I
Economie Beurs
Het is schoon en netjes in Sonderfall Schweiz
rrPV(
H
ES
siss'
P\
I
MAANDAG 24 JANUAR11994
ECONOMISCH KORT
BEURSEFFECTEN
DE NETTOWINST
Amerikaanse computerconcern
Apple is in het eerste kwartaal
van het op 1 oktober begonnen
boekjaar gedaald van 161,3 mil
joen dollar tot 40 miljoen dollar.
De omzet groeide van 2 tot 2,47
miljard dollar.
TIME WARNER (VS), het groot
ste mediaconcern ter wereld,
heeft er voor gezorgd dat afzon
derlijke aandeelhouders niet
dan vijftien procent van de aan
delen kunnen verwerven. De
maatregel is vooral gericht te
gen het Canadese drankencon
cern Seagram, dat inmiddels
11,7 procent van de aandelen
heeft.
DE OMZET VAN HET Zwitserse
Sandoz (chemie) is vorig jaar
met vijf procent gegroeid tot
15,1 miljard frank (20 miljard
gulden). De nettowinst is met
meer dan tien procent gestegen
ten opzichte van de 1,49 miljard
frank van 1992.
DE AUTO-EXPORT van Zuid
Korea heeft vorig jaar alle re
cords gebroken. De uitvoer
groeide met veertig procent van
456.000 tot 639.000 personen-
en bedrijfswagens. De waarde
bedroeg 6,44 miljard dollar.
VOLVO HEEFT IN 1993 op de
vijftien procent kleinere Eu
ropese markt 91.100 wagens
verkocht. Dat is 23 procent
minder dan in 1992. De grootste
groei noteerde Volvo in Japan
het (38%) met 11.900 wagens.
HET AANTAL WERKLOZEN in
Zweden is in de maand decem
ber met 18.000 verminderd tot
339.000. Dat aantal komt neer
op acht procent van de be
roepsbevolking.
HET FRANSE ALCATEL (tele
communicatie) doet in China
mee aan twee joint-ventures,
één in Peking en één in Sheng-
du. De Chinese telecommuni
catiemarkt wordt de komende
vijf jaar geschat op een miljard
dollar.
DE VERENIGDE Staten gaan
China helpen in zijn ontwikke
ling naar een markteconomie.
Belastingdeskundigen, douane
mensen en bestuursleden van
de effectenbeurs Wall Street
zullen hun Chinese ambtgeno
ten adviseren.
WASTE MANAGEMENT Neder
land koopt de milieudivisie van
Troost' Pernis Groep te Spijke-
nisse. De onderhandelingen zijn
in een vergevorderd stadium.
Binnen enkele maanden is de
overneming definitief.
VORIG JAAR IS de wereldstaal-
produktie toegenomen met 0,4
procent tot 725,3 miljoen ton.
In de industrielanden bedroeg
de groei 1,7 procent, in de ont
wikkelingslanden 8,9 procent.
Dat blijkt uit voorlopige gege
vens van het Internationale
Ijzer- en Staalinstituut (IISI).
„Goed, de bevolking mist elke
vorm van humor en de moun
tain bike rukt er op, maar er zijn
bijna geen kerkhoven en poli-
tie-agenten. Het land wordt
tenminste niet uitgezogen door
de belastingdienst. Lage benzi
neprijs, geen zwartrijders, pas
poortaffaire ondenkbaar, WAO-
gezeur onmogelijk, nauwelijks
werkloosheid. Alles schoon en
netjes geordend. En bovenal dat
prachtige hooggebergte dat al
les zo ldein houdt en in welks
dalen het zo goed botaniseren
is. Wagner en Nabokov, zij had
den gelijk en was Lenin er maar
gebleven. Moge Zwitserland de
volgende 700 jaar buiten de EG
blijven!"
Met deze woorden opende
schrijver-bioloog Maarten 't
Hart twee jaar geleden in NRC
Handelsblad onder de titel 'ze
venhonderd jaar degelijkheid'
een lofzang op de Zwitsers en
hun land. Ja, het is er schoon en
netjes. Alles keurig geordend.
