Rehn kanshebber in Finland Buitenland David Koresh: de apostel die Judas werd; het verhaal is al verkocht aan de televisie 'Waar zijn Bill Clinton en Al Gore?' 'Verbinding tussen Zweden en Denemarken slecht voor milieu' ZATERDAG 5 FEBRUAR11994 Nek-aan-nek race bij presidentsverkiezingen Het valt niet te voorspellen wie de volgende president van Finland wordt. President Mauno Koivisto houdt er na een dienstverband van twaalf jaar mee op. De twee kandidaten voor zijn opvolging geven elkaar nauwelijks iets toe. De tweede en laatste ronde gaat morgen tussen een man en een vrouw, Marttti Ahtisaari (56), de voor malige plaatsvervangend secretaris-generaal van de Ver enigde Naties en Elisabeth Rehn (58), de minister van de- fensie. HELSINKIANNIKA SAVILLFINLAND Martti Ahtisaari die de eerste ronde op 16 januari won maar toen geen meerderheid haalde lijkt de afgelopen dagen en weken de achilleshiel ontdekt te hebben van zijn rivale: de eco- pomie van het land is er belab berd aan toe. In december lag de geregistreerde werkloosheid pp 19,1 procent. En mevrouw Rehn maakt dan toch maar deel klit van de centrum-rechtse re- gering-Aho. Volgens klassiek- conservatief concept probeert jdeze coalitie de snel oplopende staatsschuld binnen de perken Ite houden door te snijden in de uitgaven. Ahtisaari pleit voor maatregelen om de economie te stimuleren. Op die manier denkt hij te komen tot een 'hu manere' politiek. Alleen, de pre sident heeft niets te zeggen over de binnenlandse politiek. Met haar combinatie van Hoofdstad: Helsinki Aantal inwoners: 5 miljoen Oppervlakte: 337.010 km2 (Nederland: 40.844) Bevolkingsdichtheid: 15 (Nederland: 368) Talen: Fins. Zweeds moederlijkheid en glamour lijkt Rehn echter geknipt om de Fin nen af te helpen van hun natio nale neurose: hun moeizame houding jegens vrouwen en hun afkeer van Zweden en Russen. Omdat Rehn een vrouw is en bovendien tot de zes procent kleine Zweedstalige minderheid van Finland behoort, had nie mand een maand geleden dur ven voorspellen dat ze de eerste ronde zou overleven. Rehn, een van de weinige vrouwelijke ministers van de fensie ter wereld, vestigt om be- De Finse presidentskandidaat Elisabeth Rehn is afkomstig uit de Zweedstalige minderheid in Finland. Dit kaartje geeft aan waar de Zweedstalige inwoners van Finland wonen. grijpelijke redenen zo min mo gelijk aandacht op het feit dat ze de Zweedse Volkspartij verte genwoordigt. De Zweedstalige minderheid in Finland (zes pro cent van de bevolking) wordt er vaak van beschuldigd een arro gante elite te v fenis uit de tijd dat Finland door Zweden werd geregeerd, voor dat de Russen het land in 1809 annexeerden. Sinds Carl Gustav Mannerheim (1944-1946), de redder van de Finse natie tij dens de Tweede Wereldoorlog, heeft Finland geen Zweedstalige Proces tegen sekteleden levert tot nu toe weinig op SAN ANTONIO EPD-/> De eerste drie weken van het proces tegen elf leden van de sekte Branch Davidians, geleid door David Koresh in het Texaanse Waco, hebben weinig concreets over de schuld van de aangeldaagden opgeleverd. Wel kwamen gegevens boven water over het onvermogen van de federale politie. De aangeklaagden worden beschuldigd van betrokkenheid bij de dood van vier FBI-agenten. Zij kunnen levenslange ge- ^vangenisstraf krijgen. De FBI-agenten kwamen op 28 februari 1993 om het leven bij de mislukte aanval op de sekteboecderij in Waco, waar de autori teiten verboden wapens en explosieven dachten aan te zullen treffen. Na een bele- Igering van 51 dagen ging de boerderij in vlammen op. In het inferno kwamen 75 sekteleden om. Het openbaar ministerie heeft tot nu toe geen eenduidige bewijzen voor de schuld van de meeste aangeklaagden