Crisisoverleg Japan vastgelopen
Tsjemomyrdin, de spil in het 'old boys network'
Buitenland
Parlement Wit-Rusland zet
staatshoofd Sjoesjkevitsj af
Afrikaanse vredesmacht
herstelt rust in Lesotho
Algerijnse conferentie
loopt uit op anti-climax
Russische kabinet gedwongen
meer geld uit te geven
Verjaardag in Nanjing
met heerlijke mierentaart
Fjodorov en Zjirinovski
voorspellen kabinetscrisis
DONDERDAG 27 JANUAR11994
Lichamen Indiase mijnwerkers gevonden
tsANSQLReddingwerkers hebben vandaag de lichamen van 41
mijnwerkers gevonden in de New Kenda mijn in oost-India. De
slachtoffers zijn overleden door giftige gassen die in de mijn vrij-
JJcwamen nadat dinsdag in de mijn brand was uitgebroken. Veer
tien mijnwerkers worden nog vermist, maar het is mogelijk dat
>jj zich hebben weten te redden en in paniek zijn gevlucht.
Russische natuurkundige vervolgd
■moskou Een rechtbank in Moskou heeft de arrestatie gelast
van de natuur- en scheikundige Vil Mirzajanov, die geheimen
over Russische chemische wapens zou hebben prijsgegeven in
I het weekblad Moscow News. In het in 1992 gepubliceerde artikel
zegt Mirzajanov dat Rusland in het geheim een binair chemisch
wapen heeft getest. Mirzajanov werkte aan het project mee. Vol-
gens Mirzajanov bestonden de wetten waarmee hij nu wordt
vervolgd twee jaar geleden nog niet.
Roemenië tekent akkoord met NAVO
■Brussel Roemenië heeft gisteren als eerste Oosteuropese natie
een akkoord met de NAVO gesloten in het kader van „partner-
schap voor vrede". Vandaag meldt zich de volgende kandidaat
r ondertekening van het samenwerkingsakkoord: Litouwen.
Nog eens tien andere landen uit Centraal- en Oost-Europa heb
ben inmiddels aangekondigd het akkoord eveneens te willen
gigneren. Met de staten die het akkoord ondertekenen wil de
•NAVO proberen op organisatorisch en technisch vlak te gaan sa
menwerken bij onder meer standaardisatie van hun defensie.
Premier dreigt met aftreden als er voor weekeinde geen oplossing is
Het Japanse parlement is er nog steeds niet in geslaagd
een compromis te bereiken over de hervormingen waar
mee de corruptie in het land kan worden tegengegaan.
De onderhandelingen tussen regering en oppositie, zijn
vanmorgen vastgelopen. Premier Hosokawa dreigt met
aftreden als er voor zaterdag, het einde van het Japanse
parlementaire jaar, geen oplossing is.
Liberale Democratische Partij
(LDP), die veertig jaar het land
heeft geregeerd, niet akkoord
zou gaan met grondige hervor
mingen van het door hen gecre
ëerde politieke systeem.
Steun van een deel van de
LDP is in ieder geval nodig om
een tweederde meerderheid in
het Lagerhuis te krijgen. In dat
geval zou de afwijzing van de
hervormingen door het Hoger
huis ongedaan worden ge
maakt.
Waarnemers noemen het on
waarschijnlijk dat regering en
Hosokawa wil niet aanblijven
als de door hem voorgestelde
maatregelen om de corruptie
binnen de politiek en de sa
menleving uit te bannen, niet
kunnen worden doorgevoerd.
De regering wil het in op
spraak geraakte politieke sys
teem onder meer hervormen
door een verandering van het
kiesrecht en een verbod op
schenkingen door politieke par
tijen. Al vanaf het begin was het
duidelijk dat de oppositionele
oppositie tot een compromis
zullen komen. De LDP staat, zo
menen zij, sinds zij door de kie
zers naar de oppositiebanken
werd verwezen, weliswaar open
voor veranderingen, maar zeker
geen vergaande veranderingen.