De toeristen weten al jaren de
weg naar het hooggebergte te
vinden. In de winter skiën met
je vriendin, in de zomer wande
len met je schoonouders. Het is
er peperduur en dus niet zo
druk. Beleggers komen ook
graag in het Alpenland. Het
land van het bankgeheim en
van de veilige munt. Dat daar
door de rentevergoeding laag is,
nemen zij op de koop toe.
Kwaliteitsfondsen
Zwitserland is ook het land van
de internationaal georiënteerde
aandelenbeurs met zijn vele
kwaliteitsfondsen, zoals Nestlé,
Roche en Sandoz. 'Sonderfall
Schweiz' is voorts het toonbeeld
van politieke rust. Het kon ja
renlang bogen op een werkloos
heid waar andere landen jaloers
op zijn. Tot 1990 bedroeg de
werkloosheid minder dan één
procent van de beroepsbevol
king. De federale overheid heeft
een begrotingstekort dat met
twee procent van het bruto bin
nenlands produkt naar Zwitser
se maatstaven exorbitant hoog
is, maar voor 'normale' landen
een lachertje. Wat heb je als be
legger dan nog te zoeken in het
woelige Duitsland, het kwakke
lende Frankrijk of het chaoti
sche België? Zwitserland is dè
veilige haven voor al uw spaar
centjes.
Na de teleurstellende jaren
tachtig, was een belegging in
Zwiterse aandelen sinds het be
gin van de jaren negentig beslist
geen slechte keuze. Met een ge
middelde koersstijging van 47
procent was de Zwitserse aan
delenbeurs in 1993 na Finland
(maar dat is te exotisch voor de
huis-tuin-en-keuken-belegger)
de beste in Europa. Dat is des te
opmerkelijker als we bedenken
dat de beurs van Zürich in 1991
en 1992, met een totale koers
stijging van 30 procent, ook al
tot een van de beste in de we
reld behoorde.
Maar daarmee staat de bezit
ter van Zwitserse aandelen
meteen voor een lastige keuze.
Als een beurs goede resultaten
heeft laten zien, wordt al snel
aan 'winstnemen' gedacht. De
vraag is of dat een goed idee is.
Voor hetzelfde geld is de koers
stijging van de laatste jaren het
begin van een langere periode
van opgaande koersen.
Van de vele binnenlandse fac
toren achter de bovenmaatse
prestatie van de Zwitserse aan
delenbeurs, was de ontwikke
ling van de korte rente het
meest in het oog springend.
Niet gehinderd door knellende
banden van het EMS, zakte de
rente er sinds medio 1992 van
ruim negen tot onder de vier
procent. Daarmee ligt de korte
rente in Zwitserland bijna twee
procent lager dan in Duitsland.
Ook de lange rente is veruit de
laagste in Europa.
De Zwitserse aandelenbeurs
met zijn vele 'rentegevoelige'
aandelen heeft daar geweldig
van kunnen profiteren. Daarbij
heeft de dalende rente een
stroom van liquide middelen
richting aandelenbeurs ge
stuurd. Ook vanuit het buiten
land is er kapitaal naar Zwitser
land gekomen. Boze tongen be
weren echter dat de Zwitserse
rente de eerste Europese kandi
daat is om weer te gaan stijgen.
Misschien al in de loop van
1994. En dan heb je grote kans
dat het omgekeerde zal gebeu
ren: een stijgende rente, een
achterblijvende beurs, reden
om Zwitserland vaarwel te zeg
gen. Al is dat maar tijdelijk.
In zichzelf gekeerd
Maar misschien zit er achter de
hoge koersen meer dan een da
lende rente alleen. Zwitserland
mag dan een in zichzelf gekeerd
land zijn, het Zwitserse bedrijfs
leven is dat zeker niet. Een aan
tal ondernemingen heeft goed
begrepen dat internationalisatie
het sleutelwoord is van de jaren
negentig. Bovendien zijn de
mogelijkheden tot uitbreiding
op de binnenlandse markt met
zeven miljoen mensen zeer be
perkt.
Zo is Nestlé - ooit begonnen
als een gewone melkfabriek -
inmiddels uitgegroeid tot het
grootste voedingsmiddelencon
cern in de wereld. De Zwitserse
banken hebben met vallen en
opstaan een zeer succesvolle
stap naar het buitenland ge
maakt. En zo zijn ook Zwitserse
pharmacieproducenten, machi
nebouwers en verzekerings
maatschappijen, veelal onder
nemingen die internationaal tot
de top behoren, met de hoofd
zetel in Zwitserland. Veelzeg
gend is misschien dat een grote
belegger als Robeco een groot
deel van zijn zaken in het Verre
Oosten afhandelt met een Zwit
serse bank: UBS (Union Bank of
Switzerland).
