Euro-ambtenaren onder de loep
Buitenland
)l
Voedsel in oorlogstijd
Barcelona zwaait 'zijn' orka uit
met feest en tranen in de ogen
Alweer ongeval in Franse supermarkt
Turkse luchtmacht valt
Koerdische doelen aan
Zjirinovski wil volgende
week naar Duitsland gaan
Hosokawa redt gezicht
en het Japanse kabinet
Referendum grondwet Guatemala gaat aan 'gewone' burgers voorbij
ZATERDAG 29 JANUAR11994
Grib nieuwe president Wit-Rusland
minsk De conservatief Mjetsjeslav Grib is gisteren gekozen tot
parlementsvoorzitter en daarmee tot president van YVit-Rusland.
De oud-communist volgt de liberaal Stanislav Sjoesjkevitsj op
die woensdag door het parlement is afgezet. Grib, een gepensio
neerde politiegeneraal, versloeg in de tweede ronde met 183 te
gen 51 stemmen zijn rivaal Michail Marinitsj.
Srinagar staakt na moordaetie leger
srinagar» Srinagar, de hoofdstad van Indiaas Kashmir, was gis
teren verlaten als gevolg van een staking die moslim-groepen
hadden uitgeroepen uit protest tegen het doodschieten van 15
burgers en drie politieagenten door het leger. Inmiddels zijn re
geringsfunctionarissen naar de grensplaats Kupwara gestuurd
om de schietpartij te onderzoeken.
Bardot bedreigd door bonthandelaren
parus Brigitte Bardot heeft een reeks telefonische dreigementen
ontvangen na een TV-optreden waarin zij pleitte tegen het eten
van paardevlees en het dragen van bontjassen. De voormalige
filmster, die zich al jaren inzet voor de rechten van dieren, ver
klaarde dat rond de 100 telefoontjes waren binnengekomen,
merendeels van slagers en bonthandelaren. Bij enkele van hen
was de woede zo groot dat zij haar met de dood bedreigden.
Dodelijk chloorgas uit riolen in Cali
bogota Chloorgas dat 's nachts uit de riolen omhoogsteeg
heeft gisteren in de Colombiaanse stad Cali aan drie mensen het
leven gekost. Zeker 300 mensen raakten gewond. Het chloorgas
leidde bij velen tot ademhalingsmoeilijkheden en overgeven. In
paniek renden inwoners van de vier getroffen wijken de straat
op om frisse lucht te krijgen. Het stadsbestuur heeft een onder
zoek ingesteld.
Franse toeristen ontvoerd in Jemen
parus Drie Franse toeristen zijn in Jemen ontvoerd door een
stam die tegen de aanleg van een snelweg is. Het ministerie van
buitenlandse zaken in Parijs zei dat de toeristen, onder wie een
echtpaar, zondag werden overvallen bij Saada. De drie werden
meegenomen door leden van de Al-Ahnoum-stam, die kwaad
zijn dat een nieuw aan te leggen snelweg aan hun gebied voorbij
Helikopter vliegt tegen kantoorflat
sanjose» In de Califomische stad San Jose is gisteren een heli
kopter tegen een kantoorgebouw van 13 verdiepingen gevlogen
en in brand geraakt. Ten minste een persoon is bij het ongeluk
om het leven gekomen. Het ongeluk gebeurde terwijl de heli
kopter bezig was een airconditioner op het dak van de torenflat
te hijsen.
BankAmerica koopt Continental Bank
san francisco BankAmerica, de op een na grootste bank in de
Verenigde Staten, wordt voor 1,9 miljard dollar (3,7 miljard gul
den) eigenaar van de in Chicago gevestigde Continental Bank.
Van het totale bedrag wordt 939 miljoen dollar contant betaald
en de rest met aandelen. De overname is een nieuwe stap in het
al enkele jaren lopende concentratieproces in het Amerikaanse
bankwezen.
