Natuurlijk en flexibel wonen
Leven en wonen
Valentijnsdag:
Geen keus voor
Amerikanen
Sensorlamp
voor wand
of plafond
Tijd om te snoeien
'Eenvoud in plaats van gouden poten'
DINSDAG 8 FEBRUARI 1994
Een paar jaar geleden konden we er rustig
aan voorbij gaan. Valentijnsdag, 14 februa
ri, een Amerikaanse 'uitvinding'. Maar hoe
lang nog als je steeds meer Valentijnskaar-
ten, -taarten, -boeketten en andere kleine
geschenken in de winkels ziet verschijnen?
Want je wilt best iemand die je aardig vindt
eens extra verwennen. Maar wat blijfi er
van dat gebaar over als de commercie de
datum bepaalt? Kleine geschenken onder
houden de vriendschap, altijd, daar hoeft
hetgeen 14 februari voor te zijn. Henk Dam,
die als correspondent voor ondermeer deze
krant enkele jaren in de VS woonde, maakte
het van nabij mee.
Het Valentijnsfeest (14 februari) heeft Ame
rika zo diep en fataal doordrongen, dat het
een sociale plicht is om mee te doen. Niet
mee doen staat zo ongeveer gelijk aan Kerst
overslaan, of de verjaardag van je moeder
vergeten. Valentijnsdag moet, of je nu wil of
niet.
Wie denkt dat Valentijnsdag vooral bedoeld
is voor jongeren vergist zich dan ook. Va
lentijnsdag is in Amerika voor iedereen.
Mannen geven hun vrouwen wat. Vrouwen
de dikbuiïdge en chagrijnige man met wie
ze al 40 jaar getrouwd zijn. Er zijn speciale
Valentijnskaarten voorvaders, moeders,
zoons, dochters, vrienden, ooms, buren,
schoonmoeders zelf.
Verwording
Het is verwording wat er in Amerika met
Valentijnsdag is gebeurd, het is pure deca
dentie. Want aanvankelijk had Valentijns
dag alleen maar te maken met die zo ge
voelige en kwetsbare periode in een men
senleven waarin de hormonen vrij spel heb
ben. Vanaf de 16de eeuw stuurden jongeren
in landen als Engeland op 14 februari pa
pieren kaartjes met harten, bloemen, duif
jes en wat dies meer zij naar het bij voor
keur geheime object van hun begeerte.
Dat had niets met de heilige Valentijn te.
maken, die in de 3de eeuw na Christus leef
de en ofwel een priester-arts was, ofwel een
bisschop (de historici zijn het daar niet he
lemaal over eens), maar die in ieder be
roepsmatig ver boven de wereldse liefde
verheven was.
Valentijnsdag gaat waarschijnlijk terug op
het Romeinse vruchtbaarheidsfeest Luper-
calia, dat op 15 februari werd gehouden.
Valentijn heeft op 14 februari zijn heiligen
dag, dus zijn naam werd er vermoedelijk op
die manier .bij de haren bijgesleept.
Commercie
Maar terug naar Amerika. Het feit dat Va
lentijnsdag er uitgroeide tot wat het nu is, is
een absolute triomf van de Amerikaanse
commercie, die de oorspronkelijke beteke
nis van Valentijnsdag alsmaar verder oprek
te. De manier waarop dat gebeurde was
even eenvoudig als geniaal: de indruk werd
gewekt dat iedereen die ook maar een
beetje genegenheid voor iemand anders
voelt, die 'iemand anders' ook een Valen-
tijnsattentie zou moeten geven.
En zo, al was het maar uit latente schuldge
voelens, gaven steeds meer mensen elkaar
iets met Valentijnsdag. Een klein maar veel
zeggend feit in dezen is dat de 240 miljoen
Amerikanen met Valentijnsdag ruim 900
miljoen kaarten versturen. Dat wil dus zeg
gen dat iedere Amerikaan gemiddeld vier
kaarten krijgt!
