'Blij dat die Janmaat nu zo
negatief in publiciteit komt'
'Mondriaan maken niet
zo simpel als je denkt'
Premie voor 25 jaar huwelijk
goed voor bekendheid NGV
Het Gesprek van de Dag
Buurt warmte
Sterrenslag
De vrouwen komen er aan
IBI UBDUWEN
JfAUUER AAN
ZATERDAG 5 FEBRUAR11994
17
Bram Pater „Ik loop nu al vier jaar over die lanterenpaal te klagen. In november zouden ze hem verplaatsen. Hij staat er nu nog."
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
Hij had hem wel even ge
knepen tijdens het werkbe
zoek van de PvdA in wijk-
gebouw 't Spoortje. Net
had Bram Pater verkon
digd dat de mensen van
Leden-Noord niet op de
Centrumdemocraten moe
ten gaan stemmen, dat dat
geen keuze is bleek er
vervolgens een afvaardi
ging van de extreem-recht
se partij in de zaal te zitten.
Hij kende de CD'ers niet,
had de mensen nog nooit
gezien. Anders was Pater,
voorzitter van een buurtco-
mité in Noord, bestuurslid
van wijkcomité plan Noord
en lid van de werkgroep
sociale vernieuwing, wel
voorzichtiger geweest.
Maar de CD'ers vielen hem
niet aan. Ze kregen wél de
steun uit de zaal.
Het rommelt in Leiden Noord.
De mensen zijn ontevreden, ja
loers op andere wijken waar de
bewoners 'tennisvelden krijgen
in plaats van een moskee', zoals
werd opgemerkt tijdens het
PvdA-bezoek. Extreem rechts
dreigt in de oude volkswijk fors
wat stemmen te gaan winnen.
Het huidige gemeentebestuur
heeft in de ogen van de bewo
ners afgedaan. Bram Pater, zelf
niet gecharmeerd van een partij
als de CD, heeft er ook schoon
genoeg van. Van het 'dumpen'
van buitenlanders in Noord,
van de studenten die hun
stoepje niet schoonhouden in
plantje in de vensterbank heb
ben staan en van de onmoge
lijkheid voor jongeren uit de
wijk om een goede, betaalbare
woning in Leiden te vinden.
En dan is er die lantaarnpaal
voor de deur die zo dicht tegen
de rand van de parkeerhaven
staat dat de auto er niet goed
meer tussen past. Vier jaar loopt
Pater al te soebatten bij de ge
meente of de zaak niet aange
past kan worden.
Dwars
Je moet een beetje voorzichtig
zijn met wat je zegt, vindt de
48-jarige marineman, die zo on
geveer zijn hele carrière op
Vliegveld Valkenburg heeft ge
werkt. „Maar het moet wél ge
zegd kunnen worden. In deze
wijk staan nu eenmaal goedko
pe woningen. Het gevolg is dat
veel buitenlanders hier een huis
krijgen. In heel Leiden is 6,3
procent van de bevolking van
buitenlandse afkomst. In het
Noorderkwartier en De Kooi is
het 13,4 procent. En dan zeggen
ze bij de gemeente 'moet je
eens op het Waardeiland kijken,
daar is het 17,2 procent'. Ja,
maar daar zitten allemaal dure
Amerikanen die bij Estec wer
ken. Hier wonen Marokkanen
en Turken. Dat is het probleem
misschien nog niet eens maar
het is moeilijk om contact met
ze te maken. Ze houden zich af
zijdig, ze spreken in veel geval
len geen Nederlands, ze passen
zich niet echt aan. En dat zit
ons dwars."
Het was Pater zogezegd liever
geweest als de gemeente meer
aan spreiding had gedaan. De
problemen in Noord zijn wat
Pater betreft problemen die vijf
tien, twintig jaar geleden ont
stonden. „Als Leiden beter naar
de bewoners had geluisterd,
dan had de gemeëhte veel beter
op de situatie in kunnen spe
len", zegt hij. „De politieke par
tijen hebben de laatste jaren
niet geluisterd. Ze hebben
hooguit toegehoord. In de gun
stigste gevallen, wel te verstaan.
De PvdA doet nu haar best. de
SP ook maar het CDA en de
WD laten zich hier nooit zien.
En nu zijn al die partijen bezig
met een strijd tegen de CD.
Maar dat gaat niet meer, dat is
te laat. Die goeie verhaaltjes
hebben echt geen zin meer. Wat
de media doen, heeft misschien
wel zin. Ik dank de hemel dat
die Janmaat nu in de publiciteit
komt met zijn uitspraken over
Dales."
