Vredesmacht dreigt op
een fiasco uit te draaien
Buitenland
Peres blijft
in Jeruzalem
Rennes likt zijn wonden na fel vissersprotest
President voor de armen
Extra uitgaven Clinton
doen bezuiniging teniet
Togo naar
Finse president kan geen vrouw zijn de stembus
Kwart van Russen leeft
onder bestaansminimum
Militairen Rusland en
vs gaan samen oefenen
MAANDAG 7 FEBRUARI 1994
5
Geen samenwerking in leger Zuid-Afrika en ANC
De vredesmacht die in Zuid-Afrika de orde moet bewa
ren tijdens de eerste democratische verkiezingen in april,
dreigt een fiasco te worden. Het korps, waarin militairen
van het Zuidafrikaanse leger (SADF) en de gewapende
vleugel van het ANC Umkhonto we Siswe (MK) moeten
samenwerken, wordt geteisterd door desertie, gebrek aan
discipline en incidenten tussen SADF- en MK-soldaten.
I De kandidaat van de opposi
tionele Nationale Bevrijdings
partij (PLN), José Maria Figue-
res, heeft gisteren de presi
dentsverkiezingen in Costa Ri-
ca gewonnen. Zijn rivaal, Mi
guel Angel Rodriguez van de
regerende Sociaal-Christelijke
Eenheidspartij (PUSC), erken
de de nederlaag. Figueres be
haalde ruim 51 procent van de
stemmen, tegen iets meer dan
46 procent voor Rodriguez. Fi
gueres volgt president Rafael
Angel Calderon op.
De sociaaldemocratische PLN
van Figueres regeerde het land
van 1982 tot 1990. Dat was on
der president Oscar Arias, die
de Nobelprijs voor de vrede
mocht ontvangen voor zijn be
middelende optreden om vrede
te bereiken in Midden-Amerika.
De PLN onderhoudt als een van
de weinige democratische sta
ten in Centraal-Amerika nauwe
banden met de Socialistische
I Internationale.
Figueres, die uitkwam voor de
Nationale Bevrijdingspartij,
heeft gezegd dat hij de econo
mische hervormingen wil ver
tragen en meer zal doen voor de
armen. Hoewel Costa Rica wel
varender is dan zijn buurlan
den, heeft de regering de laatste
1 jaren streng moeten bezuinigen
om de hoge buitenlandse
l schuld te kunnen aflossen.
Figueres is de zoon van drie
voudig president Jose 'Pepe' Fi
gueres. Met zijn 39 jaar wordt
Jose Maria Figueres de jongste
president in de geschiedenis
van Costa Rica. Hij was eerder
moskou afp
Een kwart van de bijna 150 mil
joen Russen leeft onder het be
staansminimum. De inkomens
verschillen blijven toenemen,
zo blijkt uit een rapport over de
inkomensontwikkeling in 1993
van het Russische ministerie
van arbeid, dat zaterdag door
het dagblad Izvestia is gepubli
ceerd.
i Het bestaansminimum ligt op
50.000 roebel per maand (onge
veer 65 gulden). 77 procent van
de bevolking heeft maandelijks
minder te besteden dan 100.000
roebel, wat in Rusland als het
gemiddeld inkomen wordt be
schouwd. Het minimumloon,
dat enkele dagen voor de ver
kiezingen van december vorig
jaar door president Jeltsin werd
verdubbeld, ligt op 14.620 roe
bel.
Het gemiddeld inkomen is
volgens het ministerie in 1993
met - 9 procent toegenomen.
Maar deze toeneming is vooral
president van Costa Rica.
foto reuter ezequiel becerra
minister van landbouw.
Het kleine land besloot tiental
len jaren geleden de defensie-
middelen aan te wenden voor
de nationale ontwikkeling en
heeft geen leger. Wel is er een
burgerwacht, die echter in de
jaren zeventig en tachtig mach
teloos stond toen het land
steeds meer betrokken raakte
bij smokkel van drugs en wa
pens die te maken had met de
verschillende oorlogen in de re
gio, zoals in El Salvador en Ni
caragua.