Sympathiek
En het zijn er eigenlijk nog aanzienlijk
meer, want veel kaarten worden niet per
post verzonden, maar persoonlijk ter hand
gesteld. Dat gebeurt bijvoorbeeld op scho
len. Op de kleuter- en basisscholen krijgt ie
der kind van ieder ander kind in zijn klas
een Valentijnskaart. Zo willen de scholen
dat. Zij sturen de ouders enkele weken voor
Valentijnsdag een briefje waarin alle namen
van de klasgenoten van dochter of zoon
staan, met de dringende aanbeveling aan
zoon of dochter een kaartje voor al die kin
deren mee te geven.
Het uitgangspunt is daarbij wel sympathiek:
voor deze methode is gekozen om te voor
komen dat alle mooie en atletische kinde
ren massa's kaarten krijgen, en alle dikke,
roodharige en bebrilde pukkelkoningen
niks. En dus komt iedere scholier iedere Va
lentijnsdag weer met een dikke stapel kleu
rige Valentijnskaarten thuis met eigentijdse
thema's als Ninja Teenage Mutant Turtles,
Barbie, of Belle en het Beest.
Het zegt niets over de populariteit van het
kind, net zo min als al die Valentijnspre-
sentjes die volwassenen elkaar geven, ei
genlijk nog iets zeggen. Je doet het omdat
alle anderen het ook doen. Je koopt voor je
vrouw die bos rozen a raison van 70 dollar
per dozijn omdat je buurman dat ook doet,
meer stelt het eigenlijk niet voor. Je kunt
het zo samenvatten: hoe massaler de Ame
rikanen Valentijnsdag zijn gaan vieren, hoe
leger het symbool is geworden.
TUIN
Boeiende trends op meubelbeurs Keulen
De infrarood-sensortechniek,
waarbij beweging als schakelaar
fungeert, wordt voornamelijk
ter beveiliging buiten toegepast.
Maar ook binnenshuis kun je er
gemak van hebben. In elke wo
ning zijn van die plaatsen waar
niet zo vaak komt en waar maar
even licht nodig is. In de meeste
gevallen moet je dan tastender
wijs naar de schakelaar zoeken.
Voor die plekken is er nu een
armatuur in wand- of plafond
lamp uitvoering. Sober van ont
werp maar in al zijn eenvoud
decoratief.
Sensorlampen in huis dienen
ook de veiligheid. Kinderen die
's nachts even tussen de dekens
vandaan moeten lopen nergens
tegenaan als in het portaal of
toilet het licht vanzelf aan gaat.
De sensor registreert elke bewe
ging in een straal van 360 gra
den. De brandduur van de lamp
kan worden ingesteld van 10 se
conden tot 15 minuten. Met een
eenvoudige schakeling kan ook
voor permanent worden ge
zorgd.
Om onnodige inschakeling te
voorkomen kan de reikwijdte
van de sensor tussen 1 en 5 me
ter worden ingesteld. De mon
tage (c.q. vervanging van een
gewone lamp door de sensor
verlichting) is heel eenvoudig.
De aramtuur van sensortech
niek-specialist Steinel kost 199
gulden, inclusief twee energie
zuinige PL-lampen.
Meer informatie.: Hegema,
Strijen, 018544444.
Soms krijg ik wat van al dat snoeien. Is net het ene
klaar, moet er weer de schaar gezet in een andere struik
of boom. Net of het leuk is om in levend hout te snij
den. In de natuur wordt niet gesnoeid, denk ik dan
kwaad. Maar in de natuur is er niemand die op een
klein oppervlak een maximum aan bloemen, vruchten
en fraaie bladeren wil hebben. Dus toch maar weer de
snoeischaar ter hand genomen. Met een beetje pijn in
het hart, dat wel.
Om te beginnen de echte zomerbloeiers: jasmijn,
Buddlcya en Ceanothus, Tamarix en dergelijke: van de
ze planten worden de oude takken flink teruggesnoeid.
Ze bloeien immers alleen op jong hout, de jasmijn op
de takken die vorig jaar gevormd werden, de Buddleya
op de takken van dit seizoen. Verjongen dus.
Dat geldt ook voor de cornus alba met de mooie rode
takken. Alleen jonge takken zijn mooi rood. Naarmate
ze ouder worden verdwijnt de fraaie kleur. Dus ook
hier: verjongen.
De voorjaarsbloeiers laten we even ongemoeid om van
de fraaie bloemen te kunnen genieten en om ervan te
plukken. Die krijgen een beurt na de bloei. Ook hier
weer: zorg voor voldoende jong hout en verwijder oude
takken.
