'Over kunst moetje niet gewichtig doen'
Cultuur Kunst
Thema Boekenweek moet omzet
poëzie met 50 procent verhogen
Restauratie
Panorama
Mesdag een
hoogstandje
Jonge pianisten bij k&o
Masaï tussen Hollandse ciha,,'l>f,fapt °f
landschappen in Boiogna
'We sluil
ons ni
op in gi
DINSDAG 8 FEBRUAR11994
19
Pluimage: musical Joop Stokkermans
leiderdorp» Het Leiderdorps musicalgezelschap Pluimage zal de
door Joop Stokkermans geschreven Nederlandstalige musical
'De Engel van Amsterdam' op de planken brengen. Indertijd
werd deze musical, geschreven door de Leiderdorpse compo
nist, opgevoerd met in de hoofdrollen Jasperina de Jong en Leen
Jongewaard. De audities voor de in december uit te voeren mu
sical beginnen nog deze maand. Wie voor de audities in aan
merking wil komen, kan zich opgeven bij R. Veeren, Luyken-
dreef 32,2353 BH Leiderdorp.
Concerten van amateurmusici in Lisse
lisse Muziek- en creativiteitscentrum Artopa organiseert twee
gratis concerten op 9 april en 21 mei. Gevorderde amateurmusi
ci krijgen met deze concerten de gelegenheid podiumervaring
op te doen. Musici die willen deelnemen aan het concert kun
nen zich bij Els Hansen van Artopa aanmelden voor de audities.
Voor het concert van 9 april is de auditie op 19 maart, voor het
concert van 21 mei op 1 mei. De speeltijd per solist of ensemble
is 15 tot 30 minuten, afhankelijk van het aantal aanmeldingen.
Beroepsmusici kunnen ook deelnemen aan het concert, mits zij
dit pro deo doen.
Whitney Houston wint Music Awards
los angeles Whitney Houston was gisteren de ster bij de uitrei
king van de 21ste American Music Awards. Ze won zeven van de
acht prijzen waarvoor ze was genomineerd en liet Mariah Carey
en Janet Jackson met lege handen achter. Bovendien ontving de
30-jarige zangeres een speciale onderscheiding van verdienste
uit handen van Stevie Wonder.
Schilder Han Jansen overleden
nieuw-loosdrecht De beeldend kunstenaar Han Jansen is vrij
dag in Nieuw-Loosdrecht op 62-jarige leeftijd overleden. De in
het Groningse Kloosterburen geboren schilder werd vooral be
kend doorzijn Waddenprojecten. Hij verspreidde daarbij ver
schillende kleuren verf in de slenken en prielen, die vervolgens
door het stromende water werden meegevoerd en vermengd.
Ook in het Dollardgebied experimenteerde Hansen met kleuren
in het zeewater en werd daarbij vanuit de lucht door de NOS-tv
gevolgd. Hij gebruikte er steeds milieuvriendelijke materialen
voor, want het Wad lag hem na aan het hart.
Derde Kuipconcert van Pink Floyd
Rotterdam Pink Floyd en Mojo Concerts hebben na rijp beraad
besloten tot het geven van een derde concert in het Feyenoord-
stadion. Het extra optreden vindt plaats op zaterdag 3 septem
ber, voor de reeds lang uitverkochte concerten zondag 4 en
maandag 5 september. De voorverkoop begint zaterdag 26 fe
bruari bij de bekende adressen.
René Kwint en Wilbert Devilé beginnen eigen bedrijf:
Kunst inlijsten, tentoonstellen, uitgeven, promoten en
verkopen aan bedrijven. In één zin is nauwelijks samen
te vatten waar de nieuwe firma Deviré aan de Middelste
gracht in Leiden zich mee bezig houdt. Voor eigenaren
René Kwint en Wilbert Devilé zijn de lijstenmakerij en
het verkopen van kunst aan bedrijven de pijlers. Ten
toonstellingen en het aan de man brengen van werk van
al dan niet gediplomeerde kunstenaars doen ze er voor
de aardigheid bij. Dat geldt ook voor het uitgeven van
kunst. Een zeefdruk van Leny Noyen is de eerste publica
tie van Deviré.
