'Boer moet zich aanpassen'
Vogels tellen is best lastig
Lease-fiets een goed alternatief
Over leven
Natuur en Milieu
tegen Zestienhoven
Milieukeur
'Agro' is
in aantocht
Werkvakantie in Turkije ter
bescherming Monniksrobben
VRIJDAG 4 FEBRUARI 1994
Opknapbeurt oud Floriade-terrein
Amsterdam Het in Amsterdam-Zuidoost gelegen voormalige
Floriade-terrein, noordelijk van de Gaasperplas, krijgt een op
knapbeurt. In 1982 werd op deze plaats een park uit de grond
gestampt met dure siertuinen, bijzondere beplanting, een net
van bestrating en rustbanken. In de jaren na de Floriade raakte
dit park in verval door gebrek aan onderhoud. Groengebied Am-
stelland, dat het beheer van de gemeente Amsterdam heeft
overgenomen, gaat het park voor 700.000 gulden opknappen.
Het rosarium en de heidetuin worden hersteld, rhododendrons
komen in de plaats van azalea's en weinig gebruikte paden ver
dwijnen. Er wordt ook beplanting weggehaald, zodat meer door-
.zicht de bezoekers een veiliger gevoel zal geven.
IYN organiseert natuurcursus
leiden» De Leidse afdeling van het IVN, de vereniging voor Na
tuur- en Milieueducatie, organiseert dit voorjaar een natuurcur
sus. De landschappen rondom Leiden met de karakteristieke flo
ra en fauna worden door natuurgidsen belicht. Wilde planten,
water- en zangvogels, waterbeestjes en landdieren: alles komt
aan de orde tijdens de zes theorieavonden (op maandag) en de
excursies. De cursus kost 60 gulden en is bedoeld voor iedereen
die geïnteresseerd is in de natuur. Voorkennis is niet nodig, de
theorielessen worden gegeven in de Sterrenv/acht aan de Kaiser-
straat in Leiden. Voor nadere informatie en opgave kan worden
gebeld met Els Löhr, telefoon 071-612450, bij voorkeur tussen
19.00 en 20.00 uur.
Lezing over nachtvlinders
hoofddorp» Tijdens het open weekeinde in de heemtuin Hei
manshof in Hoofddorp op zaterdagmiddag 5 en zondagmiddag
6 februari houdt bioloog Rob de Vos een lezing over nachtvlin
ders. De Vos is specialist in de beschrijvende insectenkunde en
heeft onder meer studie gemaakt van de beervlindergroep Nyc-
temera's in Zuidoost-Azië. Hij is ook specialist in nachtvlinders
van Nederland en laat aan de hand van dia's zien dat er een
enorme vormen- en kleurenrijkdom van deze dieren bestaat. De
lezingen beginnen beide dagen om 14.30 uur in milieucentrum
de Kijkdoos, Wieger Bruinlaan 1 te Hoofddorp. De heemtuin is
vanaf 14 uur open. Toegang gratis.
Oostvaardersplassen in AO-reeks
Boekje
de bekende AO-reeks (Actuele Onderwer
pen) zitten boordevol informatie en meten toch slechts 18 bij 12
centimeter. Het onlangs verschenen 2500e boekje (in vijftig jaar)
heeft de Oostvaardersplassen tot onderwerp. De boekjes geven
'een helikopter-view-achtige informatie, die appelleert aan de
bewaarbehoefte van de lezers', zo zegt de redactie. 'Mensen
werk, modder en massa's vogels,' meent V.L. Wigbeis van Rijks
waterstaat de geschiedenis van de Oostvaardersplassen. Het ge
bied is nu 25 jaar oud en kent een roerige geschiedenis in biolo
gisch, planologisch en beheerstechnisch opzicht. Met zo weinig
mogelijk menselijke ingrepen gaat de natuur hier haar i
spelbare gang.
Leidse milieubioloog onderzoekt bescherming weidevogels
utrecht monica wesseling
Rotterdam heeft behoefte aan
goede woongebieden die niet
worden verloederd door vlieg
tuiglawaai. Zestienhoven moet
gewoon worden gesloten. Uit
breiding van de luchthaven kost
ruimte die hard nodig is voor
woningbouw. Bovendien is de
toezegging van minister Maij-
Weggen dat het vijf tot zeven
uur per nacht rustig zal zijn,
volstrekt onvoldoende. Tussen
21.00 uur 's avonds en 07.00 uur
Dat is de mening van de
stichting Natuur en Milieu. De
ze is fel gekant tegen open hou
den van Zestienhoven. Het Rot
terdamse vliegveld is niet alleen
erg hinderlijk, maar bovendien
overbodig gezien de nabije lig
ging van Schiphol, vindt de
stichting.