Nu de roosachtigen. Hoe gewone struikrozen gesnoeid
worden, weet inmiddels elk kind. Tot op vier a vijf
ogen, altijd op een oog dat naar buiten wijst. Heel een
voudig. Moeilijker wordt het met klimrozen. Hiervan
bloeien de jonge takken, die vorig jaar gevormd zijn,
het mooist. Die krijgen een plaats langs muur of rek.
Oude takken gaan ofwel helemaal weg, ofwel blijven ze
behouden, maar dan met sterk ingekorte zijtakjes.
Evenals op de afbeelding bij dit stukje kunnen we de
lange jonge takken ook rond aanbinden. Dat staat bij
zonder leuk en verhoogt de kans op veel bloemen.
Door het buigen wordt de groei enigszins belemmerd
en dus de bloei bevorderd.
Wat geldt voor klimrozen geldt ook voor bramen met of
zonder dorens. Jonge takken behouden, eventueel
rondbuigen, oude takken verwijderen of op z'n minst
de zijtakken inkorten. Denk eraan: de bramen moeten
gesnoeid worden vóór de knoppen flink uitgelopen
zijn. Dan worden het net kleine groene pluimpjes en
die zijn gemakkelijk te beschadigen. Jammer, jammer
want uit die pluimpjes groeien de bloemknoppen.
De framboos vinden we ook in toenemende mate in
achtertuinen omdat het een gemakkelijke plant is en
omdat vers geplukte frambozen zo lekker zijn. Mogen
we al radicaal aan het snoeien gaan bij roos en braam,
bij de framboos gaan alle oude takken weg. Tot de
grond toe afknippen. De jonge takken worden behou
den, eventueel uitgedund, eventueel aangebonden.
Mochten de frambozentakken erg lang zijn en staat de
plant tegen een muur, dan kan ook de framboos rond
gebogen worden. Ik heb het vorig jaar bij vrienden ge
zien. Het was een fraai gezicht, iets om na te doen.
Lezersvraag
Nog wel vier vragen tegelijk van MEVROUW Z.H. FOK-
KEMA-ZORN uit HAARLEM. Laat ik beginnen met
vraag vier, de gemakkelijkste, die luidt: hoe komt het
dat vogels zonder pijn op takken met doorns kunnen zit
ten? Antwoord: weet ik niet. Dat is een vraag voor een
vogelaar.
Vraag twee: mag ik nu, s winters mijn composthoop af
graven ofschoon er kikkers (geloof ik niet, die overwinte
ren in water) salamanders en padden in zitten?Niet
doen, zou ik adviseren. Geduldig wachten tot het
'kleinvee' de winter goed is doorgekomen. Compost
kan heel goed later in het jaar de tuin in.
Vraag drie gaat over slakkenvraat. Dat is toch zo ge
makkelijk op milieuvriendelijke wijze op te lossen. Met
recht gebruikt mevrouw Fokkema niet de giftige rom
mel die daarvoor in de handel is. Ingegraven schaaltjes
bier, gelijk met de grond, zijn er om slakken te vangen.
Randen grof grind, dennenaalden, houtsnippers of an
der ruig spul houdt slakken ver van het door ruigte om
geven bloembed.
Vraag vier: Dat is weer een hele moeilijke: waarom krij
gen mijn chrysanten wel mooie bloemen maar dor loof?
Tja, daar is niet zo heel gemakkelijk een antwoord op te
geven. Komt er voldoende licht bij de bladeren? Wordt
er niet teveel of wellicht te weining mest gebruikt? Pro
beer het met goede compost zodra de takjes flink bo
ven de grond komen. Is er sprake van te weinig water?
Onwaarschijnlijk vorige zomer, toen was het nat, maar
er zijn soms plekken in de tuin die om welke reden dan
ook (wortels van grote bomen enzovoorts) droog zijn.
Meer kan ik ook niet bedenken als oorzaak. Hopelijk
gaat het dit jaar beter. Compost (als de padden op stap
zijn) heeft in mijn tuin vaak wonderen verricht.
We blijven aan de serievragen. Nu van de HEER J.W.