De nieuwe president treedt op 8
SAN JOSE DPA/AFP/AP/Rtr
ten goede gekomen aan de rijk
ste Russen, wier inkomen 27
maal hoger is dan dat van de
armsten. De inkomensverschil
len onder de werkende bevol
king nemen toe. Bedroeg het
gemiddelde loon in de industrie
vorig jaar 140.000 roebel, werk
nemers bij banken konden 1,5
miljoen roebel mee naar huis
Het ministerie maakt zich
zorgen over de hoge salarissen
van directeuren van onderne
mingen. Zij verdienen soms
honderd maal meer dan hun
werknemers ondanks de peni
bele financiële situatie van hun
bedrijf.
Officieel telt Rusland 835.000
werklozen, maar het ministerie
becijfert de verborgen werkloos
heid op vier tot zeven miljoen
mensen. De Internationale Ar
beidsorganisatie ILO schatte de
ze week het aantal werklozen
op ten minste tien procent van
de mensen in de leeftijdsgroep
tussen school en pensionering.
johannesburg p.v.nuusenburg
correspondent
De 3.500 man sterke eenheid
wordt sinds twee weken opge
leid in een kamp bij Bloemfon
tein, de hoofdstad van Oranje
Vrijstaat. Inmiddels zijn negen
instructeurs van de SADF in sta
king gegaan; is één van hen
naar huis gestuurd en hebben
meer dan 100 SADF-mannen te
De sociaaldemocraat Martti
Ahtisaari is vanaf 1 maart de
nieuwe president van Finland.
De 56-jarige oud-diplomaat
kreeg gisteren 53,9 procent
van de Finse kiezers achter
zich ofwel zo'n 1,7 miljoen van
de ruim vier miljoen kiesge
rechtigden. Hij moest het op
nemen tegen minister van de
fensie Elisabeth Rehn van de
liberale Zweedse Volkspartij
die de Zweedssprekende min
derheid in Finland vertegen
woordigt. Rehn kreeg 46,1 pro
cent van de stemmen.
Zijn tegenstander heeft vaak ge
zegd dat ze soms moest vechten
om deel te kunnen nemen aan
politieke discussies die gewoon
lijk tussen mannen in de sauna
werden gehouden. De oude
vooroordelen bleken toch in het
nadeel van Rehn te werken. „Ik
stemde voor Ahtisaari omdat hij
een man is," zei een gepensio
neerde oude vrouw, Aili Niemi-
nen. „De president kan geen
vrouw zijn," zei ze.
Ahtisaari leidde in zijn 20-jarige
diplomatieke carrière onder an
dere de onderhandelingen voor
Namibische onafhankelijkheid.
kennen gegeven terug te willen
keren naar hun oorspronkelijke
onderdelen. Soldaten uit de zo
genaamde thuislanden zijn in
groten getale gedeserteerd. Offi
cieren van het SADF klagen dat
MK-manschappen hun bevelen
niet opvolgen, en 'doen wat ze
willen'.
Het ernstigste incident vond
10 dagen geleden plaats toen
600 MK-soldaten, van wie de
De nieuwe president van Finland.
Martti Ahtisaari. foto epa
Van 1992 tot 1993 was hij bij de
vredesonderhandelingen voor
Joegoslavië voorzitter van de
werkgroep Bosnië-Hercegovina.
Gedurende de campagne be
loofde hij de kiezers de presi
dentiële invloed op zowel de
binnenlandse economie als het
buitenlandse beleid te verster-
meesten dronken waren, een
demonstratie hielden, waarbij
ze racistische leuzen riepen. Ze
dreigden voor zonsopgang twee
blanke militairen te doden.
Blanke soldaten weigerden nog
langer in het kamp te blijven en
sliepen in de bossen rond het
kamp. Zij konden later met
moeite door kun superieuren
overreed worden terug te keren.
Een SADF-officier vroeg een
MK-collega in te grijpen. De
MK-man weigerde omdat hij
zijn leven zou riskeren wanneer
hij tussen beide kwam.