Peilingen naderhand hebben
uitgewezen dat hem dat geen
stemmen gaat kosten.
„Jawel, haha. Zeker weten. Kijk,
als in Groningen de kopstukken
van de CD al aftreden omdat ze
zo verontwaardigd zijn over
Janmaats uitspraken
Een diepe frons in zijn voor
hoofd. „Hij stemt, las ik laatst in
een artikel, altijd met de rege
ring mee. Dat verhaal heb ik ge-
copieëerd en in het buurthuis
neergelegd. Janmaat stemt
zoals hem dat zelf het beste uit
komt. En als hij zegt 'Nederland
voor de Nederlanders', dan zeg
ik 'nee'. Moet je eens in het te
lefoonboek van Leiden kijken.
Honderden buitenlandse na
men. Die namen komen hier al
honderden jaren voor. Naar
zijn vrouw wijzend: „Haar voor
ouders kwamen ook uit Frank
rijk. Als je hier over een paar
honderd jaar weer gaat kijken
zijn die Marokkaanse namen
waarschijnlijk net zo gewoon."
Maar nu?
„Ik werk overdag, ik zie niet zo
heel veel. Maar wat je hoort,
watje merkt... De mensen kun
nen het allemaal niet zo goed
meer hebben. Het gaat zo: als
de visite van mijn linkerbuur
man 's avonds laat toeterend
wegrijdt en ik maak er een op
merking over dan is het heel
normaal. Mijn rechterbuurman
noemt zo'n opmerking meteen
discriminatie. En/Jaar komen
ze al toeterend aanrijden, dat is
een gewoonte, laten ze de mo
tor draaien. Alsof ze van een
deurbel niet hebben gehoord.
Kijk, ik weet het wel. Als je in
Italië komt, dan toeteren de au
tomobilisten er lustig op los. In
Indonesië is het helemaal la
chen. Maar hier zijn we het niet
gewend."
Dan begint hij aan een opsom
ming van irritaties. „Dat ze een
vrouwendag hier in het buurt
huis gelijk interculturelevrou-
wendag moeten noemen.
Noem het gewoon vrouwendag
en iedereen mag komen. Nu
hoeven veel mensen niet
meer", bijvoorbeeld. En: „Mijn
zoon had ook problemen op
school. Maar hij moest het hele
maal alleen doen."
„Die opmerking over die ten
nisvelden en die moskee, tij
dens het PvdA-bezoek. Dat
vond ik een mooie uitspraak.
Het klopt. Als je ziet wat er alle
maal geregeld kan worden voor
allochtonen. Je moet dergelijke
dingen wel regelen. Maar alsje
blieft, voor iedereen. Aan de an
dere kant, ik heb gehoord dat er
bij het taalonderwijs enorme
wachtlijsten zijn. Daar moeten
ze ook wat aan doen want Ne
derlands leren spreken is ont
zettend belangrijk."
Er stopt een auto voor de deur.
De motor blijft draaien, de be
stuurder stapt uit. „Kijk", wijst
Pater. Even later wordt er aan
gebeld. Bezoek voor één van de
jeugdigen die zich inmiddels
rond de tafel hebben geschaard.
Pater foetert, al moet hij er ook
om lachen. „Zit ik net te vertel
len dat we dat hier niet gewend
zijn."
Dan wordt hij weer ernstig. „Er
zijn hier veel problemen die op
gelost moeten worden. Maar
het lukt niet meer. Niet door de
overheid en niet door ons. Die
sociale vernieuwing is best wel
aardig, maar het gaat allemaal
heel langzaam. Het duurt zo
lang. Het enige dat ik de heren
en dames politici kan meege
ven, is dat ze heel goed moeten
luisteren. Ik weet het, ze kun
nen niet alles zien. Als ze ons af
en toe maar zouden willen ho
ren. Die lantaarnpaal is een heel
simpel voorbeeld. Ik ben al vier
jaar bezig om dat ding, met nog
een paar lantaarnpalen in de
straat, een meter te verplaatsen.
In september kreeg ik bericht
dat het in november zou gebeu
ren. Het is nu februari en die
paal staat er nog steeds."