kunnen ovér- leggen. De rechtszaak ging vooral over de vraag wie bij de aanval het eerst geschoten heeft. Volgens politiefunctionarissen waren dat de aanhangers van sekteleider David Koresh. Volgens advocaten hebben de sek teleden zich slechts verdedigd. Een FBI- agent die in eerste instantie had gezegd dat de politie het vuur opende, trok voor de rechtbank zijn verklaring in. De politie was al lange tijd van plan op te treden tegen de sekte. Koresh leerde zijn aanhang dat hij de nieuwe messias was en dat het eind van de wereld aanstaande was. Hij wilde helpen deze eindtijd te bespoedi gen en legde derhalve een enorme wapen- voorraad aan. Het onvermogen van de fe derale politie blijkt onder andere uit het feit dat Koresh op de hoogte was van plannen van de FBI om tot de aanval over te gaan. Hij zou gezworen hebben dat de politie hem nooit te pakken zou krijgen. Vier dagen na de aanval op 28 februari, waarbij ook zes Davidians om het leven kwamen, ontvouwde Koresh zijn plannen voor een massale zelfmoord en het opbla zen van de boerderij, zo getuigde sektelid Victorine Hollingsworth deze week. Koresh Ivoorkust begrijpt niets van afwezigheid bij begrafenis In een koelvitrine ligt het lichaam van Félix Houphouet-Boigny opgebaard. De op 7 december overleden president wordt morgen teraardebe- steld in zijn geboorteplaats Yamassoukro. foto anp ABIDJAN» AP Veel regeringsgezinde inwo ners van Ivoorkust begrijpen niet dat iemand niet naar de ongetwijfeld pompeuze, groots opgezette begrafenisceremonie van de op 7 december overle den president Félix Houp houet-Boigny zou willen. Dat de Amerikaanse president Clin ton niet naar Ivoorkust komt, kon er nog mee door. Nu blijkt dat zelfs vice-president Al Gore niet zal verschijnen is de te leurstellinggroot. Het Ivoorkust van Houp houet-Boigny is altijd stand vastig pro-westers geweest, wat in de Koude Oorlog voor de Verenigde Staten niet onbe langrijk is geweest. De Ameri kanen laten zich morgen op de begrafenis vertegenwoordigen door minister Hazel O'Leary (energie), waar vrijwel nie mand in Afrika nog ooit van ge hoord heeft. Frankrijk, de voormalige ko loniale overheerser van Ivoor kust, stuurt premier Edouard Balladur en president Francois Mitterrand. De Belgische kroonprins Filip en de Portuge se president Mario Soares ge ven eveneens acte de presence. Veel mensen zien de afwe zigheid van hoge Amerikaanse regeringsleden als een teken van de desinteresse. De begra fenis is een kans om enkele van de 30 Afrikaanse staatshoofden te ontmoeten die aanwezig zul len zijn. Regeringsfunctionaris sen in Ivoorkust zeggen dat de samenstelling van de Ameri kaanse delegatie ook bepaald geen inlossing is van de belofte om de banden met Amerika aan te halen. De VS zijn de grootste afzetmarkt voor Afrika. Houphouet-Boigny hield van het grote gebaar en liet in zijn geboortedorp Yamoussoukro een reusachtige kathedraal bouwen, een kopie van de Sint Pieter in Rome. Da&r wordt de uitvaart gehouden. Zijn lijk ligt al wekenlang in een luxueuze koeling te wachten. De voorbe reiding van de begrafenis van de 'De Oude Man' van Afrika kostte veel tijd. president gehad. Rehn benadrukt dat haar ver kiezingscampagne niet door haar partij werd gelanceerd, maar door een feministische beweging genaamd 'De Eerste Vrouw'. In aanwezigheid van Finstaligen zorgt ze er altijd voor Fins te praten, geen Zweeds. Als minister besloot ze om Amerikaanse F-18 straalja gers te kopen, ondanks zware druk om voor de Gripen van de Zweedse luchtmacht te kiezen, zeer tot genoegen van de mili tairen. Tijdens haar verkiezings campagne heeft ze zich onder meer in een hondeslee door het Finse land laten rijden en een van haar