Als een van de belangrijkste
oorzaken van het dreigende
fiasco wordt het verschil in
'militaire cultuur' tussen MK en
SADF genoemd. De SADF-man-
nen zijn getraind als een regu-
ken. De werkloosheid heeft in
Finland een recordhoogte van
20 procent bereikt, het hoogste
peil sinds 60 jaar. Het land ver
keert al drie jaar in een diepe
Ahtisaari heeft vooral campagne
gevoerd tegen het sociaal-eco
nomisch beleid van het cen
trum-rechtse kabinet van pre
mier Esko Aho. „Meer dan een
half miljoen werklozen is niet
iets om trots op te zijn. Ik heb
niet het streven de macht van
de president te vergroten, maar
er moet een humaner econo
misch beleid komen," zei Ahtis
aari, die leider is van de belang
rijkste oppositiepartij in Fin
land, de Sociaal-Democraten.
Ahtisaari is getrouwd en heeft
een volwassen zoon. Voordat hij
diplomaat werd, in 1965, was hij
onderwijzer. Hij was voorts Fins
ambassadeur in Tanzania en
werkte van 1987 tot 1991 in
New York bij de VN als onder
secretaris voor administratie en
management. Na 1991 werd hij
staatssecretaris bij het Finse mi
nisterie van buitenlandse zaken.
HELSINKI AP-Rtf
lier leger, terwijl de MK-solda
ten opgeleid zijn als guerrilla
strijders. Daarnaast spelen poli
tieke verschillen een grote rol.
De situatie wordt nog verergerd
door de slechte hygiënische
omstandigheden in het kamp.
Er zijn te weinig douches en
wc's, waardoor gevreesd, wordt
voor het uitbreken van besmet-
telijkte ziektes.
Het vredeskorps moet wor
den ingezet bij de verkiezingen
van 26, 27 en 28 april. Het heeft
in de eerste plaats een symboli
sche functie; het moet demon
streren dat voormalige vijanden
samen in een leger kunnen die
nen. Na de verkiezingen moet
de vredesmacht de kern van het
nieuwe Zuidafrikaanse beroeps
leger worden.
LOMÉ AFP
De inwoners van het Westaffi-
kaanse Togo zijn gisteren naar
de stembus gegaan voor de eer
ste ronde van de parlements
verkiezingen. Het gaat om de
bezetting van 81 zetels in de na
tionale assemblée. Om de man
daten strijden 352 kandidaten,
onder wie 14 onafhankelijken
en 338 die naar voren gescho
ven zijn door 22 partijen, waar
van zich er negen tot de opposi
tie rekenen.
In september 1992 hadden de
kiezers via een referendum hun
goedkeuring gehecht aan een
nieuwe grondwet. In augustus
vorig jaar was generaal Gnas-
singbé Eyadéma, die sinds 1967
aan de macht is, als winnaar uit
de bus gekomen bij de presi
dentsverkiezingen. Deze waren
door de complete oppositie ge
boycot en kenden daardoor
slechts een opkomst van min
der dan 40 procent.
De resultaten van de eerste
ronde worden op zijn laatst
woensdag bekend. Op 20 febru
ari wordt de tweede ronde ge
houden.
washington hans de bruun
correspondent
De Amerikaanse president Bill
Clinton doet zijn belofte ge
stand om het mes te zetten in
de Amerikaanse overheidspro
gramma's. Maar met het
schrappen van honderd overbo
dige programma's en het bezui
nigen op nog eens driehonderd,
voor 30 miljard dollar (60 mil
jard gulden), draagt hij maar
weinig bij aan de terugdringing
van het financieringstekort. De
bezuiniging wordt immers vrij
wel ongedaan gemaakt door
nieuwe uitgaven. Clintons han
den zijn bovendieh gebonden
door afspraken die nog door
zijn voorganger George Bush
met het Congres zijn gemaakt.
