Cruijff the Legend was
teveel van het goede
Cruijff
_J PONDERDAG 27 JANUARI 1994
en RONALD FRISART
Johans oudere broer, Henny Cruijff, ver
moedt bij de KNVB lieden die Johan pootje
wilden lichten. Anderzijds zijn Johans verte
genwoordigers volgens broer Henny net zo
schuldig aan het mislukken van de onder
handelingen. „Door het dilettantisme van
Johans achterban is er zo veel misgegaan.
Als het mijn zaak was geweest, hadden ze
nu op straat gestaan.
Smeuïge opmerkingen, maar het is de
vraag of ze veel bijdragen aan een beter be
grip van wat er werkelijk is mis. gegaan tus
sen de KNVB en Cruijff. Natuurlijk zijn er
faxen en telefoontjes van de KNVB niet be
antwoord. Natuurlijk heeft de KNVB wel
strak vastgehouden aan de datum 19 de
cember. Maar het zijn slechts uiterlijkheden
die het zicht op de echt belangrijke dingen
vertroebelen. Laten we daarom even terug
gaan naar 1992.
De toenmalige KNVB-sectiebestuurders
Martin van Rooyen, Paul Boels en Ad Smits
hadden dat jaar diverse malen contact met
Cruijff over de vraag of hij op het WK 1994
het Nederlands Elftal wilde begeleiden, als
Oranje tenminste de eindronde zou halen.
Cruijff wilde, de KNVB wilde en de advoca
ten zouden zich over de losse eindjes moe
ten buigen. Cruijffs salaris was geen pro
bleem, en hij hoefde geen kleding te dragen
van KNVB-sponsor Lotto. Dus ook op dat
punt was er geen probleem. De mondelinge
afspraken zette de KNVB op 24 augustus
1992 op papier. Om ook Cruijff te laten on
dertekenen werd het document verzonden
naar mr. Karei Lodewijk Hendrik van Mens,
Cruijffs advocaat sinds 1986. Cruijff zette
echter nooit zijn handtekening want, in de
woorden van Boels, „toen is er een kink in
de kabel gekomen".
Televisierechten
Boels doelt op de heibel die tussen Cruijff
en het sectiebestuur-Van Rooyen ontstond
over de zogeheten Dorna-zaak. Wat was het
geval? De KNVB had de televisierechten van
het Nederlandse voetbal in de aanbieding.
Wie daar trek in had kon bieden, en wie bij
geheime inschrijving het hoogste bod uit
bracht zou de uitzendrechten krijgen. De
KNVB had het geheel in drie stukken ge
hakt: 1. de Nederlandse competitiewedstrij
den, 2. de thuiswedstrijden van Oranje tot
en met de kwalificatie voor het Europees
Kampioenschap in 1996 en 3. zowel de
thuisinterlands als de competitiewedstrij
den.
Oud-sectievoorzitter Van Rooyen beves
tigt nog eens dat de NOS het hoogste bod
uitbracht voor de competitiewedstrijden en
die rechten dus kreeg, en dat het Duitse
UFA als hoogste bieder de interland-rech
ten kreeg toebedeeld (die uiteindelijk via
via bij RTL4 belandden). Johan Cruijff was
gepikeerd, want hij had bij de KNVB een
goed woordje gedaan voor het Spaanse
Doma, dat echter achter het net viste. Vol
gens Van Rooyen voldeed Doma niet aan
de formele voorwaarden bij de inschrijving.
Bovendien heeft een goed woordje niet zo
veel zin als het er simpelweg om gaat wie
het meeste geld op tafel wil leggen. Boels:
„Ik kan met volle overtuiging zeggen dat
daarin volstrekt fair, correct en juist is ge
handeld".
