kkend naar
de
wintersport
Een groen paradijs op
een weerbarstige rots
tie
Toerisme
VTERDAG 29 JAN UAR11994
REISBERICHTEN
W.
e|Fietsen in Zwitserland
iij Kümmerley Frey is een fietskaart voor
ietsers uitgekomen. Naast een aantal spe
ciale rijwielroutes, zijn op de kaart die
jen schaal heeft van 1 275.000 spoorlij-
ïen aangegeven voor diegenen die fietsen
met elkaar willen combineren,
Zwitserland veel makkelijker
gaat dan in Nederland. Op de achterkant
EBo?van de kaart zijn de plattegronden opgeno-
7 men van veertien grote Zwitserse steden,
kaart is verkrijgbaar bij de boekhandel.
Egmonds Bloemenzee
j Tot en met maandag, 31 januari in Eg-
i mond: Egmonds Bloemenzee. Deze keer
speciaal in het teken van de manifestatie
131 'De tulp 400 jaar in Nederland'. Wie de
mooiste tulp maakt van materiaal dat op de
èxpositie beschikbaar wordt gesteld, wint
een voorjaars-rondvlucht boven de tulpen-
imj i/elden. Egmonds Bloemenzee is te vinden
gebouw 'De Schulp' in Egmond Binnen.
'oorke Hardlopend op vakantie
de Flying Athletes Stichting is met
brochure op de markt geko-
Daarin aanbiedingen voor reizen naar
van onder meer Londen (17
Moskou (3 september), Berlijn (25
Athene (30 oktober), New York
en Honolulu (11 december),
de reis, logies en een gegarandeerd
krijgen de deelnemers indien
op stellen ook instrictie-
ïten a weekeinden op het sportcentrum Papendal.
Verhalen in Nijmegen
Verhalen vertellen is een kunst. Vooral
;inds de komst van de televisie, die in heel
veel gezinnen het traditionele 'verhaaltje
or het slapen gaan' heeft verdrongen. Om
kunst in ere te houden en waar nodig
nieuw leven in te blazen, wordt tot morgen,
zondag 30 januari, in Nijmegen voor de
vierde keer het Vertelfestival gehouden,
"jveral in de stad komen studenten, al-
ochtonen, een kapper, overheidsvoorlich-
een professionele verteller (Peter Fa-
ber) en welbespraakte debutanten aan het
woord. Thema dit jaar: 'De Stad'.
!r Het complete programma is onder meer
erkrijgbaar bij het Stedelijk Cultureel
Centrum, Ridderstraat 23, Postbus 578,
1500 AN Nijmegen, telefoon (080)273653.
Stedenreizen
-travel in Haarlem is begonnen ste
denreizen te organiseren naar Warschau en
Krakow in Polen. Ook is er een negandaag-
ir St. Petersburg plus bezoek aan
Kopenhagen, Stockholm en Helsinki. Alle
trips worden uitgevoerd in bussen die
bij elke NZH-stedenreis geheel zijn
met Royal Class-stoelen. In de -
'touringcar-reizen voor alleengaanden'
meer Brighton (Engeland)', Ron-
(Italië) en Agiocampos (Griekenland)
euwe bestemmingen opgenomen,
het ANVR-reisbureau
N DOBBELSTEEN
zich
Zelf vliegen
'ac Wie er wel eens van heeft gedroomd zelf
achter de stuurknuppel van een vliegtuig te
il zitten (in dit geval een Fokker F27, een
Boeing 757 of een Boeing 767), kan terecht
op Luchthaven Maastricht. Daar stelt de
Friendship Simulation Company (FSC) nu
ook niet-piloten in de gelegenheid een
vlucht te maken in een professionele
vluchtsimulator. Dat gebeurt onder leiding
van een instructeur. Na uitleg over de mo
derne cockpit en navigatiesystemen en der
gelijke kan de deelnemer zelf een route kie
zen. Die wordt vervolgens in de computer
ingevoerd. Na een aantal vliegsystemen te
hebben gecontroleerd 'vliegt' de deelnemer
het gekozen traject van start tot landing.
Het 'droogvliegen' is overigens niet goed
koop. De prijzen beginnen bij 1100 gulden.