herkenningsmelodie ën is Charlie Chaplins vrolijke 'Smile (though your heart is aching)''Lach (ook al doet je hart pijn)'. Maar de anti-Zweedse gevoe lens in Finland vallen in het niet bij de Finse angst voor Rusland. En nu de Russische troepen langs de grens hun aanwezig heid steeds duidelijker kenbaar maken, neemt de angst in Fin land toe. Als Rehn wint, zo ver telde ze The Independent, be schouwt ze het als haar belang rijkste taak „om het Finse volk veiligheid te geven. Dat is de taak van een Finse president. Veiligheid zowel wat betreft be dreigingen uit het binnenland Martti Ahtisaari en Elisabeth Rehn: een van de twee wordt morgen president van Finland. foto reuter het buitenland. De Fin- zich veilig voelen r de toe komst kunnen kijken. Ik heb het gevoel dat de Finnen hun pro blemen soms op een masochis tische manier koesteren, in plaats van vooruit te kijken." En hiermee doelt Rehn niet alleen op het hoge werkloos heidspercentage, dat een direct gevolg is van het wegvallen van de Russische afzetmarkt na het uiteenvallen van de Sovjetunie in 1991. Hoewel Rehn niet met zoveel woorden over de tiental len jaren van Russische over heersing rept, maakt haar poli tieke manifest duidelijk wat er volgens haar moet veranderen: „Hoe meer informatie er over de Finse politiek uit het recente verleden boven water komt, des te groter het gevoel van onbe hagen. Maar al te vaak is er ach ter de rug van de Finnen om over het lot van Finland be schikt. De invloed van buitenaf op de keuzen die Finland heeft gemaakt, is onacceptabel." Het Finse staatshoofd heeft meer dan een ceremoniële wist zeker dat hij zou overlijden aan een schotwond. „We zouden allemaal een snel le dood sterven en terugkeren naar de Moe der", aldus Hollingsworth, die daar overi gens zelf haar twijfels over had. Enkele dagen later stelde Koresh zijn plannen bij, nadat hij van hogerhand de boodschap had gekregen verder te strijden. Die strijd eindigde op 18 april in een vlam menzee, die onstond nadat de politie het gebouw met pantserwagens had bestormd en er traangas in had gepompt. Volgens de FBI en twee regeringscommissies was het vuur door de sekteleden ontstoken en zijn vele leden door zelfmoord om het leven ge komen. Het openbaar ministerie hoopt binnen kort kroongetuige Kathryn Schroeder, een voormalig sektelid, in te zetten tegen de elf aangeklaagden. Voor de nog steeds gelovige Davidians wordt daardoor het beeld steeds duidelijker: hun leider kwam net als Jezus op 33-jarige leeftijd om het leven en een van de twaalf 'apostelen' is een Judas ge worden. Schroeder heeft haar verhaal al verkocht aan een filmmaatschappij. Ganzen. Het eiland Saltholm, dat wordt bedreigd door de aanleg van een oeververbinding tussen Zweden en Denemarken, is voor hen en veel andere vogelsoorten van levensbelang. foto martijn de jonge THE INDEPENDENT Zweden en Denemarken on dertekenden twee jaar geleden een bindend contract met De nemarken voor de bouw van een weg- en spoorverbinding, waaronder een tunnel, een verhoogde weg, twee kunstma tige eilanden en een acht kilo meter lange brug. Maar vlak voordat de definitieve plannen zouden worden goedgekeurd, vroeg Zweden onder druk van milieudeskundigen en de Cen trumpartij die dreigde uit de regering te stappen meer tijd voor studie. Deze week heeft ook Duitsland gevraagd om nader onderzoek. Enthousiaste voorstanders van wat de langste brug in Europa moet worden, zeggen dat de vaste oeverbinding het Deense Sjaelland (Zeeland) en zuidelijk Zweden zullen transformeren doordat de reistijd van 90 tot 20 minuten zal worden geredu ceerd. De brug zal Malmö een rechtstreekse verbinding geven met de grootste luchthaven van noordelijk Europa