PARIDON uit NOORDWIJK. Hoe kom ik aan een middel
tegen meeldauw op mijn druif? \t\ de allereerste plaats:
goed snoeien, zodat er niet teveel blad is en vooral ook
luchten in de kas voorkomt meeldauw. Deze schimmel
houdt van warmte en vocht. Verder: probeer aan zwa
velhoudende stenen te komen om deze in te graven
rond de wortels. Prima voorbehoedmiddel. Anders ge
regeld stuiven met stuifzwavel, verkrijgbaar in speciaal
zaken.
De kiwi die niet wil dragen is wellicht te weinig ge
snoeid. Hij draagt alleen op hout dat vorig jaar is ge
vormd. Dus volgende winter flink wat oude takken weg.
Nu, dit jaar, bij eventuele bloei zelf bestuiven. Het stuif
meel van de mannelijke bloemen met een penseeltje
op de stempels van de vrouwelijke bloem aanbrengen.
Dan komen er vast wel vruchten.
De perzik en de nectarine in de kas hadden eigenlijk
ook al in september gesnoeid moeten worden. Buiten
bomen van deze pitvruchten worden meteen na de
oogst gesnoeid om loodglansbesmetting te voorkomen.
Verder bij de snoei: zuigers wegsnoeien, zorgen voor
voldoende licht en ruimte en vooral jonge takken in ere
houden. Deze bomen dragen ook alleen op hout dat
vorig jaar is gevormd. Veelal wordt al midzomer ge
snoeid, dan worden de jonge twijgen op vier bladeren
ingekort en de twijgen die zich dan weer vormen ook
op vier bladeren. Dit geldt vooral voor de twijgen op lei
bomen en ik veronderstel dat het in de kas om leibo
men gaat. Mocht het te moeilijk lijken: haal er dan eens
een vakman bij goed snoeien is van groot belang.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur
een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het
antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar
Damiate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP Haarlem
t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN.
Zeegras was, tot in de jaren '60, het aanbevolen, natuur
lijke materiaal voor babymatrasjes. Moderne produkten
hebben het zeegras verdreven, maar het zou best eens
kunnen dat we binnenkort weer teruggrijpen op die vul
ling. Op de Internationale Meubelbeurs in Keulen waren
zeegrasachtige luchtjes op vele plaatsen te bespeuren.
Geen wonder, want allerlei grassen en gewassen zijn
herontdekt als materiaal voor het maken van vullingen
en zelfs voor de fabricage van meubelen.
Er waren fauteuils met een kuip
van bananebladeren. Aan de
sterkte hiervan hoeft niet te
worden getwijfeld, want op de
Filipijnen worden deze blade
ren al eeuwen toegepast in de
woningbouw, men maakt er
zelfs bruggen van.
Voor de vulling van kussens
gebruikt men allerlei stro-achti-
ge materialen, heidebloesems
en krokuspollen. De bekledings-
toffen zijn vaak geverfd met na
tuurlijke kleurstoffen. Deze
trend zien we niet alleen bij
kleine, vooruitstrevende jonge
meubelontwerpers en ambach
telijke bedrijfjes, maar ook bij
grote en gerenommeerde on
dernemingen. Terug naar de
natuur is het motto.
Maar ook terug naar het eigen
nest. Cocooning en huiselijke
knusheid is nog steeds een
trend die meubelontwerpers in
spireert. Ze maken daarvoor
knusse, koesterende banken,
sofa's en relaxfauteuils, meestal
met voetenbankje.
Waardevol
Op vele fronten is er aandacht
voor hergebruik van materialen.
Zo ontwierp Jan Armgard een
fauteuil met geïntegreerde bij
zettafel, gemaakt van oud pa
pier. Je mag dan in Nederland
geen cent krijgen voor je verza
melde kranten, in Duitsland be
schouwt men oud papier duide
lijk als een waardevolle grond
stof. Ze spreken daar dan ook
niet van afval, maar over Wert-
stoff.
Bij diverse keukenexposanten
in Keulen werd gekoketteerd
met de onderkast, waarin drie
kunststof containers voor oud
papier, glas en blik. De contai
ners hebben een praktische
handgreep waardoor ze gemak
kelijk uit de kast kunnen wor
den genomen en vervoerd, bij
voorbeeld naar de glasbak.
