'Kritiek Bolkestein? Daar slaap ik prima onder'
Franse communisten
zoeken lijn en leiding
'Een machtig interessante operatie'
Feiten &Meningen
lie
Cai
Voor kinderen is één jaar
van het gezin niet genoeg
VRIJDAG 28 JANUAR11994
«IJDAG
Brinkman: CDA wil uitkeringenmaar ook lonen niet laten stijgen, 'zodat afstand gelijk blijft'
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Heeft beoogd CDA-lijst trekker
Brinkman een verklaring voor
het verlies van 14 tot 16 zetels
van zijn partij in de opiniepei
lingen?
„Als ik die had, gaf ik die on
middellijk", zegt de nu zorgelijk
geen enkele behoefte om daar
aan mee te doen. Ik concentreer
mij liever op de inhoud."
Haalt het kabinet-Lubbers/Kok
de eindstreep?
„Ja, het kabinet haalt de
eindstreep. Er liggen geen bana-
neschillen."
Betekent dit dat Brinkman, die
kijkende fractievoorzitter. „Mis- toch vaak veel kritiek had op het
schien ligt het aan het kabinets- 'stroperige' optreden van de
beleid, gezien de weinig popu
laire maatregelen die genomen
moesten worden. Ten tweede
geeft het nieuwe CDA-verkie-
z.ingsprogram nogal wat discus
sie. Maar ook de wisseling van
de wacht zal meespelen. Als een
sigarenwinkelier de zaak aan
zijn zoon overdoet, zuilen de
klanten de eerste weken ook
zeggen dat de sigaren van zijn
vader lekkerder waren. Zo gaat
dat. Ik zie de cijfers daarom
meer als een tijdelijke inzin
king."
Zo kwaad als hij zich maakt
over de kritiek op zijn stijl van
politiek bedrijven, zo koel en af
gemeten reageert Elco Brink
man op de twijfel van PvdA-
staatssecretaris Wallage en
WD-leider Bolkestein over zijn
capaciteiten voor het premier
schap. „Daar slaap ik prima on
der, hoor." Volgens Brinkman
maken dit soort uitspraken on-
CDA-PvdA-ploeg, het kabinets
beleid tot inzet van de verkie
zingen maakt? „Ik heb het kabi
netsbeleid vier jaar lang verde
digd, ook als het wat ons betreft
wat steviger of sneller had ge
kund. Waarom zou ik er nu voor
weglopen."
Wil dat zeggen dat hij een voor
keur heeft voor doorregeren
met de PvdA? „Ik spreek nog
geen enkele voorkeur uit. Laten
we eerst maar eens afwachten
wat de kiezers zeggen. Kunnen
we samen doorgaan als we bij
de verkiezingen in totaal 76 ze
tels halen? Nee, ik denk van
niet. AI was het alleen maar om
dat D66 in dat geval een flink
aantal zetels gewonnen zal heb- en weigerden op een gegeven
ben. Aan dat feit en aan die par
tij kunnen we dan niet zomaar
voorbijgaan."
Uit die woorden is een heel an
dere gezindheid op te maken
dan tijdens de kabinetformatie
i 1989, toen hetCDAD66
gang in Europa en de agressieve veren we 700 miljoen gulden willen ook niet dat iemand dit
Politii
jlLBURC»
pgevro
ten mes
(2-jarige
an de vr
ben zij h
potief lij
concurrentie van de Aziatische
landen, nopen volgens hem tot
duidelijke keuzes in eigen land.