Onderschat de Alpenbeurs
dus niet. De Zwitserse aande
lenbeurs kent een aantal inter
nationale fondsen die in geen
enkele portefeuille zouden mis
staan. Om met Maarten 't Hart
te besluiten: „Nee, wij hoeven
echt niet te schimpen op Zwit
serland".
Brigitte Slot is werkzaam bij het
Institute for Research and Invest
ment Services, een samenwer
kingsverband van de Robeco
Groep en de RABO-bank.
BINNENLANDSE AANDELEN
MEEST ACTIEVE FONDSEN
OPTIEBEURS
aalbeds
61,20
60,50
gamma holding
gamma hold.pr.
107,50
107,50
6,80
ggg.
55,90
5700,00 b
55,30
5700,00b
abnamro
hj
73,80
09/12/93
li
50,70
04/02/93
70,20
op
70,00
70,10
69,90
Ik
69,90
abn amroprV
6^56
69,90
69)90
61.20
getronics
ll)s0
49,40
11,80
49.50
nutricia Vb
20,90
142,00
142,00
14130
abn amrofgr.f
93,20
179,50
19/01/94
19/01/94
79,70
170,50
28/01/93
18/01/93
93,00
179,50
92,70
179,50
92,70
179,50
92,70
179,50
92,70
179,50
ahrend groep
138.30
138,00
15,50
giessen-de nrd
395)50
30,00
393^00
30,00
nijverdal
98,30
69,50
6930
aegon
11L00
22/12/93
77)50
29/04/93
106)70
106)30
106)30
105)50
105)70
IS?
Z95
395,00b
2,95
grolschcert.
gti holding
47,70
186,50
185)00a
opgcert.^
53,80
92,60
9230
aj£a
209)90
19/01/94
134)60
26/01/93
207)50
207)30
208)20
207)00
207)50
athlon groep
65£0
74^50
47,00
6450
63,50
47^00
138,00
19i00
19,20
22,10
52,00
18,'80
19,00
22,30
51,80
80,00
philipsdiv'94
pirelli
polynorm
porceleynefl.
4570
17,60
297°
45,80
17.50
149,50
29,70
62,00
dordtsche p.
V30
47,20
19930
115,10
21/12/93
05/01/94
07/01/94
19/01/94
13/01/94
6L90
38.20
52,90
132,30
66,40
19/01/93
29/01/93
27/01/93
21/01/93
02/03/93
87)90
44,40
75,00
198,40
108,20
87)70
44,20
75,00
198,90
107,90
87)80
44,20
75,00
199,90
108,40
87)20
43,90
74,60
198,90
107,70
87)40
43,90
74,70
198,90
108,20
SET
wmk'd'94
55^40
322,00
32,90
78,30
133 80
56,30
322,00
32.90
78,40
hoop eff.bank
h dougl pref.
2?o!32
62.20
11,70
2.15
39.20
88,50
031
62,50
11,80
38,80
88,50
^TeekJ*
'°4!84b
50,00
58,70
12,80
1720,00
45,00
436
5830
12.70
1720,00
44.90
fokker eert.
hoogovensc.
23!70
58,60
233,50
206,50
59,00
16/08/93
21/01/94
20/01/94
20/01/94
20/01/94
8)l0
34,70
162,90
140,69
20,80
04/02/93
03/02/93
25/01/93
28/01/93
22)00
58,60
227,50
205,00
56,20
22)30
58,30
226,30
56,30
22)40
58,50
226,70
56,30
22)30
58,20
224,60
55,50
22)40
58,30
224,90
55,60
borsumywehry
148,00
147,80
mg
8,17
70.80
8,19
70,80
smitmt.cert.
staal bank. c.
41,00b
17,00
1730
ing
94!70
05/01/94
57)00
25/01/93
88)90
88)90
88)90
87)80
87)90
braaHjeheer
32^30
32) 10
kempen co
9h50
9130
telegraaf c.
