Eenheid koor en orkest op Scratch-dagen
Boymans krijgt collectie cadeau
Voorstelling moet
'Pepijn' redden
J1 L
Cultuur Kunst
Anne-F rankliteratuurprijs
voor Tamir en Durlacher
'Ook plaats voor kunst
die-weinig publiek trekt'
Joop Vissers ingehouden snik
Theater Publiek toont
affiniteit met Ayckbourn
Opvallende kwaliteit
van gekwetst kunstenaar
Jeugdtheater onder druk
i AAN DAG 31 JANUAR11994
Finalisten viooldagen gekozen
den haag Van de 60 jonge violisten die zaterdag in het Haags
Conservatorium tijdens de laatste voorronde van de Iordense
viooldagen hun best hebben gedaan, heeft de jury zeven finalis
ten uitgekozen. De jury, bestaande uit onder anderen Herman
Krebbers, koos Carel den Hertog, Heieen van der Hoeven, Josie
Tjon A Joe, Annelinde Terlou, Fabiana Engelsbei, Liza Ferscht-
man en Nadia Wijzenbeek uit Hilversum. Zij treden zaterdag 5
februari op tijdens het slotconcert in het conservatorium, dat
om twee uur begint. Rond half vijf die middag zal de jury de
prijswinnaars bekendmaken.
Rijnakkoord piano-concours
leiderdorp» Tot 7 februari kunnen amateurpianisten zich nog
inschrijven voor het pianoconcours van de Streekmuziekschool
'Rijnakkoord'. Aan het concours, ter gelegenheid van het 25-jarig
bestaan van Rijnakkoord, kunnen amateurpianisten vanaf 7 t/m
17 jaar en ouder in verschillende categoriën zich inschrijven.
Voorronden worden gehouden op de avonden van 22,23 en 24
februari. Op vrijdag 25 februari is de finale in de theaterzaal van
de Muzenhof in Leiderdorp. Informatie bij 'Rijnakkoord', Cor
Gordijnsingel 2, Leiderdorp, telefoon 071-894349.
Vernieuwd Flairck in Diligentia
leiden/den haag Vier nieuwe musici en een nieuw programma
bij 'Flairck', een 'vreemdsoortig kamerorkest met tentakels naar
de klassieke, geïmproviseerde- en volksmuziek'. Hun nieuwste
voorstelling heet 'Kamers'. Op 18 februari staat Flairck ermee in
het Haagse Diligentia. Kaarten zijn te koop bij het Uit-bureau
van K&O, Oude Vest 45, Leiden.
e programma van 'Flairck' heet 'Kamers', foto kees tabak
Amicale sfeer in Leidse Pieterskerk
De Anne-Frankliteratuurprijs
1994 is toegekend aan Arnon.
Tamir (1919) voor het boek Eine
Reise Zurück en de Haarlemse
schrijver Gerhard Durlacher
(1928) voor Drenkeling. Dat
heeft het Anne-Frankfonds in
het Zwitserse Bazel, die de prijs
verleent, bekendgemaakt.
Tamir is in het Duitse Stuttg
art geboren en leeft nu in Israël.
Durlacher emigreerde met zijn
Duits-joodse ouders in de jaren
dertig naar Nederland. Hijzelf
overleefde het vernietigings
kamp Auschwitz-Birkenau. In
de verhalenbundel Drenkeling
gaat het om jeugdherinnerin-
De twee winnaars moeten de
prijs van 20.000 Zwitserse frank
(ruim 26.000 gulden) delen. Hij
„In het kunstbeleid van het mi-
rie van wvc is ook plaats
laboratoria waarvoor het
publiek niet in groten getale in
de rij staat". Minister D' Ancona
stelde dit vrijdag in Amsterdam
bij de opening van het nieuwe
onderkomen van kunstcentrum
De Appel in de Nieuwe Spiegel
straat. Ze wees daarvoor op de
jaarlijkse wvc-subsidie van vijf
/oor dit international^ po
dium voor experimenten in de
beeldende kunst. Ook het soort
gelijke Rotterdamse kunstcen
trum Witte de With ontvangt
:n wvc-subsidie.