„Het gaat erom hoe wij heel es
sentiële onderdelen van de ver
zorgingsstaat overeind kunnen
houden. Dat is niet een kwestie
van een procent meer of min
der, maar van een visie, een to
taalvisie. Bijvoorbeeld over las-
Hoe die te verdelen
kwestie van techniek. Daarbij
gaat het om maatwerk. Voor Dc
sommige groepen bejaarden wc
kan misschien de ziektekosten-
premie verlaagd worden, of de
huursubside wat ruimer. Je kunt In
ook denken aan een koppeling
van bepaalde groepen AOW'ers
aan de lonen.
dat niet gedaan heeft, door do^ro
bodem van het bestaan zaktri^
Oï
jrocen
Jizet.d
eel van deze week verwijt Brii|°c°eure
de WD 'flink in de uitke^iijj^ej
tenverlichting voor de onderne- Het gaat het CDA om een indi-
mers. Dat is geen kwestie van viduele benadering. Dat is
CDA-leider Elco Brinkman.
derdeel uit van het gebruikelijke aan de kant zette. De christen-
'katten' in verkiezingscampag- democraten vonden om getals
nes. „Die breng ik onder in de matige redenen de aanwezig
categorie uitglijders. Ik heb heid van D66 niet noodzakelijk
nog verder te onder
handelen. Brinkman: „Dat was
vier jaar geleden. Er werd toen
niet door mij onderhandeld. Ik
ken Van Mierlo als een aardige
man en nog belangrijker: als
een man die nadenkt over de
dingen."
Diezelfde aardige Van Mierlo
zei afgelopen maandag in een
radio-interview dat het voor
hem niet vaststaat dat de groot
ste partij in de regeringscoalitie
de premier levert. Voor hem
kan dat ook de grootste combi
natie zijn. PvdA en D66 samen
dus.
Brinkman wil zich eerst niet
over deze stelling uitspreken.
Dan zegt hij: „Het gaat hier om
een gewoonte. En u weet dat
staatsrecht vóór een belangrijk
deel uit gewoontes bestaat."
Mogen we daaruit opmaken dat
hij het nog steeds een goede ge
woonte vindt dat de grootste
partij de premier levert? „Zo is
dat!"
V erzorgingsstaat
Nog belangrijker dan de vraag
wie premier wordt, vindt Brink-
r de kapitalisten bren
gen, maar van ondernemers
een kans geven om er banen bij
te maken.
Bij de kabinetsformatie moeten
afspraken gemaakt worden over
de belastingaftrek voor zelfstan
digen en de investeringsaftrek
voor bedrijven. Maar ook over
zaken als verhoging van het ar
beidskostenforfait. Die andere
visie betreft ook het over de ge
hele linie uitkeringen en lo
nen nastreven van de nul-
lijn."
Het bevriezen van de uitkerin
gen treft ook de AOW'ers?
„Ja helaas. Vooralsnog kiezen
wij ervoor geen van de uitkerin
gen te laten stijgen. Net zomin
als de lonen, zodat de afstand
gelijk blijft. Als je de uitkeringen
bevriest kan dat echter tot ge
volg hebben dat bepaalde groe
pen in de problemen raken.
Dan heb je het over specifieke
ringen te hakken' omdat zij e
ministelsel nastreeft. De hoogTö'~
van de uitkering bedraagt daai
in 60 procent van het mini- jiSKt
mumloon. Door de uitkeringa
Dat leidt inderdaad tot verschil- vier jaar te bevriezen, zoals htp°R^
len tussen gemeenten in de be- CDA voorstelt, kom je daar napran
handeling van mensen met een een paar jaar ook op uit.
uitkering, uiteraard binnen de „Dat zou kunnen, maar niet apebben
regels en normen. Maar die zijn we de lonen weten te matigenP'nnen
ook in de aanwezige voorzie- Daar komt bij dat ik toch een ran een
fors verschil bespeur in maat-fjer® m<:
voering tussen CDA en WD. M
gemeentelijke taak. De gemeen
ten verdelen de 700 miljoen.
ningen. De ene gemeente kent
wel een maaltijdvoorziening
voor ouderen of apart openbaar Bovendien: politiek is
vervoer en de andere niet. Met centen. Het CDA gaat
die verschillen in uitgangssitua
tie moet je rekening houden.
Datzelfde zie je straks bij de bij
stand waar gemeenten een gro
tere rol gaan spelen."
