'TV is een dwingeland' Rtv show De radicale realiteit van 'All Quiet' Dóóóóórgaaaan met Barrie 'Sfeer hoorspel moet jü heel voelbaar zijn' Reconstructie ongeval op het water, op de weg en met een kerncentrale WOENSDAG 9 FEBRUARI 1994 Mieke van der Wey, presentatrice van Kunstmest: Nf AMSTERDAM MONIQUE BRANDT Het gezeur over de ti tel van het pro gramma, ze is het beu. Presentatrice Mieke van der Wey van het NOS-cultuur- programma Kunstmest verbaast zich nog steeds over de vele re acties die juist die titel oplever de. „Ongelooflijk, dat hadden we echt niet verwacht. Ik vond de naam juist heel erg grappig, het heeft iets relativerends. Maar er waren zelfs mensen die vanwege de naam 'Kunstmest' niet in ons programma wilden komen. Het is blijkbaar niet 'eerbiedig' genoeg." Kunstmest is een eigenzinnig, 'recht-door-zee'-kunstprogram- ma voor een breed publiek. Elke week trekt Van der Wey erop uit om kunstenaars uit allerlei dis ciplines in hun eigen omgeving op te zoeken. Bezoekjes aan schilder Herman Gordijn of ar chitect Jo Coenen, een reporta ge over kunst en politiek of over hel Missiemuseum, er kan veel in Kunstmest. „Ik vind het prima dat er steeds een nieuwe aanpak voor onderwerpen wordt bedacht. Programmamakers moeten vol gens mij nooit het gevoel heb ben dat ze nü de ideale formule hebben gevonden. Ik vind niets erger dan al die programma's die maar jaar in, jaar uit door gaan, zonder enige verande ring." Van der Wey, voorheen on dermeer werkzaam bij de VARA-televisie en de lokale Am sterdamse zender AT 5, heeft het door Kunstmest drukker dan ooit. „Die reportagevorm is heel aantrekkelijk. Als je uitslui tend in de studio zit te praten, is het toch een soort radio dat je maakt. Maar deze vorm is tege lijkertijd ook vreselijk tijdro vend. Ik heb bijna geen tijd meer voor iets anders. En daar bij sta je ontzettend onder druk. Televisie is een dwingeland, heel veeleisend. Alles moet er voor wijken. Ik moet er bijvoor beeld niet aan denken dat ik ziek word. Ik kan niet zomaar thuisblijven, want dan moet er meteen een filmploeg worden afgezegd. Die druk is constant aanwezig." Verandering Van der Wey kwam via allerlei grillige omwegen in het televi siewereldje terecht. Na een stu die Nederlands en een paar jaar bij Het Parool te hebben ge werkt, belandde ze bij de AVRO- radio. Aanvankelijk schreef ze teksten voor anderen, maar la ter ging ze zelf ook reportages maken. „Vanaf dat moment wist ik: 'dit ligt me'. Ik werd er veel gelukkiger door, ik was de beklemming van het stukjes schrijven kwijt. Ik heb in vrij korte tijd ook heel veel geleerd. Je moet in gaten duiken, zeg ik altijd maar. Ze zijn er altijd." Ze werkte in die tijd ook voor de VPRO-radio en de Wereld omroep, totdat ze gevraagd werd een screentest te doen voor het populair-wetenschap- pelijke programma Jules Unli mited. Drie seizoenen lang fun geerde ze als 'stuntvrouw'. Daarnaast presenteerde ze een jaar lang een live talkshow op AT 5 met gasten als Reinbert de Leeuw of Martin van Ameron- gen, maar ook de trainer van de Ajax-junioren. Pionierssfeer Ze kijkt soms nog wel met enige weemoed terug op haar periode bij AT 5. Die pionierssfeer, met weinig mensen en weinig geld toch leuke programma's maken was toch heel bijzonder. „Ik zou bovendien graag nog eens een live-programma maken. Ik voel me er heerlijk bij, het is heel spannend om te doen. Goed, er gaat wel eens wat mis, mensen die uit hun rol vallen, rare, on verwachte dingen, maar