Goede bekende
Toch is Cruijffs teleurstelling wel verklaar
baar. Want op een hoge post bij het Spaan
se Doma zit Joume Roures. En Roures is
volgens Spaanse bronnen een goede beken
de van Cruijff; de man bovendien die na
mens Cruijff over diens laatste contract met
Barcelona onderhandelde. In Spanje wordt
ook nog beweerd dat Cruijff een aardig
sommetje aan commissiegeld zou hebben
opgestreken als Doma de begeerde TV-
rechten had gekregen, maar daarvan valt
geen bevestiging te krijgen.
Hoe het ook zij, tussen Cruijff en het be-
stuur-Van Rooyen was het flink mis. Was
dat bestuur blijven zitten, dan had Cruijff,
zo heeft hij diverse keren laten weten, er
niet meer over gepiekerd om tijdelijk Oran
je-coach te worden. Maar het bestuur-Van
Rooyen trad in mei 1993 af en werd opge
volgd door een bestuur onder leiding van
mr. A.A.M.F. (Jos) Staatsen, ex-burgemees
ter van Groningen en in het dagelijks leven
directeur van BCG Interim-management
BV in Amsterdam.
Advocaten
Dat nieuwe bestuur voelde zich gebonden
aan de oude afspraken met Cruijff. Toen
Nederland zich via een 3-1 overwinning op
Polen had geplaatst voor het WK in Ameri
ka, werden de volgende dag, 18 november
1993, de onderhandelingen telefonisch her
opend. Een week later sprak Staatsen in
Barcelona met Cruijff; een prettig en
vruchtbaar gesprek, zo lieten ze alletwee
weten. De voortekenen voor een goede sa
menwerking tussen Cruijff en het Neder
lands Elftal waren dus gunstig. De advoca
ten moesten de boel verder maar rond ma
ken.
Uiteindelijk lukte dat niet en sportmin-
nend Nederland raakte in rep en roer. Nog
Een krokodillentuin, noemt Cruijffs schoonvader Cor Coster de KNVB. De
krokodillen waren volgens hem bang voor hun baantje en verzetten zich
daarom tegen de komst van Johan Cruijff als tijdelijk bondscoach. Peter Haan,
directeur van voormalig Ajax-sponsor TDK, spreekt over „de vijfde colonne, de
slangenkuil, het reptielenhuis".
altijd houdt het Cruijff-kamp vol dat uit al
les blijkt dat de KNVB eigenlijk niet wilde en
blijft de KNVB zeggen dat van Cruijff-zijde
onredelijke eisen werden gesteld. Het ene
misverstand duikelt over het andere en wat
rest is een dikke mist waarin niemand meer
de weg kan vinden. Het Cruijff-kamp en de
KNVB zeggen dat ze wel weten waarop het
is stukgelopen, maar helaas beweren ze
heel verschillende dingen.
Het antwoord op de vraag wat mr. Harry
van Mens uitspookte in de dagen dat het uit
de hand liep, is wat dat betreft illustratief.
Zelfs het in het algemeen toch zeer Cruijff-
gezinde blad Voetbal International houdt
het erop dat Van Mens in de week voor de
loting en zelfs „tot 10 januari vakantie viert
op Curasao" en zich laat vervangen door
zijn kantoorgenote mr. Ineke Koele. Dat is
de advocate die de KNVB voorhield: „In
dien we niet tot overeenstemming komen,
heeft u voetbalminnend Nederland heel
wat uit te leggen".
Van Mens was er
Welnu, om te beginnen was die zin voor de
KNVB geen reden om de onderhandelings
tafel te verlaten. Bovendien: toen het
KNVB-sectiebestuur donderdagavond 16
december vergaderde omdat een complete
mislukking dreigde, was de 48-jarige mr.
Van Mens al weer in Nederland terug. Voor
zaken was hij op zondagmiddag 12 decem
ber naar de Antillen vertrokken (waar hij te
lefonisch en per fax bereikbaar was), om op
16 december in de middag weer op Schip
hol te landen. Tijdens het paniekerige ge
doe van de laatste dagen was Van Mens
oud-leerling van het Haarlemse Triniteitsly-
ceum en voetballer bij de Koninklijke HFC
totdat op zijn 18de een 'knietje' toesloeg
dus gewoon aanspreekbaar.
