Oorlogssituatie Bosnië
is dramatisch veranderd
Binnenland Buitenland
^Ex-vriendin president
zzKlestil mee naar Egypte
VELot bootvluchtelingen
in Australië onduidelijk
13
Er is altijd wel plaats
Koeientekort ondermijnt
sociale orde Dinka-stam
AKZO-aandeelhouders zien overname Nobel wel zitten
Officier: Wagenaar minacht rechtbank
JERDAG 29 JANUAR11994
Anti-AIDScampagne voor carnaval
Rio de Janeiro» ..Ik heb er een om en ga er tegen aan". Dat is de
slogan waarmee het Braziliaanse ministerie van gezondheid de
carnavaivierders erop wil wijzen dat ze veilig moeten vrijen. Het
ministerie maakt zich grote zorgen om de enorme groei van het
aantal AlDS-patiënten. In totaal zijn er nu 45.000 AIDS-patien-
ten in Brazilië en daar komen dagelijks 77 bij.
Videoband redt vrouw uit coma
rome» Een videoband met opnamen van haar kinderen heeft
een 43-jarige Italiaanse vrouw na 20 dagen doen ontwaken uit
een coma. De vrouw was 'onbewust geblokkeerd' omdat ze
vreesde dat haar kinderen door haar toedoen waren omgeko
men bij een verkeersongeval in de buurt van Padua. De kinde
ren waren alweer herstellende. De artsen besloten daarop tot vi
deo-therapie.
wenen»
De Oostenrijkse president Tho-
nas Klestil, druk doende om
schandaal over zijn liefdes
even van zich af te schudden,
doet zijn landgenoten opnieuw
irsteld staan door zijn ex-
vriendin begin februari mee te
jnemen op een officieel bezoek
liaan Egypte.
Na vijf dagen waarin zijn po
litie als staatshoofd wankelde,
:ondigde Klestil begin deze
aan dat herstel van zijn
huwelijk met echtge-
P°pote Edith onmogelijk was. Zijn
rmalige
medewerkster, de 39-jarige
Margot Löffler, zou na bemid
deling van het ministerie van
buitenlandse zaken een post in
het buitenland krijgen.
Volgens een woordvoerder
van de president is er geen re
den voor 'nationaal alarm'. Löf
fler behoort tot het presidentië
le team en heeft het bezoek aan
Egypte georganiseerd, aldus de
zegsman. Volgens hem is het
duidelijk dat het enige tijd zal
duren voordat voor de mede
werkster een nieuwe baan is ge
vonden. Tot die tijd blijft ze in
dienst van de president.
sydney kalinca seneviratne
EN 5
fuki [)e mislukte 'aanslag' op de
Britse prins Charles in Australië
heeft deze week meer tongen
losgemaakt over het verbeterde
imago van de prins dan over het
7 €fl lot van de Cambodjaanse vluch-
,telingen in dat land. De student
*8 die twee keer met zijn startpi
stool op de prins schoot, deed
dat vooral uit woede over de
'concentratiekampen' waarin
deze vluchtelingen terecht ko-
media-stunt van David
Kang, geboren in Australië maar
an Cambodjaanse afkomst,
leeft de regering in verlegen
heid gebracht. Australië streeft
betere banden met de
Aziatische landen en de her
nieuwde aandacht voor de
bootvluchtelingen komt het
land bijzonder slecht uit.
Kang zou eerder een brief aan
prins Charles hebben geschre
ven, waarin hij aandacht vroeg
de slechte omstandighe-
■vaarin de Cambodjanen
verkeren en hem uitnodigde
een bezoek te brengen aan het
Villawood detentie-centrum bij
Sydney, door Kang een modem
concentratiekamp genoemd.
Het bureau van prins Charles
antwoordde dat de prins zich
niet in deze kwestie wilde men-
5?
gen.