Economie VS groeit spectaculair
Washington De economie van de Verenigde Staten is in het
vierde kwartaal van het afgelopen jaar gegroeid met maar liefst
5,9 procent op jaarbasis. Dat is het hoogste percentage sinds het
laatste kwartaal van 1987. Over het gehele jaar nam het bruto
nationaal produkt (BNP) toe met 2,9 procent, het beste resultaat
sinds 1988. In 1992 bedroeg de groei 2,6 procent.
Pakket maatregelen om spionage te bestrijden
Ambtenaren van de Europese Unie zullen voortaan vaker
aan een veiligheidsonderzoek worden onderworpen om
zo te voorkomen dat infiltranten zich meester maken van
geheime gegevens. Dat staat in een nota van secretaris
generaal Niels Ersboll, de baas van een groot deel van de
Brusselse ambtenarij. In het Europees Parlement is hier
over onrust ontstaan.
BRUSSEL PETER DE VRIES
correspondent
Het pakket maatregelen ter be
strijding van spionage kan er
volgens PvdA-Europarlementa
riër Mathilde van den Brink toe
leiden dat het voor het Europar
lement moeilijker wordt ver
trouwelijke informatie te be
machtigen over asielbeleid en
misdaadbestrijding. Vertegen
woordigers van de ambtenaren
zijn bovendien verbolgen dat de
antecedenten-onderzoeken zul
len worden uitgevoerd door de
nationale veiligheidsdiensten
en dat afgewezen ambtenaren
niet te horen krijgen waarom ze
een functie in Brussel mislopen.
Volgens de ambtelijke leiding
moet Brussel veel alerter optre
den tegen dreigende spionage,
nu de twaalf regeringen ook
gaan samenwerken op uiterst
gevoelige terreinen als buiten
landse politiek en veiligheids
vraagstukken, de bestrijding
van internationale criminaliteit
en illegale immigratie. Topman
Ersboll is met name beducht
voor het uitlekken van informa
tie over terroristische bedreigin
gen. Hij wil voor minstens 370
van de 2200 functies op het se
cretariaat van de Europese Mi
nisterraad een antecedentenon
derzoekverplicht stellen.
Op de achtergrond speelt de
vrees dat de regeringen belang
rijke gegevens zullen achter
houden wanneer Brussel zo lek
is als een mandje. Om die reden
werd onlangs al tot ergernis van
Nederland besloten dat alle in
terne documenten in principe
geheim zijn en dat stemmingen
over het buitenlands beleid en
het justitiebeleid niet worden
gepubliceerd.
Van sollicitanten bij de Eu
ropese instellingen werd tot nu
toe alleen routinematig nage
gaan of ze een strafblad heb
ben. Een volwaardig antecen-
dentenonderzoek werd slechts
uitgevoerd voor het handjevol
functies waarin ambtenaren
toegang hebben tot strikt gehei
me informatie, zoals bij het bu
reau voor atoomenergie Eur
atom. Om die reden kent Brus
sel ook geen 'eigen BVD'. De
taak van de veiligheidsdienst
bestaat grotendeels uit de uit
gifte van toegangspassen en de
bewaking van gebouwen en be
zoekende staatshoofden.
In het Europarlement leeft al
langer grote ergernis over het
feit dat er nauwelijks parlemen
taire controle is op de grens
overschrijdende samenwerking
tussen politie-diensten en justi
tie. Het Europarlement heeft
daar niets over te zeggen en de
nationale parlementen krijgen
vaak onvoldoende informatie.
Onderzoek naar
ex-premier van
Griekenland
ATHENE Rtr/AFP
huambo Angolese vluchtelingetjes eten een maaltje in het door rebellen beheerste Huambo ten zuiden van de Angolese hoofdstad Luanda. In Angola woedt nog altijd een bloedige
burgeroorlog sinds de verzetsbeweging Unita de uitslag van in september 1992 gehouden verkiezingen verwierp. Bij de oorlog hebben al vele duizenden mensen de dood gevonden.
