is vol
gens de luchtmacht nog geen
sprake. Van de veertien F-16's
zijn er de afgelopen tijd steeds
acht ingezet om het vliegverbod
te controleren; de zes andere
waren standby voor zogeheten
close air support, het aanvallen
van doelen op de grond.
De NAVO-vliegtuigen lossen
elkaar volgens rooster af, waar
bij de Nederlandse toestellen
ook het luchtruim boven Sara
jevo aandoen. De vluchten bo
ven de Bosnische hoofdstad zijn
gisteren drastisch opgevoerd.
De Nederlandse F-16 zullen
volgens ingewijden zeker hun
aandeel moeten leveren in
bombardementen, als die er
mochten komen. Afgesproken is
dat alle landen die aan Deny
Flight meedoen, hun bijdrage
aan luchtaanvallen leveren. De
NAVO-toestellen zullen bij hun
acties gebruik maken van infor
matie over artilleriestellingen
rond Sarajevo die is verzameld
door militaire waarnemers van
de VN op de grond en verken
ningsvliegtuigen van de Ameri
kanen en de Fransen.
De Nederlandse marinesche
pen op de Adriatische Zee zul
len bij een eventueel gewapend
conflict zonodig selectieve kust-
bombardementen uitvoeren op
radarinstallaties en kustbatterij-
en. Ongeveer vijftig NAVO-
schepen, waaronder twee Ne
derlandse fregatten, voeren op
dit moment de zeeblokkade te
gen Servië uit en beschermen
een Amerikaans vliegdekschip.
'Ultimatum
weinig waard'
Professor August Bebler, de per
manente vertegenwoordiger
van de vroegere Joegoslavische
deelstaat Slovenië in Genève,
verwacht niet veel van het
NAVO-ultimatum. „De Serviërs
zullen met alle middelen probe
ren de NAVO een rad voor ogen
te draaien. Hun zware wapens
zijn grotendeels mobiel en die
kunnen ze dus best een paar ki
lometer terugtrekken. Met mor
tieren is het een andere zaak,
want die zijn voor gevechts
vliegtuigen vrijwel onvindbaar.
En het zijn de scherpschutters
die de afgelopen maanden de
meeste slachtoffers in de stad
hebben gemaakt en daar doe je
met luchtacties niets tegen."
Uit Belgrado klonk gisteren
gespierde taal over het NAVO-
ultimatum. De leider van de
Servische Radicale Partij, Vo-
jislav Seslj, dreigde dat in geval
van bombardementen „alle
NAVO-doelen binnen ons be
reik zullen worden aangeval
len".
Regeringsmaatregelen ten spijt:
parus*ap van het nationale Comité voor
Behoud van de Visserij, eiste het
aftreden van de minister van
landbouw en visserij, Jean
Puech; een nieuwe ontmoeting
met premier Balladur en verla
ging van de havenbelasting.
Kleine vissers klaagden dat de
steunmaatregelen alleen hun
grotere collega's ten goede ko
men. Puech liet daarop weten
dat ook de eigenaren van sche
pen beneden de twaalf meter
konden rekenen op een halve
ring van hun vennootschapsbe
lasting. De vissers hebben nog
niet op het aanbod g
Dominique Lapart,
MOSKOU Rtr-/»
Herhaaldelijk heeft de Ameri
kaanse president Clinton deze
week al geprobeerd zijn Russi
sche ambtgenoot te bellen,
maar het wil maar niet lukken.
Clinton denkt niet dat van op
zet sprake is. Volgens zijn
woordvoerster zijn er techni
sche problemen en kan er
geen geschikt tijdstip worden
gevonden.
Gisteravond werd in Was
hington duidelijk dat het Witte
Huis in verlegenheid is ge
bracht door het uitblijven van
antwoord uit Moskou. Jeltsin
was wel gewoon in zijn resi
dentie, geveld door een „ver
koudheid".
Clinton wil aan Jeltsin de be
doeling uiteenzetten van het
NAVO-ultimatum aan de
Bosnische Serviërs. Aanleiding
voor een telefoongesprek is
verder een brief die de Ameri
kaanse president heeft ontvan
gen van zijn Russische collega.
Over de inhoud daarvan is
niets bekendgemaakt.
Het rtussisch verzet tegen
luchtaanvallen op Servische
stellingen is volgens Clinton
„geen ernstig probleem". Hij
onderstreepte dat Moskou en
Washington wel overleg heb
ben gevoerd op hoog niveau.
Rusland vroeg donderdag om
een spoedzitting van de Veilig
heidsraad.
Vrijwel alle politieke partijen
in Rusland verzetten zich te
gen luchtacties van de NAVO
in Bosnië. Onder druk van de
ze consensus in eigen huis
sputtert ook Jeltsin tegen. De
Russen voeren daarbij aan dat
resolutie 836 van de Veilig
heidsraad, over de bescher
ming van de veilige gebieden
in Bosnië, geen basis biedt
voor aanvallen op Servische
stellingen.
Rusland dat traditioneel
nauwe banden heeft met de
orthodox-christelijke
Serviërs, betwijfelt onder meer
het nut van luchtacties. Het
medicijn mag niet erger zijn
dan de ziekte, aldus deze week
een woordvoerder van Jeltsin.
Andere Russische leiders be
schouwen de NAVO als de ver
keerde instelling op de ver
keerde plaats. „Waarom zou
de NAVO beslissingen moeten
nemen over een oplossing,
met behulp van ultimatums en
dreigementen? Dit is geen zaak
van de NAVO. Het is net werk
terrein van de Verenigde Na
ties," aldus onderminister
Anatoly Adamisjin van buiten
landse zaken.
Verkopers dreigen met totale opstand
rome eelco v
correspondent
In Italië is gisteren een wet van
kracht geworden die verkopers
maar ook kopers van gesmok
kelde sigaretten streng straft. In
smokkelaarsnesten als Napels
en Brindisi was geen sigaret
meer te vinden. De verkopers
dreigen met een totale opstand
als de overheid hen geen ver
vangend werk verschaft.
In Napels was de spannning
het grootst. Niet verwonderlijk,
want in en rond de door werk
loosheid en maffia geteisterde
havenstad leven niet minder
dan 100.000 personen direct of
indirect van de illegale sigaret-
tenhandel. Twintig jaar geleden
zei de toenmalige burgemeester
Valenzi dan ook dat de illegale
sigarettenbranche hetzelfde be
tekent voor Napels als Fiat voor
Turijn.
De 500 personen die gisteren
betoogden voor het gemeente
huis van Napels, riepen leuzen
als 'Smokkel is leven en wij wil
len leven' en 'Brood, brood,
brood'. Het voorstel van de pre
fect van Napels om van de ver
kopers straatventers te maken
met een heuse vergunning,
werd ontvangen met veel scep-