De afgelopen vier jaar zijn 700
bootvluchtelingen uit Cam-
China en Vietnam in
Australië beland. Krachtens de
wet moeten zij worden vastge
houden totdat de immigratie
dienst een beslissing over hen
heeft genomen. Aan slechts
.weinigen wordt asiel verleend,
worden nog steeds 100 Cam-
odjanen achter prikkeldraad
den haag henk glimmerveen
Onopgemerkt voor de buiten
wacht zijn de militaire verhou
dingen in het Bosnische drama
de afgelopen weken drastisch
veranderd. Dat zal grote gevol
gen hebben voor de Neder
landse militairen van de lucht
mobiele brigade die binnen
kort naar de (moslim)enclaves
Srebrenica en Zepa vertrek
ken.
Er is iets raars aan de hand met
dat luchtmobiele bataljon. Aan
vankelijk zou de eenheid deel
uitmaken van de 7J500 militai
ren, die de VN extra naar Bosnië
zouden sturen. De bedeltocht
van VN-secretaris-generaal
Boutros Ghali destijds leverde
evenwel niets op. In de loop van
de tijd veranderde de missie
van karakter. Bescherming van
voor moslims 'veilige gebieden'
werd toegevoegd aan de oor
spronkelijke taak: het bescher
men van humanitaire konvooi
en. Dat was nog in een tijd dat
de moslims geen vuist wisten te
maken op het slagveld en diplo
maten uit Sarajevo alles in het
werk stelden om hoe dan ook
de oorlog te stoppen.
Maar die tijd is voorbij.
De moslim-zielepieten hebben
zich ontwikkeld tot een goed
getraind leger, dat het Kroati
sche HVO-leger de laatste we
ken hard aankomende verliezen
heeft toegebracht. Eén van de
meest tot de verbeelding spre
kende acties was de verovering,
eind vorig jaar, van een Kroati
sche munitiefabriek in het
noorden van Bosnië.
Militaire deskundigen verklaren
dat de infanterie van de mos
lims op dit moment superieur is
aan die van de Kroaten. Boven
dien slagen de Serviërs er on
danks hun overwicht aan zware
artillerie niet in de moslims ver
der terug te dringen. Er wordt
hevig gebombardeerd, er vallen
grote aantallen slachtoffers
maar het moreel van de mos
lims is hoog. Sterker, alle aan
wijzingen gaan in de richting
van een 'totale oorlog' als bin
nenkort de sneeuw is gesmolten
en de vijandelijkheden weer
hoog zullen oplaaien.
In die situatie arriveren straks in
Bosnië Nederlandse gevechts
eenheden. Weliswaar niet
zoals het er aanvankelijk even
naar uitzag in Centraal-Bos-
nië, waar de strijd het hevigst is,
maar in de afgelegen enclaves
Srebrenica en Zepa. Toch zullen
de Nederlandse militairen di
rect betrokken raken bij de
nieuwe situatie.
Thans gaat de strijd voorname
lijk tussen de moslims en de
Kroaten. Maar niemand moet
raar opkijken als de moslims na
de Kroaten ook de strijd aan
gaan met Servische eenheden.
En dan zitten we meteen in Sre-
De luchtmobiele brigade moet
Canadese militairen gaan aflos
sen. Tevens moet het vliegveld
van Tuzla worden geopend om
hulpgoederen door de lucht te
kunnen aanvoeren. De Serviërs
weigeren tot dusver daar hun
medewerking aan te geven.
Boutros Ghali verklaarde eind
vorige week in Den Haag nog
over het mandaat te beschikken
opdracht te geven tot zo n
luchtaanval. Maar de VN-top-
man heeft zijn jasje inmiddels
weer gekeerd. Hij liet donder
dag weten opnieuw naar de Vei
ligheidsraad te willen stappen
om herbevestiging van die be
voegdheid te krijgen.
Het is niet moeilijk te raden
waarom. Boutros Ghali wenst
Rusland te betrekken bij zo'n
gemeenschappelijke aanpak.
Kennelijk onder druk van de
Amerikanen, die onder geen be
ding Jeltsin voor de voeten wil
len lopen nu die het zo moeilijk
heeft in eigen land. De Ameri
kaanse houding, afgelopen
maandag in Parijs nog koel
bloedig geëtaleerd door minis
ter Christopher (buitenlandse
zaken), heeft de woede gewekt
van Frankrijk. In een gezamen
lijke verklaring lieten president
Mitterrand en premier Balladur
weten, dat de VTM de NAVO op
dracht moeten geven tot lucht
Twee kwartiermakers hebben zich
gen.
aanvallen over te gaan. Het hui
dige mandaat van Boutros Ghali
volstaat, meent Parijs.