„Op wie ik ga stemmen? Ik weet
het nog niet. Ik twijfel. Tussen
de PvdA en de SP, wel te ver-
ANNET VAN AARSSEN
Duizenden speldlampjes in
zoete kleurtjes flikkeren aan
en uit, het Chinese nieuwjaar
komt eraan, verlichte uithang
borden met daarop alle maal
tijden, van gebakken reuzegar
nalen tot zoetzuur varkens
vlees, en mannen, vrouwen,
jochies die je aan je mouw
trekken. You eat sir, good pri
ce'. Eenden worden geroos
terd. is dat nog nodig met zo'n
warmte, geslobber alom, op je
neus afgaan is moeilijk, veel
geuren, veel mensen ook,
overal Chinezen, Chinatown.
Winkeltjes met frutseltjes en
ditjes en datjes en drie, vier
mensen per nerinkje en ge-
snetter en gesnater, waar eten
ze van, wie koopt hier wat, en
waar slapen ze? Tandeloze
vrouwen wisselen, schelden en
schaterlachen, jongetjes wor
den vertroeteld, een ventje van
zes, zeven jaar hakt groenten,
zijn vader, hemd, korte broek,
slippers, bakt, braad, kookt. Ie
dereen loopt van het ene res
taurantje het andere in. Waar
om?
Binnenplaatsen, tafeltjes,
stoeltjes, winkeltjes, eettentjes,
steegjes die zich aaneenrijgen
tot een labyrint, geschreeuw,
mannen met dikke geta-
De Nederlandse Gezinsvereni
ging, wie had er tot voor kort
ooit van gehoord? Dat was toch
vooral een tamelijke anonieme
club met als doelstelling de so
ciale, economische en culturele
belangen van het gezin te be
hartigen en dat in de ruimste
zin van het woord. Of wat dat
ook te betekenen heeft.
Maar met die onbekendheid
van de NGV is het gedaan sinds
secretaris Peeters afgelopen
week het plan lanceerde om
echtparen die het bestaan om
25 jaar bij elkaar te blijven na
mens de Staat der Nederlanden
een premie te geven. Vijfdui
zend gulden vastzetten bij de
huwelijksvoltrekking en dat be
drag na 25 jaar trouw met rente
uitkeren. Het zou mensen moe
ten stimuleren om bij elkaar te
blijven. Want het aantal schei
dingen in ons land rijst volgens
Theo Bakker
toueerde armen, vrouwen met
vormeloze figuren en overal
warm, drukkend, verstikkend,
weldadig warm. Ik zit, eet lek
ker, kijk toe, een literfles bier
bij de hand. Wie hoort bij welk
deurtje, wie is in dienst bij
wie? Er valt geen lijn in het ge
krioel te ontdekken, wel is dui
delijk dat iedereen een rader
tje is in het geheel Chinatown.
Individuen zie ik niet, alleen
schakeltjes die zonder preten
ties op slippers hun leven
doorkomen. Zitten, kijken, rui
ken en luisteren, is zo'n welda
dige onderdompeling.
Plotseling dringt tot mij door
waar alle warmte mij aan her
innert, aan mijn jonge jaren in
de Haver en Gortbuurt. Toen
iedereen de deur nog open
had en er op straat werd ge
leefd, gevochten, gezopen en
gelachen. Mannen die spiritus
dronken had je, dagdieven,
vrouwen die hun messen kwa
men inleveren bij de vrouw
van de melkboer, 'want mijn
man komt zo thuis', huizen
die ontsmet moesten worden,
straten die werden afgezet
voor een potje voetbal lang
voordat het woord 'autoluw'
was uitgevonden. Aan die tijd,
toen het leven en het leed niet
de NGV de pan uit.
Een loffelijk streven in 1994,
toevallig (nou ja. toevallig) uit
geroepen tot het jaar van het
gezin. Maar het lijkt toch vooral
een utopie. Want als kinderen,
huizen of ander materieel goed
nog los van alle emotionele
aspecten geen beletsel vor
men voor de 30.000 scheidin
gen die ons land vorig jaar tel
de, zouden die paar centen dan
opeens wèl reden geven om de
belofte van eeuwige trouw ge
stand te doen? Kom nou NGV,
dat gelooft toch geen hond.
Hoewel.. Volgens woordvoerd-
ster Hoogland heeft de NGV tal
loze en vooral positieve reacties
gekregen op het voorstel. Waar
na een verhandeling volgt over
het gezin als de hoeksteen van
de samenleving, de gigantische
kosten die scheidingen met zich
meebrengen en waarvoor de
achter gesloten deuren werd
geleefd en geleden, doet mij
Chinatown denken. Waar vind
je in Leiden die 'buurtwarmte'
nog?
Het zal wel anders gemoeten
hebben in de Haver en Gort-
buurt. Families trokken weg.
studenten, yuppies kwamen.