dat is juist zo leuk. En bovendien heb je tijdens zo'n uitzending zelf de touwtjes in handen. Ik vind het niet prettig om de zaken aan anderen over te laten. Bij Kunst mest moet dat natuurlijk wel, ik kan niet ook nog eens bij de montage zijn. Ik heb er weieens moeite mee." „De komende jaren zou ik het liefst televisie willen blijven doen, al weet ik niet hoe lang nog. Het is natuurlijk een sla- venbestaan, en daarbij weet je nooit tot wanneer je kansen ge boden worden in deze onzekere periode waarin de publieke om roep verkeert. Ik weet gewoon niet hoe mijn toekomst eruit ziet. Ik heb mijn carrière nooit gepland, dat kan ik niet. Er komt van alles aan en ik pik daaruit wat me bevalt. Ik ben er heilig van overtuigd dat je de dingen moet doen op een ma nier die bij je past. Ver vooruit kijken, plannen maken, dat past niet bij me. Het zou niets wor den, dat weet ik zeker." (Kunstmest, iedere vrijdag- Mieke avond, 20.20 uur, Nederland 3) staan.' 'Lolamoviolaals etalage voor jonge cineasten HILVERSUM MONIQUE BRANDT Toen cineaste Anne Borsboom in 1986 solliciteerde naar een baan als cameravrouw bij de VPRO, kreeg ze van eindredac teur Cherry Duyns te horen dat ze weliswaar de beste kandidaat was, maar dat een aantal pro grammamakers vast niet met een vrouw zou willen werken. Ze werd dus afgewezen. Het afgelopen jaar nog maak te een vriendin van haar precies hetzelfde mee. „En dat bij de VPRO! Het klinkt misschien als een cliché, maar het is nog steeds zo dat vrouwen moeilijk aan de bak komen in de televi sie- en filmbusiness. Je moet je als vrouw veel meer bewijzen. Op de set loopt er een make-up dame rond, maar daar blijft het meestal ook bij. Vrouwelijke technici zie je nog steeds heel weinig." Borsboom krijgt deze week van diezelfde VPRO toch een kans. In 'Lolamoviola', een reeks programma's waarin jon ge cineasten en TV-makers ex perimenteren met vormen van low budget drama, is woensdag Borsboom's film 'All Quiet' te zien, een uiterst beklemmende film over vrouwen die na jaren lang mishandeld te zijn hun echtgenoot ombrengen. 'Lolamoviola' is volgens VPRO-producent Jeroen Beker bedoeld voor cineasten die in staat zijn in korte tijd en met weinig geld een film te realise- ren. „We willen films die niet te braaf zijn, met een voorkeur voor realistisch werk, docu-dra- ma, eigenlijk." 'All Quiet' past wat hem betreft precies in het plaatje. De film kwam binnen enkele maanden tot stand. Half oktober van het vorig jaar werd Borsboom door het Lolamovio- la-team benaderd. In november begon ze met de produktie, in januari werd gedraaid en ge monteerd. Borsboom tekende zowel voor het scenario en de regie als het camerawerk en de montage. „Mijn eigenlijke am bitie is de camera. Maar als je weinig gevraagd wordt, ga je vanzelf alles in eigen hand ne men. En dat werkt sneller, ik hoef immers geen overleg te voeren met anderen. Bovendien liep ik al jaren rond met het idee voor deze film." Mishandeling In 'All Quiet' worden de schrij nende geschiedenissen verteld van twee vrouwen. Moniek (Duck Jetten) is de veertig al ge passeerd. Tijdens een vechtpar tij schoot ze de man dood waar ze negentien jaar mee getrouwd was. Tijdens haar huwelijk werd ze met de regelmaat van de klok door hem in elkaar geslagen. Moniek werd vrijgesproken om dat ze uit noodweer gehandeld zou hebben. Yvon (Joan Nederlof) is 32. Ze moet drie jaar zitten omdat ze haar man met een panty heeft gewurgd. Ook zij werd mishan deld, haar