Op het diplomatieke front vin
den dezer dagen koortsachtige
activiteiten plaats. Dat is voor
een belangrijk deel het gevolg
van het eigen falen van het
Westen. Er is in de afgelopen
twee jaar ten aanzien van Bos
nië te weinig en te laat initiatief
ontwikkeld om de oorlog wer
kelijk tot een einde te brengen.
De filosofie, óók van het plan
van bemiddelaars Vance en
Owen dat voorzag in een etni
sche opdeling van Bosnië, was
dat de moslims de strijd toch
wel zouden verliezen. Anders
gezegd: het was voor diezelfde
moslims vooral een kwestie van
'slikken of stikken'.
Vanuit dat gezichtspunt werden
ook de voedselkonvooien naar
moslim-enclaves georganiseerd.
Konvooien, die zo bewijzen
gegevens van de VN-organisatie
voor de vluchtelingen, Unhcr
vooral terecht zijn gekomen bij
de Kroaten en pas in het aller
laatste geval bij de moslims. En
desondanks hebben diezelfde
uitgehongerde moslims thans
het initiatief op het slagveld.
Het is dus niet zo vreemd, dat
politici in de westerse hoofdste
den thans zo in verwarring zijn.
De meeste verwachtingen en
voorspellingen over het verloop
van het Bosnische drama blij
ken verkeerd te hebben uitge
pakt.
Maar de moslims blijken niet
dood te hongeren en ze worden
ook niet op de verwachte mas
sale schaal afgeslacht. Als de VN
de humanitaire uitgangspunten
inzake bescherming van kon
vooien en 'veilige gebieden'
handhaven, zou dat in theorie
zelfs kunnen betekenen dat VN-
blauwhelmen over een paar
maanden Kroatische enclaves
moeten gaan beschermen tegen
moslim-n HjH
gedetineerd. Vorig jaar deden
de autoriteiten hen een aanbod:
ze konden een verblijfsvergun
ning krijgen als ze eerst een jaar
lang naar Cambodja terugkeer
den. Volgens officiële gegevens
hebben 65 vluchtelingen dit
aanbod geaccepteerd.
Kerry Murphy van de Jezuiti-
sche Vluchtelingendienst, die
veel met de bootvluchtelingen
te maken heeft gehad, zegt dat
de wanhoop in de kampen
groeit. Drie vrouwen zijn in
hongerstaking gegaan en ver
scheidene Chinezen zijn van
het dak gesprongen om hun si
tuatie onder de aandacht te
brengen.
Volgens Murphy heeft de rege
ring veel te extreme maatrege
len genomen om de Cambodja
nen gevangen te houden. Op
zeker moment wefd het duide
lijk dat de gevangenschap niet
volgens de regels was verlopen
en dat de Cambodjanen aan
zienlijke schadevergoedingen
konden eisen. Maar de regering
nam pijlsnel een wet aan waar
in stond dat de maximale scha
devergoeding een Australische
dollar per dag mocht bedragen,
zodat de benadeelden slechts
recht hadden op 700 dollar per
persoon.
Senator Jim McKinnon, voorzit
ter van het parlementaire comi
té voor de migratie, verdedigt
het overheidsbeleid. Volgens
hem moet Australië zijn gren
zen beschermen en in staat zijn
te beslissen wie zich blijvend in
het land mag vestigen. „Als de
discussie zich toespitst op mo
raal en humanitaire overwegin
gen, dan kan ik zeggen dat
Australië per hoofd van de be
volking meer vluchtelingen op
neemt dan enig ander land."
khartum michael f,
myingyanEigen vervoermidde- Zuidoostaziatische land zijn dan gers en hun bagage vaak ook
len hebben de inwoners van ook bijzonder rustig. Op en in de handelswaar te vervoeren. Er is
Myanmar (Burma) nauwelijks. De schaarse vrachtwagens en bussen altijd wel plaats, al moet er niet
straten en wegen van het arme wordt elk plekje benut om reizi- worden geprotesteerd als het
plekje bestaat uit de zijkant van
een plank, foto ap jeff widener
the independent
De leden van de Dinka-stam in
zuidelijk Sudan maken een cri
sis door: er is een nijpend tekort
aan koeien op de oostelijke oe
ver van de Nijl die de sociale or
de dreigt te ondermijnen.
