Een verstrooide professor met enorme oogkleppen - De sterren Het handschiift De geest Cruijff VRIJDAG 28 JANUAR11994 Maaijke Klein Schiphorst, astrologe te Zaanstad, heeft voor een karakteranalyse van de Stier Johan Cruijff de sterren ge raadpleegd, overigens zonder van tevoren te weten dat het om Cruijff ging. Zij komt tot de volgende, zeer beknopte bevindin gen: De eerste indruk. Deze man is een over heersende persoonlijkheid, treedt zijn om geving zelfbewust maar welwillend tege moet. Ervaart zichzelf als een middelpunt. Loyaal en edelmoedig tegenover degenen die betrouwbar bleken. Hecht aan goede omgangsvormen. Zijn aantrekkingskracht en weerstandsvermogen zijn groot. Levens genieter. Energiek, levendig en tempera mentvol, eerzuchtig, dominant, trots, auto ritair maar genereus. Houdt van een com fortabel leven. Zijn reputatie, zijn functioneren in de maatschappij. Rustig, aardig. Ook hier een levensgenieter in optima forma. Neiging tot conservatisme. Toegewijd aan zijn werk, dwingt hierin respect af: streeft naar perfec tie. Eenmaal ingenomen standpunt kan hij moeilijk loslaten. Ook aanwezig koppigheid en halstarrigheid. Is geen snelle starter, een maal werkend stabiel werktempo, een groot doorzettingsvermogen. Goedmoedig en trouw en zelden boos. Maar eenmaal boos, een dolle stier gelijk. Wil een veilig leven, met weinig veranderingen. Zoekt emotio nele en materiële zekerheid. Artistiek talent. Oefent via zijn beroep/reputatie een grote invloed uit. Hoe deze persoon communiceert. Snel denk- en bevattingsvermogen. Scherpzin nig en ook tamelijk scherpe manier van for muleren. Emotioneel strijdlustig, houdt van debat. Ironisch en bepaald kritisch (gebrek aan tact). Een scherp waarnemingsvermo gen, doorziet snel iemands zwakheden. Heeft originele ideeën en is impulsief. Tien jaar geleden, toen Cruijff 37 was, pu bliceerde het voetbalblad Elf een stukje handschrift van hem. Op grond daarvan maakte Marjan Rebel, grafologe te Zand- voort, een karakteranalyse. Tevoren wist ze niet van wie het handschrift was. Schrijver, een jonge man, is een praktisch mens, gekenmerkt door een onrustgevoel. Het schrijven gaat te langzaam, er moet te veel gedacht worden voor het op papier' staat. Hij kan beter gaan typen, aangezien hij bij elke letter de pen van het papier haalt. Kan beter praten en zich de 'ouwe jongens krentenbrood'-mentaliteit bezigen, daar komt hij een heel eind mee. Is open op het eerste gezicht, in voor een geintje, maar achter dit alles zit hij in een hokje van het eigen ik. Opportunisme is een wapen in zijn vlag. Hij zit gevangen tussen qigen kunpen, stjjf- Icóppigneid, trots,'matigheid, briljante inge vingen en acties, en kwetsbaarheid. Hij is slordig, maar zal daarvan weinig last hebben; „ze nemen mij maar zoals ik ben". Faalangst is aanwezig, maar daat zet hij zich overheen door zijn grote 'ik-gevoel'. Wil graag aardig gevonden worden, dat sterkt zijn eigenwaarde. Heel ruim naar buiten toe, maar tot hier en niet verder. Prettig mens in de omgang, maar moeilijk voor zichzelf. René Diekstra, hoogleraar psychologie in Leiden en medewerker van deze krant, be keek een videoband van het programma 'Barend en Van Dorp' waarin op 29 de cember Johan Cruijff te gast was. Onder staand Diekstra's indrukken. „Vooraf: van jongs af aan heb ik grote be wondering voor Cruijff gehad. Ten eerste voor de voetballer, maar ook voor dat jochie uit Betondorp dat psychologisch waar schijnlijk niet helemaal toegerust was voor de wereld waarin hij tereent is