Het enige waarover partijen het eens zijn,
is dat er een probleem was met wat ze noe
men het gebruik van Cruijffs naam, faam en
beeltenis. De Cruijff-zijde wilde een princi
pe-akkoord sluiten en dat ene punt in de
weken na 19 december tot een oplossing
brengen. De KNVB wilde van uitstel niets
weten. Maar wat was nu eigenlijk het grote
probleem? Dat Cruijff niet voor Jan en alle
man op de foto wilde? Daar had voor al die
sponsors tegenover gestaan dat ze hoe dan
ook met Cruijff als bondscoach meer publi
citeit hadden getrokken dan zonder hem.
Iedereen die we de afgelopen weken spra
ken, onderstreept dat ook. Zelfs KNVB's
hoofdsponsor Nationale-Nederlanden vat
dat realistisch op, aldus zegsman Dick
Heijn: „We hadden graag twee maanden
een stapje terug gedaan voor het sportieve
belang. We hebben al een mooie poster la
ten maken met een spelmoment erop. Nee,
geen elftalfoto. We wilden het gedoe een
beetje voor zijn. We hadden begrepen dat
Cruijff zich niet leent voor zulke acties; of
hij staat niet op de foto, of hij staat er wel
op maar dan zonder Nationale-Nederlan-
den-merkje. Op deze manier hebben we
dat voorkomen". Bovendien: als daar een
wezenlijk knelpunt had gezeten, had de
KNVB niet eens aan onderhandelingen met
Cruijff hoeven beginnen.
Faillissement
Nee, het werkelijke probleem zat ergens an
ders en dat is begonnen met het faillisse
ment van het sinds 1963 in Amsterdam ge
vestigde confectiebedrijf Euro-Fashions.
Een van de directeuren was van het begin
tot het bittere einde de vroegere waterpolo-
international J.A. (Hans) Muller. Op 1 april
1982 ging Muller met Cruijff naar een nota
ris voor de oprichting van Cruijff Sports
wear BV. Van de 100 geplaatste aandelen
gingen er 99 naar Euro-Fashions en 1 naar
Cruijff. Het doel van deze BV was onder
meer het „vervaardigen van vrijetijdskle-
ding, sportkleding en joggingschoeisel, de
im- en export van en groothandel in deze
artikelen". Voor het verlenen van zijn naam
aan dat sportmerk kreeg Cruijff royalty's
met een minimum van 100.000 dollar per
jaar.
Halverwege 1993 verkeerde Euro-
Fashions in zulke grote problemen dat de
rechter het bedrijf failliet verklaarde. In de
val werden ook de dochters meegesleept,
waaronder de op 27 juli 1993 failliet ver
klaarde Cruijff Sportswear BV. Muller was
overigens niet flauw. Hij ontsloeg Johan
Cruijff van al zijn contractuele verplichtin
gen en gaf hem aldus weer de vrije beschik
king over zijn naam. Schoonvader Coster
ging al voor het faillissement was uitgespro
ken met die naam de boer op. Zo vroeg hij
onder meer aan directeur Wil Langenberg
senior van Ajax-sponsor Umbro of die inte
resse had. Maar Langenberg kreeg niet eens
de kans erover na te denken: tien minuten
later belde Coster dat er een deal was met
de jonge ondernemer Holland in Nieuwe-
gein.
Contract voor 20 jaar
De nu 37-jarige Antonius Henricus Maria
Holland werkte vroeger voor de Stercotex-
groep, die onder meer het aloude Neder
landse sportkledingmerk Robey voerde.
Stercotex in het Zuidhollandse Ter Aar ging
ten onder, maar met behulp van financiers
lukte het Holland een deel van de activitei
ten te redden en onder te brengen in de
nieuwe firma Robey Sportswear BV. Tot het
Nieuwegeinse imperiumpje van Holland
behoort sinds 12 februari 1993 de onderne
ming Fame International Nieuwegein BV.