De Dinka zijn Afrika's vee
hoeders bij uitstek. Vergeet de
Masai over de grens in Kenya.
De Dinka zijn veel fanatieker.
Ze dragen geen kleren omdat ze
dat als een teken van slavernij
beschouwen. Ze dragen zelfs
geen kralenkettingen. Alles wat
ze bij zich hebben is een speer
en een melkkrukje.
De problemen begonnen vo
rig jaar toen voormalige bond
genoten in het Sudanese Volks
bevrijdingsleger (SPLA) onder
ling slaags raakten. Door de ver
deeldheid binnen de SPLA, een
groep van zuidelijke stammen
die vechten voor autonomie
van hun heren en meesters in
Khartum, kwam de Dinka-stam
in conflict met de stam van de
Nuer, die aan de overkant van
de rivier de Sobat op de oostelij
ke Nijloever ten noorden van
Uganda woont en die eveneens
uit veehouders bestaat. Door
voortdurende schermutselingen
zijn de Dinka inmiddels bijna al
hun vee kwijtgeraakt aan de
zwaarder bewapende krijgers
van de Nuer.
Hierdoor zijn de Dinka ook
onderling verdeeld geraakt. Op
de oostelijke oever van de Nijl
wonen de Dinka Dor en op de
westelijke Nijloever de Dinka
Bahralghazal. Terwijl de Dinka
Dor haast zonder vee zitten, flo
reren de kuddes van de Dinka
Bahralghazal.
Door deze wanverhouding is
de traditionele prijs van een
bruid onderuit gehaald. Een
Dinka Dor man die binnen zijn
eigen stam wil trouwen, moet
nu met zijn melkkrukje en speer
in de hand naar zijn neven op
de westelijke Nijloever gaan om
vee te lenen. Anderen hebben
hun bruid met behulp van een
geschreven schuldbekentenis
gekocht. De vraag waaronder de
stamoudsten van de Dinka Dor
nu gebukt gaan, is hoe de schul
den moeten worden afgelost.
De kredietwaardigheid van de
Dinka Dor mannen is gering.
Daarentegen zijn de vee-rijke
mannen van de Dinka Bahral
ghazal bijzonder in trek. Wan
hopige Dinka Dor mannen zijn
er inmiddels al toe overgegaan
hun bruid met geld te kopen.
De stam ervaart dit als een grote
schande, die de sociale samen
hang kan ondermijnen. Geld
kan immers worden verstopt of
oneerlijk worden verdeeld. Bo
vendien is geld in de ogen van
de Dinka even vulgair als kle
ding. Want zeg nou zelf, waar
stop je je geld als je geen zakken
hebt?
vertaling: margreet heslinga
Dien Cornelissen 'snapt AOW-bevriezing niet'
boxmeer louis burgers
w
msterdam ton v
ien vraagje van aandeelhouder
Boer uit Bilthoven. Hij had
avond tevoren net zo'n
jnooie Zweedse crimi op televi
sie gezien. En het was hem op
gevallen dat er toch wel degelijk
forse cultuurverschillen zijn tus-
die koele Zweden en wij
'Nederlanders. Wat AKZO-top-
man Loudon daar na de fusie
aan wilde doen? ,,Want als me
dewerkers niet op één lijn zit
ten, dan wordt het nooit wat
samenwerking". Maar ver
der had de heer De Boer het
volste vertrouwen in de zaak.
Dat sprak voor zich.