Info: Afdeling rondleidingen van Luchtha-
«lven Maastricht, Sportparklaan 11, tele-
Weü|foon (04405)1950 (van 10 tot 22 uur).
teisboek Noorwegen
ij het Noors Nationaal Verkeersbureau is
Jt jaarlijkse 'Noorwegen Reisboek' uitgko-
len. De gids verschaft de lezer een schat
fen informatie over uiteenlopende zaken
's de openingstijden van de Noorse ban-
pen, de regels voor invoer van huisdieren,
*e wijze waarop men het beste naar Noor-
:gen kan reizen en de dat^ waarop de
ddernachtzon kan worden gezien. Het
eSsboek is geïllustreerd met meer dan 250
(eurenfoto's en kost 17,95. De gids is ver-
Hjgbaar bij het Noors Verkeersbureau,
Saxen Weimarlaan 58,1075 CE Amsterdam,
telefoon (020)6710061, bij alle ANWB-kan-
toren en in een groot aantal boekhandels.
MADEIRA PAULINE V
Madeira zoekt nieuwe aanbidders. Het Por
tugese eiland voor de Afrikaanse kust wil zijn
stoffige reputatie afschudden. Jonge mensen
kennen het als een ouderwetse vakantiebe
stemming, waar alleen senioren komen. De
bewoners van het eiland hebben jong pu
bliek tot nu toe ook niet aangemoedigd te
komen, maar dat gaat veranderen. Wie van
fraaie natuur, lekker weer en culturele eigen
aardigheden houdt, kan met een gerust hart
op die uitnodiging ingaan.
De Portugezen ontdekten het vulkanische ei
land in de vijftiende eeuw. Een onbewoonde,
weerbarstige rots in de Atlantische Oceaan.
Hoog in de bergen regent het veel, beneden
schijnt elke dag een warme zon. Moorse slaven
werden naar Madeira verscheept om een inge
nieus stelsel van irrigatiekanalen aan te leggen,
zodat het hele eiland nu groen en vruchtbaar
is. De enorme verscheidenheid aan bloemen
en bomen is Madeira's grote trots.
De Engelsen schoten te hulp toen Napoleon
het eiland dreigde te veroveren. Sommige En
gelse families gingen nooit meer weg. De
naam Biandy bijvoorbeeld duikt overal op. De
Blandy's hebben een golfbaan, hun naam
prijkt op taxi's en bussen en op de etiketten
van flessen Madeira. Ooit. waren ze heer en
meester in het dorp Monte, ten noorden van
het hoofdstad Funchal.
Hollende dienstbodes
Moesten de Blandy's naar Funchal, dan na
men ze plaats in een rieten bankje op een hou
ten slede die door twee hollende dienstbodes
vier kilometer bergafwaarts werd getrokken en
geduwd. Toeristen kunnen een deel van dat
tochtje nu nog maken. Het uitzicht vanaf de
rieten bank is prachtig. Na een kleine kilome
ter houden de mannen het voor gezien. Ze zet
ten hun vrachtje voor de deur van een café af
en worden daarna, met slee en al, per vracht
wagen naar boven gebracht. Vroeger moesten
ze hun werkgevers het hele eind ook nog eens
omhoogtrekken.
Gepensioneerde Engelsen die in de kolonia
le in India hadden gewerkt, maakten op de te
rugreis naar huis vaak een tussenstop op Ma
deira. Ze bouwden er de eerste hotels. De tra
ditie dat er vooral oudere toeristen komen, is
volgens de bewoners zo ontstaan. Maar daar
zijn meer redenen voor. De gemoedelijke be
woners van het eiland houden niet van luid
ruchtig uitgaanspubliek, dus er zijn slechts een
paar disco's. Ook voor mensen met kleine kin
deren is Madeira minder geschikt. Even naar
het strand gaan is er niet bij, vanwege de rotsi
ge kust. Strandgangers moeten de boot of het
vliegtuig nemen naar het nabij
gelegen eiland Porto Santo.
Het is er wel erg mooi. In de
bergen groeien bomen uit Japan, Mndeirn niet
Australië en Zuid-Afrika die door iWuttcuu rllcl
terugkerende emigranten werden oovrhiEt \jnnr
meegenomen. Het ruikt er naar geóLriUU \UU1
de in overvloed bloeiende bloe- joilQC 967U1U6U
men en kruiden. Enorme bergen J 5 <5
tropisch fruit liggen op markten
te geuren. Alle families hebben
wel een stukje landbouwgrond.
Ze hebben de steile berghellingen in talloze
kleine terrassen verdeeld, wat een schitterend
uitzicht geeft.