gekomen, maar waarin hij toch behoorlijk overeind is gebleven." „Bij het kijken had ik twee associaties. De eerste is dat er iemand zat die het helemaal niet zo makkelijk heeft gevonden om ja of nee te zeggen. Vermoedelijk hoopte hij dat de feiten voor hem zouden beslissen. Er zijn heel succesvolle mensen die vaak door an dere voor allerlei zaken worden gevraagd, die die verzoeken vooral als ze op hoog niveau liggen, zoals in dit geval op zich zelf strelend vinden, maar tegelijk aanhik- ken tegen de extra belasting en de mogelijk heid van falen. In die tweeslachtigheid ge vangen zeggen ze dus niet uitdrukkelijk nee, maar vertonen ze op een gegeven mo ment het patroon dat ze, iedere keer als ze gevraagd wordt uitsluitsel te geven, hun ra dio uit de lucht halen, niet opbellen, geen contact geven." „Het zou me niet verbazert als dat in het geval van Johan ook heeft gespeeld. Aan de ene kant moet hij natuurlijk hebben gewe ten: dit zou een kans zijn om op een WK nog eens te schitteren en in zekere zin weer goed te maken wat in 1974 zo jammerlijk verloren is. Terwijl hij aan de andere kant toch echt de vrees moet hebben.gehad dat hij zou falen." „Ik denk dat ook meegespeeld moet heb ben, en hij zei dat ook een paar keer, dat zo'n project op je nemen een geweldige emotionele en fysieke inspanning betekent. De vraag doet zich voor of hij zichzelf nog wel helemaal in staat achtte om dat goed te verwerken. Wat ik aardig had gevonden: als hij dat ook gezegd zou hebben. Mensen hadden hem dat helemaal niet kwalijk ge- Verder blijkt hij niet zo taalvaardig en heeft hij het mede daarom helemaal niet zo makkelijk om met de benen op tafel te zeg gen: Luister eens Johan, hoe ga je hier nu mee om? Vermoedelijk zit in zijn persoon lijkheid dat hij dat niet goed kan, en ik denk dat zijn gesprekspartners daarmee rekening hadden moeten houden. En dan ofwel snel ler duidelijkheid hadden gehad vermoe delijk een nee of hem op een fatsoenlijke manier over de streep hadden gekregen." Leven en werken van Johan Cruijff Henny Cruijffs sportwinkel aan de Amsterdamse Elandsgracht. Juist op deze winkel had hij zijn zinnen gezet, want de broertjes Cruijff kochten hier ooit hun eerste voetbalschoenen. FOTO UNITED PHOTOS DE BOER POPPE DE BOER De foto valt meteen op. Hoewel de werkkamer van Henny Cruijff behan gen is met allerhande posters, foto's, vanen, shirtjes en bekers springt deze plaat er gelijk uit. Twee kleine jonge tjes, een trotse vader en een bal. Ui teraard een bal. Want het gaat om de broertjes Cruijff, zeven (Henny) en vijf (Johan) jaar oud, met vader Ma- nus in het midden. Gemaakt in het voorjaar van 1952. Als deze foto ter sprake komt, stokt de woorden stroom van Henny Cruijff even. ,,Ach, leefde onze vader nog maar", klinkt de weemoed door in zijn stem. ,,Dan waren een heleboel dingen an ders gelopen." HAARLEM EDWIN STRUIS en RONALD FRISART Als voetballer magistraal, als mens omstre den. Dat is het leven van Johan Cruijff in een notedop. De goals waarmee hij keepers als Ton Thie, Jean-Marie Pfaff, Leao en Edward Metgod te kijk zette, staan bij alle voetballiefhebbers nog steeds op het net vlies gebrand. Geniaal, in een woord. Daar zijn alle (voetbal)schriftgeleerden het over eens. Buiten het veld liggen de zaken anders. Zijn broer Henny, eigenaar van drie sport zaken en een groothandel, windt er geen doekjes om. „Daar laat Johan een spoor van narigheid achter", zegt hij zonder aarzeling. „De invloedssfeer waarin hij zit, is niet altijd optimaal. Plus natuurlijk