Kwint verkocht zes jaar geleden
ook al kunst aan bedrijven. „Dat
was toen nog niet echt een be
grip. Een plant in de hal was al
heel wat. Als ik bedrijven vertel
de dat ik in wanddecoratie
deed, dachten ze dat ik kwam
stucadoren of behangen. Het
was toen moeilijk aan de man
te brengen. Kunst schrikte af.
Het heeft de naam duur te zijn.
Ik ben er toen mee gestopt. Ik
hield wel contacten maar dat
bleef in de huiskamersfeer."
Devilé werkte eerst als foto
graaf bij het rijksmuseum van
geologie en begon later een lijs
tenmakerij. Hij verzamelt en
verhandelt daarnaast kunst uit
Nieuw-Guinea en Afrika. De
twee kenden elkaar al langer en
zetten hun verlangen om 'iets'
met kunst te doen om in daden.
Na een marktonderzoek werd
de stap gewaagd. „We wilden
het alleen doen als het plaatje
helemaal rond was," legt Kwint
uit. „En de reacties waren heel
goed."
Twee huisnummers terug zit
Mecenas dat zich ook op bedrij
ven richt. „We vullen elkaar
aan.", zegt Kwint. „Wij doen
andere dingen, opereren in een
ander deel van de markt. Wij
hebben voor elk wat wils. En zij
hebben geen lijstenmakerij en
plakken niet in." Ook in de uit
leenservice van het Centrum
Beeldende Kunst ziet hij geen
mededinger. „Ik moet heel eer
lijk zeggen: zo lang ik dit doe,
ben ik ze nog nooit tegengeko-
Afwijken
„Wel hoor ik van bedrijven dat
als ze wat lenen, het al vaker is
uitgeleend. Je merkt dat aan de
lijst. Die wijkt af of is bescha
digd. En de kleuren van het lijst
werk zijn vaak slecht." Devilé
zegt niet zo in de kunstuitleen
te geloven. „Ik wil ze niet afval
len want ze doen veel voor kun
stenaars. Maar het inlijstwerk
ziet er niet uit. Als ik daar aan
de Hooglandse Kerkgracht door
de schappen ga en een mooi
schilderij is afgetimmerd met
vuren latten, vind ik dat heel
erg."
„Wij willen bedrijven volhan
gen met goedkope kunst", ver
volgt Devilé. „Reprodukties en
dergelijke. Nee, dat is niet echt.
Maar je kunt beter een goeie re-
produktie aan de muur hebben
dan een slecht schilderij. Het
willen geen troep, maar we willen ook niet aansluiten bij de rest van de rij. Er zijn zat lijstenmakerijen en gale-
FOTO HIELCO KUIPERS
René Kwint en Wilbert Devilé: „We
ries. Wij willen iets anders."
belangrijkste is dat een gebouw
sfeer uitstraalt. Dat kan met re
produkties net zo goed. Wij wil
len per se niet gewichtig doen
over kunst. Het gaat om het ge
voel." Kwint is dat roerend met
hem eens. „Het gaat erom wat
jij denkt wat het is. Van de men
sen die zo'n poster zien, weet
negentig procent niet dat het
een reproduktie is. Ze hebben
geen verstand van kunst of zien
het niet."
Deviré brengt ook werk in ei
gen beheer uit zoals een zeef
druk van Leny Noyen bewijst.
Deze Leidse kunstenares is
de zomer een tentoonstelling
wordt gewijd. Daarnaast wil de
Firma kunst van onbekende
kunstenaars aan bedrijven aan
bieden. „Dat hoeven geen men
sen te zijn met een academie
achter de rug", verklaart Devilé.
we het af. Daarmee bied je ook
een bepaalde exclusiviteit aan
een bedrijf." Kwint knikt in
stemmend. „We willen geen
troep, om het zo maar te zeg
gen. Maar we willen ook niet
aansluiten bij de rest van de rij.