Vandaag presenteerde Clin
ton zijn budget voor het begro
tingsjaar 1995, dat op 1 oktober
begint, het eerste Democrati
sche budget in dertien jaar. Het
bedraagt 1500 miljard dollar,
vrijwel evenveel als voor het lo
pende begrotingsjaar. In zijn
wekelijkse radiorede zei de pre
sident zaterdag dat komend
jaar, zoals beloofd, honderddui
zend overheidsbanen zullen
verdwijnen. Het begrotingste
kort wordt geschat op 171 mil-
Oppositie meldt
onrust in Iran
nicosia ap
In verschillende Iraanse steden
gaat de vijftienjarige herdenking
van de islamitische revolutie ge
paard met anti-regeringsde-
monstraties. Dat meldt de op
positiebeweging Mujahedin
Khalq.
Volgens de groepering is het
onrustig in de provincies Sistan-
Baluchestan, Khorasan en Za-
hedan. De demonstraties zou
den een reactie zijn op de rellen
die vorige week uitbraken in Za-
hedan, een stad die in Sistan-
Baluchestan ligt. Tegelijkertijd
met de onrust in Zahedan werd
een aanslag gemeld op het le
ven van president Hashemi Raf-
sanjani.
De Mujahedin zei niet of de
verspreiding van de onrust het
gevolg is van de deplorabele
economische toestand waarin
de Iraniërs leven.
MÜNCHEN DPA-Rtr
William Perry, de nieuwe Ame
rikaanse minister van defensie,
heeft in München voor geza
menlijke oefeningen aangekon
digd van Amerikaanse en Russi
sche troepen. Op de internatio
nale veiligheidsconferentie van
de NAVO zei Perry gisteren dat
de oefeningen voor vredesacties
in juli in het gebied van de Wol-
ga plaatshebben. De Derde
Amerikaanse Infanteriedivisie
oefent dan samen met de 27e
Russische gemotoriseerde pant
serdivisie.
In zijn eerste politieke toe
spraak sinds zijn aantreden als
minister legde Perry er de na
druk op dat het Westen alles zal
doen om de loop der gebeurte
nissen in Rusland zodanig te
jard dollar. 50 miljard minder
dan dit jaar.
De bezuiniging van 30 miljard
zal voor het overgrote deel ech-i
ter weer worden opgeslokt door
extra uitgaven voor zaken als de
bestrijding van de criminaliteit,
hulp aan daklozen, herscholing
en wegenaanleg. De netto be
zuinigingen bedragen slechts
enkele miljarden. Het schrap
pen van honderd overheidspro-
grarpma's zal in het komende
jaar 3,25 miljard dollar opleve
ren. Het grootste deel daarvan
(1,4 miljard) komt voor reke
ning van de defensieuitgaven.
Defensie moet daarnaast voor
nog eens ruim vier miljard inle-
Clinton zal het echter moeilijk
krijgen om alle bezuinigingen
door het Congres te krijgen.
Ook president Bush heeft vele
malen geprobeerd die program
ma's aan te pakken, maar stuit
te telkens op weerstand van het
Congres. Men denkt dat Bill
Clinton geen ander lot bescho
ren zal zijn, wat hem beperkt in
de mogelijkheid om de uitgaven
voor Democratische stokpaard
jes als onderwijs, publieke wer
ken, banenplannen, weten
schap en milieubescherming te
verhogen.
jeruzalem npa
De Israëlische minister Peres
(buitenlandse zaken) is vandaag
niet naar Cairo gereist voor on
derhandelingen met de PLO.
Ook de rest van de Israëlische
delegatie is blijft thuis tot het
zeker is dat Yasser Arafat per
soonlijk aan het overleg deel
neemt. P.remier Yitzhak Rabin
en Peres hebben dat gister
avond besloten.
Arafats medewerkers hebben
eerder laten weten dat het ont
moeting tussen hem en Peres
geen zin heeft als er geen hand
tekeningen kunnen worden ge
zet onder een akkoord over zelf
bestuur in Gaza en Jericho. Wat
Rabin betreft, is het nog niet zo
ver. Hij kiest voor een harde op
stelling in de onderhandelingen
om zowel de PLO als het Israëli
sche publiek duidelijk te maken
dat het geen compromissen wil
sluiten over zijn veiligheid.
beïnvloeden dat die zich verder
ontwikkelen in de richting van
hervormingen.
