Rehn kanshebber in Finland
Buitenland
David Koresh: de apostel die Judas werd;
het verhaal is al verkocht aan de televisie
'Waar zijn Bill Clinton en Al Gore?'
'Verbinding tussen Zweden en
Denemarken slecht voor milieu'
ZATERDAG 5 FEBRUAR11994
Nek-aan-nek race bij presidentsverkiezingen
Het valt niet te voorspellen wie de volgende president
van Finland wordt. President Mauno Koivisto houdt er
na een dienstverband van twaalf jaar mee op. De twee
kandidaten voor zijn opvolging geven elkaar nauwelijks
iets toe. De tweede en laatste ronde gaat morgen tussen
een man en een vrouw, Marttti Ahtisaari (56), de voor
malige plaatsvervangend secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties en Elisabeth Rehn (58), de minister van de-
fensie.
HELSINKIANNIKA SAVILLFINLAND
Martti Ahtisaari die de eerste
ronde op 16 januari won maar
toen geen meerderheid haalde
lijkt de afgelopen dagen en
weken de achilleshiel ontdekt te
hebben van zijn rivale: de eco-
pomie van het land is er belab
berd aan toe. In december lag
de geregistreerde werkloosheid
pp 19,1 procent. En mevrouw
Rehn maakt dan toch maar deel
klit van de centrum-rechtse re-
gering-Aho. Volgens klassiek-
conservatief concept probeert
jdeze coalitie de snel oplopende
staatsschuld binnen de perken
Ite houden door te snijden in de
uitgaven. Ahtisaari pleit voor
maatregelen om de economie
te stimuleren. Op die manier
denkt hij te komen tot een 'hu
manere' politiek. Alleen, de pre
sident heeft niets te zeggen over
de binnenlandse politiek.
Met haar combinatie van
Hoofdstad: Helsinki
Aantal inwoners: 5 miljoen
Oppervlakte: 337.010 km2
(Nederland: 40.844)
Bevolkingsdichtheid: 15
(Nederland: 368)
Talen: Fins. Zweeds
moederlijkheid en glamour lijkt
Rehn echter geknipt om de Fin
nen af te helpen van hun natio
nale neurose: hun moeizame
houding jegens vrouwen en hun
afkeer van Zweden en Russen.
Omdat Rehn een vrouw is en
bovendien tot de zes procent
kleine Zweedstalige minderheid
van Finland behoort, had nie
mand een maand geleden dur
ven voorspellen dat ze de eerste
ronde zou overleven.
Rehn, een van de weinige
vrouwelijke ministers van de
fensie ter wereld, vestigt om be-
De Finse presidentskandidaat Elisabeth Rehn is afkomstig uit de
Zweedstalige minderheid in Finland. Dit kaartje geeft aan waar de
Zweedstalige inwoners van Finland wonen.
grijpelijke redenen zo min mo
gelijk aandacht op het feit dat
ze de Zweedse Volkspartij verte
genwoordigt. De Zweedstalige
minderheid in Finland (zes pro
cent van de bevolking) wordt er
vaak van beschuldigd een arro
gante elite te v
fenis uit de tijd dat Finland door
Zweden werd geregeerd, voor
dat de Russen het land in 1809
annexeerden. Sinds Carl Gustav
Mannerheim (1944-1946), de
redder van de Finse natie tij
dens de Tweede Wereldoorlog,
heeft Finland geen Zweedstalige
Proces tegen sekteleden levert tot nu toe weinig op
SAN ANTONIO EPD-/>
De eerste drie weken van het proces tegen
elf leden van de sekte Branch Davidians,
geleid door David Koresh in het Texaanse
Waco, hebben weinig concreets over de
schuld van de aangeldaagden opgeleverd.
Wel kwamen gegevens boven water over
het onvermogen van de federale politie.
De aangeklaagden worden beschuldigd
van betrokkenheid bij de dood van vier
FBI-agenten. Zij kunnen levenslange ge-
^vangenisstraf krijgen.
De FBI-agenten kwamen op 28 februari
1993 om het leven bij de mislukte aanval op
de sekteboecderij in Waco, waar de autori
teiten verboden wapens en explosieven
dachten aan te zullen treffen. Na een bele-
Igering van 51 dagen ging de boerderij in
vlammen op. In het inferno kwamen 75
sekteleden om.