De LDP wil als het mogelijk is
haar belangrijkste bron van in
komsten bijdragen van de in
dustrie aan individuele parle
mentsleden handhaven. De
hervormingsplannen van de re
gering maken dat echter onmo
gelijk.
Premier Hosokawa kan intus
sen bogen op grote steun onder
de Japanners voor de regerings
plannen. Vermoedelijk zal hij
die deze week nog direct voor
de televisie opnieuw uitleggen,
om de kiezers ook duidelijk te
maken wie verantwoordelijk is
voor de impasse.
Morihiro Hosokawa:
FOTO REUTER
CIA bang voor
uiteenvallen
van Oekraïne
WASHINGTON AP
ClA-directeur James Woolsey
heeft de Amerikaanse Senaat
gewaarschuwd voor de moge
lijkheid dat Oekraïne uiteenvalt,
waardoor het kernwapenak
koord dat de Amerikaanse pre
sident Clinton kort geleden met
de president van Oekraïne heeft
gesloten op losse schroeven zou
komen te staan.
Woolsey refereerde niet spe
ciaal aan een nieuw CLA-rap-
port over de situatie in Oekraï
ne, waarover de Washington
Post eerder deze week berichtte,
maar zijn woorden gaven de te
neur van dat rapport weer: eco
nomische malaise en etnische
spanningen kunnen leiden tot
het uiteenvallen van het land en
een conflict met Rusland.
Een ernstig verschil van mening
over de aanpak van de wankele
economie is een van de redenen
dat het parlement van Wit-Rus
land gisteren de president naar
huis stuurde. Deze vrouw heeft in
de hoofdstad Minsk afval verza
meld om te kijken of er nog bruik
bare of eetbare spullen tussen zit.
U FOTO-AR JOERIIVANOV
MINSK-DEN HAAG Rtr-A
parlement
van Wit-Rusland (Belarus) heeft
zijn voorzitter en staatshoofd,
de liberaal Stanislav Sjoesjke
vitsj, afgezet. Er stemden 209 af
gevaardigden voor zijn ontslag
en 36 tegen. Sjoesjkevitsj' rivaal,
de conservatieve premier Vjats-
jeslav Kebitsj, overleefde een
motie van wantrouwen met 175
tegen 101 stemmen.
De motie tegen Sjoesjkevitsj
was gebaseerd op aanklachten
wegens corrupde. Maar tijdens
het debat maakten afgevaardig
den er geen geheim van dat ze
hem wilden afstraffen wegens
zijn economische hervormin
gen en zijn weigering om het
buitenlandse beleid van buur
land Rusland te volgen.
De uitkomst betekent een
verwerping van Sjoesjkevitsj'
snelle overgang naar een markt
economie, aldus Kebitsj' advi
seur, Valeri Skorynin. „Dit komt
neer op goedkeuring van het re
geringsbeleid. Je kunt niet snel
ler hervormen en privatiseren
dan onze regering dat doet.
Al meer dan een jaar was
Sjoesjkevitsj in een machtsstrijd
met Kebitsj verwikkeld. Het
staatshoofd heeft zowat in zijn
eentje gepoogd economische
hervormingen door te voeren in
Wit-Rusland, een van de meest
conservatieve republieken die
uit de Sovjetunie is voortgeko
men.
Van de zomer overleefde hij
een poging van het parlement
om hem af te zetten. Maar de
afgelopen maanden moest hij
concessies doen aan de conser
vatieven, door in te stemmen
met een defensiepact en een
monetaire unie met Rusland.
Daardoor vervreemdde hij ook
zijn liberale aanhangers van
zich.
Met Boris Jeltsin en Leonid
Kravtsjoek heeft Sjoesjkevitsj,
van huis uit hoogleraar kernfy
sica, het Gemenebest van Onaf
hankelijke Staten opgericht
toen de Sovjetunie eind 1991
ineenstortte. In tegenstelling tot
zijn Russische en Oekraïnse col
lega's is hij nooit een actief
communist geweest, maar hij is
ook niet in verkiezingen geko
zen. Hij volgde na de mislukte
Sovjetcoup van augustus 1991
de conservatief Nikolaj Demen-
tej als parlementsvoorzitter op,
en werd daarmee tevens titulair
staatshoofd.