Onderzoek van de Gezond
heidsraad heeft uitgewezen dat
het vanaf 21.00 uur rustig moet
zijn. Maij-Weggen hanteert niet
alleen een te korte rustperiode,
maar houdt volgens Natuur en
Milieu bovendien te weinig re
kening met de rust overdag.
De weilanden van moder
ne melkveehouderijbedrij
ven kunnen een eldorado
voor weidevogels zijn.
Voorwaarde is dat de melk
veehouders hun bedrijf een
klein beetje aanpassen.
Door in het voorjaar een
week eerder te beginnen
met grondbewerken en een
strook grond nabij de
slootranden onberoerd te
laten, worden honderden
vogellevens gespaard. Iets
later maaien heeft hetzelf
de gunstige effect en voor
komt vergrijzing van de vo
gelstand.
Dat is de uitkomst van het on
derzoek naar de mogelijkheden
van weidevogelbescherming op
het moderne melkveebedrijf
waarop de Leidse milieubioloog
M. Kruk half februari hoopt te
promoveren. Kruk: „Weidevo
gels worden op veel plaatsen al
goed beschermd. De nesten van
de dieren worden, voordat de
melkveehouder het weiland
maait, afgedekt of gemarkeerd.
In Zuid-Holland alleen al zijn
daar honderden vrijwilligers
voor actief. Dat is op zichzelf
prachtig, maar het zou nog be
ter zijn als we een methode van
bescherming vinden waar geen
vrijwilligers voor nodig zijn. Im
mers, vrijwilligers kunnen op
een gegeven moment geen tijd
meer hebben en niet voor elke
hectare land is een vrijwilliger
beschikbaar."
Kruk heeft op een flink aantal
melkveebedrijven in het weide
gebied bij Ade en bij Voorscho
ten jaren achtereen het wel en
wee van de grutto, de kievit, de
tureluur en de scholekster in
kaart gebracht. De kievit broedt
het vroegst en juist onder die
vogelsoort vallen dan ook vele
slachtoffers.
Vroeg in het jaar rolt de melk
veehouder het grasland om
molshopen weg te strijken en
de groei van het gras te bevor
deren. Ongewild worden eieren
en kuikens ook fijngedrukt.
Kruk: ,,Een week eerder rollen
scheelt aanmerkelijk. Er zijn
dan nog nauwelijks nesten en
dus is het aantal doden veel
kleiner."
De kieviten broeden bij voor
keur vlakbij de slootrand. De
milieubioloog: „Dik 70 procent
van de kievitsnesten ligt binnen
een paar meter van de sloot
kant. Ontzie je die rand bij het
Vijand misleid
Misleiden van de vijand. Dat is volgens Kruk
waarschijnlijk de reden waarom kieviten bij
voorkeur vlak langs de slootrand hun nest ma
ken. Een kievit loopt van zijn nest weg als hij
onraad ruikt. Hij sluipt een stukje verderop en
vliegt daar met enorm kabaal opeens op. De vij
and 'denkt' dan dat het nest daar zit en is daar
mee dus flink misleidt. Kruk: „Een greppel is
een prima sluiproute en dus is broeden vlakbij
die greppel veilig."
Bovendien lopen de graslanden naar de kan
ten toe vaak wat op. „Een hoge plek biedt beter
overzicht over de omgeving." De ultieme verkla
ring voor de voorkeur van de kievit is volgens
Kruk de temperatuur van de broedplaats. Kievi
ten willen kou en vinden die bij de slootkant.
Mest
De nieuwe milieuwetgeving
verplicht boeren de mest in de
grond te brengen in plaats van
deze er zomaar over uit te
strooien. Dat inbrengen gebeurt
met kleine naalden (injectie)
danwel door het trekken van
sluiven waarin mest wordt ge
druppeld. In beide gevallen
wordt het perceel helemaal
'opengesneden'.
De Leidenaar verwacht ramp
zalige slachtpartijen onder de
vogelstand. „Het enig afdoende
middel is zorgen dat er wordt
gemest als er nog geen vogels
zijn, dus vroeg in het jaar. De
melkveehouder rijdt laat mest
uit omdat het natte land de
zware machine niet kan dragen.