dat je zaken moet doen met mensen die als betrouwbaar te boek staan. Maar helaas, en dat heeft de ge schiedenis bewezen, heeft Johan niet altijd een gelukkige hand van kiezen gehad. Dat is zijn noodlot." De gedachten van Henny Cruijff dwalen daarbij af naar de Amsterdamse Nassauka- de waar Cor Coster domicilie heeft. Die zich,, sipds het huwelijk van zijn dochter banny met de voetbalvedette, nu 25 jaar geleden, uitdrukkelijk mengt in de wandel en vooral handel van Johan Cruijff. „Met het verhaal-Coster ben ik het vanaf het begin niet eens geweest. Als onze vader nog had geleefd, was dit nooit gebeurd. Dan had Coster geen kans gekregen. Nee, Coster heeft zich nooit opgedrongen, het is erin geslopen. En dan kan je niet meer te rug op een gegeven moment. Het is geen medewerker die je kan ontslaan, het is fa milie." Schoon schip De 48-jarige ras-Amsterdammer zou het, zeker na de mislukte onderhandelingen tussen Johan Cruijff en de KNVB, wel we ten. „Het zou voor mijn broer heel goed zijn om eens schoon schip te maken. Ook ge zien Costers leeftijd (73, red.). Laten ze een nieuw gezicht nemen dat voor alle partijen, de KNVB incluis, acceptabel is. Zo iemand als Ella Adriaanse bijvoorbeeld, die ook de zaken voor Dennis Bergkamp regelt. Een jonge, clevere juriste met uitstraling. Die heeft Johan nodig." Cruijffs broer is niet de enige die vraagte kens zet bij de begeleidingsstaf van de Ver losser uit Vinkeveen, zoals een van zijn vele bijnamen luidt. Een ingewijde die anoniem wenst te blijven, verwijt de omgeving van Cruijff 'kameleon-gedrag'. „Johan verza melt mensen om zich heen die niet erg kri tisch voor hem zijn. Zijn omgeving neemt de schutkleur van hem aan en waant zich langzamerhand ook onaantastbaar. Ik denk dat dat hele kamp zo'n beetje de mentaliteit van Jos Staatsen (voorzitter KNVB-sectiebe- stuur betaald voetbal, red.) onderschat heeft." Dat moet inderdaad een boeiende con frontatie zijn geweest, eind november in Barcelona. De bedrijfsanalist Jos Staatsen en de praktijkman Johan Cruijff. De man die met chirurgische precisie bedrijven doorlicht en daarbij geen ruimte laat voor sentimenten tegenover de man „die praat met armen en benen" (citaat Godfried Bomans). „Verplaats je nou eens even in de denk wereld van Johan", analyseert Henny Cruijff Vader Manus Cruijff poseert trots met zijn zoontjes Henny (links) en Johan. Het is april 1952, de onderhandelingsmethode van zijn broer. „We komen uit een middenstandsgezin, va der was gewoon groenteman. En als je dan op de centrale markt loopt e gulden voor een kist appelen dat met een handdruk, dan kost diezelfde kist een kwartier later geen vijfeneenhalve gulden. Dat is een code. Vergelijk het maar met de boeren die handjeklap doen. Als Jo han Staatsen een hand geeft en zegt 'Ik ben akkoord', dan is voor hem de zaak afgeslo ten." Wat volgt is een onvervalst staaltje Am sterdams volkstoneel. Henny Cruijff beeldt in woord en gebaar de ontmoeting tussen Staatsen en zijn broer uit. „Zo gaat dat. Staatsen zit op hem te wachten. Nou, daar komt Johan binnen. Vraagt Staatsen: 'Jo han, ga je nog mee naar het WK?' Johan: 'Ja, dat weet je toch. Dat is goed.' Staatsen: 'Ja, maar doe je het ook?' Cruijff: 'Man zeur niet. Ik heb het je toch gezegd. Zeik niet. Je weet toch dat ik ga. Nou, wat moet je dan verder aan m'n kop zeuren. Ga nu naar mijn advocaat en regel de rest met die gas ten. Dag.' Nou, dan is-ie alles weer verge ten. Dat is Johan. Als-ie een beslissing heeft genomen, is-ie dat meteen weer