man had drankpro blemen en verbood haar con tacten te onderhouden met fa milie of vrienden. Tussen de ge- Kunt u aardig zingen of verrukkelijk buik dansen of natuurge trouw een dolgeworden schar relkip imiteren? Grijp dan nu uw kans op een flitsende show- biz-carrière. In het Amsterdam se Lido theater presenteert onze meest Engelse Nederlander Bar rie Stevens de 'Vooooral Dóóóórgaaaan Show'. Iedere zondagmiddag strijden tien kandidaten in verschillende ca tegorieën om de gunst van het publiek. De winnaars mogen de week erop terugkomen en ont moeten dan weer nieuwe te genstanders. Wie uitblinkt kan aldus een flink aantal zondagen in een heuse zaal zijn kunsten vertonen. Onbezoldigd welis waar, maar je moet er wat voor over hebben. Die villa in Het Gooi en Mercedessen cabriolet komen later wel. Als je maar dóóóórgaat. Ook wie geen ster-ambities heeft kan in het Lido terecht. Als publiek. Een belangrijke rol, want de geëerde toeschouwers bepalen, via een applausmeter, welke beroemdheden in spe dóóóóórgaaan naar de volgende ronde. Tip dus voor aanstor mende talenten: veel ooms en tantes meenemen die hard kun nen klappen. Tijdens de show wordt er heel huiselijk gespon sorde thee geserveerd in een ge sponsord servies en met ge sponsorde Engelse taartjes. De presentator zingt en danst zelf ook een paar mopjes en ont vangt in de pauze een Speciale Gast. Amusement van de eerste orde! Jongstleden zondag was de première. 'Het Wereldje' was erbij. De waxinelichtjes flikkeren, de gebakjes glanzen ons toe. Gezellig, gezellig, gezellig. Barrie Stevens betreedt het podium. „Haaaaay! Welkom ladies en heren bij het show voor nieuw jong talent. Neemt u lekker een slokje, dan will ik u uitleggen hoe het werkt." Het lijkt alsof Barrie's accent sterker wordt naarmate hij langer in ons land je verblijft. Komt natuurlijk door al dat dóóórgaan. Knap hoor. „Door de gele balk op de moni toren kunnen we seen hoe hard u heeft geklept." Hahaha. „Pardon, geklapt. Muziek, maestro. Muziek!" En paniek. „Nee! Hello, techniek! TECHNIEK!! Dit is de verkéérde num mer." De goeie nummer wordt ge start en Barrie zingt 'Broadway Baby', geflankeerd door The Razzle Dazzle Dancers, een dikgebild bal letgroepje uit Hil versum. Voor de goede orde: het ballet treedt op buiten deelne ming. Omdat het hier een aanmoe digingsprogramma betreft, 'kraigen gewoon so veel mogelijk men sen een geweldige kans'. Theepot Barrie verdwijnt tapdansend in de coulissen en we bewonderen de eerste vijf kandidaten. Emily Antonie zingt 'I've got the mu sic in me'. Bij de strofe 'don't let it get you down' zakt ze toepas selijk door de knieën. Die komt er wel, die Emily, en dat iemand laf vanachter zijn kopje mom pelt dat ze net een zingende theepot is, is helemaal niet aar dig. Tweede is lasser Bram, die Het Wereldje PANDA DE L'ISLE een imitatie van een aerobic- ende robot geeft. Een treurig dieptepunt op de applausmeter. NGS -New Generation Style- is de artiestennaam van drie zin gende Indonesiërs uit Hoens- broek. Michel, Ferry en Stanley zien er, kraait de presentator verheugd, 'smakelijk' uit. Ze ra ken niet van de wijs als -TECH NIEK!!!