FOTO EPA
Het Griekse parlement gaat
een onderzoek instellen naar
de betrokkenheid van oud-
premier Mitsotakis bij een
afluisterschandaal. Een 12-
koppige commissie bekijkt of
er bewijzen zijn dat de chris
tendemocratische voorman
tussen 1988 en 1991 de tele
foons van zijn politieke riva
len. binnen en buiten zijn
partij, liet aftappen.
Een oud-werknemer van
de Griekse telefoonmaat
schappij OTE onthulde het
schandaal in april vorig jaar,
toen de regering-Mitsotakis
op het punt stond dit staats
bedrijf te privatiseren. Vol
gens hem zouden de premier
en zijn dochter Dora Ba-
koyannis, toen minister van
cultuur, opdracht hebben ge
geven tot het afluisteren van
talrijke politici en journalis
ten. Onder hen zou ook de
huidige socialistische pre
mier Andreas Papandreou
zijn geweest.
Minister vreest
'Frengels' door
Kanaaltunnel
De Kanaaltunnel die binnenkort
geopend wordt zal Britse auto
mobilisten een makkelijker toe
gang tot Frankrijk verschaffen,
maar de Franse minister van
cultuur, Jacques Toubon, wil
voorkomen dat behalve Engelse
reizigers ook de Engelse taal
sneller in Frankrijk doordringt.
Toubon verwijt Eurotunnel,
de maatschappij die de tunnel
exploiteert, het Engelse woord
shuttle te gebruiken in de Fran
se advertenties voor de auto
trein, die in mei zal gaan rijden.
„Ik vind dat belachelijk", zei hij
tegen de krant Le Dauphiné Li-
bere. „Ik geef de voorkeur aan
nai>ette (het Franse woord voor
shuttle of pendel)," aldus Tou
bon.
Toubon werkt aan een wets
ontwerp dat erop gericht is het
Frans te behoeden voor al te
veel buitenlandse invloeden. Hij
zei dat de Franse regering „wei
gert om de Engelse taal als een
onvermijdelijkheid te beschou
wen".
barcelona ruud de WH"
correspondent
Barcelona neemt dit weekend
afscheid van een van zijn be
roemdste 'stadgenoten', de orka
Ulises. Deze walvis bijna vijf
waar en 16 jaar oud is te
groot geworden voor zijn basin
de plaatselijke dierentuin.
Daarom is, na lang wikken en
wegen besloten hem naar een
passender onderkomen in de
Verenigde Staten te sturen,
een speciaal bassin zal Uli-
met een Jumbo 747-200 en
onder begeleiding van twaalf
verzorgers de komende week
San Diego, California, wor
den gevlogen. Daar zal hij wor
den ondergebracht in een zee
aquarium van Sea World. De
kosten van deze operatie wor
den geschat op een half miljoen
gulden.
Maar voordat het zo ver is,
staat Ulises morgen nog een
groot feest te wachten in de Zoo
van Barcelona. Hiervoor zij
kaartjes beschikbaar,
waarop een stormloop is ont
staan. De orka zal natuurlijk zijn
bekende kunstjes uitvoeren, sa
men met Nereida, de dolfijn die
hem al jaren in zijn nu te kleine
zwembad gezelschap houdt.
Maar in Catalonië is een feest
geen feest zonder de aanwezig
heid van 'Reuzen' (Gigantes), de
menselijke pyramides (Castel-
lers), de traditionele Catalaanse
dans (sardana) en vuurwerk
(correfoc).
Het vertrek van Ulises is al
anderhalf jaar lang een met veel
emoties omgeven kwestie in
Barcelona. Nadat een commis
sie van de Zoo zelf tot de con
clusie was gekomen dat de orka
te klein behuisd was, is naarstig
gezocht naar een oplossing. Een
groter bassis voor hem bouwen,
duur. Een inter-
boog zich
de vraag of het
Uli-
namelijk i
nationale
vervolgens
misschien mogelijk1
ses terug te zetten in de natuur,
maar die oplossing werd uitein
delijk onverantwoord geacht.