kwijt. Want als-ie dat niet doet, wordt-ie stapelgek. Je weet niet half wat die jongen aan z'n kop heeft." Oogkleppen En dan houdt de trainer van Barcelona zich alleen nog bezig met voetbalzaken, als we zijn broer mogen geloven. „Hij loopt met enorme oogkleppen op. Het is alleen maar voetbal. Voor de rest interesseert het 'm niks. Of het nou geld is, of dit, of dat, het in teresseert hem niet. Het is net de verstrooi de professor. Een briljante man in een klein segment (houdt de handen erg dicht bij el kaar). Hij is zo enorm gefocust op zijn vak gebied. Zo erg, dat hij bijna een vakidioot is. Hij wil het liefst ook nog zeggen dat de gras sprieten voor het voetballen het beste op 1,1 millimeter afgeknipt kunnen worden. Want bij 1,2 millimeter heeft de bal de juis te snelheid niet meer. Dat is zijn denkwe reld. Hij diept het uit tot in het zoveelste deel van een molecuul." Voetbal, voetbal, dan een hele tijd niets en dan weer voetbal dat lijken de drie hoofdbestanddelen te je biedt vijf zijn waaruit het leven van Johan Cruijff is je bezegelt opgebouwd. Dus het predikaat 'geldwolf, al bijna drie decennia lang in de volksmond het synoniem voor Johan Cruijff, lijkt zijn doel voorbij te schieten. Als voetbal de hoofdmoot vormt, dan kan geld toch niet zó belangrijk zijn? Of... Henny Warmenhoven, jarenlang namens Adidas materiaalman bij het Nederlands Elftal, denkt er het zijne van. „Hij was altijd met geld bezig. Zelfs tijdens het kaarten in het vliegtuig werd hij gek van het geld. Hij lette ook altijd op bij foto's die er gemaakt werden van Oranje-spelers. Vroeg zich al tijd af of er wel voor betaald was." „Natuurlijk zit Cruijff op de penning", weet een insider. „Maar hij is wel veran derd. Hij schijnt nu wel eens iemand een drankje aan te bieden, dat heeft hij nog nooit van zijn leven gedaan. Het is een be zig mens. En zeer geëngageerd in het the ma geld verdienen." Have-nots Een andere ingewijde nuanceert de geld zucht van Cruijff. Je moet je voorstellen, het is een man die in Betondorp is opgegroeid tussen allemaal have-nots. Hij is z'n milieu wat dat betreft wel een klein beetje ontste gen. Dat maakt ook wel dat je wat gevoeli ger bent voor centjes, dan wanneer je rijk bent opgevoed, aldus deze zegsman. Volgens Henk Bergsma, de persvoorlich ter van Fame International, de BV waarin het merk Cruyff Sports is ondergebracht, is Cruijff zelfs het tegendeel van een geldwolf. „Dat blijkt nu ook wel weer. Als hij mee was gegaan naar het WK, was hij daar de minst verdienende coach geweest." „Met Cruijff moet je praten in voetbalter men en niet in economische termen", meent zaakwaarnemer Cor Coster. „Die jongen weet wel centjes te verdienen, maar dat doen wij voor hem. Bij Cruijff moet je verder kijken, dan leer je hem kennen. Hij is vaag voor een ander, warrig, maar mensen die hem goed kennen weten dat-ie heel an ders denkt Hij is vrij simpel, zo simpel dat het ingewikkeld lijkt." Maar wie trekt nu aan Johan Cruijffs touwtjes? Is dat Harry van Mens, de advo caat die hem zowel juridisch als belasting technisch begeleidt; is dat zijn schoonvader Cor Coster, of houdt Cruijff zelf de touwtjes strak in handen? Henk Bergsma twijfelt geen seconde. „Dat onderscheid dat Staat sen steeds maakt tussen de mens Cruijff en de BV Cruijff is absolute onzin. Uiteindelijk is het Johan die beslist. Op alle terreinen. Ik geef een voorbeeld. Als hij niet met Cruyff Sports dik langs de lijn wil staan, kan ik nog tien keer schreeuwen dat het heel belang rijk voor mij is, maar