- de verkeerde band ge start wordt en zingen kunnen ze ook. Als ze tijdens hun act de da mes op de eerste rij diep in de ogen blik ken, bereikt de zaal een aangenaam smeltgehalte en de applausmeter een hoogte-record. Hoera! Nederland heeft weer nieuwe Blue Diamonds. Drie stuks nog wel. We gaan dóóóór met Marlena uit Spijkenis- se, alias Salima. Sali- ma danst buik, een negenarmige kande laar op het hoofd. Dan worden we door de Equadoriaanse tand- heelkunde-student Pablo Andrade getrac- teerd op wat onver valste romantiek bij de thee. Pa- blo heeft reebruine ogen en glanzende Labrador-krullen en krijgt al bij de eerste trieste vi brato's van zijn ballade over een verloren liefde, alle handen op elkaar. Barrie's „Veelsuccesso's" (Pablo verstaat alleen Spaans) zijn overbodig: de applausbalk schiet bijkans de monitoren uit. Tijd voor het pauze-nummer. 'More Tea met Barrie'. Vanach ter een kopje leut babbelt de showmaster gezellig met Neer- lands Songfestival-trots, Ruth Jacott. „Haaay Ruth." „Hallo Barrie Stevens en Ruth Jacott (oud Barrie." Hello! Techniek! Kun nen de microphones aan esvie- pie?" Gebuikdans En snel weer dóóóóór naar de kandidaten. De trots van Wemeldingen, Albertina, zingt ons toe dat we 'the wind bene ath her wings' zijn. En er is heus heel wat wind voor nodig om dit forse jonge talent van de grond te blazen. Formaat Karin Bloemen, zeg maar. Maar niet qua stem. Charlotte Vos danst modern. Dan 'Strike Six', een capella-groep, begonnen op de landbouwschool te Dronten. De jongens hebben mooi leren zin gen op de landbouwschool en de applausmeter schiet om hoog. Nog wat gebuikdans, uit Heerlen ditmaal. Gina beweegt het lenige middenrif op de to nen van Ravel's 'Boléro' alsof ze een nest muizen heeft ingeslikt, hetgeen mijn buurman de op merking ontlokt: „Die zou ik talent). graag eens in mijn flatje willen hebben." Tot slot Ernst Mar- nix, vanmiddag zangers, in het dagelijks leven leerlingen aan de school voor agogisch werk. Barrie wil weten wat dat is, aga.., agi.„ agogisch. De boys hebben hun antwoord klaar: „Dat is met mensen werken." Agogisch of niet, ze zingen prachtig, begeleid door 'unplug ged' gitaarspel. 'Unplugged' is een nieuw Nederlands woord voor het sterk verouderde 'akoestisch'. De nieuwe Simon Garfunkel lijken geboren. Vooral dóóórgaaan! Achter de schermen wordt de stand uitgerekend, vóór de schermen tovert ondertussen il lusionist Cristian Farla -buiten mededinging, gewoon een ge weldige kans- Ruth Jacott uit een kist. Ruth zingt de titelsong van 'Onderweg naar morgen', het zielige soap-broertje van 'Goede Tijden, Slechte Tijden' en geeft een daverende show. Radio als peifect medium voor schrijvers beurtenissen door zien we Geerd (Geert de Jong) op weg in haar auto, onderwijl luisterend naar een radio-discussie over de geldende regels in oorlogssitua ties: 'Volgens het oorlogsrecht is het geen moord als je een vij and uitschakelt. Het gaat in zo'n situatie om jouw leven of het zijne.' Borsboom: „Ik las ooit in de krant over de geschiedenis van deze vrouwen, het zijn waarge beurde verhalen. Ik ben vervol gens in het onderwerp gedoken, en ik werd er helemaal koud van. Volgens onderzoeken wor den in de Verenigde Staten jaar lijks 4.000 vrouwen door hun man doodgeslagen. Toch zijn er nog steeds vrouwen die na ja renlange mishandeling opeens de knop omdraaien en terug vechten. Juist dót aspect fasci neert me, en dat wilde ik laten zien in deze film." (Uitzending, vanavond, 23.19 uur, Nederland 3) AMSTERDAM MONIQUE BRANDT Is het hoorspel in Neder land op sterven na dood? „Geen sprake van", zegt Fons Eickholt, regisseur, schrij ver en directeur van de Amster damse schrijversvakschool 't Colofon. Integendeel, Eickholt verwacht juist een opleving van het genre. Het is immers een uitstekende, snelle