In de voormalige behuizing
op het Prinseneiland trok De
Appel tot nu toe gemiddeld
5000 bezoekers per jaar. Het
centrum ontvangt ook een jaar
lijkse subsidie van drie ton van
de gemeente Amsterdam en
zou zonder deze overheidsbij
dragen zijn deuren moeten slui
ten.
De minister reageerde op re
cente kritiek uit dc kunstwereld
dat „vergroting van de publieks
participatie vanaf, nu de enige
maatstaf zou zijn". „Deze uitleg
van mijn woorden doet de
waarheid geweld aan", aldus d'
Ancona. Ze stelde alleen af en
toe haar bezorgdheid te wijlen
uitspreken over een te geringe
betrokkenheid van het publiek
bij de kunsten: „In dit verband
heb ik ook op de verantwoorde
lijkheid van de kunstenaars zelf
gewezen."
i Anthems van Handel Solisten in de
Messiah: Barbara Borden, Fiekojan Hool-
boom, Robert Coupe en Lieuwe Visser; in
de Anthems Paula de Wit. Els van Onse-
len. Sasja Hunnego, Joost van der Linden
en Donald Bentvelsen Muzikale leiding:
Jules van Hessen Gehoord op 29 en 30
januari in de Pieterskerk. Leiden.
Jammer van alle inzet en moei
te maar de voorspelling van di
rigent Jules van Hessen kwam
niet uit: het dak blééf op de Pie
terskerk staan, hoe luid en mas
saal het Hallelujah ook gezon
gen werd.
Gelukkig maar, want de tradi
tie van de Leidse Scratchdagen
mag wat mij betreft blijven be
staan. Een traditie waarin 'bij
eengeraapte' zangers na een
enkele dag repeteren een soort
instant uitvoering geven. Mis
schien was dit een verklaring
voor de losse sfeer die beide da
gen kenmerkte en waarin het
credo luidde: lachen om jezelf is
óók een kunst!
Hoe valt nu de vergelijking uit
tussen beide dagen? Zondag
was gewijd aan Handels An
thems (Engelstalige geestelijke
koorliederen) met een 'intieme'
bezetting van vierhonderd en
twintig uitvoerenden. Er was
nauwkeuriger en diepgaander
gerepeteerd dan zaterdag maar
de gebreken (zoals tempover
schillen en ongelijke inzetten)
vielen uiteindelijk ook gedetail
leerder te beluisteren.
Zaterdag, de dag van de Mes
siah, was gewijd aan het opgaan
in het massale, duizendkoppige
geheel. Wat me overkwam was
een steeds grotere verwonde
ring over de eenheid van koor
en orkest opgebouwd in de loop
van één dag intensief oefenen.
Tijdens de uitvoering kwam dat
tot een indrukwekkende en har
monieuze uitbarsting.
Onder het publiek heerste
een gemoedelijke sfeer. Famili
ale en amicale aanhang die het
moreel kwam. versterken en die
zo vaak als mogelijk was in ap
plaus uitbarstte. In de dicht op
eengepakte toehoordersmassa
misten sommige delen van het
oratorium hundoezeligmaken-
de uitwerking niet. Pittige rit
mes van wat snellere aria's
brachten het bloed dan weer
aan het stromen.
Beide avonden hadden ge
weldige, voor elkaar niet onder
doende solisten, maar in het
brandpunt van alle aandacht
stond toch de dirigent, warm
bloedig, lijfelijk, met smeuïge en
explosieve gebaren. Ook al pro
beerde Jules van Hessen met
wat clownerie de energie van de
zangers weer even op te laden,
zowel bij uitvoerenden als bij
luisteraars kwam tenslotte de
man met de hamer langs. Daar
om klonk het overbekende Hal
lelujah uiteindelijk als een be
vrijding uit alle kelen van de
Pieterskerk.