Over de hele linie veel lof en
vertrouwen, deze week onder
de aandeelhouders van AKZO
die zich in Amsterdam uitspra,-
de fusie tussen 'hun'
Nederlandse concern en het
Zweedse Nobel. „Fusie? Mis
schien is het toch gewoon een
overname. Maar dat zeggen we
liever niet. Dat ligt in Zweden te
gevoelig", aldus woordvoerder
De Vries van de Vereniging van
Effectenbezitters (VEB).
Loudon kon crimikijker De
Boer gerust stellen. „Binnen ons
concern hebben we ook al te
maken met grote groepen Duit
se en Amerikaanse werknemers.
ook goed. Hoewel we
ons die cultuurverschillen reali
seren. Dat zal ook een perma
nente bron van aandacht zijn".
De fusie - de suggestie om de
term overname te gebruiken liet
Loudon voor wat het was - is in
gegeven door de wens „op meer
markten met minder produkten
AKZO-topman Loudon voor de aanvang van de aandeelhoudersvergadering in gesprek met oud-VNO-top-
man Van Lede. Loudon vertrekt in mei bij AKZO, Van Lede volgt hem op. foto anp frans van der linde
meer winst te maken". Om dat
te bereiken dient de produktivi-
teit omhoog te gaan. Zowel in
het algemeen, als de produktie
per werknemer. Verder dient de
geografische spreiding over de
wereldkaart te verbeteren. AK-
ZONobel zal straks voor twee
derde zijn produkten afzetten in
Europa. Maar dat is een tijdelij
ke zaak, aldus Loudon.
Het
de i
van verf en chemicaliën. De on
derneming wordt de grootste
verf- en lakproducent ter we
reld, met namen als Sikkens,
Flexa, Crown en Trimetal. „Met
de winsten die we als gefuseer
de onderneming in Europa
kunnen en zullen behalen,
moeten we ons voorbereiden
op een uitbreiding op wereld
schaal", aldus Loudon, die
sprak van een 'reculer pour
mieux sauter' (een paar stappen
terugdoen om beter te kunnen
springen). In absolute zin zal de
omzet in Europa niet dalen.
„Maar op termijn in relatieve
zin wel. Als dat niet gebeurt,
hebben we het niet goed ge
daan".
Voorlopig is ook strateeg
Loudon vol optimisme. Binnen
enkele jaren ziet hij brutomar
ges van zo'n tien procent in het
verschiet liggen. Vorig jaar
boekte AKZO een Rendement
van 6,5 procent. De naast elkaar
gelegde cijfers voor AKZO en
Nobel laten een bruto-resultaat
zien van 6,8 procent.
AKZO dient negentig procent
van de aandelen Nobel over te
nemen, wil er volgens de
Zweedse wet sprake zijn van
een fusie of overname. De 73
procent van de aandelen die in
handen zijn van grootaandeel
houder Securum, de financie
ringsmaatschappij van de
Zweedse overheid, zijn inmid
dels veilig gesteld. AKZO betaalt
daarvoor met 12,1 miljoen aan
delen van het nieuwe AKZONo-
bel.
Verder krijgt Securum een be
drag van 4,1 miljard kronen
(één miljard Nederlandse gul
dens) voor de optische en bio-
technologische tak van het
Zweedse concern, die niét pas
sen binnen het produktenpak-
ket van AKZONobel. Ook neemt
AKZO voor 1,2 miljard Zweedse
kronen (drie ton) aan schulden
Securum krijgt een belang
van ruim zestien procent in AK
ZO. Dat mag het eerste jaar niet
afgebouwd worden. Het daar
opvolgende jaar mag de Zweed
se overheidsonderneming
hooguit de helft daarvan afsto
ten, om onrust op de beurzen
van Stockholm, Amsterdam en
New York te voorkomen.
Vooruitlopend op de defini
tieve en juridische fusie, die 25
februari plaats moet vinden,
gingen de Nederlandse aan
deelhouders akkoord met de
benoeming van Nobel-presi-
dent Ove Mattsson als extra lid
van de raad van bestuur. Hij zal
zich daarin bezig houden met
de verfpoot binnen Europa.