hij doet het gewoon niet." Andere bronnen bevestigen deze opvat ting. „Cruijff is een goede zakenman. Deze man heeft zo weinig geleerd in zijn leven en is zo'n verschrikkelijk natuurtalent, die moet volgens mij superintelligent zijn." Een andere ingewijde denkt dat de rol van Coster zo langzamerhand is uitge speeld. „Cruijff schakelt Coster niet meer in. Coster doet nog wel alsof hij van alles re gelt, maar de werkelijkheid is dat Cruijff al les zelf beslist. Die verhouding Coster- /Cruijff is helemaal niet zo geweldig." Al eerder kwam de relatie schoonzoon schoonvader onder druk te staan. In de pe riode dat Cruijff als voetballer uitkwam voor Barcelona, in de jaren 1973-1978, besloot 's lands beste voetballer dat het tijd werd om op eigen benen te gaan staan. 'Ome Cor' werd hartelijk bedankt voor bewezen diensten en Cruijff vond in Michel Georges Basilevitch een nieuwe compagnon. Vol gens broer Henny „een goed geklede str ontvlieg". Maar wel eentje die de familie Cruijff veel geld afhandig wist te maken. Cor Coster mocht puinruimen. „In die pe riode heeft Coster voor Johan wel goed werk gedaan erkent zelfs Henny Cruijff. „Toen heeft-ie hem behoorlijk uit de stront gehaald. Die Basilevitch heeft Johan een flinke stuiter gekost." Waar sommigen reppen over zijn hele vermogen (in die tijd geschat op zeker twaalf miljoen gulden) becijferen anderen zijn verlies op een aanzienlijk lager bedrag. „Want tsja, hoever zit iemand echt aan de grond", aldus een goed geïnformeerde bron. „Dat hangt van het perspectief af. Als iemand van plan is om als hij klaar is vele miljoenen te hebben, dan kun je zeggen dat Cruijff volgens zijn eigen ideeën ver bene den par zat. Maar denk nou niet dat hij on der een brug moest slapen." Die 'clochard-variant' wordt wel gehan teerd door Hans Muller, Cruijffs eerstvol gende zakenpartner na het échec met Basi levitch. „Geloof me nou, hij zat totaal aan de grond. Totaal. Hij zat absoluut rock- bottom. Ik meen ook dat-ie toen een nacht, toen hij het zich allemaal realiseerde, in z'n eentje door Barcelona heeft gezwalkt. Aan de hand van Muller, destijds direc teur van confectiebedrijf Euro-Fashions, steeg Cruijff opnieuw naar grote hoogten. De voormalige waterpolo-international in troduceerde Cruyff Sportswear op de sport - kleding- en sportschoenen-markt, richtte op Curasao Cruyff Associates NV op, waar de royalty's slechts gehinderd door een belastingdruk van drie procent terecht kwamen en zorgde en passant dat Cruijff ook weer onder dak kwam in de Nederland se competitie. Bij Ajax waar hij op 6 decem ber 1981 een indrukwekkende rentree maakte tegen Haarlem. Muller: „Ik heb er destijds veel tijd en moeite en ook wel wat geld in gestoken om hem weer op het paard te helpen. Dat paard heeft hij natuurlijk-zelf fantastisch bereden, anders was hij nu niet waar hij nu is." Ook aan deze samenwerking kwam afge lopen jaar bij het faillissement van Euro- Fashions een abrupt einde. De manier waarop dat gebeurde, stoort de afgelopen dinsdag 57 jaar geworden Muller nog steeds enorm. „Op het laatst heb ik niets meer van Johan vernomen. Toen hij in dezelfde situa tie verkeerde, heb ik me voor hem het vuur uit de sloffen gelopen. En nu krijg je niet eens een telefoontje. Ia, dan vergaat mij de lol een beetje. Toen hij in de penarie zat, was iedereen goed genoeg om voor hem te lopen." Geen problemen De laatste domper, de afgesprongen onder handelingen met de KNVB, is nog maar nauwelijks verwerkt in het Cruijff-kamp. Cor Coster: „We waren er