Amerikaanse
Patriots naar
Zuid-Korea
washington npa
De spanning tussen Noord- en
Zuid-Korea dreigt weer op te lo
pen door het Amerikaanse
voornemen Patriot-luchtaf-
weerraketten naar Zuid-Korea
te sturen. Volgens de Ameri
kaanse onderminister van de
fensie, Frank Wisner, is de leve
ring een 'verstandige defensieve
maatregel' tegen een eventuele
Noordkoreaanse aanval.
Hij maakte niet bekend wan
neer de raketten zullen worden
overgebracht. Volgens een
woordvoerder van het Witte
Huis heeft president Clinton
nog niet het groene licht licht
gegeven voor de operatie. Maar
generaal Gary Luck, de com
mandant van de 36.000 Ameri
kaanse soldaten in Zuid-Korea,
heeft nadrukkelijk om de extra
luchtverdediginggevraagd.
De Patriot-raketten moeten
vooral de Zuidkoreanen be
schermen. De hoofdstad Seoul
ligt onder bereik van Noordko
reaanse Scud-raketten. Zuid-
Korea noch de Amerikaanse
eenheden beschikken over af
weer tegen dergelijke raketaan-
vallen. Noord-Korea heeft nog
niet op het Amerikaanse voor
nemen gereageerd.
Amnesty roept
om snelle hulp
voor Burundi
DEN HAAG ANP
De mensenrechtenorganisatie
Amnesty International heeft
gisteren regeringen over de he
le wereld opgeroepen met
spoed de mensenrechten in
Burundi te helpen herstellen.
De ergste slachtpartijen had
den eind vorig jaar plaats maar
er is volgens Amnesty behoefte
aan „neutrale tussenpersonen
die helpen een basis te leggen
voor het meest fundamentele
recht: het recht om te leven".
In het Oostafrikaanse land is
minstens één op de zes inwo
ners van huis en haard verdre
ven. Honderdduizenden zijn
om het leven gebracht na de
bloedige poging tot staatsgreep
van militairen in oktober vorig
jaar. De gekozen president
Melchior Ndadaye werd ver
moord, alsmede een aantal le
den van de regering.
MOSKOU HANS GELEUNSE
GABARONE»
Zuid-Afrika, Zimbabwe en Bots-
a hebben gisteren tijdens
historische bijeenkomst ge
zamenlijk een plan opgesteld
en eind te maken aan de
militaire crisis in Lesotho. Een
gezamenlijke vredesmacht
wordt in het leven geroepen om
het conflict tussen twee rivalise
rende legereenheden te beëin
digen. In het geheel door Zuid-
Afrika omsloten bergachtige ko
ninkrijkje braken begin vorige
week zware gevechten uit.
De Zuidafrikaanse president
F.W. de Klerk en ANC-leider
Nelson Mandela reisden giste
ren onverwachts naar het buur
land Botswana om deel te ne
men aan de conferentie. Daar
aan namen ook de Zimbab
waanse president Robert Muga
be en zijn Botswaanse ambtsge
noot Quett Masire deel, vroeger
een van de scherpste critici van
het Zuidafrikaanse blanke be
wind. Het was ook de eerste ge
zamenlijke politieke buiten
landse missie van De Klerk en
Mandela. Zuid-Afrika had aan
vankelijk verklaard zich buiten
het conflict in Lesoüio te zullen
houden, maar een staatsgreep
niet te tolereren.
ALGIERS AFP-ANP
r de
van een over
gangsregering, is gisteravond
geëindigd in de door cynische
waarnemers voorspelde totale
anti-climax. Tijdens de confe
rentie werden, anders dan was'
aangekondigd geen besluiten
genomen over een overgangsre
gering die Algerije gedurende
drie jaar zou moeten gaan rege-
De afgevaardigden gingen er
uiteindelijk mee akkoord dat de
huidige Staatsraad op eèn later
tijdstip een nieuwe president
zal aanwijzen. De gedoodverfde
kandidaat voor het presidents
schap, ex-minister Abdelaziz
Bouteflika (buitenlandse za
ken), trok zich gisteren terug.