Er zijn zat lijstenmakerijen en
galeries. Wij willen iets anders."
leiden Drie jonge pianisten geven deze maand
concerten in de K&O-Kapelzaal aan de Oude Vest.
Op donderdag 10 februari geeft Jan-Maarten van
der Mark een lunchconcert. Op zijn programma
staan een Prelude van Bach, Etudes van Liszt, Rach
maninoff en Chopin, een Sonate van Mozart en het
tweede Scherzo van Chopin. De Japanse pianiste
Misuko Saruwatari (foto) geeft op donderdag 17
februari een lunchconcert. Zij zal werken van Bach,
Ravel, Stokkermans, Chopin, Rachmaninoff en Liszt
ten gehore brengen. Beide concerten beginnen om
12.45 uur. De toegang bedraagt 4,50 gulden, K&O-
leden betalen 3 gulden.
Op vrijdagavond 18 februari geeft de Engelse
pianist James Kirby een concert in de K&O-Kapel-
zaal. Kirby heeft tal van internationale pianocon
coursen gewonnen en concerteert regelmatig in de
Verenigde Staten, Rusland en Europa. Hij zal op 18
februari de Holberg Suite van Grieg, de Corelli-vari-
aties van Rachmaninoff, Carnaval van Schumann
en walsen en impromptu's van Tsjaikowsky uitvoe
ren. Het concert begint om 20.15 uur. De en
treeprijs is 15 gulden, K&O-leden betalen 13 gul
den en pashouders OP kunnen voor 8 gulden naar
binnen.
als chefdirigent
amsterdam
De verkoop van poëzie in 1993 bedroeg met
142.000 bundels en bloemlezingen maar
een half procent van de totale verkoop van
27 miljoen boeken over vorig jaar. Door de
keus voor poëzie als thema van de 59ste
Boekenweek hoopt de Stichting Collectieve
Propaganda van het Nederlandse Boek
(CPNB) voor dit jaar echter op een omzet-
verhoging van 50 procent. Bij de presentatie
van de Boekenweek gisteren in Amsterdam
erkende CPNB-directeur Henk Kraima „dat
dit een uiterst ambitieuze doelstelling is.
Zonder ideaal vaart echter niemand wel",
aldus Kraima.
De volgende Boekenweek wordt gehou
den van 16 tot en met 26 maart. Hella S.
Haasse schreef met 'Transit' dit jaar haar
derde Boekenweekgeschenk. Het verhaal
gaat over een meisje dat na anderhalf jaar
zwerven weer vaste grond onder de voeten
probeert te krijgen in Amsterdam. De
schrijfster vertelde maandag dat ze tijdens
het herlezen van haar bijdragen overeen
komsten tussen de eeuwige bestseller
'Oeroeg' uit 1948, het geschenk uit 1959 en
'Transit' had gesignaleerd. „In alle drie
vond ik de thema's jeugd, vriendschap en
vreemdeling-zijn terug".
Het geschenk verschijnt in een oplage
van 567.000 exemplaren, tegen vorig jaar
582.000 van 'In de mist van het schimmen
rijk' van W.F. Hermans. Haasses verhaal is
proza, maar dat komt omdat de auteur van
het Boekenweekgeschenk zich vanwege de
tijdsdruk nooit aan het thema hoeft te hou
den. De CPNB brengt echter drie uitgaven
uit waarin de poëzie wel centraal staat. In
de Nacht van de Poëzie wordt op 12 maart
in het Utrechtse Vredenburg in een oplage
van 33.000 exemplaren de cd 'Denkend aan
de Dapperstraat' gepresenteerd. Op deze cd
voeren 16 zangers, zangeressen en groepen
op muziek gezette poëzie van bekende
dichters uit. De cd is uitsluitend in de boek
handel verkrijgbaar en kost 14,90 gulden.