Vandaag wordt er overigens
in het Ciutadella-park, waarin
de Zoo van Barcelona is gele
gen, een manifestatie gehouden
van organisaties die tegen de
verhuizing van Ulises naar San
Diego zijn. Deze organisaties
zijn nog steeds van mening dat
de orka terug moet worden ge
bracht naar de wateren voor de
kust van Finland, waar hij als
jong dier werd gevangen.
Het afscheid van Ulises wordt
rechtstreeks door de Catalaanse
televisie uitgezonden en een
aantal lokale kranten hebben
wedstrijden uitgeschreven,
waarmee kaartjes voor het vaar
wel-feest kunnen worden ver
diend. De Zoo van Barcelona
maakt zich wel zorgen over de
bezoekcijfers na het vertrek van
Ulises, want de dierentuin heeft
nu nog maar één trekpleister
over. Dat is de witte gorilla Co-
pito de Nieve ('Sneeuwklokje'),
aan wie Ronald Koeman zijn
bijnaam in Catalonië te danken
heeft.
KANTOORUNITS
VERKOOP/VERHUUR
parus hans gertsen
Nog geen 48 uur na de ramp in
de supermarkt in het Zuidfran
se Nice heeft zich een nieuw
ongeval voorgedaan in een
Franse supermarkt. Gistermid
dag stortte een deel van het
verlaagde plafond van een su
permarkt in Hyères ten oosten
van Toulon in. Drie bezoekers
van de bakkerij-afdeling raak
ten daarbij licht gewond.
Hoewel de supermarkt in
Hyères net als die in Nice tot
het Casino-concern behoort, is
er volgens de eerste aanwijzin
gen sprake van een bizarre
speling van het lot. De super
markt in Hyères is, in tegenste-
ling tot die in Nice, vrijwel
gloednieuw. De oorzaak van
het instorten van het verlaagde
plafond is vermoedelijk een
windvlaag. Gistermiddag wer
den er in Hyères windstoten
met snelheden van 130 tot 150
kilometer per uur gemeten.
Hoewel Franse televisie
kijkers de afgelopen dagen uit
gebreide en schokkende beel
den hebben gezien van de
ramp in Nice waarbij minstens
twee mensen om het leven
kwamen en 97 anderen ge
wond raakten, brak er in de su
permarkt te Hyères naar ver
luidt geen paniek uit toen het
deel van het plafond naar be
neden kwam.
BUKO BEVERWIJK
02510-11727
Algerije heeft nieuwe
presidentskandidaat
Minister van defensie Lamine Zeroual wordt
mogelijk de nieuwe president van Algerije. You-
cef Khatib, voorzitter van de deze week mislukte
nationale politieke conferentie, zei gisteren dat
de gepensioneerde generaal de enige kandidaat
is. Algerije moet uiterlijk maandag een president
hebben, omdat dan het Hoge Staatscomité af
treedt.
Het comité, dat door het leger wordt gesteund,
heeft het land geleid na het ongeldig verklaren
van de verkiezingen in januari 1992. Zeroual is
voorstander van hard optreden tegen het Islami
tische Bevrijdingsfront (FIS), dat door het Staats
comité werd verboden om te voorkomen dat de
fundamentalisten de meerderheid in het parle
ment zouden krijgen.
De Turkse luchtmacht heeft gisteren zware bombardementen uit
gevoerd op een basis van de militante Koerdische Arbeiderspartij
(PKK) in Noord-Irak. In totaal werden 132 bommen afgegooid op
de basis bij Zaleh, die de afgelopen jaren zou zijn uitgegroeid lot
het belangrijkste opleidingskamp van de PKK. Premier Tansu giller
sprak van de grootste slag tegen de PKK in tien jaar. Volgens Chiller
verbleven op de basis zeker 1.600 rebellen, onder wie PKK-kopstuk-
ken.