en leerzame manier voor jong talent zoals aankomende schrijvers en dra maturgen om hun produkten voor het voetlicht te brengen. Want hoorspelen worden welis waar door velen beschouwd als oubollig en hopeloos ouder wets, ze kunnen wel degelijk ook experimenteel, literair en vernieuwend zijn. „Het hoor spel kan zelfs een voortrekkers functie hebben in het vormen van een nieuwe generatie schrijvers", zegt Eickholt. Om het genre een extra im puls te geven, en vanwege het tienjarig bestaan van 't Colofon, heeft Eickholt een hoorspelcur sus op poten gezet. „Veel ex- studenten van 't Colofon zijn nu actief in het hoorspelgenre. Er bestaat dus een stevige band tussen ons instituut en het me dium." Afgezien van een tweejaarlijk se workshop die door de om roepen wordt georganiseerd, bestond er tot nu toe geen mo gelijkheid voor geïnteresseer den om zich in het genre te be kwamen. De training die deze week van start gaat, kwam tot stand in samenwerking met de publieke omroepen en met fi nanciële steun van het Stimule ringsfonds voor Culturele Om- roepprodukties. De komende drie maanden wordt negen geselecteerde stu denten alle kneepjes van het vak bijgebracht. Omroepmen sen zullen de studenten inten sief begeleiden. Na de cursus zullen de gemaakte scenario's worden beoordeeld. In iecier ge val één, maar mogelijk ook meer werkstukken zal daadwer kelijk worden geproduceerd. „Ik hoop dat deze cursus een nieuwe generatie hoorspel schrijvers oplevert", aldus Eick holt. „De tijd dat heel Neder land gekluisterd zat aan de ra dio bij de familie Doorsnee of Paul Vlaanderen komt nooit weer, maar ook nu is er nog ge-16. noeg belangstelling voor het ge nre, zeker sinds er op zondag middag op Radio 4 een vast 17. hoorspeluurtje is gekomen. Ruim vijftigduizend luisteraars lijkt misschien niet veel, maar 17. het is wel een heel stadion vol mensen." Eickholt, oorspronkelijk af-18. komstig uit de theaterwereld, heeft zelf tal van hoorspelen ge schreven en geproduceerd. Het 18. was nog de tijd dat vrijwel iede- 18. re omroep een eigen hoorspel studio had, met een uitgebreid scala aan attributen voor de bij- 18. passende achtergrondgeluiden te voorzien. Een trap met een loper, een trap zónder loper, een zandbak, een badkuip voor 19. riviergeluiden, een houten vloertje, een stenen vloertje, een autodeur die in de muur was 19. gemetseld. Dat is nu wel anders. Alleen de KRO heeft nog een ei gen studio. Op dit moment 20 bouwt het NOB een zeer gea- 20. vanceerde studio waar in de toekomst alle omroepen terecht kunnen, en waar nóg sneller ge produceerd kan worden. Die slagvaardigheid is het grote voordeel van een hoor- spelproduktie. Bij film of televi sie moet alles lang van te voren worden gepland, een hoorspel is als alles meezit in een week opgenomen. Bovendien is zo'n produktie relatief goedkoop: rond de dertigduizend gulden. „Daarbij kun je je fantasie on gebreideld laten werken", vol gens Eickholt. „Als je bijvoor- 22 beeld een science fiction-ver- haal schrijft hoef je je geen zor gen te maken om de decors of de kostuums, zoals bij televisie of theater. Een hoorspelmaker werkt vooral met suggestie, de sfeer van een verhaal moet heel voelbaar zijn zonder al te veel hulpmiddelen. Die eindeloze ruimte op de radio leent zich er uitstekend voor. Geen wonder ook dat schrijvers als Pinter, 22 Beckett en zelfs filmer Ingmar Bergman heel veel voor radio hebben geschreven. Radio is het perfecte medium voor schrij- 23 vers die