Er moeten lichte machines wor
den ontwikkeld zodat ze enkele
weken eerder aan de slag kun-
De eerste maaibeurt valt
nog meestal samen met
broedseizoen de weidevogels.
Kruk: „Door twee weken later te
dan gebruikelijk, neemt
het
het aantal geslaagde broedsels
zo sterk toe, dat de populatie op
sterkte blijft. Dat voorkomt ver
grijzing en dus uitsterving op
den duur van die vogelsoort.
Al met al ziet de aanstaande
promovendus goede mogelijk
heden om op een modem boe
renbedrijf op eenvoudige wijze
de weidevogels te beschermen.
„Vrijwel elke melkveehouder is
liefhebber van weidevogels.
Mits je de invoering van de
maatregelen gewoon aan hen
zelf overlaat en niet als een wijs
neus maatregelen gaat afdwin
gen, zijn ze best bereid mee te
werken."
De bescherming is niet koste
loos. Kruk denkt dat het moge
lijk moet zijn de melkveehouder
te belonen voor de zogeheten
natuurproduktie. Aan de Leidse
universiteit wordt juist nu on
derzoek hiernaar gedaan.
Compost nog
beter gebruiken
UTRECHT MONICA WESSELING
Gemeenten moeten het gebruik
van de compost die gemaakt
wordt uit groente-, tuin- en
fruitafval stimuleren. Burgers
die niet zelf composteren, moe
ten bij de gemeente gratis com
post kunnen afhalen. Zij kun
nen die compost gebruiken in
hun eigen tuin en bij het ver
potten van planten. De plant
soenendienst van de gemeen
ten moet ook zelf compost ge
bruiken op hun eigen grondge
bied. Dat vindt de stichting Na
tuur en Milieu.
Zij concludeert dat gemeen
ten nu nog nauwelijks gebruik
maken van compost. In parken,
bij de aanleg van nieuwbouw
projecten, op taluds en in weg
bermen kan heel wat compost
worden weggezet. Ook als pot
grond of in de land- en tuin
bouw is de gft-compost prima
te gebruiken, maar daar kunnen
gemeenten minder invloed op
uitoefenen.
Op dit moment zamelen 448
gemeenten (bijna 70 procent)
gescheiden groenafval in. Dat
levert 905.000 ton groente-,
tuin- en fruitafval op waaruit
362.000 ton compost gemaakt
wordt.
Brandhout in
plaats van
kolen en gas
lelystad
Nederland kan kolen en gas
sparen door brandhout te gaan
telen. Het moet om snelgroei
ende stro-achtige en houtige
gewassen gaan, geschikt om in
elektriciteitscentrales te worden
verstookt. Voigens NOVEM (Ne
derlandse Onderneming voor
Energie en Milieu) kan brand
hout een aanzienlijke bijdrage
leveren aan duurzame energie
voorziening.
Op kleine schaal nemen
stroomcentrales al proeven met
het verstoken van brandhout. In
de Scandinavische landen ge
beurt dat al langer. Berekend is
dat wanneer Nederland nu met
dergelijke energieteelt begint, in
het jaar 2010 anderhalf procent
van het energielevering uit
brandhout afkomstig kan zijn.
Om heel Nederland van
stroom te voorzien uit brand
hout zou een oppervlakte nodig
zijn van 3,5 miljoen hectare met
bijvoorbeeld populieren. Ter
vergelijking: alle agrarische be
drijven in Nederland hebben bij
elkaar een oppervlakte van 2
miljoen hectare. Op studie
dagen gaan steeds meer stem
men op om de agrarische sector
uit de problemen te helpen
door bomen te planten voor
energieteelt.
keurmerk voor
agrarische produkten 'Agio'
is over een jaar rijp voor de
markt. In de loop van 1995
zullen de eerste aardappelen,
uien en broden met dit
milieukeurmerk worden op
gesierd. De agro-milieukeur
is bedoeld voor agrarische
produkten die op een relatief
milieuvriendelijke manier
geteeld zijn. Bij de ontwikke
ling van dit keurmerk zijn
producenten, handel, consu
menten en milieu-organisa
ties betrokken. Het onafhan
kelijke Centrum voor Land
bouw en Milieu is coördina
tor.
Eisen
De organisatie is nog druk
met het vaststellen van alle
eisen waaraan de produkten
met de agro-milieukeur
moeten voldoen. Het gaat
daarbij om het terugdringen
van het gebruik van kunst
mest en bestrijdingsmidde
len, het verminderen van
energie en afval en het te
gengaan van verdroging en
verstoring in het landschap.