Lamine Zeroual.
FOTO AFP HOCINE ZAOURAR
berlijn hans hoogenduk
correspondent
De Russische rechts-nationalis-
tische politicus Zjirinovski wil
eind volgende week een con
gres van verscheidene Duitse
rechts-extremistische partijen
in Keulen bijwonen. Volgens de
Duitse radio heeft hij een visum
aangevraagd. De Duitse rege
ring heeft nog geen besluit ge
nomen of hem dit zal worden
verleend.
Begin deze maand weigerde
minister van buitenlandse za
ken Kinkel de Rus het land bin
nen te laten onder meer omdat
hij Duitsland met oorlog had
gedreigd. Kinkel sloot toen niet
uit dat Zjirinovski .in de toe
komst wel in aanmerking zou
komen voor een visum.
De Rus, die deze week in
Moskou besprekingen voerde
met de leider van de extremisti
sche Duitse Volksunie, Frey,
zou gastspreker zijn op een
door de rechts-extremistische
Duitse Liga voor Volk en Hei
mat georganiseerd congres, dat
van 3 tot 6 februari in Keulen
wordt gehouden. Het thema is
'vrijheid voor de volkeren in
plaats van de multiculturele
maatschappij'.
Premier doet verregaande concessies
tokyo Rtr/AFP/DPA
De Japanse premier Morihiro Hosokawa heeft gisteren zijn ge
zicht, kabinet en politieke hervormingen gered door met de op
positie een compromis te sluiten. Hij moest daarbij wel vergaan
de concessies doen aan zijn politieke tegenstanders. Door de
overeenkomst is de weg nu vrij voor het aannemen van wetten
die het corrupte Japanse politieke stelsel moeten zuiveren, zo
meldden de nationale omroep NHKen andere media.
Hosokawa en de leider van de Liberale Democratische Partij
(LDP), Yohei Kono, werden het op het laatste moment eens, vlak
voor het einde van het parlementaire zittingsjaar, vandaag. Maar
de premier kan nu krachtige weerstand verwachten binnen zijn
regeringscoalitie na te hebben ingestemd met een omstreden eis
van de LDP namelijk dat het voor politici geoorloofd blijft in
beperkte vorm geldelijke steun te werven en te ontvangen uit
het bedrijfsleven. De regerende coalitie onder leiding van Hoso
kawa had dit willen verbieden. Haar voorstellen werden aange
nomen in het Lagerhuis, maar sneefden vorige week verrassend
in het Hogerhuis.
Morgen wordt in het Midden-
amerikaanse Guatemala een
referendum gehouden over de
wijziging van 43 uit 1985 date
rende grondwetsartikelen. Vol
gens president Ramiro de Leon
Carpio zijn de hervormingen
bedoeld om de corruptie in het
bestuurlijke en politieke appa
raat uit te bannen. Maar de be
volking is erg sceptisch gewor
den. Na ruim 7 jaar democra
tie is aan de levensomstandig
heden van 85 procent van de
bevolking niets verbeterd.
„De toekomst ligt in uw han
den", laat de regering haar bur
gers weten. Maar die halen hun
schouders op. „Zeg ja tegen de
grondwethervorming", schet
tert de radio, terwijl de tneren-
guemuziek even wegzakt. De
burgers weten de uitkomst al:
„Het blijft allemaal hetzelfde,
hervorming of geen hervor
ming."
Ruim 130.000 Guatemelanen
hebben een 33 jaar oude op
stand tegen de regering met
hun leven moeten bekopen. In
de jaren 80 zijn tienduizenden
vermeende linkse Guatemela
nen, merendeels arme indianen
op het platteland, gedood door
doodseskaders die de laatste
tijd weer steeds actiever wor
den.
Zeker 85 procent van de bevol
king leeft in armoede en geen
burgerregering heeft daar sinds
1986 iets aan kunnen verande
ren. „Nee, het referendum kan
me geen zier schelen. Ons sala
ris verandert er niet door. Dat is
al jaren slecht en zal nog wel ja
ren slecht blijven", zegt de tex-
tielarbeidster Rosadalia Perez.