Onder het publiek heerste een gemoedelijke sfeer. In de dicht opeengepakte toehoordersmassa misten sommige delen v
zeligmakende uitwerking niet. Pittige ritmes van wat snellere aria's brachten het bloed dan weer aan het stromen.
wordt verleend om een werk te
eren dat kan worden be
schouwd de geest en de bedoe
lingen van Anne Frank weer te
geven. Het Anne-Frankfonds is
de erfgenaam van Otto Frank,
de vader van Anne. Het beheert
onder meer de auteursrechten
van Het Dagboek van Anne
Frank.
Kleinere prijzen, van 2000
Zwitserse frank (2600 gulden),
zijn toegekend aan Serge en
Beate Klarsfeld voor Die Kinder
von Izieu, Michael Schmidt
voor Heute gehort uns der
Strasse en Nechema Tec voor
Defiance; The Bielski Partisans.
De prijzen worden op 24 april
uitgereikt. De laatste keer is de
Anne-Frankliteratuurprijs in
1985 uitgereikt aan Ida Fink
voor haar verhalenbundel Eine
Spamie Zeit.
den haag anp
Om het voortbestaan van The
ater Pepijn in Den Haag moge
lijk te maken, wordt op 13
maart in het Haagse AT&T-
theater een benefietvoorstel
ling gegeven, waar Paul van
Vliet en Youp van 't Hek zullen
optreden. Nog steeds is de
dreigende sluiting van.Pepijn
niet afgewend.
De benefietvoorstelling is
een van de activiteiten om het
theater te redden, dat vooral
aan beginnende cabaratiers
een podium biedt dat zij elders
moeilijk kunnen vinden. Daar
naast is de actie Honderd maal
Duizend gestart, waarbij aan
de grootste bedrijven in Ne
derland is gevraagd Pepijn vijf
jaar lang met duizend gulden
per jaar te sponsoren.
Vorig jaar kondigde de ge-
meente Den Haag aan de jaar
lijkse subsidie van 176.000 gul
den per 1 januari stop te zet
ten. Na veel protesten is dat
besluit veranderd in een ver
mindering van de subsidie met
100.000 gulden. Dat betekent
dat de stichting Pepijn alsnog
moet proberen minimaal het
ontbrekende bedrag op tafel te
krijgen. Lukt dat niet, dan
dreigt opnieuw sluiting, aldus
Ferd Hugas, die met Van Vliet
en Van 't Hek het stichtingsbe
stuur vormt. Alle drie bestuurs
leden zijn hun theatercarrière
in Pepijn begonnen.
Het ligt in de bedoeling elke
twee jaar een benefietvoorstel
ling te houden. Andere cabare
tiers die hun stem tegen de
sluiting van Pepijn hebben la
ten horen, hebben al toege
zegd te willen optreden. De
opbrengst van de benefietop
tredens komen in een fonds,
waarmee het voortbestaan van
het theater zou worden gega
randeerd.
Tijdens de voorstelling van
13 maart zullen Van Vliet en
Van't Hek elk een uur afzon
derlijk en daarna samen optre
den. Kaartjes kosten 100 gul
den per persoon. De bedrijven
die meedoen aan de sponso
ractie krijgen twee gratis kaart
jes.
Omdat iedereen belangeloos
aan de benefietvoorstelling
meewerkt, zou een uitverkocht
AT&T-theater (duizend plaat
sen) Pepijn voor het lopende
jaar grotendeels uit de zorgen
helpen. Het theater werkt met
een begroting van rond
250.000 gulden. Paul van Vliet
en Youp van 'T Hek stoppen er
iedei 20.000 gulden in om het
verlies voor 1994 te dekken.
De Haagse cultuurwethou
der L. Engering (WD) heeft
volgens Hugas inmiddels wel
erkend dat de aanvankelijke
argumenten die worden ge
hanteerd om de volledige sub
sidie terug te trekken, niet
kloppen. Daarom heeft zij zich
ook niet verzet tegen het voor
stel toch Pepijn blijvend nog
enige subsidie te verstrekken.
recensie wunand zeilstra
"Verre vrienden' van Alan Ayckbourn door
Theater Publiek. Regie: 8ert Jonk.Spel:
Marleen van der Geest. Mirjam van der
Henst. Eva van Thiel. Henk Lardee. Jurri-
aan Westra en Edwin Weers. Gezien:
29/1. Het Volkshuis. Apothekersdijk 33/a.