Verder werd besloten het aantal
leden van de Nationale Over
gangsgraad (CNT), een niet-ge-
kozen lichaam dat na de gean
nuleerde verkiezingen van be
gin 1992 de plaats innam van
het vroegere parlement, van 180
tot 200 zal worden uitgebreid.
CORRESPONDENT
Peking, december 1992. Boris Jeltsin
draaft met Russische olifantspoten
door de Chinese porceleinkast. Hij
breekt een staatsbezoek aan China, dat
een eind moet maken aan decennia
ruzie, voortijdig af. „De meester moet
snel naar huis. Hij moet orde op zaken
stellen", legt hij uit.
Het waarom maakt hij ook duidelijk. In
Moskou probeert ene Viktor Tsjemo
myrdin een nieuwe Russische regering
samen te stellen. „De nieuwe premier
wil een eigen team inbrengen. Maar de
kern van de ploeg jeugdige hervormers
moet gehandhaafd blijven", aldus Jelt-
De Russische president heeft dan on
der druk van het Volkscongres al één
hervormer laten zakken: Jegor Gaidar.
De waarnemend premier wordt opge
volgd door Tsjemomyrdin, op dat mo
ment eerste vice-premier en minister
voor energie. Jeltsin houdt zich groot.
„Er zal onder de nieuwe premier wei
nig veranderen", zegt hij.
Dat blijkt al meteen een foute inschat
ting. Twee weken later is er opnieuw
oproer. De in de staatshuishouding
groot geworden 55-jarige Tsjemomyr
din kondigt zonder verdere kabinets
discussie staatscontrole af op de prij
zen voor levensmiddelen en sommige
grondstoffen. De hervormers zijn laai
end. Vooral de 35-jarige Boris Fjodor-
ov, door Jeltsin in het kabinet gehaald
ter vervanging van Gaidar.
Tsjemomyrdin delft het onderspit en
moet zijn prijsmaatregel intrekken.
Aangeschoten wild, dat wordt een
makkie, stellen de radicaal-democra
ten vergenoegd vast na Tsjernomyr-
dins fikse gezichtsverlies. Ook dat is
een foute inschatting.
Tsjemomyrdin blijkt een taaie. De ge
routineerde manager uit de staatsener-
giesector is zoals veel van zijn maten in
het old boys network een meester in de
kunst van het overleven. Terwijl Jeltsin
en de radicalen hun energie concen
treren op het gevecht met parlements
voorzitter Chasboelatov en vice-presi
dent Roetskoi, laveert Tsjemomyrdin
behendig tussen alle klippen door.
Bij het Volkscongres in maart vorig
jaar, dat dreigt een afzettingsprocedure
tegen Jeltsin te beginnen, kiest hij de
kant van de president. Tegelijk paait hij
de conservatieven in het parlement
met 'verdieping van de hervormingen',
jargon voor meer sociale uitgaven,
meer subsidies aan industrie en land
bouw.
In april is het old boys netiuork al voor
een deel op regeringsniveau in tact.
Zonder veel opzien heeft Tsjemomyr
din zijn vriend Aleksandr Zaverjoecha
in het kabinet gehaald. Zaverjoecha is
gepokt en gemazeld in de staatsland-
bouw en belooft meteen miljardensub
sidies aan de sov- en kolchozen.
Oleg Soskovjets en Oleg Lobov komen
Zaverjoecha gezelschap houden.
Soskovjets krijgt de industrie onder
zich, Lobov de economie. Ook zij heb
ben er lange carrières in de industriële
staatssector opzitten. De jeugdige Fjo-
dorov, de slimste en lawaaierigste van
de klas, mag zich als tegenwicht bij fi
nanciën met inflatiebestrijding gaan
bezighouden.
Van daadkrachtig regeren komt weinig.
Het ontwrichtende conflict met Chas-
boelatovs parlement dwingt een zig-
zagbeleid af. De ene maand worden
bezuinigingen afgekondigd, de andere
maand vliegen de kredieten en subsi
dies de deur uit. De inflatie loopt op tot
boven de dertig procent, de roebel
daalt ten opzichte van de dollar van
500 aan het begin van het jaar tot ruim
1200 in december.