15330
153,00
kiÜ' olie bl
50)50
10/01/94
27)60
25/01/93
49)30
48)50
48)80
48)50
48)60
calvé pref.
1635TX)
1473,00
890.00
1635^00
1470,00
890,00
1475,00
koppelpoort
krasnapolsky
landré&glind
12670
51,50
429,50
171,10
12730
51,30
17130
tulip computer
unilever 7 pd
1730
216,00
96,00
226,50
1730
218,00
97,00
226.00
nedlloyd
pakhoed
philips
66)40
76,60
55.00
47.60
21/01/94
11/01/94
23/12/93
20/01/94
22)90
40,00
32,79
19,89
24/02/93
17/02/93
29/01/93
02/03/93
66)40
71,00
51,50
47,00
66)70
70,80
51,60
46,80
66)70
70,80
52,00
46,90
65)90
70,00
51,60
46,70
66)30
70,00
51,70
46,80
credit lyonn.
crown v.geld.
104,20
76Ï50
147,50
24,90
12430
62.50 62', 50
6800,'00a 6800,00a
219000.00 220000,'00
21900,00 22000,00
unilever 7 pre
unilever 6 pd
unilever 4 pri
ver.glasnat.b
vnupref.
113',30
102,00
69,60
45,50
2230
86,30
113,30
102.00
69,60
45,80
22,50
86,30
postb.beleggf.
68)00
133.00
130,20
68,00
134,40
100,50
21/01/94
18/01/94
19/01/94
19/01/94
20/01/94
18/01/94
59)00
122,10
96,70
46,60
95,30
81,09
18/01/93
29/01/93
25/01/93
04/02/93
25/01/93
29/01/93
68',00
132,80
129,50
67,30
132,60
100,10
132,80
128,40
66,80
132,00
100,10
68)00
132,80
128,60
66,80
132,00
100,10
68)00
132,80
128,40
66,60
132,00
100,10
68)00
132,80
128,50
66,60
132,00
100,10
dorp groep
dorp groep div'94
4T90
110,50
25,80
48,00
45,50
41,90
25)80
40,30
36,50
2,10
430,00 b
91,50
40,00
36,50
2,10
17,00
114,50
76,50
11,00
67,50
m'jo
1130
67,50
Sferen
230)80
48.50
187,00
129.00
19/01/94
28/12/93
10/01/94
27/12/93
184)l0
31,20
95,80
85,30
09/08/93
21/05/93
18/01/93
18/01/93
226)20
47,40
176,70
125,50
225)70
47,40
176,90
125,70
225)90
47,70
177,20
125,70
224)90
47.40
176,00
125,10
225)l0
47,50
176,50
125,30
106^00
64,00
38Ï00
106,80
64,00
38)00
nedcongroep
108,50
6470
55,90
194,00a
108^50
6470
57,50
192,00a
■UI»., c
488,00
26,10
26,00
Noteringen bijgewerkt tot 1100
uur
VERKLARING DER AFKORTINGEN
op openingskoers
hj hoogste koers in 12 mnd.
Ij laagste koers in 12 mnd
vk vorige koers (slotkoers)
Ik laatste koers
b bieden
c exclaim
d ex dividend
e gedaan en bieden
gedaan en laten
laten en ex dividend
gedaan en laten ex dividend
gedaan en bieden ex dividend
- hoogste koers
laagste koers
stopkoers
slotkoers
slotkoers 2 beursdagen terug
OVERIGEOBLIGATIES
STAATSLENINGEN
5,94 117,60 117,60
6,25 100,00 100,00
5,06 111,40 111,40
4.99 105,85 105,85
- 102,20 102,15
5,03 103,45 103,45
6,70 107,30 107,10 mb91/89;
5,06 102,40 103.00 inb990-0(
5,31 108,65 108,65 inb7 93
6,29 102,50 102,65
5,20 106,30 106,30
4,96 103,75 103,35
4,95 103,00 103,00
5,00 103,55 103,60
nl 101/2 80-00 116,00 116,00
nl 101/486-96 108,60 108,50
nl 101/487-97 109,60 109,50
109,80 109,75 nl 31/4 48-98d
103,11 103,06 nl beiert 3 l/4h
108,38 108,33 nl beiert 31/4v
- 100,00 100.0(
- 139,00 139.40