De CPNB brengt onder de titel 'Poëzie
Centraal' ook een magazine van 40 pagina's
over dichters, gedichten en de dichtkunst
uit. Het tijdschrift kost een gulden en bevat
ook een overzicht van het leverbare werk
van ruim 70 dichters.
De Boekenweek wordt op 15 maart ge
opend met het traditionele Boekenbal in de
Amsterdamse Stadsschouwburg, waar Joop
Visser en Lenette van Dongen dit keer de
voorstelling vooraf verzorgen. Het landelijk
te verspreiden affiche is ontworpen door
Lucebert.
De restauratie van Panorama
Mesdag gaat een nieuwe fase in.
Het 1600 m2 grote schilderij zal
de komende maanden aan de
hele achterkant worden voor
zien van een nylon doek. Die
bedoeking is uniek in de restau
ratiegeschiedenis. Nooit eerder
is zo'n groot en zwaar schilderij
ter plekke onder handen geno
men. Al ongeveer een jaar
wordt in een hal van de Techni
sche Universiteit Delft geëxperi
menteerd met het - simpel ge
zegd - op elkaar lijmen van twee
soorten doek. Tijdens de restau
ratiewerkzaamheden blijft Pa
norama Mesdag geopend voor
het publiek. Sterker nog, de be
zoekers - jaarlijks zo'n 150 dui
zend - kunnen de technische
hoogstandjes als het even mee
zit van nabij meebeleven.
Al bij het eeuwfeest van het
Panorama in 1981 werd beslo
ten het schilderij grondig te res
taureren. Als er niets aan zou
worden gedaan, zou het doek
naar beneden vallen. Doel van
de technische ingrepen was
Mesdags Gezicht op Schevenin-
gen tot ver de in volgende eeuw
te behouden. Eind 1995 moet
het hele project zijn afgerond.
Panorama Mesdag is de enige
„bioscoop uit de 19de eeuw"
die in Nederland is overgeble
ven. Over de hele wereld zijn er
nog zo'n twintig. Den Haag tel
de in de 19de eeuw twee pano
rama's, er waren er twee in Am
sterdam en er stond een exem
plaar in Rotterdam. Aan Mes
dags Gezicht op Scheveningen
heeft ook de jonge Breitner
meegewerkt.
De restauratie omvat niet al
leen de bedoeking. Van groot
belang is het aanbrengen van
een klimaatsbeheersingssys
teem, dat in samenwerking met
TNO is ontwikkeld. De door een
computer gestuurde klimaatre
geling is er inmiddels, waardoor
extreme zomerse temperaturen
van 50 graden celsius tot het
verleden behoren. Om in de
winter de temperatuur op peil
te houden zijn onder het
strandzand verwarmingsbuizen
aangelegd. Ook zijn bij het dak
rolgordijnen bevestigd, zodat
het zonlicht niet langer op het
schilderij schijnt. Zonlicht heeft
de verf enigszins verbleekt,
maar het is niet de bedoeling de
oorspronkelijke kleuren terug te
halen. Wel zullen gaatjes en
scheuren worden gedicht en
wordt het geheel schoonge
maakt.
De bedoeking, die als het
meezit dit jaar klaar is, is zo'n
technisch hoogstandje omdat
nooit eerder een dergelijk groot
schilderij ter plekke van een ex
tra doek is voorzien. Het Pano
rama van 120 bij 15 meter
weegt vier ton, vergelijkbaar
beeldende kunst
recensie irene van beveren
Drie vrouwen in 't klooster. Vr en zo 14-
17, za 12-17 uur, tot 21/2 in Bianca in 't
Klooster, Kerkstraat 32, Wassenaar.
Geen hoekje is onbenut gelaten
'om het werk van de drie expo
santen in Bianca in 't Klooster
te stallen. Daardoor duurt het
even, voordat je tussen deze
overdaad ontdekt wat de moei
te waard is: de Afrikaanse beel
den van Els van Foeken.
