Rover te succesvol om Brits te blijven Vietnam wil een rol van betekenis spelen Janmaat houdt CD ver van de macht Feiten &Meningen F|Uj XI Geheugenverlies politici over infiltratie criminelen VRIJDAG 4 FEBRUAR11994 2 „Een blijk van vertrouwen in de Britse industrie", luidde maandag het alomvattende oordeel van premier Major over de overname van Rover door BMW. „Maar als het Britse bedrijfsleven zo doorgaat met vertrouwen te wek ken, is het straks helemaal in buitenlandse handen" al dus een cynicus. Leyland Trucks ging naar DAF, Jaguar werd bij Ford ingelijfd en het warenhuisconcern Hcirrods viel in handen van twee Egyptische broertjes. En nu dan Rover; een concern met een trotse geschiedenis, verkocht aan de Duitsers. Alleen Rolls-Royce draagt nog het Britse vaandel, maar ook dat vlaggeschip weet zich belaagd door buitenlandse kapers. Voor bijna 2,3 miljard gulden heeft BMW deze week de aandelen van British Aerospace overgenomen in het automobielconcern Rover. De 'Mini' is sinds maandag familie van BMW, zoals een dealer in het Duitse Neuss duidelijk maakt. foto ap karl-heinz kreifelts LONDEN CEES VAN ZWEEDFN CORRESPONDENT Rovers geschiedenis omspant bijna de gehele twintigste eeuw, en het concern heeft in die pe riode waarschijnlijk meer 'klas siekers' op de markt gebracht dan enige andere autofabrikant. Enkele namen: Land Rover, Morris Minor, Austin Seven, Wolseley, Riley en 'de eerste klasseloze auto ter wereld', de Mini Cooper. Aan de wieg van het concern dat later 'Rover' gedoopt zou worden, stonden Lord Austin en William Morris. Lord Austin stichtte in 1905 de Austin Motor Company en verkocht een half decennium later reeds het aan zienlijke aantal van 1.000 auto's per jaar. William Morris schreef geschiedenis met modellen als de Cowley, die hij ontwierp tij dens een zeereis naar New York. De beide pioniers breidden hun imperia gestaag uit. Austin, die in 1922 de Austin Seven had ge lanceerd, verkocht in 1930 al 30.000 auto's. William Morris had tegen die tijd Wolseley Mo tors en Riley Motors ingelijfd. Na de Tweede Wereldoorlog zetten beide bedrijven hun op mars voort, maar ook toen al was schaalvergroting een tover woord. In 1952 besloten Austin en Morris hun bedrijven, die in Groot-Brittannië het neusje van de zalm waren, te fuseren. Een gigant was geboren: de British Motor Corporation. Het nieuwe bedrijf produceerde in zijn eerste jaar 280.000 voer tuigen, en kwam weldra met bestsellers als de A40 en de Aus tin Cambridge op de markt. In 1959 liep ook de eerste Mini van de band, een autootje dat voor 496 pond kon worden aange- schaftt en dat het Britse equiva lent van de Franse 2CV zou worden. Verval In de jaren '60 en '70 zette het verval echter in. British Motor Corporation begon de concur rentieslag met de Duitsers, Fransen en Italianen te verlie zen en werd bovendien in toe nemende mate geplaagd door stakingen. In 1968 versmolt BMC met Leyland tot een nieu we gigant: British Leyland. Maar British Leyland ontpopte zich als een inefficiënte moloch, die haar produktie had ver spreid over zeventig verschillen de fabrieken. Halverwege de ja ren '70 moest het concern van de ondergang worden gered door de Labour-regering van Harold Wilson, die er een meer derheidsaandeel in kocht. De nieuwe topman, Sir Michael Edwardes, haalde de bezem door het concern. In 1981 werd de naam van het bedrijf op nieuw veranderd, in Austin Ro ver. Twee nieuwe modellen kwamen uit, de Maestro en de Montego, maar geen van beide Het jaar dat achteraf gezien een mijlpaal in de geschiedenis van het concern is geweest, was 1988. In dat jaar verkocht de re- gering-Thatcher haar meerder heidsaandeel aan British Aero space en verkreeg het Japanse Honda de resterende twintig procent van de aandelen. Japanse leest British Aerospace begon vele honderden miljoenen in Rover (zoals het concern vanaf 1989 zou heten) te