Het openbaar ministerie heeft tot nu toe
geen eenduidige bewijzen voor de schuld
van de meeste aangeklaagden kunnen ovér-
leggen. De rechtszaak ging vooral over de
vraag wie bij de aanval het eerst geschoten
heeft. Volgens politiefunctionarissen waren
dat de aanhangers van sekteleider David
Koresh. Volgens advocaten hebben de sek
teleden zich slechts verdedigd. Een FBI-
agent die in eerste instantie had gezegd dat
de politie het vuur opende, trok voor de
rechtbank zijn verklaring in.
De politie was al lange tijd van plan op te
treden tegen de sekte. Koresh leerde zijn
aanhang dat hij de nieuwe messias was en
dat het eind van de wereld aanstaande was.
Hij wilde helpen deze eindtijd te bespoedi
gen en legde derhalve een enorme wapen-
voorraad aan. Het onvermogen van de fe
derale politie blijkt onder andere uit het feit
dat Koresh op de hoogte was van plannen
van de FBI om tot de aanval over te gaan.
Hij zou gezworen hebben dat de politie
hem nooit te pakken zou krijgen.
Vier dagen na de aanval op 28 februari,
waarbij ook zes Davidians om het leven
kwamen, ontvouwde Koresh zijn plannen
voor een massale zelfmoord en het opbla
zen van de boerderij, zo getuigde sektelid
Victorine Hollingsworth deze week. Koresh
Ivoorkust begrijpt niets van afwezigheid bij begrafenis
In een koelvitrine ligt het lichaam van Félix Houphouet-Boigny opgebaard. De op 7 december overleden president wordt morgen teraardebe-
steld in zijn geboorteplaats Yamassoukro. foto anp
ABIDJAN» AP
Veel regeringsgezinde inwo
ners van Ivoorkust begrijpen
niet dat iemand niet naar de
ongetwijfeld pompeuze, groots
opgezette begrafenisceremonie
van de op 7 december overle
den president Félix Houp
houet-Boigny zou willen. Dat
de Amerikaanse president Clin
ton niet naar Ivoorkust komt,
kon er nog mee door. Nu blijkt
dat zelfs vice-president Al Gore
niet zal verschijnen is de te
leurstellinggroot.
Het Ivoorkust van Houp
houet-Boigny is altijd stand
vastig pro-westers geweest, wat
in de Koude Oorlog voor de
Verenigde Staten niet onbe
langrijk is geweest. De Ameri
kanen laten zich morgen op de
begrafenis vertegenwoordigen
door minister Hazel O'Leary
(energie), waar vrijwel nie
mand in Afrika nog ooit van ge
hoord heeft.
Frankrijk, de voormalige ko
loniale overheerser van Ivoor
kust, stuurt premier Edouard
Balladur en president Francois
Mitterrand. De Belgische
kroonprins Filip en de Portuge
se president Mario Soares ge
ven eveneens acte de presence.
Veel mensen zien de afwe
zigheid van hoge Amerikaanse
regeringsleden als een teken
van de desinteresse. De begra
fenis is een kans om enkele van
de 30 Afrikaanse staatshoofden
te ontmoeten die aanwezig zul
len zijn. Regeringsfunctionaris
sen in Ivoorkust zeggen dat de
samenstelling van de Ameri
kaanse delegatie ook bepaald
geen inlossing is van de belofte
om de banden met Amerika
aan te halen. De VS zijn de
grootste afzetmarkt voor Afrika.
Houphouet-Boigny hield van
het grote gebaar en liet in zijn
geboortedorp Yamoussoukro
een reusachtige kathedraal
bouwen, een kopie van de Sint
Pieter in Rome. Da&r wordt de
uitvaart gehouden. Zijn lijk ligt
al wekenlang in een luxueuze
koeling te wachten. De voorbe
reiding van de begrafenis van
de 'De Oude Man' van Afrika
kostte veel tijd.
president gehad.
Rehn benadrukt dat haar ver
kiezingscampagne niet door
haar partij werd gelanceerd,
maar door een feministische
beweging genaamd 'De Eerste
Vrouw'. In aanwezigheid van
Finstaligen zorgt ze er altijd
voor Fins te praten, geen
Zweeds. Als minister besloot ze
om Amerikaanse F-18 straalja
gers te kopen, ondanks zware
druk om voor de Gripen van de
Zweedse luchtmacht te kiezen,
zeer tot genoegen van de mili
tairen. Tijdens haar verkiezings
campagne heeft ze zich onder
meer in een hondeslee door het
Finse land laten rijden en een
van haar herkenningsmelodie
ën is Charlie Chaplins vrolijke
'Smile (though your heart is
aching)''Lach (ook al doet je
hart pijn)'.