Ze vormen maar een klein
onderdeel van haar tentoonge
stelde werk, dat voornamelijk
bestaat uit naakten en geabstra
heerde groepen mensen in
brons en steen. Eigenlijk zijn er
maar twee Afrikaanse sculptu
ren. Ze zijn in brons uitgevoerd.
Een kop van een wat oudere
vrouw en een beeld van twee
Masaï ten voeten uit.
De oudere vrouw heeft ver
moeide trekken, alsof ze veel
heeft meegemaakt. Gebroken
lijkt ze allerminst. Wilskrachtig
kijkt ze voor zich uit. De twee
Masa-figuren zijn weergegeven
in hun alledaagse doen: een
krijger met speer, gevolgd door
een vrouw die haar kind in een
doek op haar rug draagt.
Je moet ervoor door de knie-
en om het ongeveer 50 cm hoge
beeld goed te kunnen bekijken.
Het bevat vele nauwkeurig uit
gewerkte details, zoals de vuist
die de speer omklemt; de koor
den van de draagdoek die strak
over de huid zijn gespannen.
Het zou aangenaam zijn het
brons te kunnen zien in een
minder volle ruimte met beter
bij elkaar gekozen werk, want
vlakbij de Masaï hangen Hol
landse landschappen.
Ze zijn geschilderd door Jean
ne Johns, Amerikaanse van ge
boorte, maar sinds 1976 in Ne
derland. In stevige kleuren heeft
ze weilanden met een kerktoren
of een visser neergezet. Ze mist
alleen de vaardigheid om licht-
schitteringen weer te geven, of
warmte en kou uit haar impres
sionistische doeken te iaten
spreken.
Christine Devines meer rea
listische werk heeft last van on
geveer hetzelfde euvel. Volgens
Devine staat het brons 'Eternal
moment' voor verliefdheid,
maar dat is nauwelijks te ont
dekken. Bevroren staren de
koppen elkaar aan zonder een
spoor van emotie. De halzen
zijn aan elkaar geklonken, wat
het beeld iets lugubers geeft.
Alsof de guillotine ze bij elkaar
heeft gebracht.
Riccardo Chailly heeft met on
middellijke ingang zijn chefdiri
gentschap van het Teatro Com
munale in het Italiaanse Bolog
na neergelegd. Chailly, die ook
chef-dirigent is van het Konink
lijk Concertgebouworkest in
Amsterdam, heeft dat vorige
week in Milaan verklaard tegen
over het muziekblad Luister, dat
in het maartnummer een offi
ciële verklaring van de dirigent
publiceert.
Daarin ontzenuwt Chailly ook
geruchten dat hij als opvolger
van Riccardo Muti de functie
van chef-dirigent van de Scala
in Milaan zou ambiëren. „Ik
blijf herhalen dat ieder gerucht
over een vastere relatie tussen
mij en de Scala volledig uit de
lucht gegrepen is."
De Italiaan Chailly is sinds
1986 de artistieke leider van het
Teatro Communale geweest en
heeft zich daar vooral op ope
ra's geconcentreerd. De laatste
twee jaar zou hij regelmatig
problemen hebben gehad met
de intendant Sergio Escobar.
Chailly is sinds 1988 chef-diri
gent van het Concertgebouwor
kest. In 1991 tekende hij voor
vier jaar bij. In zijn verklaring
maakt de dirigent gewag van
„de uitstekende relatie met het
Concertgebouworkest."
Alleen het beste van
amsterdam dirk willem rosie
Van enige wrijving tussen Den
Haag en Amsterdam was altijd
al sprake, maar sinds kort heb
ben Het Nationale Toneel en
Toneelgroep Amsterdam een
heus conflict. Dat ontstond toen
Toneelgroep Amsterdam zijn
oog liet vallen op het Transfor
matorhuis op het terrein van de
voormalige Westergasfabriek.
In een interview met deze
krant leverde de toekomstige
artistieke leider van Het Natio
nale Toneel, Ger Thijs, kritiek
op de trek van toneelgezel
schappen naar 'gasfabrieken en
zwembaden'. Volgens Thijs
keert Gerardjan Rijnders, artis
tiek leider van Toneelgroep Am
sterdam, terug naar waar hij
vandaan kwam, de marge, en
vallen er daardoor gaten in de
bespeling van de traditionele
schouwburgen.