Leiden. Aldaar nog te zien: 4/2 en 5/2.
Protest China
tegen vertoning
rotterdam anp
China heeft officieel geprotes
teerd legen de vertoning van
een aantal Chinese films op het
Internationaal Film Festival
Rotterdam. Het gaat om zes
films die in China zijn verbo
den, aldus de festivaldirectie.
Het protest is afkomstig van
het Chinese filmbureau in Pe
king. Dit is de centrale instantie
van de Chinese overheid, die
toestemming moet verlenen
voor vertoning van Chinese
films in het buitenland.
De festivalleiding heeft in
overleg met de aanwezige regis
seurs besloten de vertoningen
door te zetten. In een reactie
verklaarde directeur Emile Fal-
laux van het filmfestival in Rot
terdam een zo goed mogelijke
samenwerking met de Chinese
filmwereld na te streven.
De Appel begon in 1974 aan
de Brouwersgracht onder lei
ding van Wies Smals. Smals en
haar latere assistente Josine van
Droffelaar maakten van De Ap
pel een inspirerend laboratori
um voor avantgarde kunst die
nauwelijks verkoopbaar was en
bovendien een beperkt publiek
bereikte. Kunstenaars als Mari
na Abramovic, Ulay, Lauri An
derson en Dekker drongen later
door tot de internationale top
en bevestigden het nut van een
instelling als De Appel.
Het kunstcentrum staat sinds
1984 onder leiding van Saskia
Bos, die hoopt dat De Appel in
de centraler gelegen nieuwe
vestiging een.groter publiek zal
trekken. In het pand aan de
Nieuwe Spiegelstraat was tot af
gelopen najaar het Institute of
Contemporary Art (ICA) geves
tigd. De Stichting Artimo, gefi
nancierd door de industrieel en
kunstverzamelaar Jan Mol, be
sloot het gebouw voor een sym
bolisch bedrag aan De Appel te
verhuren toen het ICA niet ren
dabel bleek.
De openingstentoonstelling
aan de Nieuwe Spiegelstraat 10
duurt tot en met 13 maart. Het
centrale thema in het getoonde
werk van Tiong Ang, Janine An-
toni, Christine Borland, Willie
Doherty, Pepe Espaliü en Doris
Salcedo is de maatschappelijke
betrokkenheid in de kunst. De
Appel is geopend van dinsdag
tot en met zondag van 12.00 tot
17.00 uur.
Een stilleven op het podium. En dan komt de
nurkse, maar olijke oom op en leest een kinder
verhaaltje voor.
Zo begint Joop Visser zijn liedjesprogramma.
Zijn stem is in al die jaren niet veranderd, zijn ac
cent wat minder bekakt en zijn gitaar is niet
slechts meegekomen om er wat accoorden onder
te zetten. Niet strevend naar mooi en gelikt, wel
effectief.
Zijn nurksheid komt boven in geëngageerde lie
deren over politiek, het kwalijke bedrijfsleven,
kwezelarij en hypocrisie. Het gekke is dat Visser,
juist wanneer hij direct wil zijn, de scherpte mist.
Veel raker is hij in zijn observaties, zoals in het
lied over Bert de Vries, die van kindsbeen af twij
felt en niet weet: En dan was-ie er niet voor/ En
dan was-ie er niet tegen/ Hij zou het overwegen/
Ach, misschien ging het niet door. Of in het lied
over het Zeeuwse margarinehoertje dat, na geda
ne arbeid, zuinigjes in de bus stapt.
De aardrijkskundige serie is hilarisch. Natuur
lijk komen alle cliché's aan bod, maar ('Buiten
Amsterdam begint meteen het kippenvoeren')
wel leuk. Leiden werd vereerd met twee liederen:
In het ene, melancholiek van toon, staat alles stil,
behalve het water. Het andere was een zoektocht
naar verloren tijden: tot ik een Turk op een trom
hoorde spelen, alsof het een waldhoorn was.