namelijk absoluut van overtuigd dat we geen problemen zou den krijgen. We zijn er van uitgegaan, en zeker lohan zelf, dat het allemaal niet zo moeilijk zou worden. Het wordt nog steeds niet zo geloofd, maar wc zijn nog steeds on gelooflijk verrast." Een andere ingewijde houdt het erop dat er sprake is geweest van „een zekere nonchalance van de kant van Johan. Zo van: dat redden we wel, of dat komt wel. Ze wachten maar eventjes." Dat verklaart ook het uitblijven van een belletje richting Jos Staatsen die daar ver scheidene malen om vroeg. „Cruijff had best kunnen bellen", vindt Hans Muller. „Als Johan hier vroeger op kantoor kwam. was het enige dat hij bij ons deed: bellen. En of dat nou mister Kissinger was of ko ning Juan Carlos of weet ik veel, you name it en hij belt. En Johan heeft een fabelachtig geheugen voor telefoonnummers, absoluut fabelachtig." Andersom lukte dat in ieder geval niet. Jos Staatsen, de voorman van het KNVB- sectiebestuur, probeerde een paar keer te vergeefs in contact te komen met Cruijff. die minimaal twee keer per jaar zijn (gehei me) telefoonnummer laat wijzigen. Henk Bergsma van Fame International zet vraagtekens bij die pogingen van Staat sen. „Kijk, als Cruijff morgen drie trainings kampen heeft, nee. dan heeft bellen weinig zin. We weten echter wel precies waar hij zit. En 's zondags na het voetballen krijg ik hem zo aan de lijn als het moet. Ik ga die man niet elke zondag bellen, maar het zou gewoon kunnen.-Ik heb, ook in de week dat er beslissingen genomen moesten worden, contact met hem gehad. Dus Henk Bergs ma, en ik ben geen KNVB-bobo, kan hem wel bereiken. En dan zegt Staatsen dat het hem niet lukt. Gaat er bij mij niet in." Het onbegrip moet groot zijn in huize Cruijff, een neo-classicistisch optrekje (met een waarde van circa twee miljoen gulden) uit 1917 aan de Calle Margenat in de Bar- celonese wijk Bonanova. „Natuurlijk", ver moedt broer Henny. „Hij heeft er alles aan gedaan. Hij heeft met Barcelona onderhan deld, hij heeft z'n gezondheid laten chec ken, dit moet voor hem een enorme teleur stelling zijn. En naar gelang de tijd vordert, zal de frustratie steeds groter worden." Cor Coster: „Johan vraagt zich nog elke dag af hoe het nou precies zit. Hij gaat nu ook spoken zien. Dat gevalletje waarin hij I.otto (sponsor van de KNVB, red.) beschul digde van een raar spelletje, dat was iets waarvan ik dacht: waar slaat dat nou op." Coen de Rooy, general manager van Lot to. begrijpt het ook al niet. „Als ik nou lees in Voetbal International dat-ie heel erg sug gestief doet over onze rol in dit geheel, dan steekt me dat vreselijk. In dal artikel ge bruikt hij zelfs woorden als niveau en integ riteit. Nou, iemand van niveau doet dit soort suggestieve uitspraken niet. Nee, dat had ik niet van deze man verwacht." „Kijk nou nog eens effe naar die foto", krijgen bij Henny Cruijff de emoties weer even de overhand. „In de grond genomen zijn we nog steeds precies hetzelfde. Twee jongetjes uit Betondorp. Gek van voetbal. Kijk, we hoeven elkaar niets te VHtéflen Natuurlijk is Johan geen gemakkelijke jon gen. Maar hij is niet onbeschoft, hij is ook geen zwendelaar. Het is een normaal, fat soenlijk, net mens. Maar nu wordt-ie weer afgeschilderd als een geldwolf. Als dit soort dingen gebeuren, dan kan ik wel huilen." Morgen: In gesprek met Michel Georges Basilevitch, de man die Cruijff voor mil joenen oplichtte, maar die daar zelf heel andere gedachten over heeft.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 23