in Kopenha gen, waarmee de zakenwereld zeker haar voordeel zal doen. De negatieve kant van het plan is dat de kwetsbare ecosyste men van de öresund en de Oostzee zouden kunnen wor den geschaad. Verder geloven economen dat het projekt veel meer zal kosten dan nu is be groot en dat de belastingbeta lers in beide landen vele jaren na de bouw nog fiks zullen moeten betalen voor de finan ciering van de verbinding. Afgezien van deze praktische overwegingen heeft de brug voor de Zweden ook nog een symbolisch belang. Veel Zwe den zijn even huiverig voor een vaste verbinding met het conti nent als voor de voorgestelde politieke verbinding via lid maatschap van de Europese Unie. Zowel de Zweedse als de Deen se regering zijn voorstander van een bovengrondse verbinding, maar de meerderheid van de beide bevolkingen beschouwt de brug als een onnodig presti geproject. Vrijwel iedereen ziet wel het belang in van een vaste oeververbinding tussen de twee landen, maar hierbij gaat de voorkeur uit naar een onder grondse hogesnelheidstrein een optie die niet eens ter dis- De reistijd tussen Kopenhagen en Malmö wordt met een vaste o verbinding een brug, een kunstmatig eiland en een tunnel zienlijk verkort. cussie staat. Wie echter straks de auto naar Kopenhagen pakt, zal geen parkeerplaats kunnen vinden in deze toch al overvolle stad. In feite zijn politici en de zaken wereld de enige voorstanders van een brugverbinding. Hans Peder Myrup, professor in de staatseconomie aan de Univer siteit van Arhus, noemt het gro te aantal Deense brugarchitec- ten als een van de redenen waarom Denemarken tegen een tunnel is. Een ondergrondse treinverbinding is voordeliger. Aan Zweedse kant wordt de au to- en vrachtwagenfabrikant Volvo genoemd als een reden waarom in regeringskringen de voorkeur wordt gegeven aan i Eu ropa. Zweden heeft de bouwplannen inmiddels ter beoordeling aan het invloedrijke 'Water Tribu naal' overlegd, dat zal onder zoeken of de Oostzee door de brug grotendeels verstoken zal raken van zout-waterstromen uit de Noordzee, zoals sommige milieudeskundigen beweren. De geplande weg- en spoorver binding doorsnijdt een uniek natuurgebied van internatio naal belang rond het laaggele gen eiland Saltholm. Hoewel het gebied door maar liefst twee richtlijnen van de Europese Unie wordt beschermd, heeft Brussel zich aan de kant van de brugbouwers geschaard, omdat de vaste verbinding met Scan dinavië past in het plan van EU- voorzitter Jacques Delors voor een Europees transport net werk. De EU subsidieert zelfs een deel van de werkzaamhe den aan Deense kant. In de ondiepe wateren rond het eiland Saltholm leeft grote kolo nies watervogels, onder meer ruim 15.000 volwassen eider- eenden en 10.000 op Saltholm nestelende zilvermeeuwen. Het eiland is van levensbelangvoor trekkende watervogels zoals knobbelzwanen, grote zaagbek- ken en ganzen. Bovendien is Saltholm de permanente ver blijfplaats van vijf bedreigde vo gelsoorten, waaronder de kluut, de kemphaan en de arctische stern. Vogelkenners zeggen dat door de graaf- en dregwerkzaamhe- den op de kalkstenen bodem van de öresund de eidereend- en zwanenkolonies grotendeels zullen verdwijnen. De construc tiebedrijven voorspellen dat de vogels na verloop van tijd weer zullen terugkeren, maar vogel deskundigen bestrijden dit. Ook vrezen ze dat het kunstmatige eiland dat dicht voor de kust van Saltholm zal worden ge bouwd bij laag water een toe gangsroute zal zijn voor ratten en vossen die het op de broe dendevogels hebben voorzien. Nog ingrijpender is het gevaar dat de brug en de eilanden de toch al nauwe en ondiepe öres und tot een flessehals zullen maken. De ecologische gezond heid van de Oostzee hangt