Sinds Paaltjens is er niets veranderd, lijkt het. De
dromerige stemming wordt hier echter verstoord
door een scabreuze wending. Dat doet hij vaker,
maar het werkt niet altijd even sterk.
En de liefde dan? Die werd behandeld in rancu
neuze elegieën. Ze trok een spoor van vernieling,
ze gebruikte hem, ze liet hem in de steek, maar
het deed zoveel verdriet. Kom toch terug, ik weet
dat je niet deugt, zingt Visser in alle toonaarden
en dat doet hij het mooist. En daaruit spruiten de
innigste, ontroerendste liedjes.
Zijn preoccupatie met de bittere zoetheid van
de liefde blijkt ook uit het 'langste lied', waarvan
elk couplet begint met de mededeling dat hij het
liefste over de liefde leest. Ook hier weer laat Joop
Visser zien dat hij de leukste liedjeszanger van
Nederland is: virtuoos Nederlands, hilarische mi
niatuurtjes en zo nu en dan een ingehouden snik.
plezier te beleven aan dit soort
'comedy'. Gelukkig beschikken
ze over de benodigde affiniteit
met dit werk. Ayckbourn schil
dert huwelijken met metaal
moeheid, en het vergt van de
jonge acteurs het nodige inle
vingsvermogen om dat op een
subtiele manier over te bren
gen.
Op dat punt hebben de spe
lers van Theater Publiek veel
bereikt. De humor en droevige
onderlaag van het stuk moeten
zorgvuldig worden gedoseerd.
De schimpscheuten en steken
onder water blijven namelijk
veelal achter een dun vernis-
laagje van sociale beleefdheid
verborgen. langzaam maar ze
ker verschijnen er barsten in dat
vérnislaagje. Behoedzaam om
zeilt Theater Publiek de klippen
van de overdrijving. Zulke om
zichtigheid vereist discipline, en
het is knap om te zien hoe deze
groep dat opbrengt.
Eigenlijk zouden er nu nog
een flink aantal voorstellingen
moeten volgen om afgaande op
de publieksreacties aan de nu
ances te kunnen schaven. Voor
lopig echter blijft dat aantal be
perkt tot twee, die het komend
weekeinde te zien zullen zijn.
Vijf mensen komen bijeen om
hun vroegere vriend Colin een
beetje op te vrolijken. Onlangs
is namelijk de vriendin van deze
Colin verdronken. Echt veel zin
in die ontmoeting heeft nie
mand. Colin is dan wel een
zaam, maar hun eigen relaties
zijn verre van bevredigend. En
aangezien al gauw blijkt dat
twee van hen met elkaar heb
ben gerotzooid, is er een ge
spannen sfeertje waarbij je aan
voelt dat het uit de hand gaal
lopen.
Alle onderhuidse spanningen
in Ayckbourns scherpe analyse
van diverse soorten huwe
lijksleed vereisen een fijn gevoel
voor timing van de spelers.
Daar ligt de grote uitdaging van
'Verre vrienden', dat verrukke
lijk spelmateriaal biedt. Ook de
acteurs van de Leidse toneel
groep Theater Publiek blijken
beeldende kunst
rotterdam npa
Museum Boymans-van Beunin-
gen heeft een grote kunstcollec
tie, die het museum al in
bruikleen had, in eigendom ge
kregen. De zogeheten 'Mr J.W.
Frederiks Collectie', die nu ge
schonken is door de dochter
van de verzamelaar, dr E. Fre
deriks, vertegenwoordigt een
waarde van enkele tientallen
miljoenen guldens. De verza
meling bestaat uit vroege hout
sculpturen, Italiaanse bronzen,
laat-middeleeuwse gebruiks
voorwerpen en zeldzame meu
belen, reliëfs en schilderijen.