Kleuren
Rondlopend over de beurs zag
je vooral tere en lichte kleuren,
voorjaarstin ten. Allerlei lichten
de nuances groen, rood, geel en
lichtbruin. Bij de bekledings-
stoffen zijn blauw en aubergine
enigszins op de terugtocht. In
leer ziet men wel veel zachte
blauwschakeringen en allerlei
lila tot paarse tinten, zoals se
ringen.
Naast leer deed Alcantara
zich duidelijk gelden. Zelfs fa
brikanten die uitsluitend echt
leer toepassen brengen nu wel
een of meer modellen in dit ge
makkelijk te onderhouden ma
teriaal.
Er was een groot aanbod in
massief hout. Een echte trendy
houtsoort is elzehout, op de
voet gevolgd door esdoorn, ber
ken en beuken. Het duurdere
kersehout is er zowel in massie
ve uitvoering als in fineer, voor
al voor woon- en slaapkamer
meubelen. En hier en daar in de
keuken.
In woon- en slaapkamer
wordt een spaarzaam gebruik
gemaakt van kleuren. Als men
voor kleur kiest, dan is dat
meestal als accent in combina
tie met hout of zwarte lak.
Hugo Timmermans, winnaar zilveren Binnenhuis Design Prijs 1994
Het basismateriaal voor dit ont
werp van Jan Armgard is oud pa
pier. foto npa
bestaat uit losse componenten
(voor koken, voorbereiden,
spoelen) die soms op rolletjes
lopen en gemakkelijk te ver
plaatsen zijn. Begonnen met
een aantal elementen op een
eenkamerappartement kan bij
verhuizing naar een grotere wo
ning de keuken eenvoudig wor
den meegenomen en uitge
breid. Er zijn keukentafels en/of
werkbladen die kunnen draaien
om een centrale as, daardoor
multifunctioneel inzetbaar zijn
en van diverse kanten bereik
baar.
Eenpersoons
Op velerlei gebied is er aan
dacht voor eenpersoonshuis
houdens. Er zijn minikeukens
die als kasten zijn uitgevoerd.
Ze vragen weinig ruimte en zijn
gemaldcelijk te verplaatsen. Ook
zagen we compacte blokopstel-
lingen die later kunnen worden
uitgebouwd.
Voor de woon/slaapruimte is
er uiteraard een keur van bed-
banken. Daarbij kan een deel
van de zitting zó worden ge
draaid dat voor luie buisavon
den een comfortabele sofa ont
staat. Een vooraanstaande fa
brikant van kastbedden (die
weinig ruimte innemen en een
fraai woonbeeld opleveren)
brengt een eenpersoons op-
klapper van 110 cm in plaats
van de standaard 90 cm. Geen
ruimte voor een tweepersoons
bed, dan heb je toch een twijfe
laar, voor het geval dat...
Na Jan des Bouvrie, Gerard van den Berg,
Arnold Merckx en Rob Eckhardt, is het dit
jaar de beurt aan Hugo Timmermans om
de Zilveren Binnenhuis Design Prijs in ont
vangst te nemen. Timmermans is een jonge
meubelontwerper, winnaar van de Prijs
voor jonge ontwerpers 1992, van de Prijs
voor het beste Nederlandse meubelontwerp
1993 en nu ook van de Zilveren Binnenhuis
Design Prijs 1994. Niet gek voor iemand die
nog maar kort geleden afstudeerde aan de
Academie voor Industriële Vormgeving
Eindhoven (AIVE). Het geheim? „Ik kies
voor eenvoud in plaats van gouden poten,"
zegt hij zelf. Zijn werk is te zien op de Na
tionale Woonmanifestatie Binnenhuis '94,
die tot en met 13 februari wordt gehouden
in her Rotterdamse Ahoy'-complex.
Eenvoud
Timmermans houdt van een bepaalde een
voud. Dat blijkt al uit zijn werkruimte. Een
kale, stoere fabriekshal, waar een paar
straalkacheltjes hevig hun best doen om
nog enige warmte in de hoge ruimte te stu
wen. Hij deelt de ruimte met de eveneens
jonge ontwerper Piet Hein Eek, die afgelo
pen jaar in Utrecht de Prijs voor het Neder
landse klassieke meubel in de wacht sleep
te. Ze hebben beiden hun eigen bedrijf met
eigen personeel, maar maken gezamenlijk
gebruik van de machines.