En in die BV is een paar maanden later het
merk Cruyff Sports ondergebracht.
Fame betaalt daarvoor fors. Met Johan
Cruijff is daartoe voor liefst 20 jaar een con
tract gesloten. Daarin staat dat Cruijff van
Fame royalty's krijgt. Dus naarmate er meer
produkten van Cruyff Sports worden ver
kocht, wordt het bedrag voor Johan Cruijff
ook hoger. Aan royalty's wordt namelijk
„tussen de 5 en de 8 procent van de netto-
omzet betaald", aldus Fame's woordvoer
der Henk Bergsma. Dat levert Cruijff in
1994 een bedrag van honderdduizenden
guldens op en in de toekomst waarschijnlijk
nog veel meer, want Fame wil met Cruyff
Sports binnen vijf jaar naar een omzet van
50 miljoen gulden. Maar zelfs als het alle
maal tegenvalt, krijgt Cruijff elk jaar een ge
garandeerd minimum dat volgens Bergsma
„wel hoger ligt" dan de 100.000 dollar die
Cruijff van Euro -Fashions kreeg.
Grote reclamecampagne
Fame had zich heel wat voorgesteld van het
WK voetbal. Als Oranje-coach zou 'hun'
Cruijff immers vaak en nadrukkelijk voor de
televisiecamera's staan. Bergsma: „Cruijff
hadden we uit kunnen buiten op alle ni
veaus". Het was de bedoeling op het WK
een geheel nieuwe kledinglijn te presente
ren, Legend (legende) geheten. Met het oog
daarop werd het jonge Amsterdamse recla
mebureau Eigen Fabrikaat aan het werk ge
zet voor een spetterende campagne. Cruijff
zou produkten van dropfabrikant Venco
sieren, samen met bierbrouwer Heineken
zou in Amerika iets worden opgezet, Neder
landse bushokjes zouden worden opge
fleurd met Cruijff the Legend en wat al niet.
De persoon Cruijff zou in de campagne
„heel sterk naar voren komen", aldus
Bergsma. Paul van 't Veld van reclamebu
reau Eigen Fabrikaat vertelt dat ook zou
worden teruggegrepen op Cruijffs verleden
als nummer 14 van Ajax. Bovendien waren
er plannen voor een Cruijff-06-lijn tijdens
het WK.
Voor Fame is het dus een lelijke tegenval
ler dat hun Legend niet naar Amerika gaat.
„Ik heb een zware borrel genomen", herin
nert Bergsma zich zijn reactie toen dat be
kend werd.
Aan de andere kant van het spectrum
staat de Nederlandse dochter van het Itali
aanse sportschoenen en -kledingconcern
Lotto. In 1990 sloot Lotto Benelux een vier
jarig sponsorcontract met de KNVB dat la
ter met nog eens twee jaar werd verlengd.
Nog afgezien van sportldeding en premies
voor als het Nederlands ElftaJ heel fraaie
dingen presteert, betaalt Lotto de KNVB ge
middeld 1,3 miljoen gulden per jaar. In ruil
daarvoor moeten zowel de spelers als de
trainers/coaches van de nationale elf op en
rond het veld in Lotto-sportkleding lopen.
Toen het vorige KNVB-sectiebestuur Cruijff
beloofde dat hij dat niet hoefde, maar in
zijn eigen kleding zou mogen, lag er dus al
meteen een probleem op tafel.
Veel muntjes
In de woorden van Coen de Rooy, general
manager van Lotto Benelux: „Toen hebben
wij gezegd: ja luister eens eventjes, zo gc-
maldcelijk werkt dat niet. Wij betalen veel
muntjes en de trainer is daar een heel be
langrijke spil in, dat weten we met z'n al
len....". Tegelijk wist De Rooy dat het een
beroerde indruk zou maken als Lotto de
komst van Cruijff botweg zou blokkeren.