In de drukke dagen voor een
aantal premières verliest de ar
tistieke leiden, van TA niet veel
tijd: „Volstrekte onzin", luidt de
Amsterdamse reactie op de
Haagse aanval. „Het schijnt zo
te zijn dat je direct begint te de
menteren als je in Den Haag
gaat werken. Wij sluiten ons
niet op in de gasfabriek, we
géén niet marginaliseren."
Eigen zaal
Achtergrond van de door Thijs
gehekelde verhuizing naar de
Westergasfabriek is de wens van
TA om te kunnen beschikken
over een eigen zaal. In afwach
ting van de bouw van het op de
lange baan geschoven nieuwe
theatercomplex aan de Amster
damse Marnixstraat, liet het ge
zelschap zijn oog vallen op het
Transformatorhuis als tijdelijk
onderkomen.
„Een groot gezelschap als To
neelgroep Amsterdam heeft
recht op een eigen zaal. Omdat
je dan veel flexibeler kunt pro
grammeren. Minder geslaagde
produkties kun je vervroegd van
het repertoire halen, succesvolle
voorstellingen kunnen langer
worden doorgespeeld."
Ger Thijs waarschuwde dat
toneel gemaakt moet blijven
worden in het centrum van de
steden. Hij had het letterlijk
over een bezoek aan het toneel
met de plattegrond in de hand.
Daar kan Rijnders zich aardig
over opwinden. „Flauwekul!
Het beste toneel van Parijs
wordt al lang niet meer in de
Comédie Frangaise gemaakt,
maar in een merkwaardig,
prachtig fabrieksterrein waar
Ariane Mnouchkine met haar
Théatre du Soleil zit. Het beste
toneel van Londen is al lang
niet meer te zien op West End,
maar in theaters in de periferie
van de stad."
Verkalkt
„Die grote statussymbolen in
het centrum van de stad zijn
gaat naar de regio
verkalkte instituten. Ik heb niet
zoveel tegen de schouwburg-
lijst, maar wel tegen de bouw
van de traditionele schouwburg.
Vanaf rij 8 zie je de helft niet en
je verstaat nog minder. Ik wil
een vlakke vloer met het pu
bliek op een tribune, waardoor
de toeschouwer alles kan zien
en horen. Zo'n grote zaal is er in
Nederland nog niet. Er is een
aanzet in Rotterdam en de
schouwburg in Utrecht wordt
zodanig verbouwd dat daar ook
een tribune geplaatst kan wor
den. Dat heb ik voor de Amster
damse Stadsschouwburg ook
voorgesteld: sloop die stoelen
eruit, zet er een tribune neer.
Maar dat mèg dan weer niet
want het is een monument."
Er bestaan ambitieuze plan
nen om het Transformatorhuis
in oktober in gebruik te nemen
met Gerard Koolschijns bewer
king van de Ilias. Rijnders: „Dat
5
wordt een grootschalige voor
stelling in vijf bedrijven met 50
acteurs. Hoezo 'terug naar de
marge'? Het wordt een vlucht
Rijnders weerlegt ook de
Haagse kritiek dat Toneelgroep
Amsterdam gaten zal laten val
len in de bespeling van
(regionale) schouwburgen. „We
gaan reisversies maken van de
voorstellingen waarvan wij den
ken dat dat zin heeft. Voorstel
lingen die zich in onze eigen
zaal hebben bewezen. We nodi
gen de schouwburgen uit en la
ten hen uitzoeken wat ze willen
hebben. Dan weten ze tenmin
ste ook wat ze verkopen aan
hun publiek. Ik regisseer nu een
Shakespeare; niemand heeft 'm
nog gezien, maar de abonne
menten zijn wel verkocht. Dat
vind ik een oneigenlijke situatie.
Het wordt dus alleen maar be-