De kasten van beide ontwerpers staan
opgesteld in één en dezelfde ruimte in de
oude hal. Links de meubels van Piet Hein
Eek, rechts die van Hugo Timmermans: een
enkele stoel en een handjevol kasten, die
stuk voor stuk op een ongebruikelijke ma
nier zijn afgewerkt met als pronkstuk de vo
rig jaar bekroonde sinaasappelkast
Poespas
Zijn ontwerpen zijn ontstaan vanuit de
techniek. Hij houdt namelijk niet van poes-
De kuip van deze stoel is gevloch
ten van bananebladeren.
foto npa
Deze keukentafel draait om een as. Aan de as zijn ronde draagmanden
opgehangen, waar je vanaf de tafel èn de werkplek bij kunt. foto npa
Aanmerkelijk kleuriger gaat het
er in de keuken toe. Je ziet uit
diverse contrasterende kleuren
samengestelde composities van
houten laden. Deuren in spre
kende kleuren worden afgewis
seld met fronten van blank hout
of met een kunststof houtdecor.
In ons land is houtdecor nooit
zo goed aangeslagen als bij on
ze oosterburen. Wij kiezen
meestal voor echt hout of voor
kunststof dat ook als zodanig
herkenbaar is. Daarin komt
lahgzaam maar zeker een ken
tering. En geen wonder ook, als
je ziet hoe fraai dergelijke hout
decors er tegenwoordig uitzien:
niet van echt te onderscheiden.
Vooral omdat de moderne fa
bricagemethoden nu een veel
willekeuriger dessinering van
het houtnerfmotief mogelijk
maken.
Flexibiliteit
Natuurlijk zijn ze er nog, de uit
strakke, gesloten kastenwanden
opgebouwde keukens. Maar de
trend gaat sterk in de richting
van openheid en flexibiliteit. In
Keulen zag je bij vrijwel elke ex
posant deuren van mat- of fi
guurglas, vaak ingeraamd in
metaal en opgenomen tussen
houten of kunststof fronten.
Door het interieur te verlichten
ontstaat via de glasdeuren een
zacht schijnsel en een aange
naam sfeerbeeld in de keuken.
De keuken van morgen is een
toonbeeld van flexibiliteit. Hij
pas. Wat op de tekentafel wordt bedacht,
moet redelijk makkelijk uit te voeren zijn.
Ook daarom mogen de nietjes die hij ge
bruikt om het hout vast te spijkeren wat
hem betreft gerust gezien worden. Het spij
kerpistool is trouvyens een van zijn inspira
tiebronnen.
„Er is een hoop gepriegel op de markt,"
zegt de ontwerper. Het overtuigt me alle
maal niet. Het is niet goed genoeg. Boven
dien is het bijna altijd een variatie op iets
wat er al lang is."
Toch is ook de vorm van zijn kasten, zo
geeft hij toe, een variant op een oeroud the
ma. Paneelkasten hebben zich immers al
jaren geleden bewezen: „Ik citeer ermee,
gebruik als het beeldend middel. Maar ik ga
er geen gouden poten onder zetten om de
aandacht te trekken. Wat tijdlozer, ja dat is
het streven."
Timmermans maakt prototypes van
meubelen. Op deze manier heeft hij vorig
jaar ingeschreven op de Binnenhuis-prijs
vraag. Om te zien of er reacties op zouden
komen. Dat is dus gelukt.
Hij is nu ruim een jaar bezig met zijn be
drijfje in het Brabantse Geldrop. Hij ont
werpt grotendeels kasten. Timmermans:
„Een kast is een mooi ding. Daarmee kun je
een verhaal vertellen. Een stoel is ook wel
mooi, maar die is zo verdomd moeilijk te
maken voor een redelijke prijs. De stoel
waarmee ik had ingeschreven voor de Prijs
voor jonge ontwerpers, is wel onderschei
den, maar blijkt bijvoorbeeld niet te produ
ceren voor een redelijke prijs."
Hugo Timmermans voor zijn bekroonde sinaasappelkast.