Vanwege de omzetting van de
bruikleen in een schenking
kreeg mevrouw Frederiks zater
dag de Museummedaille uit
handen van minister d'Ancona
van wvc. Dat gebeurde vooraf
gaande aan dc opening van de
landelijke manifestatie 'Beelden
in Nederland'. Minister d'Anco
na verrichtte de openingshan
deling in het bijzijn van konin
gin Beatrix. De manifestatie is
van start gegaan met de exposi
tie 'Brons Hout Steen' in Boy-
mans-van Beuningen en de
aanbieding van het eerste
exemplaar van de Beeldengids
Nederland.
De schenking van de Frede-
l I li m
Als kind leerde Joze Ciuha de
onbedorven natuur en de stilte
van het landelijke Joegoslavië
liefhebben. Die werd ruw ver
stoord toen in 1941 in Joegosla
vië de oorlog uitbrak. Na de
oorlog zwierf Ciuha over de we
reld. Hij leefde en werkte in on
der andere Birma (waar hij
boeddhistische kunst en filoso
fie studeerde), Cambodja, Zwe
den, Noord- en Zuid-Amerika,
Mexico en Frankrijk. Maar het is
vooral de ontzetting van de oor
log in zijn kindertijd die ook nu
nog de sfeer in zijn werk be
paalt.
Die ontzetting openbaart zich
nooit op een directe manier.
Het is niet de zwart-witte huiver
van een Armando. De voorstel
lingen van Ciuha zijn vaak
kleurrijk, aristocratisch en sen
sitief. We zien sprookjes, licht,
kleurrijk en twee dimensionaal.
Alsof ze zijn samengesteld uit
repen papier. We zien machtige
zeefdrukken in goud en zwart,
overdekt met magische tekens.
Of. 'achter-glas-schilderingen',
een 18e eeuwse techniek die in
de dertiger jaren van onze eeuw
een renaissance beleefde in Joe
goslavië, en die bij Ciuha een
rijke, persoonlijke invulling
krijgt. Of acryl op papier, met
opvallend diepe kleuren, waar
langgerekte wezens door de
dichtgeschilderde achtergrond
dreigen te worden weggeschil-
derd. En overal handen, langge
rekt en reikend naar iets wat er
niet is.
Werkelijk adembenemend
zijn de werken waar, tussen
tweedimensionaal geschilderde
stroken in. een zeer realistisch
geschilderd gezicht opduikt. Zo
serieus, zo kwetsbaar en zo aan
wezig dat het als een schok op
je afkomt. Naar welke voorstel
ling je ook kijkt, iedere keer be
kruipt je het gevoel dat het een -
fascinerend decorstuk is.
Daarachter verbergt zich de ge
kwetste kunstenaar, met zijn
rug naar de wereld. Maar wel
met een sterke, ongebroken
geest. F.n zijn uitstraling is zo gi
gantisch, dat het dwars door het
decor heen sijpelt.
den haag anp
i van de samenstellers van de tentoonstelling Brons Hout Steen in het Roterdamse muse-
i beuningen, wijst koningin beatrix op een van de belden die onlangs in het museum werden
foto anp
riks Collectie is de tweede 'mee
valler' voor Boymans deze
week. Eerder werd bekend dat
in de kelder van het museum
vier verloren gewaande beelden
zijn teruggevonden. Onder deze
beelden bevindt zich een uit
1525 daterend Christus-beeld.
De manifestatie 'Beelden in
Nederland' bestaat onder meer
uit exposities in meer dan dertig
culturele instellingen. Er wor
den bij die tentoonstellingen in
totaal 1,25 miljoen bezoekers
verwacht.
De bezuinigingen in het onderwijs en op de kunstzinnige vorming
zetten het jeugdtheater onder druk. Jeugdtheaters kunnen steeds
moeilijker terecht bij basisscholen, omdat deze steeds minder geld
lijken te hebben voor culturele activiteiten, waaruit ook de jeugd
theatervoorstellingen moeten worden betaald. De Bundeling, een
vereniging van gezelschappen van kinder- en jeugdtoneel, conclu
deert dat op grond van een onderzoek over de markt voor het geor
ganiseerde jeugdtheater. De organisatie heeft dat onder 105 produ
centen laten uitvoeren.