pompen, terwijl Honda de produktie op Japanse leest ging schoeien. De gecom bineerde inspanning van British Aerospace en Honda leidde de afgelopen jaren tot uiterst suc cesvolle modellen als de Rover 200, Rover 400 en Rover 800. Land Rover, een andere poot van het concern, bestormde on dertussen met de Discoveryen dë Range Rover de snelgroeien de markt voor voertuigen met vierwielaandrijving. Vorig jaar was Rover met zijn 800-model in het Verenigd Ko ninkrijk de grootste leverancier van luxe auto's geworden, gro ter zelfs dan Jaguar. En wereld wijd had het concern zijn pro duktie met tien procent zien groeien, terwijl alle andere grote autofabrikanten in Europa om zetverliezen leden. Rover ver kocht nu meer auto's dan het Duitse Mercedes-Benz. De ironie wil dat Rover anno 1994 te succesvol was geworden om nog langer Brits te kunnen blijven. De Rover 200 was een geduchte concurrent geworden voor modellen als de Ford Escort, de '800' kon zich meten met de top-BMW's, en bij Land Rover in Solihull kon aan de vraag naar Discovery's en Ran ge Rovers nauwelijks nog wor den voldaan. Maar de overna me door BMW betekent niet het einde van een legendarisch Brits merk. Op de vraag of een van de oude klassiekers wellicht opnieuw in produktie genomen zou worden, antwoordde BMW- topman Pischetsrieder op een persconferentie in Londen: „Ik houd verschrikkelijk veel van de oude, traditionele Britse sport wagen. Ik zeg niet dat er in de toekomst weer een Austin Hea- ley zal zijn, maar als het aan mij ligt wel". DEN HAAG PAUL KOOPMAN Zeker één politicus heeft de laatste tijd over aandacht niet te klagen: CD-lijstaanvoerder Hans Janmaat. Cameraploegen van NOS. NOVA en RTL lopen de deur bij hem plat, steeds meerweek- en dagbladjourna listen noteren driftig zijn opvat tingen. Hij siert bovendien de verkiezingsposters van een con currerende partij. 'Stem tegen, stem SP', meldt de Socialisti sche Partij onder een foto van de CD'er. Een overrijpe tomaat druipt van het portret, in rouwrand, met een zwarte balk over het brilletje. Blijkbaar is Janmaat een goede reden om niet extreem-rechts, maar juist onversneden links te stemmen. De SP lijkt gelijk te krijgen. Jan maats publiciteitsoffensief heeft zijn politieke beweging de laatste paar weken weinig goed gedaan. Geschokt over onbe houwen uitspraken van Jan maat trekken plaatselijke CD- politici, laatstelijk in Groningen, zich terug van de lijst. Volgens de jongste peilingen daalt de CD, op 15 november vorig jaar nog goed voor tien kamerzetels naar zes zetels. Uit onderzoek blijkt dat kiezers die met de CD sympathiseren in de persoon van Janmaat een belangrijke re den zien om het vakje van de Centrumdemocraten juist niét rood te kleuren. Waarom blijft deze partij een relatief marginaal verschijnsel, terwijl bijvoorbeeld Flip de Winter met zijn Vlaams Blok wel fors profiteert van de groei ende sociale, economische en raciale spanningen in eigen land? Het zou al te pretentieus zijn deze verschillen toe te schrijven aan het in de wereld unieke tolerante karakter van de Nederlandse bevolking. Stellen dat in Nederland geen voe dingsbodem bestaat voor ex treem-rechts is te gemakkelijk. Het is bovendien een ontken ning van de onvrede en frustra tie in de oude wijken en de angst en ongerustheid voor het verlies van verworvenheden bij burgers die het beter hebben getroffen. Er is wel een aanzienlijk verschil in beeldvorming tussen het Vlaams Blok en de club van Jan maat. De CD slaagt er maar niet in respectabele burgers op zijn kieslijsten te krijgen. De lijst kandidaten met een crimineel verleden is indrukwekkend, de raadsleden die momenteel de CD in gemeenten vertegen woordigen vallen vooral op door hun afwezigheid bij raads vergaderingen, openbare dron kenschap of onderlinge vetes. Het recente interview van Else vier met Janmaat en de bevin dingen van een Nieuwe Revu- journalist die