De aanvulling op de bevroren
AOW wordt afhankelijk ge
maakt van de financiële situatie
van de oudere. Op die manier
haal je toch via de ach terdeur
van het wij-gevoel, geeft de Tjpri
overheid en maatschappelijke
organisaties een plek. De VVdLrecht
staat dichter bij het ik-gevoel. He verk
Zo goed als de PvdA weer teveLntie r
van de staat verwacht. Ik ben Uzen.
dan ook uitermate benieuwd He marl
waar de PvdA nu staat als het Herlanc
om extra banen gaat en hoe zifiagen.
die gaat betalen. Vooralsnog
lijkt het bij de PvdA vooral om
i inkomensafhankelijke AOW herverdeling van lasten en ink
i de vraag wat voor soort be- groepen bejaarden, bijstands-
binnen?
„Dat is uitdrukkelijk niet de be
doeling. Het CDA wil niet ie
mand die tijdens zijn arbeidza-
te gaan. En dat levert mij
mziens geen extra duurzame
groei op."
moeders. Daar hebben we reke- me leven gespaard heeft daar-
ning mee gehouden, daar r
r later bestraffen. Maar v
I10<
Partijcongres luidt einde van tijdperk-Marchais in
CORRESPONDENT
De Franse communisten zijn op zoek naar een nieuwe
lijn en vooral naar een nieuwe leiding. Ruim 1.500 ge
staalde kaders zijn daartoe deze week 5 dagen lang bij
een in de Parijse voorstad Saint Ouen, waar zich in de
plaatselijke sporthal het 28ste partijcongres voltrekt.
tie, zoals de eerste dagen van
het partijcongres hebben aan
getoond.
Dissidenten die zijn er te
over hebben nog steeds niet
het recht zich als stroming bin
nen de partij te organiseren en
er mag alleen worden gediscus
sieerd over voorstellen van de
partijleiding. Een gang van za
ken die tot steeds meer tanden
geknars leidt. Maar de wanho-
prominente
Het congres heeft bij voorbaat
al het stempel 'historisch' mee
gekregen. Om te beginnen om
dat het 't eerste congres van de
Parti Communiste Francais
(PCF) is sinds de ineenstorting
van het Sovjet-systeem. Maar
meer nog omdat het congres
het einde van een tijdperk in
luidt, dat van Georges Marchais. pige oproepen
De 73-jarige neo-stalinist die de dissidenten tot radicale
partij sinds 1972 als secretaris
generaal met ijzeren hand heeft gres weinig kans.
geleid, neemt morgen afscheid. De vaak vele
Wie zijn opvolger wordt, is de
deringen maken tijdens dit c
spraak van Georges Marchais
erkelijke inzet van de 5-daagse bij aanvang van het congres,
de
communistische hoogmis al
staan er ook enkele andere ir
ressante onderwerpen op de
agenda, zoals herziening van
partijstatuten. Na ruim 70 jaar
staan de Franse communisten
op het punt het principe van
het 'democratisch centralisme'
naar de prullenbak van de ge
schiedenis te verwijzen.
Dat principe (vrij vertaald: als
de leiding eenmaal een besluit
heeft genomen, moet iedereen
waarin alle te n
opvolger al uitgekozen. Die is
vrijwel zeker afkomstig uit het
huidige Politburo; het 21 leden
tellende dagelijks bestuur,
waarin Marchais zich de afgelo
pen decennia met vrijwel louter
getrouwen heeft omringd.
Naar verluidt heeft Marchais de
afgelopen weken alle leden van
het Politburo onder vier ogen
uitgebreid ondervraagd over
hun voorkeuren en ideeën.
Marchais is daardoor de enige
die weet wal iedereen denkt en
waarschijnlijk de enige die de
naam van zijn opvolger al kent.
Pierre Zarka (46), adjunct-direc
teur van het partijorgaan l'Hu-
manité, Alain Bocquet (48)
voorzitter van de parlements-
fractie en Francis Wurtz (45),
buitenlandsecretaris van de
PCF, worden het vaakst ge
noemd. André Lajoinie (62),
lange tijd de nummer 2 van de
partij, lijkt een kanshebber als
compromisfiguur als er binnen
t voorgekauwd, bleef dit het dagelijks bestuur geen dui-
keer achterwege. Marchais liet delijke meerderheid v
de honneurs over aan Robert
Hue, een lid van het dagelijks
bestuur. Marchais nam tijdens
de eerste dag van het congres
niet eens het woord, alsof hij
demonstratief duidelijk wilde
maken dat hij niet langer dege
ne is die alles bepaalt.