Waar woont de buurt nu. In
flats met betonnen trapporta
len en met deuren met naam
bordjes en grendels. Het leed
is gebleven, maar het delen er
van verdwenen.
Over sociale vernieuwing, so
ciale controle, hebben ze het
tegenwoordig. Die was er
vroeger zomaar in de zoge
naamde asociale buurten. Of
ik nog een liter bier wil? Ik kijk
naar een oude man die al ze
ker een uur op zijn hurken zit
en die nu van een man van
middelbare leeftijd, zijn zoon
een kom soep krijgt aange
reikt.
Ilcwil de warmte van China
town in Leiden terug, alle deu
ren van alle flats open. Weer
een beetje delen alles. Zo zwij
mel ik weg in Chinatown. Rare
gedachten? Had ik die tweede
literfles niet moeten nemen?
gemeenschap opdraait, plus het
feit dat de overheid totaal niet
geïnteresseerd is in de materie.
„Met ons voorstel hebben we
een ballonnetje opgelaten. De
aandacht op het gezin willen
vestigen."
Maar gelooft ze nu serieus in de
haalbaarheid van dat premie
stelsel? „Ach", zegt ze ergens
aan het eind van haar verhaal,
„het is eigenlijk meer bedoeld
als een eye-opener, om de men
sen en de politici op het gezin
en de waarde daarvan attent te
rrfeken. En nee, eerlijk gezegd
denk ik niet dat de overheid
geld beschikbaar stelt voor dit
plan."
Geen punt. De naamsbekend
heid van de club is aanzienlijk
vergroot. Ook wat waard, niet-
AD VAN KAAM
Leidse leerlingen 'tekenenschilderijen na
Een streepje hier, een vierkantje
daar en klaar is Kees. Nog een
beetje rotzooien met kleuren en
een nieuwe Mondriaan is daar.
Zo simpel hadden de leerlingen
van de Leidse Mondriaan Scho
lengemeenschap het zich voor
gesteld. „Een Mondriaan ma
ken? Ik stuur mijn kleine broer
tje wel", was een veel gehoorde
reactie. Maar, toen de scholie
ren eenmaal aan de slag gingen
viel het hen vies tegen. „Het is
niet zo simpel als je denkt", was
een bekende kreet.
DiLjaar herdenkt de scholenge
meenschap de dood van de be
kende Mondriaan, oprichter
van de Stijl-groep, nu vijftig jaar
geleden. Schilders van deze
groep kenmerkten zich door in
schilderijen verticale en hori
zontale strepen te combineren
met vierkante vlakken. In taal
lessen, tekenlessen en zelfs bij
wiskunde wordt de kennis van
de leerlingen over de bekende
schilder bijgespijkerd. „Onze
school heet Mondriaan, dus ligt
het voor de hand dat we stil
staan bij zijn overlijden in 1944.
Dat 1994 daarnaast ook nog is
uitgeroepen tot het jaar van
Mondriaan is een leuke bijkom
stigheid", verklaart tekenleraar
G. Oudenes.
Leerlingen uit de derde en vier
de klas die de richting verzor
ging of kantoorinrichting vol
gen, krijgen iedere week twee
uur les in kleurencombinaties.
Dat past volgens de tekenleraar
uitstekend in het leerdoel. „Ze
kunnen door te experimenteren
met kleurvakken goed leren hoe
ze een kantoor qua kleur moe
ten inrichten. Bijvoorbeeld door
te onderzoeken wat er gebeurt
als je een zacht kleurige achter
grond vervangt door een hard
kleurige", zegt Oudenes.
Stonden de leerlingen in het be
gin nogal sceptisch tegenover
de vierkanten en lijnen, nu
spreken ze enthousiast over de
specifieke stijl. „Maar er blijven
er altijd een paar tussen die lie
ver landschappen tekenen",
weet Oudenes. Aan de andere
kant kunnen scholieren die
geen kunstenaarshand hebben
al hun creativiteit kwijt, denkt
de leraar.
Op grote stukken karton leggen
de jongeren vierkantjes neer,
bekijken het met een kritisch
oog en beginnen weer opnieuw.
Tot de leraar het mooi vindt.
„Als ik denk dat er niet is nage
dacht over een ontwerp, moet
het maar over. Dat gebeurt ove
rigens in goede harmonie met
de leerling", zegt Oudenes. Als
hij zijn goedkeuring heeft gege
ven dan moet de leerling een
definitieve versie maken. Daar
na beoordeelt de leraar het
werkstuk. Voor vierdeklassers
telt het mee voor het eindexa
men, voor de derdeklassers voor
hun overgang naar de vierde.