een tijdlang un dercover op het partijbureau in Amsterdam verbleef, bewijzen dat de partij racistische en dis criminerende opvattingen maar met moeite achter de kiezen weet te houden. Janmaat in El sevier: „Met antisemitisme trek je in Nederland geen stem men." Dat is blijkbaar de voor naamste reden waarom hij zich in het openbaar liefst niet anti semitisch uitlaat. Het zichtbaar ingehouden ex tremisme van Janmaat, gevoegd bij de publieke afkeuring van het CD-lidmaatschap door de vakbeweging en kerken, hebben ervoor gezorgd dat de CD nog lang niet salonföhigis. Een breed electoraat kan de CD pas verwerven zodra de modale burger het steunen van deze partij niet meer verwerpelijk vindt. En met Janmaat als lijst trekker is het nog niet zo ver. Maar dat betekent tegelijkertijd dat de kaarten anders kunnen komen te liggen als een charis- matischer en politiek begaafder persoon het roer overneemt. Wie de Centrumdemocraten ver van de macht wil houden, mag bidden dat Janmaat nog lang op zijn post blijft. /X\K. V V0E /V%.) lU&fcWKpÉEVÉNriE- AIS (K 20R€> PAT IK hooit fHÜlS -Lpt gEM HEE lit e,£iUK. 3 (.-) CL- AL SO'A mweR f YA A KAWS op (=eK) Binnenkort hoeven blikjes Coca-Cola niet meer Vietnam worden binnenge smokkeld. Wan neer het Ameri kaanse handels embargo wordt opgeheven kan het prikkelende goedje vrij worden verhandeld. foto afp hoanc dinhnam DEN HAAG WILFRED SCHOLTEN Als politicus moet je soms ver geetachtig zijn om politiek ver der te kunnen. Maar dat ge heugens zó kunnen worden gewist... Misschien heeft het iets te maken met het onder werp; infiltratie van crimine len in de politiek. Dat verklaart wellicht waarom amper drie maanden na de politieke com motie over de uitlatingen van de Amsterdamse hoofdcom missaris Nordholt, de Haagse politiek deze affaire afdoet als een incidentje waar vooral de pers achter zat. Ter herinnering voor andere vergeetachtigen; op 22 oktober vorig jaar was Nordholt te gast in het televisieprogramma NO VA. Daar liet de hoofddiender en passant doorschemeren dat hij op de hoogte was van geval len van infiltratie in de politiek. Vervolgens brak er dat weekein de een storm van verontwaardi ging los. Politici buitelden over elkaar heen om hun afschuw, verontwaardiging of instem ming met Nordholt te betuigen. Burgemeester van Thijn, mo menteel minister van binnen landse zaken, sprak plechtig dat hij weet had van in elk geval één geval van infiltratie. Dat geval speelde, zo bleek later, in de on- derafdeling van zijn eigen PvdA. Hij bezwoer echter dat het 'ge vaar' was afgewend. Ookprocureurs-generaal, hoofdofficieren van justitie en de Binnenlandse Veiligheids dienst (BVD) mengden zich ge heel vrijwillig in de publieke discussie en wakkerden de ge ruchten van langzame overna me van de politiek door machti ge criminele organisaties aan. De politiek eiste opheldering, snel en liefst in het openbaar. Kamervoorzitter Deetman zei dat door deze aantijgingen de gehele politiek 'in discrediet' werd gebracht. Toen minister Hirsch Ballin (justitie) ruim een week later kamervragen beantwoordde, bleek dat het allemaal erg mee viel. Er waren twee pogingen van infiltratie bekend: beide in Amsterdam. De hoofdstedelijke afdelingen van PvdA en WD waren echter tijdig op de hoog te gebracht, zo bleek later. Een landelijke poging was ook 'niet actueel' meer. Meer wilde Hirsch Ballin niet zeggen. Ondanks gesputter van kamer leden om de zaak in de open baarheid af te handelen, weiger den de minister en voorzitter Elco Brinkman (CDA) van de commissie voor de inlichtin gen- en veiligheidsdiensten ver der optie zaak in te gaan. Ach ter gesloten deuren was deze club van fractievoorzitters van CDA. PvdA, WD en D66 de eni ge die iets te horen kreeg. De Kamer zou later aan bod ko men, als hel jaarverslag van de VVD-parlementariër Dijkstal. commissie zou worden bespro ken. Deze commissie contro leert onder