Maar de anti-Zweedse gevoe
lens in Finland vallen in het niet
bij de Finse angst voor Rusland.
En nu de Russische troepen
langs de grens hun aanwezig
heid steeds duidelijker kenbaar
maken, neemt de angst in Fin
land toe. Als Rehn wint, zo ver
telde ze The Independent, be
schouwt ze het als haar belang
rijkste taak „om het Finse volk
veiligheid te geven. Dat is de
taak van een Finse president.
Veiligheid zowel wat betreft be
dreigingen uit het binnenland
Martti Ahtisaari en Elisabeth Rehn: een van de twee wordt morgen president van Finland. foto reuter
het buitenland. De Fin-
zich veilig voelen
r de toe
komst kunnen kijken. Ik heb het
gevoel dat de Finnen hun pro
blemen soms op een masochis
tische manier koesteren, in
plaats van vooruit te kijken."
En hiermee doelt Rehn niet
alleen op het hoge werkloos
heidspercentage, dat een direct
gevolg is van het wegvallen van
de Russische afzetmarkt na het
uiteenvallen van de Sovjetunie
in 1991. Hoewel Rehn niet met
zoveel woorden over de tiental
len jaren van Russische over
heersing rept, maakt haar poli
tieke manifest duidelijk wat er
volgens haar moet veranderen:
„Hoe meer informatie er over
de Finse politiek uit het recente
verleden boven water komt, des
te groter het gevoel van onbe
hagen. Maar al te vaak is er ach
ter de rug van de Finnen om
over het lot van Finland be
schikt. De invloed van buitenaf
op de keuzen die Finland heeft
gemaakt, is onacceptabel."
Het Finse staatshoofd heeft
meer dan een ceremoniële
wist zeker dat hij zou overlijden aan een
schotwond. „We zouden allemaal een snel
le dood sterven en terugkeren naar de Moe
der", aldus Hollingsworth, die daar overi
gens zelf haar twijfels over had.
Enkele dagen later stelde Koresh zijn
plannen bij, nadat hij van hogerhand de
boodschap had gekregen verder te strijden.
Die strijd eindigde op 18 april in een vlam
menzee, die onstond nadat de politie het
gebouw met pantserwagens had bestormd
en er traangas in had gepompt. Volgens de
FBI en twee regeringscommissies was het
vuur door de sekteleden ontstoken en zijn
vele leden door zelfmoord om het leven ge
komen.
Het openbaar ministerie hoopt binnen
kort kroongetuige Kathryn Schroeder, een
voormalig sektelid, in te zetten tegen de elf
aangeklaagden. Voor de nog steeds gelovige
Davidians wordt daardoor het beeld steeds
duidelijker: hun leider kwam net als Jezus
op 33-jarige leeftijd om het leven en een
van de twaalf 'apostelen' is een Judas ge
worden. Schroeder heeft haar verhaal al
verkocht aan een filmmaatschappij.
Ganzen. Het eiland Saltholm, dat wordt bedreigd door de aanleg van een oeververbinding tussen Zweden en
Denemarken, is voor hen en veel andere vogelsoorten van levensbelang. foto martijn de jonge
THE INDEPENDENT
Zweden en Denemarken on
dertekenden twee jaar geleden
een bindend contract met De
nemarken voor de bouw van
een weg- en spoorverbinding,
waaronder een tunnel, een
verhoogde weg, twee kunstma
tige eilanden en een acht kilo
meter lange brug. Maar vlak
voordat de definitieve plannen
zouden worden goedgekeurd,
vroeg Zweden onder druk van
milieudeskundigen en de Cen
trumpartij die dreigde uit
de regering te stappen meer
tijd voor studie. Deze week
heeft ook Duitsland gevraagd
om nader onderzoek.
Enthousiaste voorstanders van
wat de langste brug in Europa
moet worden, zeggen dat de
vaste oeverbinding het Deense
Sjaelland (Zeeland) en zuidelijk
Zweden zullen transformeren
doordat de reistijd van 90 tot 20
minuten zal worden geredu
ceerd. De brug zal Malmö een
rechtstreekse verbinding geven
met de grootste luchthaven van
noordelijk Europa in Kopenha
gen, waarmee de zakenwereld
zeker haar voordeel zal doen.