De dorpjes aan de kust en in de bergen heb
ben elk hun eigen tradities en legendes. In
Curral das Freiras zou een schat zijn begraven
en in Ponta do Sol is naar verluidt nog nooit
iemand ziek geweest. Gidsen die toeristische
Schilderachtige haventjes,
bustochten over de kronkelige bergwegen be
geleiden, kunnen daar veel over vertellen. Zelf
op onderzoek uitgaan kan ook. Bezoekers die
niet op zien tegen rijden in de bergen kunnen
een auto huren. Vanuit Funchal rijden echter
tevens streekbussen naar de dorpen.
Langs de noordkust is de weg zo smal, dat
auto's elkaar niet kunnen passeren. Het is een
schilderachtige route. Aan de
ene kant een steile bergwand
van waaruit watervallen op het
autodak kletteren, aan de andere
kant uitzicht op de zee in de
diepte, die woest tegen de rotsen
(en bij ruig weer over de weg)
slaat.
Aan de zuidkust is het een stuk
vrediger. De zee kabbelt en het
weer is altijd goed. Alleen in
Funchal is er veel verkeer. In het
havenkwartier aan de oostelijke kant van de
stad hangt de authentieke, wat armoedige
sfeer die zo karakteristiek is voor Portugese
steden. De was hangt tegen de buitenmuren
van de smalle huizen en de fado (Portugese
liederen over verloren liefdes) klinkt uit de
FOTO PAULINE V
zijn in het verleden kolossale hotels met
zwembaden gebouwd, pal tegen een fraaie ou
de villawijk aan. Daar logeren de vaste gasten,
die het eiland vaak al tientallen jaren bezoe
ken. De overheid hanteert inmiddels andere
maatstaven. Strenge regels moeten voorko
men dat cultuurgoed het aflegt tegen het toe
risme. Er komen wat kleinere, herberg-achtige
hotels in de bergen voor mensen die wandel
tochten langs de levadas (irrigatiekanalen) wil
len maken.
Het toerisme is de belangrijkste bron van in
komsten geworden, zeker nu de emigratie
wegvalt. Madeira was lange tijd overbevolkt en
de bewoners die op Curasao of in Zuid-Afrika
gingen werken, stuurden geld naar huis. Het
geboortecijfer is echter gedaald en de werkge
legenheid in andere landen neemt af. Nu er
geen reden meer is om weg te gaan, zal de
komst van nieuwe, jonge bezoekers de wel
vaart van het eiland op peil moeten houden.
Info: Portugees Nationaal Verkeersbureau,
Stadhouderskade 57, 1072 AC Amsterdam,
telefoon 0206750301.
i het centrum van Funchal
Gasten willen er
graag 'bij horen'
Gasten in hotels en restaurants
willen in toenemende mate per
soonlijk worden benaderd. Zij
willen er graag 'bij horen'. Dat
blijkt uit een trendonderzoek
onder 5.000 gasten van horeca
gelegenheden die deel uitma
ken van de keten Relais Cha
teau in 40 landen. De resultaten
van dit onderzoek werden vori
ge week bekendgemaakt in
Bergambacht tijdens de viering
van het 40-jarig bestaan van de
horecaketen Relais Chateau.
Uit het onderzoek kan verder
worden opgemaakt dat het
gastheerschap in de horeca
steeds belangrijker wordt. Waar
twee jaar geleden de Neder
landse gasten de keuken nog als
de belangrijkste reden voor een
bezoek noemden, scoorden dit
jaar 'charme en beleefdheid'
nog hoger dan de 'cuisine'. Ook
is er onder horecagasten een
duidelijk toenemende behoefte
aan een compleet produkt,
zoals een combinatie van over
nachting, diner en autoverhuur.
Disney bouwt
nieuw park
De enorme verliezen van Euro-
Disney ten spijt, gaat de Disney
Corporation toch weer een
nieuw attractiepark bouwen.
'Disney America' moet verrijzen
in Prince William County in de
staat Virginia, niet ver van Was
hington. In het park wordt aan
de hand van voorlopig negen
verschillende thema's de ge
schiedenis van Amerika verteld.
Gedacht wordt onder meer aan
een Indianendorp, een fort en
een gecomputeriseerde scène
uit de Amerikaanse burgeroor
log. Het park moet een opper
vlakte krijgen van 3000 hectare
en zal in 1998 worden geopend.
De stichtingskosten worden ge
schat op 1,5 miljard gulden.