Volgens het CLM moeten
de eisen zo streng zijn dat de
consument goede garanties
krijgt over de teelt van het
produkt en anderzijds zo
soepel dat voldoende produ
centen eraan kunnen vol
doen.
Niet streng
In de praktijk zal het nieuwe
keurmerk niet zo streng zijn
als het al bestaande EKO-
keurmerk voor strikt biolo
gisch geteelde produkten.
Milieudefensie heeft al eer
der laten weten zich zorgen
te maken over 'de wildgroei
aan milieulogo's, -keuren en
-claims van de laatste jaren'.
Het nieuwe agro-milieukeur-
merk moet daar juist duide
lijkheid in brengen.
aattjjPags
Beeld uit 1978, toen de fiets nog veel gebruikelijker
i het woon-werkverkeer dan vandaag de d
FOTO ANEFO
Een op de vijf vogelsoorten in
Nederland wordt met uitsterven
bedreigd. Dat maakte Vogelbe
scherming Nederland vorige
week bekend. Het gaat om 56
van de 250 soorten, waaronder
de eidereend, roerdomp, ijsvo
gel, grutto en groene specht.
Deze stand van zaken in de na
tuur is bekend dankzij SOVON,
de Samenwerkende Organisa
ties Vogelonderzoek Nederland.
Dit is een vereniging van vrij
willige vogeltellers, die regelma
tig verslag uitbrengen van hun
lastige liefhebberij. De vogelbe
schermers hebben de feitelijke
gegevens van de vogeltellers
hard nodig om het beleid te
kunnen bepalen. De tellers zien
op hun beurt graag dat hun ge
tallen gebruikt worden.
SOVON is in 1973 opgericht
en heeft de eerste tien jaar be
steed aan het in kaart brengen
van de verspreiding van Neder
landse broed-, trek- en winter
vogels. Daarna zijn de vogels elk
jaar nauwgezet gevolgd om vast
te stellen of de soorten toe of af-
Voor de meeste
broedvogels wordt gewerkt met
vierhonderd proefvlakken die
verspreid over het land liggen.
Daarin worden elk jaar bepaal
de soorten vogels geteld. Som
mige soorten die in kleinere
aantallen voorkomen, zoals kor
hoenders en lepelaars, worden
in het hele land geteld.
Blokken
De ene vogelsoort telt makkelij
ker dan de andere. Het is vrij
simpel om in het voorjaar rei
gernesten te tellen in een nog
onbebladerd bos. Het tellen van
zangvogels is al lastiger. Daar
voor moet de teller een keer of
tien in alle vroegte het veld in
om zingende mannetjes in te
tekenen op een kaart. Het tellen
van grote aantallen steltlopers
als grutto's, goudplevieren en
kieviten gaat het beste als ze
massaal opvliegen. De teller
weet uit ervaring hoe groot een
massa van honderd vogels in de
lucht is en telt deze als blokken
bij elkaar op met een mecha
nisch handtellertje.
Op de grond tellen kan ook.
Daarvoor past de teller met be
hulp van een telesdoop de vo
gels in tientallen per blok af.
Het tellen gebeurt zo snel mo
gelijk om dubbele aantallen te
voorkomen. Voor bepaalde
soorten wordt er een landelijke
teldag afgesproken.
De telresultaten worden op
het SOVON-kantoor in Beek
Ubbergen gecontroleerd en ge
automatiseerd op het Centraal
Bureau voor de Statistiek. Ten
behoeve van de nieuw versche
nen Rode Lijst heeft SOVON alle
ontwikkelingen van de af-
gleopen 30 jaar op een rij gezet.
Geslaagd proefproject van de ANWB
De ANWB vindt het proefpro
ject met lease-fietsen, gehou
den bij zestien grote bedrijven
in de Randstad, geslaagd. De
werknemers van ondermeer de
luchthaven Schiphol maakten
een maand lang gebruik van
gratis ter beschikking gestelde
fietsen en regenkleding. Van de
780 proefpersonen zei na afloop
82 procent de fiets een 'zeer
goed' of 'goed' alternatief te
vinden voor de auto of het
openbaar vervoer.
Eén procent van de proefper
sonen heeft de lease-fiets niet
gebruikt. Drie procent was
slecht over het experiment te
spreken en tien procent had een
matige waardering. De proef-
verbinden wel voor
waarden aan mogelijk blijvend
fietsgebruik in de toekomst,
wanneer ze tegen betaling op
hun lease-fiets mogen blijven
rijden. Ze zeggen niet te veel
onkosten te willen maken. De
proefpersonen zijn bereid per
maand achttien gulden voor de
lease-fiets te betalen, maar dan
moet er wel keuze zijn tussen
diverse soorten fietsen.