De schijn bedriegt echter. Mar
chais heeft zijn afscheid tot i:
erder zijn mond houden) heeft de kleinste details voorbereid.
70 jaar lang ieder begin
terne democratie onmogelijk
gemaakt. Zelfs voor de Franse
communisten, jarenlang rechter vooral omdat Marchais de ge-
de 3 anderen is te vinden.
Degene die morgen als winnaar
uit de bus komt, staat voor een
niet geringe taak. De PCF zal
onder zijn leiding een radicaal
andere koers in moeten slaan
om in de toekomst een meer
dan marginale rol in de Franse
politiek en samenleving te kun
nen spelen. De eens zo machti
ge PCF stelt buiten enkele
traditionele bolwerken elec
toraal nauwelijks nog iets voor.
tisch centralisme afschaft, is dat De nog altijd invloedrijke com-
de leer dan hun kameraden
waar dan ook, is dat niet meer
van deze tijd. Maar het afschaf
fen van het democratisch cen
tralisme alleen maakt van de
PCF nog niet onmiddellijk een
schoolvoorbeeld van democra-
schiedenis in wil gaan als de
grote hervormer van de PCF e
niet als de man die de partij
electoraal naar de afgrond en
intellectueel in een ernstig iso
lement leidde. En volgens inge
wijden heeft Marchais ook zijn
munistische vakbond CGT heeft
steeds minder de neiging om
naar het pijpen van de partijlei
ding te dansen.
Maar veruit het grootste pro
bleem is de intellectuele en
ideologische crisis binnen de
partij. Onder Marchais heeft de
Gezinnen die rekenen op gratis
kaartjes voor de Efteling en het
Dolfinarium tijdens in-het inter
nationale VN-jaar van het gezin cent van de
komen bedrogen uit. Het Natio
naai Comité is niet van plan om
een jaar van toeters en bellen te
organiseren. „Het moet wel een
beetje inhoud hebben", vindt
voorzitter Corry Moolhuysen-
Fase.
Hoewel het jaar van het gezin
deze week op een ouderwetse
manier werd geopend met
kinderkoor, toneelstukje met
giechelende leerlingen en een
muzikaal intermezzo door een
gezinskwartet mag de bood
schap van het Nationaal Comité schikking
gerust vooruitstrevend worden ten, variërend
genoemd.
Zo wordt allereerst de traditio
nele definitie van gezin op de
helling gezet. Een gezin bestaat
rijgt 2
fillig
gezin geboren, eenderde van or(jen
hen maakt vervolgens een ech u
scheiding mee. Als we de sa-
mers meerekenen, gaat
de helft. Negentig pro
die beslui
alleen verder te gaan, heefi n hee
ameze
Vietn
ietnar
binnen 5 jaar weer een relatie.
Mensen maken dus vele soor
ten gezinnen mee in hun lever
Wie zijn wij om iets traditionee eun
of alternatief te noemen? Het
zal ons een zorg zijn, zolang de<je
mensen hun verantwoordelijk
heid piaar nejpen: voor,eJkaai;
en voor de kinderen".
Het Nederlandse jaar van het
gezin wordt niet alleen een jaai
van woorden. Het comité heeft 0
1,2 miljoen subsidiegeld ter be jenci.