Hij waarschuwde ook voor
gevaren. De veranderingen die
Rusland doormaakt, zijn nog in
grijpender die bij de Russische
revolutie van 1917, aldus Perry.
Als de hervormingen mislukken
'hebben we alle reden om bang
te zijn voor een nieuwe nacht
merrie in Europa'.
Ook andere sprekers op de
conferentie waarschuwden voor
'het Russische gevaar'. Zo zei
bondskanselier Helmut Kohl
dat Rusland vooral door eigen
handelen vertrouwen bij zijn
buurstaten moet kweken. „Hen
concept ter vergroting van in-
vloeds- en belangensferen past
daarin niet", aldus de Duitse re
geringsleider.
Algiers in contact met FIS
algiers De Algerijnse regering staat in rechtstreeks i
vertegenwoordigers van het verboden Islamitische Heils- of
Reddingsfront (FIS). De voorzitter van de staatscommissie voor
een nationale dialoog, Khatib, heeft dat gisteren bevestigd. Kha-
tib omschreef de contacten als positief, omdat het FIS nu het be
ginsel van dialoog heeft aanvaard en zich ook bereid verklaard
heeft, mee te werken aan een beëindiging van het bloedvergie
ten in het land.
Akkoord Duitse metaal mogelijk
berlun Bij de CAO-onderhandelingen in de Duitse metaal wil
len werkgevers en werknemers zo snel mogelijk een akkooro be
reiken. Vanmiddag zijn onderhandelingen begonnen in Noor-
drijn-Westfalen. Mocht daar de doorbraak lukken, dan geldt dat
akkoord als test-case voor de andere CAO-gebieden. De werkge
vers verklaarden gisteren zondag dat een snel akkoord niet is
uitgesloten.
Duizenden vluchten voor lavastroom
jakarta» Duizenden mensen op het Indonesische eiland Java
zijn na de uitbarsting van de vulkaan de Semeru op de vlucht
geslagen voor de lavastromen. Bij de eruptie van de in het oos
ten van Java gelegen berg zijn zeven personen gedood. Meer
dan 2.000 mensen zijn geëvacueerd na de uitbarsting van de
hoogste vulkaan van Indonesië, die donderdag begon. Uit de
3.676 meter hoge berg, die 670 km ten oosten van Jakarta ligt, is
al 7,5 miljoen kubieke meter lava gestroomd.
Vietnam draagt resten VS-militairen over
hanoi De Vietnamese regering heeft vandaag de resten van 12
in de Vietnamoorlog vermiste Amerikaanse soldaten overgedra
gen. De overdracht was al enige tijd voorzien en stond los van de
opheffing van de Amerikaanse handelsboycot tegen Vietnam,
vorige week. De resten waren in december en januari opgegra
ven. Vietnam en de VS beginnne op 26 februari een groot
scheepse zoekactie naar vermiste militairen beginnen. Aan die
actie nemen meer dan 100 Amerikaanse deskundigen deel.
Tientallen doden in Abchazië
tbilisi» Abchazische opstandelingen hebben de afgelopen dagen
zes dorpen platgebrand en tientallen burgers gedood. Dit is gis
teren door de Georgische regering bekendgemaakt. Beide partij
en meldden nieuwe gevechten in de regio Gali, aan de zuidgrens
van provincie Abchazië met Georgië. Het lijkt erop alsof de Ge
orgische regeringstroepen iets van het gebied proberen terug te
dat de afgelopen herfst verloren ging.
Dichtgevroren rivier gebombardeerd
moskou De luchtmacht van Wit-Rusland (Belarus) heeft tien
tallen bommen op een dichtgevroren rivier afgeworpen om
overstromingen te voorkomen. De bommen werden volgens het
persbureau met grote nauwkeurigheid afgeworpen en misten
geen van alle hun doel, de rivier Pripjat in het zuiden van de
voormalige Sovjet-republiek.