Op Pad beurs voor
actieve vakanties
In de Statenhal van het Con
grescentrum in Den Haag wordt
op zaterdag 5 en zondag 6 fe
bruari de jaarlijkse Op Pad-
beurs voor actieve vakanties ge
organiseerd. Er zal vooral veel
aandacht worden besteed aan
fietsen en wandelen, maar ook
andere buitensporters kunnen
op deze beurs terecht. De expo
sitie is op beide dagen geopend
van 10.00 tot 17.00 uur en naast
vertegenwoordigingen van reis
organisaties en verkeersbureaus
is er ook een zogenaamd 'Reizi
gers informeren Reizigers-ge
deelte'.
Verkeersbureau
Turkije erkend
Het Turks Nationaal Verkeers
bureau is per 1 januari 1994 of
ficieel erkend als lid van AN-
TOR, de Vereniging van Buiten
landse Verkeersbureau's in Ne
derland. Het kantoor is geves
tigd aan de Herengracht 451,
1017 BS Amsterdam. Telefoon
nummer: (020)6244006.
Val d'Isère
beste skidorp
Hel Franse skidorp Val d'Isère-
Lac de Tigne (Espace Killy), is
door de lezers van de Financial
Times uitgeroepen tot het beste
skioord van de wereld. Tweede
werd Zermatt (Zwitserland) en
derde Courchevel (Frankrijk).
Batavia gaat in
1995 te water
Het oude VOC-schip 'Batavia',
dat in Lelystad tot in de finesses
wordt nagebouwd, nadert z'n
voltooing. De verwachting is dat
de boot, die zeer veel toeristen
trekt, in de eerste helft van 1995
te water zal worden gelaten. Dat
meldt de NBT-koerier, het
maandblad van het Nederlands
Bureau voor Toerisme. Na de
'Batavia' zullen de scheepsbou
wers beginnen aan de recon
structie van 'De Zeven Provinci-
ërt. het vlaggeschip Van admi
raal Michiel Adriaenszoon de
Ruyter. De continliiteit van de
werf is daarmee voor jaren ze
ker gesteld.
Gouda dit jaar
cultuurstad
Gouda fungeert dit jaar als eer
ste Zuidhollandse Cultuurstad.
Het ligt in de bedoeling dat
Dordrecht (1995), Delft (1996)
en Leiden (1997) zullen volgen.
Gedurende het hele jaar zal
Gouda het middelpunt zijn van
muziek- en dansvoorstellingen
1 I" "ïokzul-
1 Gouda
len c
extra worden belicht.
Wisselen blijft een probleem.
hun treinbed klimmen - met een
voorkeur voor het middelste bed -
trekken volwassenen aanzienlijk vroe
ger dan ze gewend zijn de nachtkle
ding aan. Of er dan geslapen wordt, is
sterk van de persoon afhankelijk.
Luidruchtig
Onze directe buren hadden kennelijk
vooral in het barrijtuig veel relaties.
Ze kwamen regelmatig en luidruchtig
even buurten. We lagen niet naast de
bar, maar toch ta
melijk dicht bij, zo
dat onze coupé
mocht meegenieten
met de uitbundige
groep passagiers
zonder kinderen. Nu
hadden we het ken
nelijk nog redelijk
getroffen, want uit
verhalen en infor
matie 'na afloop'
bleek ons wel, dat de
Alpen-expres rich-
ting Oostenrijk vaak
rumoeriger is dan de treinen naar
Franse of Zwitserse bestemmingen.
Tijdens de nachtrit naar Zeil am See
wordt in het barrijtuig al een redelijk
voorschot genomen op de après-ski
voor jongeren.
Over het comfort valt te twisten,
maar zes man in een coupé vraagt
wel wat organisatie, omdat de be
schikbare bagageruimte krap aan is.
Daarin is dit jaar verbetering geko
men, omdat de 29 van de Duitse reis
organisatie TUI overgenomen rijtui
gen comfortabeler zijn en ruimer. Im
mers die maken een coupé voor vier
personen mogelijk. Dat zijn geklima-
tiseerde couchettes, die aan minder
schokkende treinen gekoppeld wor
den.
De late avond in bed was dus min
der stil dan we gehoopt hadden. Het
werd voor de groten in de coupé een
nacht met veel wakker schrikken.
Daar stond tegenover, dat de lange
weg toch snel werd afgelegd, geen en
kele aandacht voor de weg nodig was
en de rit dus geen aanslag deed op de
voorraad energie, die voor een skiva-
kantie is vereist. Het
ontbijt, na een veel
te vroeg ontwaken
van Mandy en an
dere kinderen, die
elkaar met onge
kamde haren, een
overdosis aan nieu
we energie weer op
zochten, was ver
zorgd en voedzaam.