'n 30 projec-
een hand
boek voor allochtone moeders
tot een speciaal kinderprogran|'ontra
ma van circus Elleboog. Er
staan verschillende internatio-
ïet N
irugke
letna
sjech
md. i
niet langer uit vader, moeder en nale congressen op het pro-
Georges Marchais tijdens het 28ste congres van de Parti Communiste Frangaise. Het wordt zijn laatste con
gres als secretaris-generaal. foto epa michel cangne
PCF nooit een antwoord op de volger daar wel toe in staat is. ook de PCF rijp voor de prullen-
snel veranderende tijden gevon- Zo niet, dan lijkt niet alleen het
den. Het is de vraag of zijn op- democratisch centralisme, maa
kinderen. Een gezin
een 'leefeenheid waarin kinde
ren worden verzorgd of opge
voed'. Of nu twee vrouwen of
twee mannen een kind in huis
hebben, maakt niets uit. Alle sa
menlevingsvormen zijn gelijk
waardig in de ogen van het co
mité. Aangezien velen daar ech- tie.
ter nog heel anders over den- Niemand kan
ken, is dit gezinsjaar ook uitge
roepen tot het jaar van het pu
blieke debat.
Gedebatteerd wordt er dan ook
volop. Op de Veluwe vraagt
men zich af of er soms wordt
getornd aan de bevoorrechte
status van het gezin. De geë
mancipeerde kant van Neder
land maakt zich juist druk over
de nadruk op het traditionele
gezin, waar ongetwijfeld de al
leenstaanden de dupe van wor
den.
Moolhuysen vindt de kritiek tot
nu toe niet veel hout snijden.
„De aandacht is sterk gericht op krijgen minder kansen om zich
De 5
aal n
oekei
letnc
gramma met als onderwerpen
onder meer de positie van kin
deren van vluchtelingen, het
eenoudergezin, de adoptie en
de ontvoering van kinderen.
Tijdschriften als Margrieten L
belle beraden zich nog over eenieeft
artikelenreeks of een puzzelac-
het jaar
het gezin heen, zegt Moolhuy
sen, vooral de politiek niet. Ze
maakt zich ernstig zorgen over
de bezuinigingswoede van de
overheid. Over de verharding
van de maatschappij, de af
braak van de verzorgingsstaat,
„Een groot aantal gezinnen leei
in Nederland op de rand van d
relatieve, armoede. Bezuinigin
gen komen toch het hardste aai
bij de mensen aan de onder
kant. Uitkeringen worden ver
laagd, huursubsidies verdwij
nen. En wie worden daar de du
pe van? De kinderen, want zij
alternatieve leefvormen, i
we stellen het traditionele gezin
niet achter. Negentig procent
van de kinderen wordtin zo'n
Dr<
alle
.as
inks
tij zij
ontplooien. Wat dat betreft is ]n
één jaar van het gezin niet ge- J)abl
noeg".
'T HARDE CHARLES HASSELMAN
Diep weggedoken in zijn kraag
beent overste W. van Dullement
over het militaire los- en laad-
perron in 't Harde. „Vreselijk",
bromt hij somber naar de lucht
kijkend als de zoveelste bui los
barst. „Maar ja, in Bosnië is het
nu 35 graden onder nul, we bof
fen hier nog", relativeert hij.
Van Dullement is de plaatsver
vangend commandant van het
support command. De strie
mende wind trotserend houdt
de overste een oogje op het be
laden van de twee treinen waar
mee de eerste groep van 114
kwartiermakers van dit Neder
landse VN-bataljon naar Bosnië
vertrekt.
Het transport, dat gistermiddag
is vertrokken, zal morgen in het
Kroatische Zagreb aankomen.
De eindbestemming ligt in
Lukavac in het oosten van Bos
nië. Vanuit die plaats zal het
support command logistieke
steun verlenen aan het Neder
landse'VN-infanteriebataljon
(bestaande uit de luchtmobiele
brigade) dat volgende maand
naar Bosnië wordt overge
bracht.
„Wij zijn een soort facilitair be
drijf", aldus de overste. De een
heid zorgt dat het infanterie-
bataljon te eten en te drinken
krijgt, dat er diesel is voor de
voertuigen en kerosine voor de
helikopters. „Maar we houden
ons ook bezig met zaken als de
postvoorziening. En, als het no
dig is wat ik niet hoop zor
gen we ervoor dat er voldoende
munitie is."
Op het perron hijst intussen een
enorme kraan één van de twaalf
spierwitte containers op een
wagon. Ook is een begin ge-
maakt met het laden van de
VN-vrachtwagens en aanhan
gers.