In september wordt Lobov de spil van
de machtige presidentiële Veiligheids
raad en mag Gaidar in het kabinet te
rugkeren als eerste vice-premier. Jelt
sin wint met steun van Tsjemomyrdin,
het leger en de geheime dienst zijn
conflict met Chasboelatov. De demo
craten, dol na dit succes, weten de ver
vroegde parlementsverkiezingen door
te drukken.
Tsjemomyrdin houdt zich buiten de
campagnes. Hij zegt voorzichtig steun
toe aan de conservatieve democraten
van vice-premier Sjachrai. Hij laat nog
eens weten dat het met de schokthera-
pie nooit wat zal worden in Rusland.
Vrije markt prima, maar geen bazaar,
blijft zijn credo. Tsjemomyrdin meldt
zich ziek en gaat vervolgens met va
kantie.
Nu, een maand later, kan hij oogsten.
Jeltsin is geen schim meer van de
'meester' die even de orde in de klas
komt herstellen. Tsjemomyrdin heeft
het gelijk van de kiezer aan zijn kant.
Die heeft immers de hervormingen van
'die jongens in hun roze broekjes',
zoals Roetskoj Gaidar en de zijnen
placht te noemen, in de kou laten
staan.
Tsjemomyrdin wint. Hij heeft de in
dustriëlen achter zich. In het parle
ment wordt hij gesteund door 'olie
baas' Medvjedev en zijn zestig man
sterke fractie van regionale bestuur
ders. Buiten het parlement zorgt een
andere vriend, de mysterieuze Joeri
Skokov, voormalig secretaris van
Jeltsins veiligheidsraad, voor steun van
de door hem opgezette Federatie van
Fabrikanten.
Zo wordt Jeltsin ook het netwerk inge
trokken. De teleurgestelde democra
ten, zijn vriend Poltoranin voorop,
hebben hem al afgeschreven. En waar
om ook niet? Er zijn minder dan twee
jaar te gaan tot de volgende presi
dentsverkiezingen, die een half jaar la
ter weer worden gevolgd door parle
mentsverkiezingen.
De democraten, intussen stevig ver
deeld, voorspellen nu rampspoed voor
de economie. De subsidiekraan gaat
open, de prijzen rijzen straks de pan
uit, de inflatie zal niet meer zijn te be
teugelen. Over twee jaar hopen ze hun
gelijk bij de stembus te kunnen incas
seren.
Dat doet ook Tsjemomyrdin. Hij heeft
al laten doorschemeren presidentiële
ambities te hebben.
MOSKOU HANS GELUNSE
NANJING AP
Wie de Chinese stad Nanjing
bezoekt moet niet verbaasd
staan als er mieren in zijn drank
of eten zitten. Het is de bedoe
ling die op te eten. Een restau
rant in Nanjing heeft 40 soorten
rtiierentaarten op de kaart-
staan, naast een stuk of tien
wijn- en theesoorten die met
mieren zijn bereid.
Volgens het Chinese persbu
reau Xinhua, dat de mierenge
rechten wereldkundig maakte,
bevatten mieren een schat aan
proteinen, aminozuren en zink.
„De taarten en dranken helpen
ziekten voorkomen. Ze gaan
veroudering tegen en zijn be
vorderlijk voor de groei van kin
deren", aldus het bericht. „Veel
mensen die nu boven de 100
jaar zijn hebben hun lange le
ven te danken aan een mieren-
dieet."
Inmiddels zijn mieren in
Nanjing uitgegroeid tot een de
licatesse. De kleine beestjes
worden in China al ruim 3.000
jaar verwerkt in gerechten.
CORRESPONDENT
De Russische kabinetscrisis suddert voort, ter
wijl buitenlanders hel en verdoemenis predi
ken. Twee westerse economische adviseurs
van de Russische regering hebben met veel
poeha hun koffers gepakt, nu de radicale her
vormers sleutelposities in het kabinet-Tsjer-
nomyrdin moesten prijsgeven.