De negatieve kant van het plan
is dat de kwetsbare ecosyste
men van de öresund en de
Oostzee zouden kunnen wor
den geschaad. Verder geloven
economen dat het projekt veel
meer zal kosten dan nu is be
groot en dat de belastingbeta
lers in beide landen vele jaren
na de bouw nog fiks zullen
moeten betalen voor de finan
ciering van de verbinding.
Afgezien van deze praktische
overwegingen heeft de brug
voor de Zweden ook nog een
symbolisch belang. Veel Zwe
den zijn even huiverig voor een
vaste verbinding met het conti
nent als voor de voorgestelde
politieke verbinding via lid
maatschap van de Europese
Unie.
Zowel de Zweedse als de Deen
se regering zijn voorstander van
een bovengrondse verbinding,
maar de meerderheid van de
beide bevolkingen beschouwt
de brug als een onnodig presti
geproject. Vrijwel iedereen ziet
wel het belang in van een vaste
oeververbinding tussen de twee
landen, maar hierbij gaat de
voorkeur uit naar een onder
grondse hogesnelheidstrein
een optie die niet eens ter dis-
De reistijd tussen Kopenhagen en Malmö wordt met een vaste o
verbinding een brug, een kunstmatig eiland en een tunnel
zienlijk verkort.
cussie staat. Wie echter straks
de auto naar Kopenhagen pakt,
zal geen parkeerplaats kunnen
vinden in deze toch al overvolle
stad.
In feite zijn politici en de zaken
wereld de enige voorstanders
van een brugverbinding. Hans
Peder Myrup, professor in de
staatseconomie aan de Univer
siteit van Arhus, noemt het gro
te aantal Deense brugarchitec-
ten als een van de redenen
waarom Denemarken tegen een
tunnel is. Een ondergrondse
treinverbinding is voordeliger.
Aan Zweedse kant wordt de au
to- en vrachtwagenfabrikant
Volvo genoemd als een reden
waarom in regeringskringen de
voorkeur wordt gegeven aan
i Eu
ropa.
Zweden heeft de bouwplannen
inmiddels ter beoordeling aan
het invloedrijke 'Water Tribu
naal' overlegd, dat zal onder
zoeken of de Oostzee door de
brug grotendeels verstoken zal
raken van zout-waterstromen
uit de Noordzee, zoals sommige
milieudeskundigen beweren.
De geplande weg- en spoorver
binding doorsnijdt een uniek
natuurgebied van internatio
naal belang rond het laaggele
gen eiland Saltholm. Hoewel
het gebied door maar liefst twee
richtlijnen van de Europese
Unie wordt beschermd, heeft
Brussel zich aan de kant van de
brugbouwers geschaard, omdat
de vaste verbinding met Scan
dinavië past in het plan van EU-
voorzitter Jacques Delors voor
een Europees transport net
werk. De EU subsidieert zelfs
een deel van de werkzaamhe
den aan Deense kant.
In de ondiepe wateren rond het
eiland Saltholm leeft grote kolo
nies watervogels, onder meer
ruim 15.000 volwassen eider-
eenden en 10.000 op Saltholm
nestelende zilvermeeuwen. Het
eiland is van levensbelangvoor
trekkende watervogels zoals
knobbelzwanen, grote zaagbek-
ken en ganzen. Bovendien is
Saltholm de permanente ver
blijfplaats van vijf bedreigde vo
gelsoorten, waaronder de kluut,
de kemphaan en de arctische
stern.
Vogelkenners zeggen dat door
de graaf- en dregwerkzaamhe-
den op de kalkstenen bodem
van de öresund de eidereend-
en zwanenkolonies grotendeels
zullen verdwijnen. De construc
tiebedrijven voorspellen dat de
vogels na verloop van tijd weer
zullen terugkeren, maar vogel
deskundigen bestrijden dit. Ook
vrezen ze dat het kunstmatige
eiland dat dicht voor de kust
van Saltholm zal worden ge
bouwd bij laag water een toe
gangsroute zal zijn voor ratten
en vossen die het op de broe
dendevogels hebben voorzien.