Uitgebrand parlement Bretonse hoofdstad wordt snel gerestaureerd
PORTRET: JOSE MARIA FIGUERES-
„Verschrikkelijk, niet te geloven. Dat kan
toch niet de bedoeling zijn geweest." De
woorden getuigen van de droefenis van
honderden inwoners van Rennes, de hoofd
stad van Bretqgne, zaterdag en zondag voor
'hun' parlement. Dat ging in vlammen op
na ongekend heftige botsingen tussen pro
testerende vissers en de oproerpolitie.
De brand is waarschijnlijk een nasleep van
de gewelddadige rellen die vrijdag in het
centrum van Rennes woedden. Honderden
boze Bretonse vissers vochten daar tijdens
het bezoek van premier Balladür urenlang
met stenen, flessen, knuppels en lichtkogels monument terecht gekomen. Enkele
tegen de oproerpolitie. De vissers protes
teerden tegen de naar hun smaak lage vis-
prijzen. Bij de veldslag vielen minstens zes
tig gewonden en werd grote schade aange
richt in het centrum van de Bretonse
hoofdstad.
Het parlement van Bretagne was en is
een symbool van het onafhankelijkheidsge-
voel van een regio ten opzichte van de cen
trale regering in Parijs. Het is gebouwd tus
sen 1618 en L655 en is van onmetelijke cul
turele waarde. De schade bedraagt 'honder
den miljoenen francs', is de voorzichtige en
niet al te precieze schatting van de rijkscon
servator van historische monumenten in
Frankrijk. „Het parlement wordt gerestau
reerd", beloofde minister Jacques Toubon
van cultuur gisteren. „Over een paar jaar
heeft Rennes zijn parlement weer terug, in
elk geval aan de buitenkant."
Een afgestoken vuurpijl van een demon
strerende visser is waarschijnlijk de oorzaak
geweest van de brand. Vrijdag was de stad
in rook gehuld van vuurwerk en traangas
granaten die vissers en oproerpolitie op el
kaar afvuurden. Een van die vuurpijlen is
vermoedelijk op het dak van het historisch
later had het vuur zich onder de pannen
verspreid zonder dat iemand er erg in had,
en stond het gebouw in lichterlaaie.
Onmiddellijk is een politieke discussie op
gang gekomen. Premier Balladür en minis
ter Pasqua van binnenlandse zaken waren
in Rennes op het moment van de rellen.
Burgemeester Hervé van Rennes, een socia
list, heeft meerdere malen gevraagd om be
scherming, maar kreeg geen antwoord van
Pasqua, die toch in Rennes was, maar op
het provinciehuis.
De minister op zijn beurt verwijt de lokale
politici, onder wie Hervé, de zaken niet in
de hand te hebben gehouden en zelfs op
moeilijkheden te hebben aangestuurd. Bur
gemeester Hervé is tijdens de vissersde
monstratie in elkaar geslagen, minister Pas
qua was onvindbaar. Zijn kritiek achteraf
komt, in elk geval onder links-stemmend
Frankrijk en bij de inwoners van Rennes,
wat vreemd over.
De Franse regering staat intussen bloot aan
de vrij algemene kritiek dat zij ingaat op ei
sen van wie dan ook op het ogenblik dat er
geweld wordt gebruikt. En tegen elke prijs.
De Franse boeren hebben een jaar geleden
hun zin gekregen na gewelddadige demon
straties, en nu de vissers ook.
,Ze vragen erom", was de reactie afgelopen
die zijn hele handel over de vloer had zien
gaan in Rungis, de grote markt bij Parijs.
„Als een minister in Brussel tegenover de
Europese Commissie zegt, het pleit te
hebben gewonnen dankzij de weerstand
van boeren of vissers, dan is dat de deur
openzetten voor wie dan ook om met ge
weld zijn doel te bereiken."
De Amerikaanse president Bill Clinton wordt innig omhelst door het
kankerpatiëntje Timothy West. Clinton bezocht gisteren een groep
jeugdige kankerpatiënten die logeerden in een hotel in Houston
(Texas). Vandaag presenteert de president de begroting voor 1995.
PORTRET: MARTTI AHTISAARI