meer de BVD. Dat moment zou deze week aangebroken zijn. Het jaarver slag stond eergisteren op de agenda van de Kamer. Ervan af gezien dat de bespreking uitein delijk is uitgesteld, blijkt bij na vraag dat anders dan drie maanden geleden de volksver tegenwoordigers niet staan te dringen om het woord te voeren over deze zaak. In het jaarver slag staat bovendien geen letter over deze zaak. Maar dat be treurt de Kamer niet echt. „Ach, de pers heeft het toen al lemaal wat overtrokken", zegt het GroenLinkse kamerlid Wil- lems, een parlementariër die meestal als een bok op de ha verkist zit als het om dit soort schimmige zaken gaat. „De po litiek was toen veel genuanceer- foto fotopersburo dijkstra der, het is alleen wat opgebla zen. Het was een goed signaal van Nordholt, maar we moeten niet doen alsof heel de politiek is geïnfiltreerd". BVD-watcher Stoffelen (PvdA) vertelde drie maanden geleden in een interview dat hij wist van 'vele pogingen om in de politiek te infiltreren'. Hij wilde echter niets zeggen, alleen dat hij het wist van 'topexperts uit de we reld van de politie en daarbui ten'. Ja, het was zelfs zo erg dat de volksvertegenwoordiger per soonlijk gevaar liep. „Ik weet te veel. Ik loop een risico", zei hij. Van dat teveel aan informatie lijkt nu niet veel meer over. „Nee, hoor, wat ik toen bedoel de, was infiltratie bij de over heid", zegt Stoffelen nu. „Over politieke infiltratie heb ik niets gezegd. Kom nou, de politiek is helemaal niet interessant voor criminelen. Ha, ha". Hij is van plan tijdens het komende debat vooral aandacht te besteden aan de relatie tussen de politie en de rechterlijke macht en de activiteiten over de Turkse ge heime dienst in dit land... Niets aan de hand Ook WD'er Dijkstal reageert lauw als hij aan de commotie rond Nordholts uitlatingen wordt herinnerd. Kortaf: „Ik heb weinig zin me te richten op de boodschapper. Waar het mij om gaat, is dat er concrete maatre gelen worden genomen om de politiek te wapenen tegen infil ls alle commotie van toen nu gesmoord in nuance en door de tijd veroorzaakte afstandelijk heid? Daar ziet het wel naar uit. Want als zelfs de meestal zeer kritische Willems zijn bijdrage in het debat beperkt tot de stel ling dat politieke partijen voort aan beter moeten opletten bij het selecteren van kandidaten, ja, dan is er echt niets aan de hand. Blijkbaar is de commotie over de opheffing van het Interregio naal Recherche Team (IRT) nu weer alle aandacht waard. Is het toevallig dat het vrijwel dezelfde kamerleden zijn die erbij be trokken zijn? Een nieuwe rel in elk geval met veel publiciteit. En lekker ver van de politiek af ook. WIM STEVENHAGEN gen aan Vietnam voelde de Amerikaanse za kenwereld, die nog steeds door het handels embargo werd ingeperkt, zich buiten spel ge zet. Washington erkende dat de sancties voor al de Amerikaanse handelsbelangen schaad den en stond Amerikaanse bedrijven al toe om mee te dingen naar projecten die door inter nationale organisaties werden gefinancierd. Nu staat de Amerikanen niets meer in de weg. Behalve dan de felle concurrentie van Europe se en Aziatische bedrijven, van wie sommige al jarenlang in Vietnam werkzaam zijn. De opheffing van het embargo zal er ook toe leiden dat commerciële banken minder huive rig worden om leningen te verstrekken aan Vietnam, hoewel de armoede van het land een voorzichtige aanpak dicteert. Waar Hanoi ech ter met veel meer smart op wacht, is een volle dige normalisatie van de betrekkingen met de supermacht die ze op de knieën heeft ge dwongen. Vietnam heeft een grote nationale trots en wil niets liever dan op het internatio nale toneel een rol van betekenis spelen. Al leen al om politieke redenen kunnen Ameri kaanse bedrijven een aantal lucratieve con tracten in Vietnam verwachten. Algemeen wordt aangenomen dat diplomatieke overwe gingen ook een belangrijke factor vormden bij