al hun mogelijkheden willen benutten." Fons Eickholt, regisseur, schrijver en directeur van de Amsterdamse f schrijversvakschool 't Colofon. foto ceeszorn J f Bestrijding rampen centraal in serie RVU foto frank fahrner Nu maar hopen dat Albertina en Emily niet wenend in de coulissen hun koffertjes pakken en treurig huiswaarts keren na dit vocale hoogstandje van Ruth. Want: „Wat er ook ge beurt, we moeten gewoon dóóóórgaan," davert Barrie Ste vens als hij het uitslag bekend maakt. Emily, Charlotte, Gina, NGS en Pablo Andrade mogen door naar de volgende ronde. De champagnekurken knallen, kaasplankjes worden aange sleept. Gezellig, gezellig. En na tuurlijk zingen we allemaal het afscheidslied met Barrie mee. „Dóórgaan-Vooral Dóórgaan- En de moed niet laten zakken- Kansen blijven pakken." Het woord is aan het nieuwe, jonge talent. (Elke zondagmiddag. In het Lido in Amsterdam. Aanvang 14.00 uur.) HILVERSUM SUSANNE VAN VELZEN De overstromingen in Limburg liggen nog vers in het geheugen. Hetzelfde gebied werd eerder opgeschrikt door een aardbe ving. Het vliegongeluk in de Bijlmer staat iedereen nog hel der voor de geest en dat geldt ongetwijfeld ook voor de ravage op de A 16 bij Breda waar in 1990 in dichte mist tientallen auto's en vrachtauto's op elkaar reden. De hulpacties die na de rampen op gang komen zijn da gen en soms wekenlang voorpa ginanieuws. Onder de titel Rampen Ca lamiteiten laat de RVU in drie documentaires zien hoe Neder land is voorbereid op mogelijke rampen. In de eerste aflevering draait het om eventuele onge lukken met een kerncentrale. Het ongeluk met de kerncentra le in Tsjemobyl zorgde in 1986 voor heel wat onrust in Neder land. Vooral de inwoners van de Twentse gemeente Denekamp vlakbij de Duitse grens hadden de schrik goed te pakken. Zij zijn zich extra bewust van het gevaar van een kerncentrale omdat zij op zeer korte afstand wonen van de Duitse centrale in Lingen. In de documentaire laat pro grammamaker Alfred Edelstein zien hoe Denekamp en zeven andere gemeenten binnen een straal van 30 kilometer rond Lingen voorbereid zijn op een ramp. Het gemeentebestuur van Denekamp heeft onlangs de laatste hand gelegd aan het ver plichte rampenbestrijdingsplan, dat voor de RVU-camera in praktijk geoefend wordt.. „Be scherming, van de bevolking is het hoogste doel", leggen bur gemeester Willeme van Dene kamp en brandweercomman dant Hüve uit. De camera volgt Willeme en Hüve tijdens hun bezoek aan de kerncentrale in Lingen. Volgens Edelstein heeft het enige over redingskracht gekost voordat er gefilmd mocht worden in de Duitse kerncentrale. „In Duits land mijdt men alle publiciteit rond kerncentrales. Zowel naar de pers als naar de bevolking. Je ziet in de omgeving van de cen trale ook geen borden die naar de plek verwijzen. Een voor waarde om te mogen filmen was dat we de centrale zelf niet in het oefenscenario mochten betrekken. De directeur wilde bij voorbeeld niet een fictief te lefoontje plegen met de mel ding dat er iets gebeurd is in de centrale", aldus Edelstein. Deel 2 en 3 uit de serie Ram pen Calamiteiten zendt de RVU op 27 april en 15 juni uit. De onderwerpen zijn dan res pectievelijk rampen op het wa ter en rampen in het verkeer. Centraal staan dan de schip breuk van de Anna Broere in 1988 en het mistongeval op de A 16 bij Breda. (Uitzending, vanavond, 21.10 uur, Nederland 3) Duck Jetten als Moniek in 'All Quiet' foto'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 10