Van Dullement spreekt met
nauwelijks verholen trots over
een 'machtig interessante' ope
ratie. In totaal worden de ko
mende weken 250 containers,
400 voertuigen en ruim 1.200
manschappen.
Eén van hen is de 22-jarige Lia
Harms uit Soest. Na een partij
gevechtsrantsoenen te hebben
overgeladen, is Harms in één
van de twee slaapwagens quasie
ongerust op zoek naar de 'vrou
wencoupé'. Mannelijke colle
ga's van het le legerkorps uit
Apeldoorn zijn joelend in de
weer met het uitklappen en tes
ten van de slaapplaatsen. Pro
bleem voor Harms is dat er drie
vrouwelijke militairen met de
treinen meegaan, terwijl een
coupé zes couchettes heeft. Of
ze de nacht tegemoet gaat in
een gemengde coupé blijft
vooralsnog onduidelijk.
Van het naderend afscheid van
huis en haard lijkt ze niet erg
onder de indruk. „Het is maar
voor zes maanden. Het is een
job die nu eenmaal moet wor
den gedaan. Ik heb er geen pro
blemen mee. Ik zie het als een
hele mooie ervaring. En ik vind
het nu eenmaal leuk om mijn
grenzen te verleggen. Het zal
best wel eens moeilijk worden.
Maar we slaan ons er wel door
heen."
Een paar coupé's verder wor
stelt ritmeester P. van Egmond
uit Steenwijk met het bela
dingsschema van de treinen.
Dat is een heel gedoe. „Er is
meen ik geen vrachtwagen die
met z'n oorspronkelijke aan
hanger erachter de trein opgaat.
Dit heeft te maken met het ge
wicht van een combinatie. Maar
ook met de optimale benutting
van de ruimte. Van Egmond is
van de sectie 2 informatie en
veiligheid, 'een soort geheim
agent, maar dan in uniform',
grapt hij. Hij moet ervoor zor
gen dat het kamp stralcs goed
wordt beveiligd. Hij ziet de mis
sie vol vertrouwen tegemoet.
Dat geldt ook voor overste Van
Dullement die nog steeds reso
luut over het perron heen en
weer beent. „Ik denk dat het
met de veiligheid van onze
mensen wel goed zit. Maar het
is natuurlijk wel zo dat wij als
support command minder risico
lopen dan de luchtmobiele
brigade zelf. Als het 'loodgehal-
te' in de lucht te hoog wordt,
staken we de transporten ge
woon tot de situatie verbetert."
De transporten in Bosnië zijn
volgens Van Dullement het
meest uitdagende onderdeel
van het werk. Hij wijst erop dat
de voertuigen 30.000 liter
brandstof per dag nodig heb
ben. „Dat moet wel allemaal
worden aangevoerd. En dat gaat
niet over snelwegen. Nee, me
neer. Dat gaat over zeg maar
gerust geitepaden.
Volgens sergeant D. Middel
koop van de herstelcompagnie
uit Soesterberg zullen de terrei
nomstandigheden heel wat
werk voor zijn monteurs ople
veren. Middelkoop gaat voorlo
pig met vijf onderhoudsmensen
op weg. Eind volgende maand
zullen van de op te heffen her
stelcompagnie ongeveer hon
derd man in Bosnië zitten.
Voor Middelkoop is het zijn
tweede VN-missie in het voor
malige Joegoslavië. Vorig jaar
zat hij in Zagreb. „Dit wordt an
ders. We zitten nu midden in
Klaar voor de
Bosnië. En iedereen weet dat Ook Van Dullement onder- baar niet draagt. En dat is met [p]
daar vreselijke dingen gebeu- schrijft de motivatie van zijn de groene baret wel eens an-
ren. Iedereen is zich terdege be- manschappen. „Die blauwe ba- ders."
wust van de risico's. Maar die ret. Daar zijn ze toch geweldig
nemen we op de koop toe. Dit trots en dus zuinig op. Er is er
werk moet gewoon gebeuren." niet één die hem in het open-