„Maar het eindprodukt is niet
het belangrijkste. Het gaat om
het proces dat een leerling heeft
doorgemaakt. Het denken over
kleuren en ontwerp telt veel
zwaarder. Dat heeft hij later ook
nodig", vindt de leraar.
Ferenc Rijsbergen en Vincent
van der Leek zijn twee eindexa
menkandidaten die lessen vol
gen bij Oudenes. „Ik probeer
een schilderij van Mondriaan
na te maken, maar dat is moei
lijker dan ik had verwacht", zegt
Vincent (17 jaar). Sinds het be
gin van de lessen heeft hij een
grotere belangstelling gekregen
voor de schilder en diens oeu
vre. Voor hem ligt een groot
blad! met daarop het ontwerp
van zijn werkstuk. Nog een uur
schuiven met de vierkantjes en
dan vindt hij het welletjes. De
leraar moet het dan maar mooi
vinden. „Als ik nu iets op televi
sie zie van Mondriaan, vind ik
dat wel erg leuk. Je bent er toch
mee bezig", zegt klasgenoot Fe
renc. Zijn interesse voor Mon
driaan is eveneens door de te
kenlessen opgewekt. „Maar ook
omdat bij de ingang van de
school een schilderij van hem
hangt. Ik had al weieens van
hem gehoord, maar weinig. Nu
weetik meer van hem."
PERK GRAVER
Wanneer de inspecteur
komt, weet je nooit, even
min is exact bekend welke
criteria de firma Michelin
hanteert bij de beoordeling
van restaurants. Kortom, als
uitbater van de betere eet
gelegenheid tast je eigenlijk
in het duister. Je kunt die
felbegeerde sterren niet al
leen krijgen, Michelin pakt
ze net zo gemakkelijk weer
af. Zoals deze week een
viertal restaurants aan den
lijve moest ondervinden.
„En dat is", verzucht Gio
vanni Matarazzi, de eige
naar van Villa Rozenrust in
Leidschendam, „zoiets als
dat je vrouw na vele jarep
huwelijk plotseling opstapt.
En jij maar denken dat het
de afgelopen veertien jaar
zo goed ging."
Voorlopig kan Matarazzi
weer rustig slapen. Zijn res-
taurent is nog altijd het eni-
gé in de regio dat mag
pronken met een Micnelin-
ster.
AD VAN KAAM»
Een dreigende mededeling, mo
menteel te zien langs wegen en
op stations: 'De vrouwen ko-
bang worden. Want wat komen
ze doen?", is bet eerste waar je
aan denkt. Alleen als je je als
automobilist netjes aan de snel
heid houdt, bestaat de moge
lijkheid dat je ziet wat de vrou
wen willen. Dat staat namelijk
in veel kleinere lettertjes onder
hun mededeling dat ze 'er aan
komen': "Vrouwen kiezen in de
politiek'.
Maar dan moeten ze toch eerst
in de gemeenteraad worden ge
kozen. We doen een kleine
steekproef, we leggen de men
sen voor of ze door deze poster
straks tijdens de gemeente
raadsverkiezingen op een
vrouw zullen gaan stemmen.
„Nee", zeggen de meesten.
„Mijn keuze wordt niet bepaald
door de vraag of iemand een
man of een vrouw is. Ik kies
voor iemand die goed is."
Volgens een woordvoerster van
de landelijke stichting vrouwen
emancipatie is het eigenlijk wel
de bedoeling om met de poster
duidelijk te maken dflt het mo
gelijk is om een voorkeursstem
uit te brengen op een vrouw.
„Onderzoek heeft uitgewezen
dat er nog steeds realtief weinig
vTouwen in de politiek zitten.
Wij willen het beeld doorbre
ken. duidelijk maken dat vrou
wen net zo goed iets politieks
kunnen doen als mannen. Met
zo'n voorkeursstem maak je als
kiezer duidelijk dat je vindt dat
er meer vrouwen in de politiek
En de typetjes die op de poster
voor een duin poseren? „We
hebben vrouwen gekozen van
wie je je kunt voorstellen dat ze
politiek actief zijn. We wilden
ook verschillende typen laten
zien. Een allochtone dame, een
wat oudere dame, een zwangere
vrouw. Het zijn geen mensen
die daadwerkelijk politiek be
drijven, maar je zou je kunnen
voorstellen dat ze het wel
doen."
ANNET VAN AARSSEN
Reclamezuil langs de Leidse Churchillaan. Ze komen
FOTO HIELCO i