'Volkstrekt onbegrijpelijk'. Oud
CDA-kamerlid Dien Cornelissen
is boos op haar partij. Als vice
voorzitter van het Europees Ou
derenjaar heeft zij de afgelopen
twaalf maanden kunnen c
stateren in welke positie de
deren verkeren. „En ik begrijp
gewoon niet waarom het CDA
de AOW wil bevriezen. Het is
bekend dat dertig procent van
alle bejaarden van die ene uit
kering moet rondkomen. Nog
eens dertig procent ontvangt
naast de AOW nog een klein
pensioentje van honderd tot
driehonderd gulden per
maand".
Vakanties zijn voor deze
groep van anderhalf miljoen be
jaarden vrijwel onmogelijk en
voor grotere aankopen moeten
ze een beroep doen op de bij
zondere bijstand. „Bij veel men
sen veroorzaken deze voorstel
len veel onrust. Die vragen zich
af hoe het nu verder moet. Het
is duidelijk dat het voorstel van
achter het bureau bedacht is. Er
is heel weinig rekening gehou
den met wat zich maatschappe
lijk voordoet"
Volgens onderzoek vinden
veel mensen het terecht als ook
bejaarden sociale premies moe
ten gaan betalen. Dat zou in ie
der geval een deel van het fi
nanciële probleem oplossen,
zegt Cornelissen. Tegelijkertijd
kan er dan een aparte regeling
komen voor mensen die alleen
met een AOW moeten rondko
men, of van een AOW plus klein
pensioentje.
Cornelissen vermoedt dat het
CDA zich vooral heeft afge
vraagd waar de miljarden van
daan moeten komen voor be
zuinigingen en werkgelegen
heidsbeleid. Een bevriezing van
de AOW, die dit jaar 33 miljard
kost, levert al snel een deel van
het benodigde geld. Zij neemt
het daarbij haar partij kwalijk
dat deze zo vlak voor de vast
stelling van het partijprogram
ma, dit weekeinde, komt. „Nu is
er geen discussie meer over mo
gelijk, en kunnen de ouderen
bonden ook niet reageren
richtgeving over deze straf
zaak. Openbaarheid is een
groot goed, aldus De Weert,
maar deelnemers aan een pro
ces, zoals Wagenaar als getuige-
deskundige, 'dienen zich te ont
houden van alles wat lijkt op
beïnvloeding van de rechters.
Die beïnvloeding moet in de
rechtzaal gebeuren en niet
daarbuiten.'
Alle advocaten herhaalden
gisteren hun verzoek hun cliën
ten vrij te spreken van alle be
schuldigingen. Drie van hen
vroegen de rechtbank hun
cliënten onmiddellijk in vrijheid
te stellen. Die wees dat af. De
uitspraak is op vrijdag 11 febru-
Officier van justitie De Weert
heeft gisteren in haar reactie op
de pleidooien van de zeven ad
vocaten in de Eper incestaffaire
scherpe kritiek geuit op het op
treden van professor Wagenaar
in de media. Volgens De Weert
heeft de Leidse hoogleraar psy
chologie zich volstrekt ten on
rechte inhoudelijk uitgelaten
over de zaak, die nog onder de
rechter is.
„Het lijkt een soort van con
tempt of court (minachting van
de rechtbank) wanneer zelfs de
getuige-deskundige in deze
strafzaak zich niet ontziet om
over dossierkennis van de rech
ter opmerkingen en zelfs on
juistheden te debiteren. Ik ben
van mening dat dit volstrekt on
gepast is en afbreuk kan doen
aan de waarde van zijn rap
port." Wagenaar rapporteerde
in de Eper zeden- en baby-
moordzaak over het omvangrij
ke politie onderzoek. Toen het
proces nog in volle gang was,
trad Wagenaar onder meer op
in het TV-programma van Karei
van de Graaf waarbij hij zich
onder meer kritisch uitliet over
de beperkte tijd die de recht
bank heeft gehad om zich over
het dikke dossier te buigen.
De officier verwees, evenals
eerder in haar requisitoir, an
dermaal in negatieve zin naar
de uitgebreide aandacht van de
media voor de zaak. „Er is de
vorige week een storm over ons
heengegaan, een storm van be-