af van de toevoer van zuurstofrijk zeewater uit de Noordzee. Zelfs onder de huidige omstandighe den stroomt het zoute water slechts onder bepaalde klimato logische omstandigheden de Oostzee binnen. Een extra belemmering zou het zoutgehalte van de Oostzee over een periode van tientallen jaren aanzienlijk kunnen ver minderen. Zoutwatervissen zoals de kabeljauw en de haring zouden dit niet overleven, wat weer catastrofale gevolgen zou hebben voor de visindustrie in de Oostzeestaten, waaronder Finland, Rusland, Letland en Estland. MARGREET HESUNGA functie. Het zijn vooral de bui tenlandse- en de veiligheidspo litiek die behoren tot de porte feuille van de president. Over de buitenlandse politiek zijn de kandidaten Rehn en Ahtisaari het vrijwel volledig eens. Ze zijn allebei voorstander van toetre ding tot de Europese Unie, waarover de regering van pre mier Esko Aho met Brussel on derhandelt. VERTALING: MARGREET HESUNGA Lidmaatschap EU in Zweden nog omstreden STOCKHOLM FRANS De voorstanders van Zwedens toetreding tot de Europese Unie lijken aan een inhaalrace be gonnen te zijn. In een maand tijd is het aantal voorstanders van het lidmaatschap flink ge stegen en het aantal tegenstan ders navenant gedaald. De be langrijkste verklaring voor de verschuiving is waarschijnlijk 'het kerstpakket' dat de laatste onderhandelingsronde tussen Zweden en de EU in december vorig jaar opleverde. Er kwam een oplossing voor het typisch Zweedse verschijnsel van het snuiven van natte ta bak, wat honderdduizenden Zweedse mannen doen. De EU wilde deze gewoonte op medi sche gronden verbieden, maar Zweden kreeg zijn uitzondering. Verder mag het land het genot middel blijven exporteren naar Noorwegen, waar ook zo'n 400.000 gebruikers wonen. Ver der bereikten de EU en Zweden een akkoord op het gebied van het milieu. Er viel meteen een kentering in de publieke opinie te constate ren. Het aantal voorstanders steeg tussen december en janu ari van 26 naar 34 procent, ter wijl het percentage tegenstan ders daalde van 46 naar 39. Een medewerker van het Zweedse opiniebureau SIFO houdt een slag om de arm als hem de vraag gesteld wordt, of deze kentering zal doorzetten. Er is sprake van een „onbesliste maar beweegbare mening van het publiek", aldus onderzoeker Toivo Sjören van de Zweedse variant van het NIPO. Het is nog niet duidelijk wan neer het referendum over de toetreding'wordt gehouden. Tussen de Europese Unie en de vier over toetreding onderhan delende landen naast Zwe den ook Finland, Noorwegen en Oostenrijk is een ambitieus tijdschema opgesteld, dat moet uitlopen op een toetreding van de vier tot de EU op 1 januari 1995. Tot dusver staat alleen vast, dat de Zweden op zondag 18 sep tember naar de stembus mogen om een nieuw parlement te kie zen. Er is nog geen antwoord op de vraag, of het referendum voorafgaat aan de verkiezingen of erna plaatsvindt. De opposi tionele socialisten hebben tot dusver alleen laten weten dat ze tegen verkiezingen en het refe rendum op één dag zijn. De regering, een centrum rechtse coalitie onder premier Carl Bildt, zit in een lastig par ket. Ze hoeft niet op medewer king te rekenen van de socialis ten. die een lange traditie van regeren achter de rug hebben en nu een aanhang in de peilin gen hebben van 48,9 procent. Zij lijken een goede kans te ma ken om in september de oppo- sitiebanken te verruilen voor het regeringspluche. Maar ook binnen de regeringscoalitie be staat verdeeldheid over het vraagstuk van de toetreding tot de EU. Met name binnen de Centrumpartij, die veel aanhan gers heeft op het platteland, is veel verzet tegen de gezamenlij ke Europese markt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 7