Dan zou Lotto met de zwarte piet zitten.
Dus faxte De Rooy op 24 december 1992
aan de KNVB: „Op de vraag om de heer
Cruijff voor het WK'94 dispensatie te verle
nen voor zijn schoenen en kleding kunnen
wij nog geen antwoord geven. Zoals ik u al
heb meegedeeld tijdens onze laatste be
spreking is dit voor ons een zeer zwaarwe
gend item. Wij kunnen dit dan ook niet op
een zeer korte termijn beslissen. Echter wil
len wij u wel toezeggen om in de eerste
helft van het volgend jaar te proberen op
een creatieve manier hier een oplossing
voor te vinden". Lotto is dus bereid zich
soepel op te stellen. Iedereen die we daar
naar vragen, bevestigt dat ook. Umbro's Wil
Langenberg zegt zelfs: „De deal die Lotto
maakte, was voor ons onbespreekbaar ge
weest".
Maar in de eerste helft van 1993 gebeurde
er niets, want toen raakte het bestuur-Van
Rooyen bekneld en trad het af. Pas maan
den later kwam er weer schot in de zaak.
Cruijff had eind november in Barcelona een
goed gesprek met de nieuwe sectievoorzit-
ter, Staatsen. En diens medebestuurder
Cees Wolzak kwam in de week die begon
met maandag 6 december even aanwippen
bij Lotto. Wolzak kreeg te horen dat Cruijff
desnoods in eigen kleding mocht, maar dat
het niet te gek moest worden. De KNVB wil
de graag nog eens overleggen en dat ge
beurde uiteindelijk op zaterdag 11 decem
ber op het KNVB-centrum in Zeist. Aan ta
fel zaten Coen de Rooy en Edo Ophof van
Lotto en namens de KNVB onder anderen
Jos Staatsen en Cees Wolzak. Het was ei
genlijk voor het eerst sinds bijna een jaar
dat Lotto weer eens uitgebreid met de
KNVB confereerde.
Extra publiciteit
Men was het er over eens dat het nadelig
was voor Lotto dat Cruijff geen Lotto-kle-
ding zou dragen op het WK. Daardoor zou
het merk Lotto minder in de picture ko
men. Afgesproken werd, dat nader moest
worden bekeken hoe de KNVB dat een
beetje zou kunnen goedmaken. Daarbij
werd onder meer gedacht aan extra publici-
teitsmogelijkheden voor Lotto in Amerika.
Om daar goed op te letten wilde de KNVB
een speciale functionaris aanstellen.
Verder staat in het verslag over die bij
eenkomst in Zeist letterlijk: „Naar aanlei
ding van de afspraken van het vorige be
stuur betaald voetbal met Johan Cruijff is er
thans sprake van twee onderling conflicte
rende verplichtingen daar waar het gaat om
de naamsvermelding op de kleding van
Cruijff als hij aantreedt als bondscoach
WK'94. Volgens het sponsorcontract (van
de KNVB, red.) met Lotto wordt Cruijff ge
acht kleding van Lotto te dragen, terwijl in
de overeenkomst (van de KNVB, red.) met
Cruijff vastgesteld wordt dat Cruijff vrij is in
zijn kleding en dat hij, zij het niet-provoce-
rend, zijn eigen naam op de kleding mag
dragen". Henk Bergsma van Fame bevestigt
dat laatste door te zeggen dat „wij hebben
toegezegd richting Cruijff en Cruijff richting
KNVB dat hij decent en niet met grote lo
go's. dikke t-shirts met Cruyff Sports erop"
zou rondlopen.
Lees verder op de volgende sportpagina.
Structurele geldstroom voor KNVB belangrijker dan Johan Criiijffals bondscoach
Johan Cruijff wilde wel bondscoach worden.
Grote commerciële belangen stonden dat ech
ter in de weg. foto hans van weel