de toekenning van het contract voor offshore proefboringen aan het Amerikaanse petroche- mieconcern Mobil. Vietnam heeft betere ban den met de Verenigde Staten nodig om zich aan te kunnen sluiten bij de snelgroeiende, krachtige 'tijger-economieën' van Azië en lid te worden van de prestigieuze club waarin een aantal van hen zich heeft aaneengesloten: de Associatie van Zuidoostaziatische Landen (ASEAN). Deze ambitie wordt gedeeld door twee andere voormalige leden van het Indo- chinese socialistische blok: Cambodja en Laos. Een versoepeling van de betrekkingen zou te vens de Amerikaanse strategische belangen in het Aziatische deel van de Stille Oceaan die nen. Vietnam blijft een traditionele rivaal van China en beschikt nog steeds over een van de grootste staande legers ter wereld. Voor min der door de strijd geharde landen die zich zor gen maken over de expansionistische neigin gen van China in de Zuidchinese Zee zou Viet nam een nuttige bondgenoot kunnen zijn. Vietnamese functionarissen geven heimelijk toe dat ze net als alle andere landen in re gio de Amerikaanse aanwezigheid toejui chen. Al meer dan duizend jaar wordt de Viet namese geschiedenis beheerst door de nood zaak om een soort machtsevenwicht met de grote en angstaanjagende buur China te vin den. Ho Chi Minh, de vader van de Vietnamese re volutie, zocht pas hulp in Moskou toen zijn verzoek om steun door Washington was ver worpen. Vietnam heeft zelfs al geopperd dat de Amerikaanse troëpëft zoudeiVkunriè'h' keren naar de monumentale marinebasis die Verenigde Staten bij Cam Rahn Bay hebben gebouwd en die na de Amerikaanse terugtrek king in 1973 door de marine van de Sovjetunie is overgenomen. De behoefte aan verzoening met de Verenigde Staten lijkt groter dan de angst dat het bloot stellen van Vietnam aan buitenlandse invloe den de macht van de Communistische Partij zou ondermijnen. Hoewel de partij haar rriachtspositie nog steeds rechtvaardigt door de strijd tegen buitenlandse indringers, begin nen de herinneringen aan de oorlog van lie verlee te vervagen en wordt het gezag van de partij door corruptieschandalen ondergraven. Afgelopen maand kwam de partij in een spe ciaal congres bijeen. Verouderende leiders werden vervangen en er werd naar een nieu we politieke lijn gezocht. Maar het bleek bij zonder moeilijk om op dit laatste punt over eenstemming te bereiken. Nauwere banden met Washington zullen het wringende Vietna mese binnenlandse beleid van traditioneel marxisme-leninisme enerzijds en vrije-markt- economie anderzijds verder onder druk zet- VERTALINC: MARGREET HESLINGA OP haft vak) vb iRfeKAKen is WEL THUIS— Het besluit van de Amerikaanse president Clinton het handelsembargo tegen Vietnam op te heffen is vooral van symbolisch belang. In de praktijk heeft de maatregel weinig bete kenis. In de straten van Hanoi of Ho Chi Minh Stad het voormalige Saigon zijn westerse gebruiksartikelen zoals Coca-Cola en Kleenex al lang te koop. Een groeiend leger van onder nemende Vietnamezen voorziet de Vietna mese markt van deze smokkelwaar. Het dertig jaar oude embargo is in de afgelo pen jaren herhaaldelijk versoepeld. De invloed van de sancties werd in de afgelopen herfst sterk gereduceerd toen de regering-Clinton eindelijk haar verzet opgaf tegen het plan om het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Wereldbank leningen te laten verstrekken aan Hanoi. Deze Amerikaanse concessie maakt het moge lijk dat er in een periode van vijf jaar minstens tien miljard gulden in de Vietnamese econo mie wordt gepompt. Die groeit toch al snel sinds de communistische leiders hebben be sloten om de deuren van het land open te gooien doi moi heet die opening naar de buitenwereld en niet langer louter op het kompas van een streng-socialistische doctrine te varen. Maar door de internationale lenin

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2