De proefpersonen, die vrij on
ervaren waren met woon-werk
verkeer op de fiets, ondervon
den in de praktijk dat fietsrou
tes niet overal even goed zijn en
dat de faciliteiten voor fietsers
op de bedrijven nogal te wen
sen overlaten. Vaak is er onvol
doende stallingsruimte voor de
fiets en geen fatsoenlijke om-
kleed- en opfrisruimte voor de
fietser. Veel deelnemers vonden
het ook belangrijk, dat eventue
le schade aan de fiets of lekke
banden gerepareerd kunnen
worden op het werk.
Kort
Het gaat bij projecten met lea
se-fietsen overigens maar om
betrekkelijk korte afstanden in
het woon-werkverkeer. De
ANWB noemt als reden voor het
proefproject met lease-fietsen
juist de geringe afstand die
mensen per auto gewend zijn te
overbruggen. Ruim de helft van
alle werknemers in Nederland
woont niet verder dan 7,5 kilo
meter van het bedrijf. Die af
stand fietsen in plaats van auto
rijden vermindert de luchtver
vuiling aanzienlijk, omdat au
to's bij een koude start en op de
korte afstand het meest vervui
lend zijn. Vahzelfsprekend gaat
meer fietsen ook filevorming te
gen. Werkgevers noemen als
bijkomend voordeel de betere
bereikbaarheid van hun bedrijf
en meer vrije parkeerplaatsen.
Het argument tijd gaat niet
op voor de verstokte automobi
list. Berekend is, dat het afleg
gen van die korte afstand per
auto vrijwel net zoveel tijd kost
als per fiets, zo rond de 23 mi
nuten.
Het eindrapport van de
ANWB draagt de veelzeggende
titel 'Is je auto kapot?'. De bond
zegt ernaar te streven het nega
tieve imago rond de fiets te
doorbreken. Inmiddels zijn er al
tien gespecialiseerde bedrijven
die lease-contracten .voor fiet
sen aanbieden.
De Monniksrob behoort tot de tien meest be
dreigde zoogdieren ter wereld. De vrij onbeken
de zeehond komt voor in de Middellandse Zee
en is chocoladebruin met een witte buikvlek. Op
de Turkse westkust is de ontwikkeling van het
toerisme één van de bedreigende factoren.
Een samenwerkingsverband van de Monniks
robben Onderzoek Groep AFAG (MET-Universi-
teit, Ankara) en de Turkse Vereniging voor Na
tuurbehoud TTKD is nu een proefproject gestart
voor het behoud van de zeehond. Het proefpro
ject is mede gefinancierd door het Wereld Na
tuur Fonds. Onderzoek en behoud van de rob is
het primaire doel en daarvor zijn onvoldoende
medewerkers. Voor steun en menskracht doet
de TTKD een beroep op de Nederlandse vakan
tiegangers. Beoogd wordt een samenwerkings
verband van natuurbeschermers, onderzoekers
en toeristen: vakantiegangers helpen met het
onderzoeken en oplossen van door toerisme
ontstane probleem bij natuurbehoud.
Mogelijk is nu om via een zinvolle vakantie
zelf direct deel te nemen aan onderzoek en
voorlichting vanuit, de Turkse natuurbescher
ming. Er zijn twee plaatsen van uitvoering: bij
Vo^a en bij Bodrum op de Aegïsche kust. De
deelnemer kan goed begeleid kennismaken met
de natuurbescherming op de Turkse westkust.
Deelname is over het hele jaar mogelijk en
staat open voor iedereen die redelijk Engels
en/of Duits spreekt en minimaal twee weken ter
beschikking heeft. Een speciale opleiding is niet
nodig. Deelnemers worden in de praktijk inge
werkt. Werkzaamheden lopen uiteen van het
verrichten en registreren van waarnemingen en
het voorlichten en enqueteren van toeristen tot
huishoudelijke werkzaamheden. Deelname kost
voor twee weken 495,- (excl. vlucht), verlen
ging kost 130,- *per week. Tachtig procent van
deze prijzen komt ten goede aan de TTKD. In
formatie WolftraiJ tel. 074 - 478885.
Weidevogels in de Vrouwe Vennepolder in de buurt van Oud Ade.
iIEFFOTO