Ze woont in een arme wijk van
Guatemala-Stad. „Niemand
weet hier waar de hervormin
gen over gaan." Zelf 'gelooft' ze
dat de grondwetswijzigingen tot
doel hebben 'om het land beter
te maken'. Anderen houden het
erop dat het gaat om 'verbete
ring van de stad', of 'prijsverla
ging', zoals onlangs bleek uit
een enquête.
Volgens de president Ramiro de
Leon Carpio zal een 'ja' van de
bevolking in het referendum
'een eind maken aan de privile
ges en politieke onschendbaar
heid' en zullen ze 'de staatsin
stellingen versterken'. Moord
aanslagen en ontvoeringen, al
dan niet politiek getint, zijn nog
steeds aan de orde van de dag
in het land van de in juni 1993
aan de macht gekomen men-
senrechten-actvist De Leon.
Misdaden waaraan het politie
apparaat met een bedenkelijke
staat van dienst weinig aan
dacht aanschenkt.
Het was niet direct liefde op het
eerste gezicht toen de regering
de hervormingen aan het Con
gres voorstelde. De gevestigde
en grotendeels corrupte orde
verzet zich hevig tegen de ver
nieuwingsdrang van de presi
dent. In het parlement speelden
zich tumultueuze scènes af. De
bisschoppenconferentie moest
er in november aan te pas ko
men om de partijen te verzoe-
Als gevolg van een grondwets
wijziging zullen de parlements
verkiezingen, die voor novem
ber 1995 op het programma
stonden worden vervroegd naar
medio 1994. Hiermee hopen de
autoriteiten gevolg te geven aan
de oproep van de bevolking dat
de 116 afgevaardigden die ze
corrupt vinden moeten 'ophoe
pelen'. Een ander artikel brengt
de ambtstermijn van de presi
dent terug van 5 naar 4 jaar,
evenals de zittingsperiode van
het parlement.
Veel burgers en organisaties
denken er sterk over om nee te
zeggen tegen de hervormingen
of om zich van stemming te
onthouden. De Nationale Fede
ratie van Staatsemployées
(IUTE) zal tegenstemmen en
heeft voor 28 februari zelfs een
nationale staking uitgeroepen.
Ze eisen salarisverhoging, maar
de staking is ook bedoeld om de
hervorming af te wijzen. Edgar
Munoz van de IUTE meent dat
het referendum 'geen garanties
geeft voor de leniging van medi
sche behoeften, niet tegemoet
komt aan de behoefte aan land
en evenmin iets betekent voor
de voedselvoorziening'.
De laatste weken worden ver
hitte debatten gevoerd over de
wijziging van artikel 133 van de
grondwet. Volgens het nieuwe
artikel mag de Financiële Raad
niet langer opdracht verstrek
ken aan de Centrale Bank om
de staat te financieren. Deze
wijziging dwingt de staat ertoe
om staatsbedrijven te privatise
ren. De staatsuitgaven zullen
hierdoor aanzienlijk worden be
perkt. Een andere oplossing, na
melijk om via belastingheffing
geld te innen is met het huidige
tarief van 8 procent uitgesloten,
meent de econoom Jorge Gon
zalez del Valle. Ook kan de staat
de kosten van leningen bij par
ticuliere bankinstellingen niet
dragen. Del Valle vreest dat de
sociale ellende voor het meren
deel van de bevolking zal toene
Los van de inhoudelijke aspec
ten is er ook bezorgdheid over
de opkomst. Van de 3,5 miljoen
Guatemelanen die mogen
stemmen is 40 procent analfa
beet. De katholieke kerk rekent
op een zeer lage opkomst. Zij
verwijt het Hoogste Kiescollege
dat het niets heeft gedaan om
de burgers bewust te maken
van de inhoud van de hervor
mingen.