146,80 nedll 71/4 85
119,70 119,45 nl 63/4 85-95
119,78 119,53 nl 63/4 86-96
120,63 120,43 nl 63/41
100,50 100,48 nl 61/2 86-96 103,59 103,54 nlgrb21/2v
109,40 109,20
17,00 107,00 nl grb 3d
nl 83/4 9011-00 118,25
119,83 nl 61/2 89-99 106,40 106,35
124,30 nl 61/2 93-03 106,05 105,85
100,11 nl 63/887-97 105,32 105,32
5,44 109,20 109,00
5,31 107,20 107,20
6,14 102,55 102,55
7,06 66,75 66,20
6)oi 102.70 102)60
5,29 104,00 104,00
5,77 102,65 102,55
6,12 116,00 115,60
5,21 109,50 109,50
6,10 110,20 110,20
6,80 103,70 103,80
102,10 102,05
nl 81/4 9211-02 117,43
nl 71/28511-95 102.35
122.15 nl 61/4 87-97
100.70 nl 61/4 871-95
102,30 nl 61/4 8711-95
105,00
101,37
102,25
bng 65/8 93-01
bng 61/2 86-11
bng 61/4 93-00
bng 093-05
100,00 100,00
100,28 100,25
100,73 100,45
5,67 105,50 105,50 pt! 73/4 90
51,50 rabo 61/2 86-96
4.99 103,90 104,00 rabo 63/8 94-09
7,82 100,00 102,00 rabo61/4 87-97
115,00 115,00 rabo 61/4 93-98
- 100,50 100,40
6,48 112,90 112,75
5,23 106,10 106,10
6,32 105,50 105,50
6,85 99,90 99,80
5,80 108,20 108.50
5,06 104,30 104,20
ver spbnk 63/4 88
vsb groep 91/4 90
vsb groep 83/4 91
vsb gr 73/4 92-00
102,50 wuh 61/2 86-96
- 100,80 100,70 zfc173/4 72-97
5,59 120.70 120,40
5,19 107,30 107,50
4,70 107,70 107,50
5,25 114,00 114,20
5,27 101,95 102,00
5,05 108,65 108.5C
5,54 117,70 117.7C
5,19 101,40 101,31
5,13 104,65 104,8!
5.08 104,60 104,60
6,29 99,75 99,65
6,16 104,00 104 20
5.09 103,75 103,75
5,79 102,00 101,80
5,01 106,70 106,70
5,34 108,30 108,30
4,79 102,80 102,85
6,54 116,00 115,80
5,66 109,50 109,20
5,63 100,70 100,70
5,15 104,10 104,00
4,90 102,20 102,20
5,03 104,50 104,51
6,20 101,70 101,70
4,99 103,80 103,80
4,82 105,60 105,60
5,70 101,60 101.60
5,36 103,10 103,10
7.13 106,00 106,00
- 101,55 101,55
5.14 109,40 109,40
5,29 112,50 112,50
5,02 107,55 107,55
4,89 104,70 104,90
4,67 102,00 102,00
5,48 102,00 102,(X)
100 29,00 28,00
31 12,50 12,30 a
30 16,70 17,50
400,00 50 29,50 29,50
405,00 107 25,00 26,00
415,00 12 17,00 17,50
420,00 25 14,00 13,50
425,00 479 10,50 10,00
420,00 190 23,00
430,00 156 8,50 a
28 2,10 '2,50 top5
390,00 121 6,00
400,00 40 2,70 b
390,00 105 10,00
35 14,00 11,51
195,00
230)00
47,50 330 1,50
50,00 342 l,4i
45,00 142 5,70
780,00
700)00
720,00
800,00
750,00
Inkrimping bij
Shell minder sne
ROTTERDAM
BELEGGINGSFONDSEN
82,50 83,20
94,60 holland fund
51,20 51,50
289,50 290,00
10,10 10,10
108,30 109,60
127,00 128,00
65,00 65,00
106,20 105,90
38,90 38,00
19,50 19,50
48,00 48,00
m.syst.gf 110,60 110,60
67,50 67,20 rgeuropefund
14,00 104,20 rgsp blauw
rgspgeel
gspgroen
66,30 66,20
66,30 66,30
140,80 suez liq.groeif. 196,70 196,70
26,10 26,10
82,00 82,00
32,00 31,50
is himalaya f.$ 22,50d
iade fonds 231,90
japan tund eert. 23,10
22,70 unifondsdm
eng.holl lecpr
eng.holl.2epr.
envir.growth f.