Nog ingrijpender is het gevaar
dat de brug en de eilanden de
toch al nauwe en ondiepe öres
und tot een flessehals zullen
maken. De ecologische gezond
heid van de Oostzee hangt af
van de toevoer van zuurstofrijk
zeewater uit de Noordzee. Zelfs
onder de huidige omstandighe
den stroomt het zoute water
slechts onder bepaalde klimato
logische omstandigheden de
Oostzee binnen.
Een extra belemmering zou het
zoutgehalte van de Oostzee
over een periode van tientallen
jaren aanzienlijk kunnen ver
minderen. Zoutwatervissen
zoals de kabeljauw en de haring
zouden dit niet overleven, wat
weer catastrofale gevolgen zou
hebben voor de visindustrie in
de Oostzeestaten, waaronder
Finland, Rusland, Letland en
Estland.
MARGREET HESUNGA
functie. Het zijn vooral de bui
tenlandse- en de veiligheidspo
litiek die behoren tot de porte
feuille van de president. Over de
buitenlandse politiek zijn de
kandidaten Rehn en Ahtisaari
het vrijwel volledig eens. Ze zijn
allebei voorstander van toetre
ding tot de Europese Unie,
waarover de regering van pre
mier Esko Aho met Brussel on
derhandelt.
VERTALING: MARGREET HESUNGA
Lidmaatschap
EU in Zweden
nog omstreden
STOCKHOLM FRANS
De voorstanders van Zwedens
toetreding tot de Europese Unie
lijken aan een inhaalrace be
gonnen te zijn. In een maand
tijd is het aantal voorstanders
van het lidmaatschap flink ge
stegen en het aantal tegenstan
ders navenant gedaald. De be
langrijkste verklaring voor de
verschuiving is waarschijnlijk
'het kerstpakket' dat de laatste
onderhandelingsronde tussen
Zweden en de EU in december
vorig jaar opleverde.
Er kwam een oplossing voor het
typisch Zweedse verschijnsel
van het snuiven van natte ta
bak, wat honderdduizenden
Zweedse mannen doen. De EU
wilde deze gewoonte op medi
sche gronden verbieden, maar
Zweden kreeg zijn uitzondering.
Verder mag het land het genot
middel blijven exporteren naar
Noorwegen, waar ook zo'n
400.000 gebruikers wonen. Ver
der bereikten de EU en Zweden
een akkoord op het gebied van
het milieu.
Er viel meteen een kentering in
de publieke opinie te constate
ren. Het aantal voorstanders
steeg tussen december en janu
ari van 26 naar 34 procent, ter
wijl het percentage tegenstan
ders daalde van 46 naar 39. Een
medewerker van het Zweedse
opiniebureau SIFO houdt een
slag om de arm als hem de
vraag gesteld wordt, of deze
kentering zal doorzetten. Er is
sprake van een „onbesliste
maar beweegbare mening van
het publiek", aldus onderzoeker
Toivo Sjören van de Zweedse
variant van het NIPO.
Het is nog niet duidelijk wan
neer het referendum over de
toetreding'wordt gehouden.
Tussen de Europese Unie en de
vier over toetreding onderhan
delende landen naast Zwe
den ook Finland, Noorwegen en
Oostenrijk is een ambitieus
tijdschema opgesteld, dat moet
uitlopen op een toetreding van
de vier tot de EU op 1 januari
1995.
Tot dusver staat alleen vast, dat
de Zweden op zondag 18 sep
tember naar de stembus mogen
om een nieuw parlement te kie
zen. Er is nog geen antwoord op
de vraag, of het referendum
voorafgaat aan de verkiezingen
of erna plaatsvindt. De opposi
tionele socialisten hebben tot
dusver alleen laten weten dat ze
tegen verkiezingen en het refe
rendum op één dag zijn.
De regering, een centrum
rechtse coalitie onder premier
Carl Bildt, zit in een lastig par
ket. Ze hoeft niet op medewer
king te rekenen van de socialis
ten. die een lange traditie van
regeren achter de rug hebben
en nu een aanhang in de peilin
gen hebben van 48,9 procent.
Zij lijken een goede kans te ma
ken om in september de oppo-
sitiebanken te verruilen voor
het regeringspluche. Maar ook
binnen de regeringscoalitie be
staat verdeeldheid over het
vraagstuk van de toetreding tot
de EU. Met name binnen de
Centrumpartij, die veel aanhan
gers heeft op het platteland, is
veel verzet tegen de gezamenlij
ke Europese markt.