Intussen hadden
zich de eerste ber-
gen gemeld.
Meteen gevolgd
door de eerste stops: Abc les Bains,
Chamberry, Albertville. Moutiers, het
gemoderniseerde en drukke station,
dat ter gelegenheid van de Olympi
sche Spelen van Albertville (1992) een
facelift heeft gekregen, was voor ons
het overstap-station voor de de bus
naar Valmorel. Daar bleek het het
'wisselen' weer net zo problematisch
te zijn als altijd: vertrekkende gasten
moeten voor tien uur uit de apparte
menten zijn verdwenen, de schoon
maakploegen zijn vervolgens aan de
beurt en de nieuwe gasten hebben
geluk als ze reeds in de voormiddag
Soms begint
après-ski al
in de trein
hun tijdelijke huis mogen betrekken.
Nog moeilijker ligt de situatie bij
vertrek, want dan behoor jezelf tot de
wachtenden, die pas tegen de avond
hun trein voor de terugreis zien voor
rijden. Al die tijd kan gewacht worden
in redelijk comfortabele wachtruim
ten in de Valmorel-appartementen.
Ook dat zijn redelijk plezierige wacht-
plekken voor kinderen, die nauwelijks
kunnen verdwalen en er met elkaar
kunnen ravotten: wat ze dan ook on
vermoeibaar blijven doen met het
groepje kinderen, dat ze van de kin
derskilessen kennen.
Terugreis
De terugreis bleek minder vermoei
end. Kinderen vinden hun weg weer,
spelen gameboy of vertellen elkaar
hun wederwaardigheden. Anders dan
in het dorp, kunnen ze in de trein
nauwelijks verloren raken. Vermoeid
heid van wachten, spelen, een week
skiles in den vreemde, laat ze als een
blok in slaap vallen en ook ouderen
hebben kennelijk de vermoeidheid
voldoende in het lijf om toch te sla
pen in de weer schokkende trein. Het
gezelschap is ook rustiger dan op de
heenreis.
Buiten valt natte sneeuw en we prij
zen ons gelukkig in dit weer niet de
1100 km lange rit per auto te moeten
afleggen. Relatief fit komen we de vol
gende morgen aan in eigen land. In
Rotterdam stappen we over en neemt
Mandy emotioneel afscheid van haar
vriendje onderweg. Voor haar was het
een groot en leuk avontuur.
Met de trein naar de
wintersport. Het wil de laatste
jaren ondanks de inspanningen
van diverse reisorganisaties
niet echt van de grond komen.
Waarom niet? Een onderzoek
naar comfort tussen de rails.
Rumoerig en toch comfortabel.
Schutteren met beddegoed,
maar wel ontspannen reizen.
Buiten valt er natte sneeuw en
binnen vraagt Mandy de
steward hoe ze haar lakentje
moet vouwen.
'Steward, we weten niet hoe het la
kentje moet.' Ze was vier en een half
jaar, heette Mandy en maakte met
haar oma en opa voor het eerst een
grote treinreis. Met de Franse Alpen
Expres naar de wintersport in Valmo
rel. De kleine Mandy loste het 'laken
tjes-probleem' simpel op met een be
roep op de langslopende steward, die
nog voor de Belgische grens zijn ron
de langs de treinstellen had voltooid.
Terwijl voor ouderen zo'n eerste
nachttreinreis vooral bestond uit
schutteren en puzzelen met het be
schikbare beddegoed en op het aftas
ten van de kwaliteit van de medepas
sagiers.
Kinderen hebben daar minder pro
blemen mee. Binnen de kortste tijd
had Mandy haar maatjes in de andere
coupé al gevonden. Het door de trein
stellen banjeren op zoek naar avon
tuur, wat aarzelend gevolgd door een
van de grootouders, bleek al snel voor
de kinderen aantrekkelijker dan de
lange zit op de achterbank van een
auto. Bovendien was er altijd nog de
bewegingsruimte en mogelijkheden
in de coupé zelf, de verkenning van
de medepassagiers, de spelletjes en
het grote avontuur van slapen bij de
groten in een voortjakkerende trein.
Als 'beertje' maar bij haar lag.
Het schudden, bonken, piepen,
knarsen en stoten van de trein was
nauwelijks een dissonant bij het rit
mische geluid van de voortsnellende
trein. Ze viel al vlug in een diepe, zor
geloze slaap, weggestopt onder het
'lakentje'. Bij volwassenen lag dat an
ders. Waar kleine kinderen later in