67,80 67,80
53,30 53,30
134,40 134,60 vsbobl.groeif
87,10 86,40
354,00 354,50
171,00 171,00
230,00 229,00
100,10 101,10
355.00 350,00
127,50 126,80
129,80 129,70
113,50 113,50 orange fund 28.70 28,70
pacific dimens. 149,20
pacific prop.sec
pierson rente gr.
132,90 133,00
63,20 63,20
56,70 56,70
De directie van Shell Pen
heeft de ondernemingsraad to
gezegd dat de inkrimping
deze onderneming minder sn
zal verlopen dan de directie
dusver van plan was. De Indu
triebond FNV heeft goede hoi
dat gedwongen ontslagen daz
mee kunnen worden voorl?
De directie van Shell Pen
kondigde vorig jaar a<
aantal personeelsleden ten
moest van 3.850 naar 3.15
Over dit aantal bestaat ge
verschil van mening. De direct
wilde echter ook vanaf maart i
jaar binnen twaalf maanden
aantal personeelsleden vermi
deren tot 3.400. Inmiddels f
al ruim 200 werknemers weg.
De directie wilde aanvankeü
de overtollig geworden werkm
mers in het voorjaar een diens
verband van een jaar aanbiedt
met een nog op te richten stid
ting. Binnen die stichting zot
den ze de gelegenheid krijgt
naar ander werk te zoeken. D
vQorstel is nu van de baan,
gesproken is dat binnen de bt
staande organisatie naar oplo
singen wordt gezocht. Als
niet lukt, krijgen de werknemei
een jaar de tijd om onder d&
kundige begeleiding ander
te zoeken. Als iemand er n;
jaar niet in is geslaagd andi
werk te vinden, wordt de perk
de met vijf maanden verlengd.
T0P-15 PAR.MARKT
melle, van nrc
ordina beheer
sligro beheer
52,00
78,00
39,00
27,60
71,20
36,30
67,40
39,70
2,80 f
74,50
73,00
17,50
88,50
44,00
22,60
OV.PARALLELMARKT
MAAI
LEIDEN
De P\
bestu
Voor2
mees
Jawac
digstt
ge so
van c
delta lloydecu
delta lloyd mix
delta lloyd rent
e&l aand ned. 1
e&lakt.beheer 2
e&l gulden rente
e&l portfolio.3
e&l kaplt.markt
europ.dev.cap.crp
german city est.
gouda vuurvast c.
great west.res.E
groothandelsgeb.
helvoet holding
inter/view europa
ipna 3 nrc
56,90
1191,00
30,00
10,90
167,80
96,50
98,00
96,00
94,90
94,60
95,70
15,30
70,70
65,50
78,30
68,10
96,40
93,70
115,30
93,80
121,50
7,40
28,80 28,80
2670,00 2670,0C
ohra aand.f.
ohra liq.grfonds
ohra obl.divf.
ohra obl.groeif.
ohraonr.goed f.
ohra totaal fonds
pan pacific vs
p c groep
piteheif'Cal
6,60
6,60
70,70
53,40
61,60
57,60
74,40
65,30
4,30
113,20 113,00
481,00
4,70
48,80
13,10
12,70
56,50
4,20
50,60 51,00
EDELMETALEN
55,50 55,40
146,70 145,80 vorige
Goud
onbewerkt 23,900-24,500
24,440-25,040
26,100
26,640
vorige
17,10 17,10 yof'ge.
BUITENLANDS GELD
5,52 121,20 120,91
deense kroon (100)
du.tse mark (100)
engelse pond
finse mark (100)
franse frank (100)
griekse dr. (100)
hongkongdlr.(lOO)
ierse pond
ital.lire (10.000)
|ap.yen( 10.000)
noorse kroon (100)
oost. schill. (100)
port.escudo(lOO)
spaanse pes. (100)
turkse lira (100)
zweedse kr. (100)
zwits.fr. (100)
1,420
27,30
109,35
22,50 26,50
10,50
172,00
24,50
15,65
0,0090
22,55
130,75
12,20
178,00
27,00
16,16
0,0150
25,05
135,25