De Zweedse econoom Anders Aslund zei deze
week in Moskou dat premier Tsjemomyrdin
alleen maar 'zwakke figuren' als vice-premiers
duldt en duidelijk aan de kant van de 'lobby
van staatsindustriëlen' staat. „Hij kiest tégen
het volk en vóór zijn vrienden", aldus Aslund.
Tsjemomyrdin stelde geen prijs meer op de
dienstenVan Aslund en zijn Amerikaanse col
lega Jeffrey Sachs. Beide economen zijn kam
pioenen van de zogenoemde schoktherapie:
geen staatsbemoeienis met de vrije markt en
stringente inflatiebestrijding door onder meer
een stop op de meeste overheidsuitgaven.
Sachs waarschuwde bij zijn vertrek al dat Rus
land 'Oekraïnse toestanden' wachten. Hij
doelde daarmee op een verdere uitholling van
de nationale munt, de roebel, hyperinflatie en
volledig stagnerende produktie. Aslund richtte
zijn giftige pijlen vooral op de gouverneur van
de Centrale Bank, Viktor Gerasjtsjenko. Die
kreeg van Sachs eerder al het etiket 'meest
waardeloze bankier ter wereld' opgeplakt.
Volgens Aslund is Gerasjtsjenko een typische
Sovjet-functionaris, die 'niets anders weet te
doen dan de vrije markt saboteren'. Hij be
schuldigde Gerasjtsjenko nog net niet van cor
ruptie, maar dat kwam omdat hij 'geen direkte
bewijzen tegen personen in handen had'. Hij
liet het daarom bij de algemene conclusie dat
'corruptie in de hoogste kringen' in Rusland
geen geheim is.
De persoonlijke teleurstelling en frustratie van
deze westerse economen werkt in het Rusland
van na de verkiezingen echter contra-produk-
tief. Tsjemomyrdin bepleit een 'specifiek Rus
sische oplossing' voor de economische pro
blemen en beweert dat westerse recepten
voornamelijk ellende hebben gebracht. Dat
valt goed in het nationalistisch georiënteerde
parlement.
De premier was na de uitbarsting van Aslund
nog minder geneigd om bakzeil te halen in het
meningsverschil met president Jeltsin over het
aanblijven van minister Fjodorov (financiën).
Jeltsin heeft inmiddels het ontslag van Fjodor
ov aanvaard.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Boris Fjodorov, de Russische
minister van financiën die
gisteren na een gesprek met
president Jeltsin uit het ka
binet stapte, voorspelt dat de
regering komende herfst tot
aftreden zal worden ge
dwongen. De extreem-recht
se leider Zjirinovski ver
wacht dat zijn Liberaal-De
mocratische Partij in sep
tember van Jeltsin opdracht
krijgt een nieuwe regering te
Beide uitspraken werden gis
teren in Moskou vrijwel ge
lijktijdig, maar onafhankelijk
van elkaar gedaan. Zjirinovski
reageerde tijdens een pers
conferentie op het aftreden
van Fjodorov. Hij zei dat in
mei het ontslag van de twee
laatste radicale hervormers in
de regering, minister Kozyrjev
(buitenlandse zaken) en zijn
collega Tsjoebais
(privatiseringen), mag wor
den verwacht.
De afgetreden Fjodorov
voorspelt voor de komende
maanden grote sociale on
rust. Hyperinflatie, koop
krachtverlies, stagnerende
produktie zullen het gevolg
zijn van de politiek van pre
mier Tsjemomyrdin en direc
teur Gerasjtsjenko van de
Centrale Bank van Rusland
(CBR), aldus Fjodorov in een
emotionele verklaring.
Fjodorov wordt opgevolgd
door de 43-jarige Sergei Doe-
binin, onderminister van fi
nanciën met in zijn porte
feuille juridische problemen
rond de staatsverzekeringen.
Hij geldt als een hervormer.
Fjodorov noemde hem de
beste man omdat hij 'hetzelf
de beleid zal volgen'. Daar
mee doelde de cx-bewinds-